Katalog

S AĞ L l K HAVACILIK TEKNOLOJİSİ Öksiirme nedenleni zamanla değişiyon Roketleri havada yok eden lazer ABD Hava Kuvvetleri düşman roketlerını kilometrelerce uzaktan yok edebılecek güçte dev kızılötesı lazer ışınlarıyla yüklü bır hava filosu oluşturuyor. merıkan Hava Kuvvetleri teknolo)ik açıdan tarıhın gelmış geçmış en qorkemlı tasarısını gprçekleştırme ye hazırlanıyor Tasarı, duşman roketlerını kılometrelerce uzaktan yok edebılecek guçte dev kızılötesı lazer ışınlarıyla yuklu bır hava fılosunun oluşturulmasını ıçerı yor Lazerler roketlerın yonunu uçagın ıçındekı alıcılar aracılığıyla belırleyecek Duşman saldırısının saptanması uzerıne, lazer bır ıkı sanıye ıçınde avını ele geçırecek En azından tasarının hedefı bu Uyqu lamada ıse bu teknolojinın doğuracağı guçlukler de kuçumsenmeyecek denlı çok Oncelıkle, guçlu bır taşınabılır lazerın uretılmesı hıç de kolay bır ış degıl Dahası, atmosferden geçen ışığı bozan ve lazerın gucunu azaltan etkılerle de bır bıçımde baş etmenın yolları araştırılmalı Bu sorunlara çozum getırılse bıle, lazerın, ışık hi7indan kat kat daha hızlı yol al makta olan hedefe kesınkes odaklanması gerekır Tasarı ıle ılgılı çahşma ve denemeler on yılı aşkın bır suredır surduruluyor Şımdı Hava Kuvvetleri araştırma laboratuvarları ve savunma konusunda uzman ıkı rakıp fırma ışlevsel açıdan ıstenen nıtelıkte bır ılk ornegın artık uretım aşamasına geldığını ılerı suruyor Son bırkaç aydır, bırı Boeıng, otekı Rockvvell Internatıonal onderlıgınde ıkı fırma bu konuda tum becerılerını ortaya koymaya çalışıyor Tasarının onu gerçekleştırecek fırmaya çok buyuk kazançlar saglayacağı belırtılıyor O ksuruk ınsanları çok rahatsız eden bır yakınmadır Aslında hava yollarına kaçan yabancı cibim lerı vucuttan uzaklaştırmak ıçın ıdeal bıı korunma yontemı olmasına karşın sureklı tekrarlandığında bırçok yan etkıler ortaya çıkarmdktddır Ozellıkle hanımlarda ıdrar kaçırma kaburga kırıkları gozıçı kdnamaları, akcığerde hava kaçagı, bel fıtıgı veya oksuruk nedenıyle uyuyamama, en sık gorulenlerdır Eskı den tuborkuloz kalp yetmezlığı veya bronşektazı gıbı nedenler en sık oksu ruk sebeplerıyken gunumuzde kronık bronşıt, astım ve bazı yuksek tansıyon ılaçları on plana çıkmıştır Anııontensın konvertıng enzım (ACE) ınhıbıtorlerı adı verılen bır grup kalp ve tansıyon ılacı, etkınlıklerının çok lyı olması nedenıyle hekımler tarafından her geçen gun artan sıklıkta kullanılıyor Son yıllarda yapılan araştırmalar, bu ıldçldrı kullanan kışılerın bellı bır oranın da nedenı tam açıklanamayan bır oksuruğun ortaya çıktığını gostermış öksu ruk bu ılaçları kullananların %520'sınde goruluyor ve bu da azımsanmayacak bır hasta grabu oluşturuyor oksuruk kuru olup hasta balgam çıkarmaz, genellıkle ACEİ ılaç başlandıktan sonra bır hafta ıçınde başlar ancak bazen bu sure 6 aya kadar uzayabılır Yakınma ılacın •• Kı scıc ık *A Fııat kahom ıı** CJÜI A \J kesılmesınden ıtıbaren 14 gun ıçınde kendılığınden kaybolur Nadıren hasta bır aya kadar da oksurebıhr Bu ılaçlara baglı ortaya çıkan oksuruk hanımlarda daha sık gorulmekte Ilacın duşuk veya yuksek dozda verılmesı qenellıkle oksurugu etkılemez Bu durum en sık astım ıle karışabılır ancak klasık astım tedavısıne yanıt vermez ve bu ıla cın kesılmesı qerekır Tedavıdekı duzenlemeler mutlaka bır doktor onerısıyle yapılmalıdır ACEİ ılaçların bır dığer daha nadır yan etkısı de, "an|ionorotık odem" denılen dıl dudak dışetı, ağız ve burun ıçınde, bogazda ve butun sındırım sıstemınde olan şışlıklerdır Aynen allerjık bır reaksıyonu taklıt eden bu durum nefes darlığı, yutma guçluğu, karın ağrısı ve kabızlık benzerı şıkayetler yapabılır Bu durum da ılaca başlandıktan sonra bırkaç saat veya en geç bır hafta ıçınde ortaya çıkar Genellıkle ılacın kesılmesınden sonra bırkaç saat ıçınde kendılığınden duzelmektedır Eger odem ve şışlıkler pankreas organı kanalında olursa mey dana gelen tıkanıklık, sındırım enzımlerının barsaklara verılmesını engeller ve dolayibiyld bırıken bu enzımler organın kendısmde kımyasal hasar yaparak hastayı olume kadar goturebılır Halk arasında tansıyon yukseklıgının babit bır hastalık oldugu yolundakı duşunceler bazen kışılerı doktora danışmadan bazı ılaçlar kullanmaya ıtmektedır Bahsedılen konuyla da ılgılı olmak uzere tedavılerın mutlaka bır doktor kontrolunde yapılması gereklıdır * Dr. ** Doç. Dr. Hacettepe Tıp Fakultesı Goğus Hastalıkları ABD yunca roketın yakıt ıçeren oldukça kuçuk bır bolumune odaklanmış olması ve kasayı erıtıp yanmasına yetecek denlı bır ibiyı yaratmış gerekır Ancak, yanmış yakıtın dışarı atılmasıyla oluşan bulut roke tın kendısınden çok daha buyuk oldugundan ve sureklı tıtreştığınden hedefı tutturmak son derece guçtur Bunun yerıne roketın kendısının saptanmasını olası kılacak bır yontemın gelıştırılmesıne çalışılıyor Bu yontemde, egzoz dumanının hızı ve yonunden ya rarlanmak suretıyle, roketın tam olarak nerede oldugu belırlendıkten sonra bu hedefe duşuk guçlu kızılötesı lazer uygulanıyor Roketın yansıttıgı lazer ışını boylece yuksek guçlu lazerın hedefını oluşturuyor Gelgelelım, deneyler bu yontemın de kımı sakıncaları olduğunu ortaya koyuyor Atmosferdekı dalgalanmalar ışında surpklı bozulmaya yol açarak hedefın tıpkı yıldızlar gıbı yanıp sonmesıne neden oluyor Bu sorunun çozumlenme sı amacıyla bılım adamları roketın, her bırı atmosferde farklı yollar ızleyecegı çok sayıda duşuk guçlu lazerle aydınlaRoket nasıl yok edılıyor? tılmdsı duşunuluyor Boylece her ışının Uçuş sırasında bır roket nasıl yok edı yansıması farklı bır hı?la "yanıp sonecelebılır? Rakıp ekıpler bu soruya farklı ya gınden , tumunun bırleşmesıyle sabıt bır nıtlar getırmekle bırlıkte, her ıkısı de tehedef elde edılecek ve yuksek guçlu Id melınde aynı goruşe dayanıyor Ilk ola zerın hedefıne ulaşması çok daha kolay rak, roketın yerının atıldıktan bırkaç sanı olacaktır ye sonra belırlenmesı gerekıyor Bunun Atmosferdekı çalkalanmalar da yuksek en kolay yolu egzostan yayılan korkunç guçlu lazer ıçın buyuk bır sorun sayılısının yarattıgı ve kolaydkla seçılebılen kı maktadır Sıcak ve soguk hava boşlukla zılotesı ışıqı ızlemektır Ne var kı salt ro rı atmobferden geçen ışıgın kırılmasına ketın yerının saptanması yeterlı olmaz, neden oldugundan, hedefı tutturma ola lazerın yok edıcı vuruşunun tam hedefe nagı dZdlır 80 Iı yılların ortalarında, Phıısabet ettırılmesı ıçın, roketın ızledıgı yolıps Laboratuvarları ve Massachusetts lun da yeterınce kesın bır bıçımde belır Teknolojı fcnstıtusu, artık tarıhe karışmış lenmesı gerekır Olayın olum" ıle sonuçolan Yıldız Savaşları tasarısı kapsamında lanması ıçın, lazerın bırkaç dakıka bo bu etkıyle başa çıkılması yonunde çok gızlı bır tasarı ge lıştırdı Uyarlamalı optık olarak bılınen bu teknolojı, dalga sınırının havadakı çal kalanmaya karşı etkılı olacak bıçımde bozu larak kendı uygun bıçımıne donuş turulmesını ı çerıyo r Uzun menzıllı nukleer savaş başlıkla rının yok edı Imesın ı hedef leyen ve Soguk Savaş'ın sona ermesıyle tarıhe karışan Yıldız Lazerler roketlerın yönunu uçağın ıçındekı alıcılar aracılığıyla Savaşları tabelırleyecek. Duşman saldırısımn saptanması uzerine, lazer bir sarısı, 1991 ikı saniye içinde avını ele geçırecek. yılında Korfez Savaşı nın patlak vermesıyle yenıden gundeme gelerek nukleer savaş başlıgı taşımayan kısa menzıllı roketlerın bıle cıddı bır çekınce oluşturdu ğunu ortaya koydu Plılıps 1992 yılında 35 kışılık bır ekıp oluşturarak, havadan lazer saldırısı ıle bu tur roketlerın yok edılmelerı ıçın uyarlamalı optık yontemının gehştırılmesıne onayak oldu Havadan atılan lazerlerın yerden atı lanlara kıyasla bırtakım ustun yonlerı var Yukseklık arttıkça havadakı çalkalanma lar genellıkle azalır Araştırmalar 10 kılometrelık bır yukseklıkte çalkantıların yere kıyasla 100 bın kat daha az olduğunu ortaya koydu Ne var kı, bu duzeyde bır çalkantı bıle, uzun menzıllerde lazerın gucunu azaltmaya yetıyor Bu sorunun gıderılmesı ıçın uyarlamalı optık yontemıyle, lazer ıle hedef arasındakı çalkantının dalga sınırını ne olçude bozduğu belırlenmelıdır Esas sorun, kuşkusuz bozulmanın an be an değışmesı, bu nedenle de ışının dalga sınırının tam zamanında ayarlanmasıdır Yontem, havadakı çalkalanmaların nasıl bır degışıme ugradıgını saptamak amacıyla, hedefın dışında kaynak olarak aldı gı bır ışını yansıtır Yansıtılan dalga sınırından sanıyede yuzlerce olçum alınır Daha sonra bu olçumlerden yararlanılarak yuksek guçlu lazer ışını uygun bır bı çımde ayarlanır Tum bu ışlemlerın tasarlandığı gıbı so nuçlanması durumunda ışın hedefe lyıce odaklanmış bır guce donuşur Lazerın gucunun bır megavattan yuksek oldugu bılınmektedır Ancak bu guç, çok sayıda bırımın bır araya gatırılmesıyle arttırılabı lır Geçtıgımız yıl yerden denemeler yapan ekıp, boylesı bır sıstemın kalın metal kasalı devınımsız bır roketı yok edebıleceğını gozler onune serdı Deneylerde kullanılan lazer kımyasol oksıjen lyot olarak bılınen ve ozgur koklu oksıjen atomlarının lyot atomlarıyla bır tepkımeye gırmesı sonucunda ışık ureten turde bır lazer Tepkıme sonucun da, dalga boyutu 1,3 mıkrometre olan kızılötesı ışınlar yayan kızışmış lyot atomları oluşur Yayılan ışık aynalara çarparak gerı doner ve kımyasalların akışına doksan derecelık açılar yapan bır lazer ışını oluşturur Lazer bırçok nedenden oturu, havadan uygulamalar ıçın son derece elverışlı bır yontem sayılır Tek asıt sılısıt krıstallerınden oluşan aynalar kendılerıne çarpan ışıgın % 0 1 den azını emdıklerınden ışlem sırasında ısınmazlar Bu nedenle de, karmaşık bır soğutma sıstemıne gerek duyulmaz Dahası temel yakıtı olan hıdrojen peroksıt kullanıldıktan sonra yenıden yakıta donuşturulebıl dıgınden, araca yuklenmesı gereken lazer yakıt mıktan da azalmış olur Hıd rojen peroksıt plastığı aşındırmadığından, roketın buyuk bır bolumu çok daha hafıf parçalardan yapılabılır Amerıkan ilavd Kuvvetleri nın çok yakında ur^fılmesı beklenen bu yenı sılah konusunda son derece umıtlı olduğu bıldırılıyor Üstün özellikler 5739