Katalog

T Ü R K İ Y E ' D E B İ L İ M SAĞLIK VE TEKMOLOJİ Alt Bilim Dalları Elek. Elekt.Müh. Kımya Müh. Makıne Müh. Diğer Müh. Toplam Makale Sayı (%) 89 18.7 50 10.5 48 10.1 289 60.7 476 100.0 Teknik Not, Edit.Mek. vb. Sayı (%) 3 27.2 2 18.3 6 54.5 11 100.0 Tebliğ Sayı (%) 159 34.0 8 1.7 32 6.8 269 57.5 468 100.0 Toplam Sayı (%) 251 26.3 58 6.1 82 8.5 564 59.1 955 100.0 Tablo4: Mühendislik Bilimlerinde Teşvik Verilen 1994 Yılı Yayınlannın Alt Bilim Dallarına Göre Dağılımı Az görenler için teleskobik gözlükler Sihel Kadayıfçılar*, f'ınar Aydın** teşvik verilmiş olan % 29'luk kısım ise Esaslar gereğince "C" grubundan değerlendirilmiştir. Mühendislik bilimlerinde ise temel ve sağlık bilimlerinde olduğu gibi her alt bilim dalına göre dağılım çıkarılamamıştır. Bunun nedeni de bu bilim alanında çok fazla alt bilim dalı olmasıdır. Ancak, örnek olması açısından mühendislik bilimlerinde programdan teşvik almış olan yayınların % 40'ını oluşturan üç mühendislik dalına ait veriler çtkarılmıştır. Bunlar, elektrikelektronik (bilgisayar dahıl), kımya ve makine mühendislikleridir. Bu alt bölüm dallarından teşvik yınların yaklaşık % 50'sini oluşturan tebliğler ise Esaslar gereğince "D" grubunda değerlendirilmiştir. Elektrikelektronik muhendisliği alanında "A" ve "B" grubundan teşvik verilen makalelerı, toplam bu gruplardan (A ve B) teşvik verilenlerin yaklaşık % 22'sini oluşturmuştur. Yine bu alanda teşvik verilen tebliğler ise toplam teşvik verilen tebliğlerin % 34'ünü oluşturmuştur. D Yazar sayılarına göre dağılımı I Uluslararası Bilimsel Yayınları Teşvik Programından teşvik verilen 1994 Yılı yayınlar yazar sayılarına ve bilim alanlarına göre dağılımı Tablo5'te verilmiştir. verilmiş olan yayınların dağılımı Tablo4'te verilmiştir. Tablo4'ten görüleceği üzere mühendislik bilimlerinde teşvik almış ojan 1994 yılı yayınlarının yaklaşık % 50'si makaledir. Ancak, yıne Tablo4'ten mühendislik alt bilim dallarının da iç dinamiklerinin farklılık gösterdiği anlaşılmaktadır. ömeğin elektrikelektronik mühendısliğinde teşvik alan yayınlarda tebliğlerin payı % 63 ıken, bu pay kimya mühendisliğinde % 14, makine mühendisliğinde % 39'dur. Elektrikelektronik (bilgisayar müh. dahil) muhendisliği alanında programdan teşvik almış yayınların, mühendislik alanında toplam teşvik alan yayınların dörtte birinden fazla olduğu da Tablo4'ten görülmektedir. Mühendislik alanında 1994 yılı yayınları içinde verilmiş olan teşviklerin yaklaşık % 35'i "A" ve "B" grubu dergilerde yayımlanmış yayınlara verilmiştir. Teşvik verilmiş olan makalelerın de % 70'inin, "A" ve "B" grubu yani SCI tarafından taranan dergilerin oluşturduğu gruplarda olduğu görülmüştür. Mühendislik alanında teşvik verilmiş olan yaBilim Alanlan Temel Bil. Saglık Bil. Mühen. Bil. Toplam 1 Yazarlı Sayı 199 303 449 951 % 20.9 31.0 47.2 100.0 2Yazartı Sayı 189 229 313 731 % 25.3 31.3 42.8 100.0 Tablo5 ıncelendiğinde 1994 yılında yayımlanmış bu programdan teşvik almış yayınların % 36'sının tek yazarlı, % 27,7'sinin 2 yazarlı, % 15,9'unun 3 yazarlı ve geri kalan % 20,4'ünün dört ve daha fazla yazarlı olduğu görülecektır. Diğer bir deyişle, teşvik verilen yayınların yaklaşık % 80'i üç veya daha az yazarlıdır. Yine Tablo'dan, 4 veya daha fazla yazarlı yayınlarda sağlık bilimlerindeki yayınların buyük çoğunluğu oluşturduğu görülmektedir. Mühendislik bilimlerinde ise durum tersinedir. Temel bilimler alanında teşvik verilen yayınlardan bir yazarlı olanların % 38.2'si fi zık, % 30.2'si matematik, % 26.6'sı kimya ve gerisi biyoloji alanındadır. Fizik alanında teşvik verilen yayınlardan % 76'sı, matematik alanında verilenlerden % 98.5'i bir ve iki yazarlıdırlar. Matematik alanındaki yayınlar arasında bir yazarlı yayın oranı % 86 gibi çok yüksek bir değere ulaşmaktadır. Sağlık bilimlerinde teşvik verilmiş olan yayınların büyük bir kısmını (% 92) tıp alanı oluşturmuş ve bu alanda teşvik verilmiş alanların % 35'ınin dört veya daha fazla yazarlı olduğu belırlenmıştir. Mühendislik alanında ise teşvik alan yayınların % 80'ınin iki veya daha az, % 95'inin de üç vyea daha az yazarlı olduğu görülmüştür. Makine muhendisliği alanında teşvik verilen yayınların tumü nün üç veya daha yazarlı olduğu belirlenmiştır. Mühendislik alanında teşvik verilen bir yazarlı yayınların % 25.4'ü de elektrikelektronik muhendisliği alanındadır. HAFTAYA : Teşvfk Edilen Araştırıcılar * TÜBİTAK Proje Destek ve Teşvikleri Daire Başkanı 3 Yazariı Sayı 94 178 147 419 % 22.4 42.5 35.11 100.0 4ve Top daha fazla Sayı % 131 24.2 613 364 67.3 1074 46 8.5 955 541 100.0 2642 Alanlarına Az görenlere yardımcı cihaz olarak kullanılan teleskopların elde tutulanları olduğu gibi gözlüğe monte edilmiş tipleri de vardır (Resım 1). Teleskoplar gözlüğe, amaca göre çeşitli şekillerde takılabilir. Teleskobik sıstem uzun süre kullanılacaksa, teleskoplar gözlüğün ya da taşıyıcının merkezıne yerleştirilir. Kullanıcı, ara sıra teleskop ile bakmak ıstediğinde baTeleskopların optik prensipleri: şını eğerek teleskobun okülerini görme eksenı üzerine getirir. Teleskoplar afokal sistemlerdir. Afokal Otobüs isimleri, numaralarını, sokak bir sisteme gıren paralel ışık ışınları gene isimlerini okumak ya da televizyon ya da paralel ışınlar halinde sistemden çıkarlar. sinemada film izlerken ufak bir detaya Galıle ve Kepler tıplerı olmak üzere iki tebakmak gibi kısa sürelı ışler için elde tumel teleskop sistemi vardır (3). tulan teleskoplar uygundur. Galıle teleskobu, Kısa süreli işler yakınsak mercekten için kullanıldığınbir objektif ile ırakda, monoküler tesak mercekten bir leskoplar tercih okülerden oluşur edilmektedir. Bun(Şekil 1). Uzaktaki lar daha hafif olup, cismin ters ve gertek elle tutulabilir, çek görüntusü obancak dığer el jektifin odak düzleodaklama için gemindedir. Okülerin rekmektedır. Moodağı bu görüntünoküler teleskop den bıraz geride ile diğer göz açık olacak şekilde ayarolduğu için fonksilanır. Görüntü, oküyonel görme alaler için zahıri cisım nında kayıp azdır. haline gelir. Son göUzun süreli ve derüntü, buyuk, duz ve rinlik algılamanın zahiridir. Afokal sisönemlı olduğu ış tem ıçın ıraksak lerde binoküler merceğin odağı, yasistemler tercih kınsak merceğinkiyedilmektedir. Bile çakıştırılır; bunun noküler teleskopiçin okülerin gücüların başlıca dezanün objektifınkinden vantajları ağır olfazla olması gereklimaları ve binoküdir. Teleskobun büler görme alanını Ûstte şekil 1: Galile Teleskobu yütmesi, okülerin daraltmalarıdır. gücünün objektifin Altta şekil 2: Kepler Teleskobu Teleskoplar elde gücüne oranına eşittir (B= Pok/Pobj). tutulabilir ya da başa monte edilebilir. KıKepler teleskobunda hem objektif hem sa süreli işler için elde tutulanlar daha de okuler yakınsak mercekten oluşur pratıktır; cepte ya da cüzdanda taşınabi(Şekil 2). İki merceğin odak noktası çalir, özellikle monoküler olanlar avuç ıçıne kıştırıldığında sıstem afokal hale gelır. saklanarak çevredekilerin dikkatini çekGörüntü büyük ancak terstır. Uzaktaki meden kullanılabilir. Ellerınde titreme cısımler başaşağı görünürler. Astronomiolanlar için ise başa monte edilebilen şede bu problem yaratmaz. Az görenlerdekiller uygundur. Bunların başlıcaları binoki kullanımda ise sisteme, görüntüyü düz küler, gözlüğe monte edilenlerdir. Gözlühale getırecek prızma ya da aynalar ekleğe monte teleskoplar genellikle büyütnir. Teleskobun büyütmesi, okülerin gumeleri 4x ve altında olan Galile tipi telescünun objektifin gücüne oranına eşittir koplardır. Uzak için olanların yanı sıra (B= Pok/Pobj). yakın için kullanılanları da vardır. Normal Galıle teleskopları genellikle 4x'den az görme keskınliğı olan kışıler de özellikle büyütmeler için kullanılır. Yalnız ıkı optık dişçiler ve cerrahlar ince detay ıçın, yaeleman ıçerdikleri için, hafif ve kısadırlar. kın teleskobik sistemler kullanmaktadırGörüntü netlıği, görme alanının kenarına lar. Cismi göze ya da büyütücü merceğe gıdildıkçe bozulur. yaklaştırmadan, net ve büyük görüntü Kepler teleskopları daha komplıkedır. sağlaıiar. Ancak gorme alanı sınırlıdır. Optık yol daha uzundur. Görüntüyü düSonuç olarak görmesi az olan ve gözzelten ayna ya da prizmalar ıçerirler. Az lük, kontakt lens ya da cerrahı yöntemgörenlere yardım İçin 2.5x ile 15x arasınlerle (örn. göz içine yerleştirilen mercekdaki büyütmeler kullanılır. Görme alanınler), görme keskınlıği istenilen düzeye çıdaki her nokta aynı netliktedir. Kepler tıpi kartılamayan kişiler için, az görenlere teleskoplar ile görülebılen alan, aynı büözel muayene sonrası verilebılecek telesyütmedeki Galile tıpi teleskoplar ile görukobik sistemler görünüşlerine vegörme lebilenden genellikle daha geniştir. Düalanının sınırlanmasına rağmen uygun bir şük büyütmeler için, özellikle hafiflığı neseçenektir. deniyle Galile tipi teleskoplar, ortayükKAYNAKLAR: sek derecede büyütmeler ıçın Kepler tipi 1. Colenbrander A Low vısıon: Detınıtıon and teleskoplar uygundur. unya Sağlık örgütü (WHO) az görmeyı, görmenin anlamlı derecede engellenmesı ancak kullanılabılır rezidü görmenin bulunması şeklinde tanımlamaktadır (1). Görmenin azalması, düşünülenin aksine, yaşamsal aktivitelerın pek çoğunun sonlandırılmasını gerektirmez. Az goren hastalara çeşitli aktıvıtelerde özel cihazlar ile yardım mümkündür. Bu cıhazların bir grubunu teleskopık sistemler oluşturur. Teleskoplar yardımıyla yakın ya da uzaktaki cisimlerin görüntüleri buyütulerek, görmeyi sağlayan tabakadaki sağlam alanlara iletilir. Az görenlere yardımcı ılk teleskobik gözlük 1909'da piyasaya sürülmüş olup eşitli değişıklıklerle günümüze uygun hale getirilmiştir (2). objektif ya da okülere mercek eklenerek de yapılabilir. Teleskopu yakın ci simlere odaklamak ıçın teleskopun uzunluğu büyütmeli ya da objektife, yakınsak mercek eklenmelıdır. Son yıllarda az görenlere yardım için kullanılan teleskopların kullanıcı tarafından ayarlanabilen odaklılan piyasaya sürülmüştür (4). Teleskopların az görenlere yardımcı cihaz olarak kullanımı: Teleskopların odaklanması: Keskin görme için dıkkatlı odaklama onemlidır. Teleskobun büyütmesi arttıkça odak ayarlanmasının önemi daha da artar. Odak, genellikle teleskopun uzunluğu değiştirilerek ayarlanır. Bu işlem, Tablo5: Teşvik Almış Yayınların Yazar Sayılarına ve Bilim Göre Dağılımı clas9lfıcatıon. In Clınıcal Low Vıston Lıttle, Brown and Co. Boston. 1976, 3 6 2. Overbury O, Jackson WB, Hagenson C Tactors aftecting the successful use ot low vıston aıds Can J Ophthalmol 22:Z0b/, 1987. 3. Körojjlu H Fızık 2 Cilt Isı, Oplık Fen Yayınevı, 1974.267 269 4. Baıley IL. Telescopes lor the vısually ımparıed Ophthalmol Clın North Am 7 169175, 1964 * Uzman Dr., "Doç. Dr. Başkent Üniv. Tıp Fak. Göz Hastalıklan ABD. 472 9