Katalog

GERİYE BAKIŞ DÜŞÜN BUL Montgolfier kardeşlerin balonu ikı yuz on yıl once Joseph Mtchel (17401810) ve Jacques Etıenne (19451799) Montgolfıer kardeşler sıcak havalı uçan balonlarıyla dunya havacıhk tanhınde yenı bır sayia açmışlardı Kâgıt yapımcılıgıyld ugraşan Montgolfier kardeşler, 1782 de evlerınin bacalarından sıcak havayla yukselen kâğıt parçalarını gordukten sonra aynı yonternle bır balonun havalanabıleceğını duşunmuşlerdı Aylarca suren çalışmalardan sonra 5 Hazıran 17831e Fransa nın Annonay kentınde kâğıtla kapladıkları ıpekten yaptıkları balonu kalabahk bır ızleyıcı topluluğu onunde havalandırdılar Balon yerden 1 830 melre kadar yukseldı ve havada 1 6 km kadar mesafe katederek 10 dakıka kadar havada kaldı llk balon uçuşu ınsansız olarak gorçekleştı Montgolfier kardeşler 19 oylulde Kral XVI Louıs ve Kralıçe Marıe Antoınettc ın de bulunduğu bır gosterıde balona bır koyun, bır ordek ve bır horoz alarak yuksekhğın bu canlılar uzerındekı etkılerını gozlemledıler 21 Kasım 1783 te Pılatre de Rozıer And Markı d Alrandob Montgolfier balonu ıçınde Parıs kentının çevresınde dolaşarak balonla uçan ılk ınsanlar oldular llk uçuşlar sırasında Montgolfier kardeşler ısınan hava ıçındekı yenı bır gazın balonu havalandırdığını duşunuyorlardı ama 1785 te balonun ıçındekı sıcak havanın balonu çevreleyen atmosferden daha yoğun olması nedenıyle balonun hdvalandığı anlaşıldı Montgolfier kardeşlerle aynı yıl Jacques Charles hıdrojenle şışırılmış bır balon gelıştırdı ve bu balonu uçurdu Hıdrojen kısa surede havalandırıcı gaz olarak sıcak havanın yerını aldı Fransız havacı Jean Pıerre Francoıs Blanchard (1753 1809) 7 Ocak 1785te Amerıkalı Dr John Jeffrıes ıle bırlıkte Manş Denızı nı geçtı Blanchard, sonrakı yıllarda Bırleşık Devletler, Almanya ve Hollanda da balon uçuşları gerçekleştırdı Blanchard başarısız uçak ve helıkopter gelıştırme denemelen de yaptı Ayrıca paraşut taktığı kuçuk hayvanları balonlardan atarak ılk paraşut denemelerını gerçekleştırdı Balon uçuşlarında 20 yuzyıla kadar hıdrc|en gazı tercıh edıldı Ondokuzuncu yuzyılda kolay temın edılmesı nedenıyle bır sure havagazı da balonlarda kulanıldı 1895 de keşfedılen helyum gazı 1918'e kadar bol mıktarda uretılemedı Helyum pahalı olmasına karşın hıdroıen gıbı yanıcı ve patlayıcı olmadığından guvenılır bır gazdı Havalanan balon ıçındekı gazın yoğunluğu, çevresındekı atmosferın yoğunluğuyla eşıtlenınceye kadar yukselmeye devam eder Daha yukseğe çıkmak ıçın balon pılotu, safra (balast) adı verılen kum torbalarını aşağı atar Tekrar yere ınmek ıçın pılot balonun ıçındekı gazın bır bolumunu valfler aracılığıyla dışarı verır Balonlar askerı amaçla ılk defa Fransa ıle Avusturya arasındakı Fleurus Sayaşı nda 26 Hazıran 1794'te kullanıldı Fransız ordusu bu savaşta muharebe alanını ve topçu mevzılerını ızledı 1849 AvusturyaVenedık savaşında 200 kadar kuçuk sıcak hava balonuna yukledığı patlayıcı maddelerı duşman safları uzerınde patlattı Amerıkan Iç Savaşı'nda da (186165) balonîar kullanıldı FransaPrusya Savaşı nda Prusyalılar dan yedı ay suren Parıs kuşatrnasına Parıs ıle Fransa arasındakı haberleşme ve taşıma bağlantısı balonlar aracılığıyla sağlandı 1900 yılında aerodınamık ustunluğu nedenıyle sosıs şeklınde balonlar gelıştırıldı Bunlar motorlu hava gemılerının yapımına onculuk ettıler Bırıncı Dunya Savaşı'nda bınlerce sosıs şekıllı balon bır gozetleme aracı ve duşman uçaklarına karşı hava engelı olarak kullanıldı Japonlar Kuzey Amerıka nın Pasıfık kıyısında bolgelerınde patlatılmak uzere bomba yuklu 9 bın kadar balon kullandılar ancak bunların 300 kadarı Amerıka ya ulaşabıldı ve balonların bornbaları çoğunlukla oturulmayan bolgelere duştu ABD ıle Sovyetler Bırlıgı arasında kı soğuk savaş yıllarında CIA Batı Avrupa da Sıbırya uzerıne uçurduğu kameralı casus balonlarla bılgı topladı Ancak uçuş rotası tanı olarak belırlenemedığınden bu casusluk gın sımı onemlı bır başarı elde edemedı 1956 dan sonra Lockheed U2 casus uçakları nı gelıştırılmesı ve casus uydularının kullanıl masıyla balon casusluğu donemı de kapandı Ondokuzuncu yuzyıl baloncularının en bu yuk duşu kıtalararası uçuşlar gerçekteştırmektı Kuzey yarıkuresınde ruzgârların asıl yonu batıdan doğuya doğru oldugundan Ku zey Amerıka dan Avrupa ya balon yolculugu daha kolaydı 19781980 ve 1981 yıllarında sırasıyla Atlantık Okyanusu Kuzey Amerıka Kı tası ve Pasıfık Okyanusu helyumiu balonlarla aşıldı 1984 te ıse Atlantık Okyanusu ılk defa kesıntısız olarak aşıldı 1960 larda sıcak hava balonculuğu bır spor etkınlıgı olarak yenıden canlandı Kuçuk hafıf. propan gazı yakan ısıtıcıların kullanımı ve Astrofılm E gıbı ınce, sağlam sentetık balon bezlerının uretımıyle yenı bır ıvme kazanun sıcak hava balonculuğu bugun ozellıkle ABD de ılgı çeken bır spor ve hobıdır Atlantık Okyanusu ılk defa 1987 de sıcak hava balonu ıle aşılmıştır Balonlar 1890 lardan gunumuze kadar meteorolopk amaçlarla atmosferın ust katmanlarında kullanıldı Gokbılımcı ve fızıkçıler uzaydan gelon kozmık ışınları ve gamma ışınlarının sapmasında balonlara yerleştırdıklerı olçum aygıtlarından yararlandılar Kibrit sucsuz! Tıtan Prometheus, ateşı Olympos dağının olumsuz tanrılarından çalıp ınsanlara verdığı zaman buyuk bır ıhtımalle gelecegı gorememıştı Ateşı ınsanlara ısınsınlar, aydınlansınlar dıye vermıs olmalıydı Pekı ZGUS, Prometheus'a kızıp onu Kafkas daglarındakı bır tepeye bağladığı, karacığerını yesın dıye bır kartal gonderdığı zaman olumlulerın ateşle ne zararlar verebıleceklerını mı ongormuştu9 Prometheus'u bunun ıçın mı cezalandırmıştı? Insanlar dogal olarak ateşe çok sevındıler, ıçlerı ısındı, yurçklerı aydınlandı, mıdelerı bayram ettı Prometheus'a muteşekkır kaldılar. Sonra ınsanoğlu ateşi zarar vermek ıçın kullanmaya başladı Avrupa tarıhının ıkı temel donemı karanlık, utanç verıcı olmalı Bunlar ortaçağ ve Ikıncı Dunya Savaşı olsa gerek Bu ıkı donemın son derece çarpıcı ortak bır yonu var Insanların yakılması Ortaçağda cadıları, Ikıncı Dunya Sa ARMAĞANLI BULMACA vası nda Yahudılerı ve Çıngenelerı yakan, şımdıde goçmenlerı yakıyorlar Avrupalılar ne denlı demokratık ne denlı hosgorulu, ne denlı esnek olduklarını ıddıa ederlerse etsınler farklı olanları kabul edemıyorlar Renklerı, dınlerı, goruşlerı davranışları kendılerı gıbı olmayanları aralannda ıstemıyorlar Ve ınsanları yakıyorlar Pıronıanı ortaçağdan berı suregelen bır gelenek halınde ışte asıl suçlu tabıı kı kıbrıt değıl, ama kıbrıt bulmacası deyınce ınsanın aklına ates, ateş deyınce de gozumıızun onune olup bıtenler gelıyor Bu haftakı bulmacada kıbrıtlerden yalnızca bır tanesı hareket ettırerek doğru bır esıtlık kurulması gerekıyor Hazırlayan:ZZ Bulmacayı dogru olarak çozen 20 okurumuza "Feodalizmin Ekonoml Teoriği" kıtabını armağan edıyoruz Çözüm ve kazananlar Isimler ve soyisimler Tıbbı bıyolog olan Bayan Aslı Sılahtaroğlu Gülizar Köz Istanbul, Bilgi Şafak Hıdıroğlu Ankara, Hayrettin Şahin Dıyarbakır, Devrim Erinç Aslan Ankara, SisOkurBalıkesir, Kadircan Karakuş Ankara, Tarık özcan TrabzonVolkanÇilingiroğlulzmır Burça Kızılırmak Ankara, AlevErakınIstanbul, BülentDemlrbaşSamsun, Berin Esen, Ankara, Derya MetinBursa, RıfatAtillaSeskır Istanbul, BahadırBozEdırne, Tansu Küçüköncü Çanakkale, AN Eroğul Ankara, NurBilimer Istanbul ŞuleYılmazMersın, KurtuluşBerkayGezenManısa, Gökhan Eryıldırım Bursa 326 15 Haa o mu Bedenini billme bıraktı...