Katalog

BİLİM BAŞKENTLERİNDEN HAFTANIN GÜNDEMİ 2000'lerin dürüst insanı Çağın insanı, yeryüzünü koruyacak bilgiye, bilince sahip olmak zorunda. Birinci koşul: Merak etmek.. Yoksa çağdaşlıktan, tez emekli olursunuz... Mine G. Saulnier, Paris erhaba Daha çok politika ve yazınla ügılenen benı bu satırlarda bulmak sızı şaşırtabılır Eğer bu şaşkınlık, boş zamanlarında keman, pıyano çalıp yemek pışıren bılımcılerın karşısında duyulana benzıyorsa, ne buyuk mutluluki Fransa'nın unlu CNRS, yani Bılimsel Araştırmalar Ulusal Merkezı Başkanı Kanada asıllı astrofızık profesoru Hubert Reeves "Bllimi yalnızca billm adamlarına bırakmayın sakın!" dıyor kendısıne tapanlara Çunku kendısıne tapanlar var Ve şoyle surdumyor duşuncelerını "Merak ve zevkleri yüzyıllarca hapls tuttu insanlar. Edebller, blllmln sıkıntı verlci olduğunu söylüyorlardı. Billmciler ise, edebllerl boş bulmayı gelenek haline gelirmişlerdi. Ben, insanlıgı ınsanlık yapan bu iki erdemi sıkıcı ya da aşırı basitliğe düşmeden birleştirmeye çalıştım. Çünkü ozon tabakası ya da sera etkisiyle ilgllenmeyen blr kültîir, gerçek dışına Hllmeye tutsaktır. Teknokratlar, Insanları bllimln aşırı bir uzmanlaşması ile korkuttular. Çünkü bu işlerine geliyordu. Hâlâ, 'siz merak etmeyin', diyorlar insanlara. 'Eğer atom fiziğlnden ya da genetik blllmlnden bir şey anlamıyorsanız da önemll degll. Bu işle ilgilenen uzmanlarımız var blzim! Onlara güvenln. Nükleer lobi, demokratlk tartışmadan uzak iktidarını Işte böyle elde ettl. Ve yine bu yöntemle, soğuk savaş btttiğl halde savaş bülçesine 100 mllyar çevre korumasına ise bir milyar ayrılıyor. Oysa yeryüzü her enlem ve her boylamda tehHkelerle karşı karşıya! Bilinçsiz bir billm, uygarlığın sonunu getirlr;" Fransa, ABD, Almanya ve Japonya'nın ardından bılimsel araştırmalara en büyuk butçeyı ayıran ülke Kültur butçesı ise, dünya birıncisı Şu okuduğunuz uzunlukta bir yazının bılgısayara yuklenıp teleton aracılığıyla uç bın kılometre oteye 40 sanıyede ulaştırıldığı gunumuzde bılım ve teknığın yaşamımızın bir parçası olduğu kesın Bu gerçeğin dışında kalmak, çağın gerisıne düşmek olduğu kadar, çocuklarımızın yaşayacağı dunyaya sahip çıkmamak anlamına da gelıyor Paris'te ıkı "Planetarıum" var Bırısı, Endustrı ve Bılım Sıtesı dıye anılan görkemlı merkezde Ötekısi Palaıs de la Decouverte adlı Bilim Teknik Müzesinde Yatar ve doner koltuklarla yarım kure biçimınde tavana lazer ışıklarıyla çızılen gökyuzü harıtasının ıncelendiği, sıhırlı bir dunyadır Planetarıum'lar Bılım Teknik muzesı'nı oğluma gezdırdığım bir gun tanıdım Hubert Reeves'i Fransız Devrimı'nin 200 yıl gün kutlamaları nedenıyle, o gun planetarium'da gökyuzu bu unlu bılım adamı tarafından onurlandırılıyordu Samanyolu'nda, unutulmaz bir yolculuğa çıktık onun onderlığınde. Galaksılerı, yıldız olümlerini, do I ğumlarının, guneşın kaprıslerını, dunyamızın yazgısını ınceledık, ağzımız bir karış açık Hıç unutmuyorum Hubert Reeves, anlatışı sırasında "Işıklar kentı Paris" ın ışıklandırılmasından yakınmış, "Hava kırlılığı yalnızca gazlardan değıl, ışıklardan da olur" demıştı Başkent göğunun geceleri fazla aydınlatılması, unlu Parıs Rasathanesi'ni battallaştırmıştı Yıldızlar incelenemiyordu artık O günden sonra her olanakta Hubert Reeves'ın konferanslannı ızlemeye başladım Evrenın yaratılışını, uzumlu bir kek yapımına benzeterek anlatmıştı bir kez Butun bunlardan sakın bu sayın profesorün aşırı bir basıte ındırgeme yöntemi benımsedığını sanmayın! Reeves, bılime ınsan duygularıyla da yaklaşmaya çalışıyor, o kadar Kendısı ıçın şu anda, Fransa'nın en çok sevılen bılım adamı demek, sanırım abartılı sayılmaz Evren ve astrofızık problemlerı ustune yazdığı "Ufuktaki Sabır", "Yıldız Tozu", "Sarhoşluk Saatl" ve "Mallcorne" adlı kıtapları, yalnızca bılımden soz etmelerıne karşılık, hepsı bestsellerl Evrenın duzenı ustune yaptığı televızyon dızısı, seyırcı rekorları kırdı Hubert Reeves ve benzerlerı, buyuk ınsan yığınlarının merak edıp de soramadıkları soruları yanıtlıyor, bu dunyanın ustunde yukseldığı temel gerçeğe ulaşmaya ve ulaştıkları bılgıyı paylaşmaya çalışıyorlar Adını unuttum şımdı, yıne astrofizikçı, ama bu kez Amerıkalı bir profesör, bir televızyon dizısinde aşağı yukarı şunları söyluyordu "Çocuklar, okula gitmeden öncekl caglannda, deniz niçln mavi, gökyüzü ntçln mavl gibl sorular sorarlar. Sonra okullara giderler ve orada, akıllı uslu ve çok mantıklı ögretmenler, bu sorulannı yanıtlayacak yerde, bu sorulann sorulmaması gerektiglnl ögretlr onlara. Aralannda blrkaç lanesl Inatcı çıkar, ögretmenlerin aptalca bulduğu o soruları 20, 30, 40 yaşlarında da sormayı sürdürürler. Işte onlar bilimci ya da sanatçı, ama mutlaka duvar rengl Insan sürulerlnden farklı blrşey olurlar." Aydınlanma çağının unlu Fransız duşunuru Montalgne, "Düriist Adam" tanımında, çağına ve yarınına sahip çıkması gereken insanı, her şeyden haberli olmakla yükümlü tutar Bilgiyi yadsıyan insanın hiçbir konuda ilerı surduğu guvenılir değildır 2000 yılının "Durust Adamı", yeryuzünu koruyacak bilince sahip olmak zorunda Bılinçli olmanın birinci koşulu ise, merak etmek galıba. Meraklı olmaktan ıstifa etmış olanlar, çağdaşlıktan da emekli oluyorlar Bu kadar basıt rofesör Dr. Kazım Türker'in perdeye yansıltığı slaytı seyrediyoruz: bir seçim afışi bu. A vustralya Başbakanı Bob Hawk ın gülümseyen portresi üzerinde iri ve etli puntolarla yazılmış bir slogan okuyoruz: "Bılimsel geleceğiniz için!" İşçi Partisi Lideri, ülkenin yarınını güvence altına cılmak amacıyla bılim alanında neler yapacağını anlatıyor. Prof. Dr. Kazım Türker sözü Türkiye'deki seçımlere getiriyor ve ulkemizde bilime böyle önem veren, oy verebileceği bir partınin olmadığını belirtıyor. "Bilimsel Yayınlar Scmpozyumu"nda ülkemizin dünya bılım üretımınde edindiğibulunduğu yer, bilim adamlarımızın yabancı bılim dergılerınde yayınlanan arastırmaları, bilimsel yaymlarm önemi vb. üzerinde konuşmalar dinliyoruz. Bilimsel yayınlar imparatoru Eugene Garfıeld toplantının en önemli kışisı. Türk bilim adamlarımn bütün yabancı dergilerde yaptıklan yaymları ındekslerden çıkarmış, tablolar yapmış, grafikler hazırlamış; bilimımizin gidiş eğrileri üzerinde yorumlar yapıyor ve Orta Doğu'daki diğer islam ülkelerıyle bizi kıyashyor. Dünya ile ktyaslanacak halimizyok. Hatla Yunanistan, Bulgaristan'la bile kıyaslanacak halimiz yok herhalde ki öarfield "torpilgeçerek" onları kıyaslamaya almamış. Nazik bir gerekçe gösteriyor ve "Islam kökenlı" komşu ülkelerı gözönüne aldığım söylüyor. Konuşmalar birbirinı tamamlıyor, hirbirine bağlanıyor. Prof. Dr. Kazım Türker Türk politikacıların, siyasi partilerin bilime olmayan bakışlarından sözederken, Garfield'in çizdiği kötümser tablonun nedenini, temelini de vufgulamış oluyor. Prof. Dr. Altan Onat, Garfield'in konusmasını bir başka açıdan tamamlarken, bir noktaya da dıkkat çekiyor Onat, milyarların yatınldığı, oyunculanna milyarların ödendıği futbolumuzun Avrupa'dakiyeri ile, önem verilmeyen, yatırım yapılmayan bilimin Avrupa'dakiyerinın hemen hemen aynı, 23.sıralarda yer aldığım saptamış. Futbola siyasilerımizin yaptığı desteğı, akıtılan parayı düşünürsek, dünyada onuru, gücü, kalkmmayı, refahı, saygınhğı nerelerde aradığıınız ortaya çıkar. Arastırıyoruz, siyasipartilerimizin elimize geçen seçim bildirgelerinde, ıktıdar programlarındu bilime ayrılmış, bir ikisinde laf olsun diye konmuş üçbeş sözcükten başka (evet sözcük, cümle bile değil!) hiç bir şey yok. Bilimi bu kadar sahipsiz, desteksiz, vizyonsuz, geleceksiz bırakdan ülkenin bilim adamından. araştırmacısmdan, kurumundan fazla bir şey heklemek de haksızlık olmaz mı? Eugene Garfield'le yaptığımız bir söyleşiyi ve sempozyumda üzerinde tartışılan tablo ve grafikleri yetiştirebilirsek, önümüzdeki sayı yayımlayacağız. Gelecek cumartesiye kadar güzel günler dileklerimizle.. *** Dürüs adam OKURDAN Açıklama "Haydı Kamuoyu Araştıralım" başlıklı yazıma bazı araştırma kuruluşları olumsuz tepkı gostenrken, bazıları da eleştırilerıme katıldıklarını ve kutladıklarını bıldırdıler Bu arada, yazımda yer verdığim 'Demırkırat' belgeselı ile ılgılı orneğe, bu araştırmayı gerçekleştıren kuruluşun yonetıcısınden nazık bir açıklama aldım Kendısı araştırmada, subay ve subay emeklılerınden ayrı bir örneklem alındığını fakat yer darlığı nedenıyle, bu tür metodolojık bilgılerın araştırmayla bırlikte yayımlanamadığını belırtiyor. Mutlulukla karşıladığım bu açıklamayı, yazıyı okuyanlarla paylaşmayı zevklı bir görev bıliyorum Prof. Dr. Yılmam f s n * r BİZE Model uçak yapacağım Model maket uçaklar uzaktan kumandalı ' (oyuncak) uçaklar hakkında blr amatör olarak uğraşmak ıstıyorum Bunun ıçın de dergınız aracılığıyla, bu konuyla uğraşan. kışı ve kuruluşlardan broşur, teknik bılgı, yayın, malzeme vb yararlanmak ıçın bu tur kuruluşların adres ve yayınlarını dergınız aracığıyla (veya adreslme) gondermenız rıcasıyla Okyay ösdamlr Adresım Yaşar Usta Et Lokantası Ramı Kışla Cad Gundoğar iş mrkz. No.84/76 Topçular Cumhurlyet BİLİM TEKNİK «No 239 12 Ekım 1991 •Cumhurıyet Matbaacılık ve Gazetecılık T A Ş fcKurucusu Yunus Nadl • Genel Yayın Yonetmenı HasanCemal • Muessese Muduru Emlne Uşaklıgll •Yazı Işlerı Muduru Ofcay Gonensln •Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı •Grafık Yonetmenı T0l*a Haadamfr 2393