Katalog

MEDYA eyen reklamların esiri miyiz? terand'ın reklamını "eşik sız reklamcı Sequela, ıkla suçlanıyor. Bu tur goruntulerın ınsarıldrı gercekten etkıledıCjıne ddir bır kanıt bulunmamasına kdr şın bılinçlere tecavuz edıldıgı", "kftlelerın reklamların elınde oyuncak edıldıgı" gıbı duşuncelenn gıderek yaygınlaşması so nucu uygulama ABD'de yasaklaııdı Ancak bu yasak herkesı durduramadı 1973 yılba şından hemen once Husker Du adında bır oyuncak fırması devlet telovı/yonundan yaptığı bır yayınla "Hemen al!" gorunlusu nu ekrana yansıtmayı başardı Bu deneyın sonuçları ıse bellı oltriddı Avrupa da da bır çok uygulama yapıldı 1956 yılında Jean Thevenot adlı bır yapımcı Fransa nın lek ka nalında ekrana gorunmez bır çiçek yansıt tı Soru yonoltılen 1704 ızleyıcıden 1674 tanesı çıçeğı tanımlayabıldıler Bİr jeneriğin oykuSU Eşık otesı yoruntuler uzerıne tartışmalann yenıdon başlamdSina neden olan televızyon jengrığı 1 Bır makıne yardımı ıle sentez goruntuler uretılıyor Önce bır çızgı sonra sos renkler ve hareket 2 Kiasık bır monta/ aletı ıle çeşıtlı akluel olaylardan hazırlanmış fılmlerden 200 kadar goruntu (bunlardan 10 lanesı Mıtterrand ın resımlerıdır) bırbırıne eklenıyor 3 Sentez goruntulerının bır tanesı 2 (Fransız televızyonunun ıkıncı kanalını belırtmek uzere) ızole edılıı ve montd/ buna eklenır bır uçak bayraklarla yuruyen bır kalabalık dolar sayan bır el dunya Mıtterrand bırdenızaltı bır Mısır pıramıdı 4 Bu goruntuler VP sentez goruntuler mıkse edılır Cumhurbaşkanı Mıtterrand ın lam 2 goruntusu ekrana geldığınde belırmesı ve dığer goruntulerden daha uzun sure kalması sadece bır tesadut esorı mıdır^ rulamayacağını goruyoruz Ancak yıne de bazı teknık yaklaşımlar soz konusudur Sınemada, fılmler sanıyede 24 goruntu nun gosterılmesı ıle yansıtılır Bu goruntuler retına uzerınde ışıklı algılama suresı (1/1S sa nıye) ıçınde etkılı olur ve bır hareket yanılsaması yaratır Eşikotesi bır durtu yaratmak Için yirmı beşıncı bırgoruntunun araya stkıştırılması yeterlidir. Eşıkotesı durtulerın bazen yararlı olduğu nu behrleyıcı bırçok yontem bulunur Gun luk yasantımızda (arkında olmadan otoma tık olarak tepkı gosterdığımız bırçok durumla karşılaşırız Yurumek, merdıven ınmek herhangı bır pngelı asmak bunlardan sadece bırkaçıdır Toronto Unıversıtesı'nden Derrıck de Kerckhove çovremızde gerı planda kalan her şeyın genış anlamda eşık otesı olarak tanımlanması gerektıcjinı ılerı suruyor Eşıkotesının nıtelığını araştırmak ıçın ya pılan en basıt deneylerden bırı ızleyıcıyı et kılemeyecek şekılde nötr bır kışıhğın yuzu nu ekrana yansıtmaya dayanır Ancak bu goruntunun yanı sıra sanıypde 1/1000 hızla "aşk", "nefret" 'mutlu", "saldırgan" gı bı sozcukler de gösterıhrse ızleyıcıler kışıh ğın tanımlanmasında bu sozcuklere başvururlar Organızmamız, dış dunyadan sureklı ola rak ışıksal mekanık termık enerjı bıçımlerı algılar Bazı dokular belırh bazı "nerjı bıçım lennı algılayacak şekılde duyarlı hale gelmışlerdır Ornpğın 150 mılyon resım algılayıcı dokudan olusan goz retınası ışık enerjısıne karşı duyarlıdır Gerçekte gozlerımızle değıl beynımızle gormekteyız Goz beyın larafından ıncolenen goruntuler ıçın bır gırış kapı sıdır sadece Elektrık duyular hahnde kodlanan goruntu beynın gorme ıle ılgılı bolge lerıne gonderılır Pıerre ve Marıe Curie Enstıtusu'nde araştırmacı olarak bulunan Slmon Thorpe, bu sorunu derınlemesıne ın celedı Thorpe bir dergıyı karıştırdığımızda, beynın gorme ıle ılgılı bolumlerının çok daha etkın olduğunu boylehkle resımlen gorebıldıgımızı veya hatırımızda tutabıldığımı zı belırtıyor Gorme sıstemının bılgılere gerek duymadan göruntulerı algılayabıldığını de açıklayan Thorpe ınsanın en azından 100 000 etıketı (nesne dekor sahne) kay dedebıldıgını de ılerı suruyor Bır nesneyı tanımlayabılmek ıçın, 100 mılısanıyelık bır zamana gerek duyarız. Bu nesne bıze sadece 10 15 mılısanıyelık bır sure ıçınde gösterılse bıle nesnenın kaybo luşundan sonra beyın bu bılgıyı araştırmaya devam eder Ancak bu suje gerektığı ka dar dıkkath olup goruntuyu ızlerse gerçek leşır Norofızyolojıstler genelhkle eşık otesı go runtunun kolayhkla algılanmayacağı duşuncesındeler Bu burecın mekanızmaları henuz bılınmıyor Bu yuzden ınsan çok dıkkath bıle olsa bu dıkkatı goruntuyu eşıkotesı ozel hğınden kurtarmayabıhr Retınadagorulen eldeedılen bılgı bu ışle ılgılı noronlar sayesınde kodlanır ve bır mıl yon goz sınırı ıle beyıne taşınır Gorme sınırı ıkıye ayrılarak beynın ayrı ışlevlerı olan ıkı ayrı bolgesıne gıder Bırıncısı nesnelerı tanımlayarak gorunen dunyanın analızını yap tığı ıçın çok daha onemlıdır Burada bıçımler ronkler derınhkler tanımlanır Buradan geçen mesajlar once thalamus denılen bır bolgede toplanır ve ılk analızlerı yapılır Bılgı daha sonra gorsel dıkkatın on planda olduğu bır bolgeye ya da daha uzmanlaşmış başka bolgelere geçebılır Orneğın beynın bır bolgesınde ınsan yuzlerının tanımlanma sında gorev alan noronlann bulunduğu ozel bır bolge vardır Ikıncı yol nesnelerı belırh bır yere yerleş tırmekle yukumludur Acaba bu yol eşık otesı goruntulerın algılanmasında bıze yar dımcı olabıhr mı? Korteksten geçen ık yol, bılınçlı bır "•'lamayı gerektırır, oysa ıkıncı yol bır gor , „ duzgun olarak tanımlamak ıçın gereken durtulerden yoksundur Bunun ıcm de bu goruntuyu bılınçaltında algılamak ta pek de yarar gosteremeyeceğı açıktır Ancak gorme ışlemı sanıldığından çok daha karmaşıktır. Mılyarlarca noron bu ış lem sırasında çahşır Korteks dışından geçen ıkıncı yol daha sonra korteksın daha uzak bolgelerıne yonelebılır Ancak bu eşıkotesı göruntulerı bılınçlı hale getırmoye ye ter mı? Eğer eşık otesı mesaj, korteks uzerınden geçıyorsa bılınçten kacabılmcsını na sıl açıklarız9 Acaba durtu çok zayıf olduğunda, bazı etaplar atlanıyor mu 9 Ozetle eşık otesı goruntuler sadece kararsızları ya da kararını çok daha once vermış olanları etkileyebllır Gerıye çocuklar kalıyor Çocukların daha kolay etkılenebıhr doğada oldukları yapılan bazı araştırmalar ıle belırlendı Ancak bu verıler ışığında bıle hemen bır sonuca varmak erken olur Çun ku eşık olesı goruntulerın duzenlı bır şekıl de yınelenmesı hahnde ne gıbı sonuçlar vereceğı henuz kesın olarak bılınmıyor Yırmı yıl once Sorbonne Fllmolojı Enstitusu'nu yonetmış olan Gilbert CohenSeat'ın çalışmaları bıze onemlı bılgıler vermektedır Norolojı ve bıyolojı ıle yakından >l gılenen CohenSeat eşık otesı goruntulerın etkısı uzerıne Salpetrıere Hastanesı doktor ları ıle çahşmalar yapmıştı Mılano da bu konuda belkı de en lyı duzenlenmış bır labo ratuvar kurmuştu 1962 yılında reklam fılm lerının etkılerını arttırmak ıçın bazı onerılerı olduğunu behrterf k Pubhcıs fırması ıle go ruşmelerdebulunmuştu Cohen Seat halkı etkılemek ıçın eşık otesı goruntulere gerek duyulmadan tamamen kiasık yontemlerle hazırlanmış bır fılmın yeterlı olacağını savun maktadır CohenSeat ın ekıbıne oldukca yakın bırı olan fılozof Roland Barthes, bır fılm de belırh bır sahnenın uzatılması ya da kı saltılması ıle ızleyıcının bu sahneye goste receğı tepkıyı değıştırebıleceğını kanıtlamıştı Boylehkle, daha yaşlı bır kadının karşısında duran genç adamın bakışı annesıne sevgıyle ya da sevgılısıne aşkla bakan bırı olaıak yorumlanabılırdı Yıne reklamcılar belırh bır kışıyı çekıcı kılmak ıçın gozbebeklerını buyutmenın yeterlı olacağını keşfetmışler Kısacası, hıç durma dan yonlendırılıyoruz Teknıkler değışıyor ancak amaç her zamanaynı Bızeduşen bu durumu daha belırgın hale getırecek yenı teknıklere karşı tetıkte olmak (Science & Vıe) Nasıl etkiliyor? Eşıkotesı goruntulerın ınsanı nasıl etkıledığı bılımsel olarak açıklanabılıyor Bır duyu organının uyarılması belırh bır enerjı duzeyı ılo tanımlanır Bu duzey orneğın ses tıl reşımlerının yoğunlugu ya da sıklığı ıle belırlenır Konu ıle çok ılgılenen Ingılız araştır macı Norman Dıxon, belırh bırdurtu ıle karşı karşıya kalan su|enın gostereceğı tepkı ya da algılamayı etkıleyen uç duzey olduğunu ılerı suruyor • Bıhnçlı algılama eşığı • mutlak bılınçlı algılamanın sşığı, • fızyolojık eşık Bıhnçlı algılama eşığının uzerınde sujo durtunun bilınçlı olarak ayrımındadır ve algıladığı durtunun varlığını tanımlayabıhr An cak bu eşık kışıden kışıye ya da belırh bır kışıde yaş, yorgunluk dıkkai derecesı gıbı faktörlerın etkısı ıle değışebıhr Bılınçlı algılama eşığı ıle mutlak eşık arasında durtu sujenın bılınçlı olarak algılaya bıleceğı kadar guçlu degıldır Ancak sujenın dıkkatı çekıldığınde algılayabıleceğı ka dar yoğun bır şekılde varlığını surdurebıhr Bırıyle konuşurken saatın tıktakını duyma yız, ancak dıkkatımız bu olgu uzerıne çekıldığınde hemen bılıncıne varırız Dıxon'a göre bu eşık, bır sujenın ayrımında olacağı durtunun en duşuk enerjı duzeyıne eştır Bu eşık kışıler arasında farklılık gosterır Mutlak eşık ıle fızyolojık eşık arasında ıse, durtuler bılınçlı olarak algılanamayacak ka dar zayıfiır Dıxon'a ve onun bu varsayımını doğrulayan bazı deneylere gore bu durtu lere organızmamızın bır ayrımında olmadan algıladığı şekılde tepkıler gosterırız Bu durtuler, algılanabılecek kadar bır enerjıye sa hıptır ve bılınçsız bır tepkıye neden olurlar, ancak bılınçlı bır tanımlama ortaya konulma sını sağlayamazlar Bunun ıçın, kışının tepkısını, kendı bılınçlı entelektuel sureçlerı ıle etkılemesı söz konusu olamaz Fızyolojık eşığın altında ıse, durtulerın yo ğunluğu, herhangı bır duyu tepkısı ortaya çıkarmak ıçın yeterlı degıldır Eşıkotesı bır tepkı yaratmak ıçın kullanılan tum teknıkler, duriulerın yoğunlugu ve suresı ıle ılgılıdır Gerçek bır eşıkotesı teknığın varlığından söz edebıiır mıyız7 Bugunku bılgılerın ışığında dıkkat derecesı, yaş gıbı faktorlerın etkılı olduğunu bu yuzden de bır genel teorı ku VOTRECERVEAUVOUSMANIPULL Beyninlz slzi yönlendiriyor Ne göru yorsunuz Bır fare mı, gozluklu bır adam mı7 Deneklere daha once hayvan resmı gosterılmesı, onların şekılde fare görmelerı ıçın ye terlı Eğer ınsan yuzlerı gösterılse, yanıt ıkıncı olacaktır kuşkusuz