Katalog

D Ü N Y A N I N O L U Ş U M U Sıfırdan bugüne evrenin öyküsü Baştarafı 1. Sayfada sunuz. Güzol bır sabah, sahil yolundan Istanbul'a yürümeye karar veıdınız Sanyer vapur ıskelesı, zaman ıçındekı yolculuğunuzun başlangıcını, yani sıfır noktasını belirtsin. Buyer, gunümüzden 13.5 mılyaryıl öncesıno karşılık olmaktadır. Evrenin oluşumunu açıklamada en yaygın goçorlilıği olan Büyük Patlama kuramına göre, tüm madde ve zaman, toplu iğne ucundan küçük bır bölgeye olağanüstü yoğunlukla sıkışmışken ilk doğan kütle çekimi ve arkasından ortaya çıkan itme kuvvetlerı etkısıyle önce bır tenıs topu büyuklüğüne şişmiş, sonra da büyük bir patlama ile ilkel maddeyi dört bır yana dağıtmıştı. Patlamadan 1 saniye sonra temel parçacıklardan proton ve elktronlar oluşur Bu süre, ıskeledeki başlangıç noktamızdan, bir milimetrenin milyon kere milyonda biri uzaklıktadır. iskeleden 60 cm sonra atomlar ortaya çıkarlar, 2 m sonra da saydam evren meydana gelir. Artık, her metrede 5.000.000 yılı adımlayarak yolculuğunuza başladınız. Büyükdere fenerini 600 m geçtiğınızde, zamanın başlangıcından ıtıbaren 1 milyar yıl sonra ilk galaksıler. yani büyük yıldız toplulukları oluşmaya başlar. Bir 600 m daha yürüdüğünüzde. şımdılik saptayabildiğimiz en eski yıldızlar topluluğu olan, 12.2 milyar yaşındaki kuasarla karşılaşırsınız. Kireçburnu ve Tarabya'yı geride bırakıp Yeniköy'e yaklaşırken, yıldızlarda çeşıilı elementlerin oluşumlarını gözleyebilirsınız. Bunların tıpik olanları hidrojen, helyum, karbon, oksijen, neon ve sılisyumdur İstinye ve Emlrgân'ı da geçiniz. Rumeli Hisan'na 400 m kala, durmadan genişleyen evrenimizin boyutu, günümüzdekının henüz dörtte biridir. İsterseniz Bebek'te camının yanındaki kahvede biraz soluklanın. Kolay değil, 7.8 milyar yıl geçırdiniz yudumlarken bırçok galaksinin oluşumunu seyretmek pek hoş olsa gerek. Haydi bakalım, yolcu yolunda gerek. Bundan sonra sizi daha sık sürprizler bekliyor. Akıntıburnu fenerınden yaklaşık 1 km sonra, Samanyolu dediğimiz galaksinin merkezinden uzakça bır bölgesınde, yakınlarda patlayan çok büyük bir yıldızdan saçılan radyoaktif elementler, gaz ve toz bulutlarının büyuk bır goçuntüye uğramasına yol açıyor. Bu olay güneş sistemimizin oluşumudur. 20 m daha yürüdüğünüzde güneş adlı yıldızın oluşumunu tamamlanır, ama bütün gezegenlerın ortaya çıkışını görebilmenız ıçin 180 m daha yürümeniz gerekır. Böylece gunümüzden 4450 milyon yıl önce dünyamızın doğuşuna, Galatasaray Adası hizasında tanık olabılirsınız. 30' m daha ılerleyın, bu kez de ayımız "dünyaya gelir!" Artık uzaydaki olayları bır yana bırakıp yeryüzündekı değışimlere yönelebiliriz. Boğaz Köprüsü'nün Ortaköy ayağına ulaştığınızda, evrenin boyutu, şımdikinin yarısı kadardır. Köprünün ayağının dibinde, üzerinde bakterı ızlerıne rastlanan kayaya dikkat ettiniz mi? 3.8 milyar yaşındaki bu kitle Grönlandda bulunmaktadır ve bılebıldığımız on yaşlı kayadır Beşiktaş'a golınceye kadar Ay ve Merkiir'un etkinliklerini sona erdirerek olduklerini, dünya üzerinde de anakaraların oluştuğunu görebılirsiniz. Yerkabuğunun oluşumundan sonra, atmosfenn kımyasal bileşimı de süreklı değişimler göstermektedır. IIkın karbon dioksit ve su buharından olu şurken sonraları azot, kükürt oksitler ve metan bıleşimi ortaya çıkmıştır. Havada henüz serbest oksijen yoktur, soluğunuza dıkkat edın. Dolmabahçe kavşağına ulaşıncaya kadar yerkabuğunda altın ve demır elementlerı ortaya çıkıyor. Kenora adı verilen süper anakara üzerinde ilk buz çağı başlarken çıplak bakterıler yaşamın ikinci aşamasını belgelıyorlar. Dolmabahçe'den sonra atmosferin bileşimının yavaş yavaş değişerek serbest oksı jenin havaya katılması b?zı bakterilerin kitlesel ölümüne yol açıyor. Derin sularda mor renklı ve totosentez yapabilen bakteriler bu etkıye dayanabiliyorlar. Tophane'de büyük ormanlarla karşılaşıncaya kadar ilk tek hücrelı hayvanları, mavı alglerı, proto bıtkılerle kloroplastları yol üzerinde tanıyabilirsınız Gümrük antrepolarmın önünden geçıp De nizcilik Bankası'na geldığınizde, canlı varlıklar arasında cinsel ayrım ilk kez ortaya çıkıyor. Bu ayrım, günümuzden 1 milyar yıl önce oluşmuştur KadıköyHaydarpaşa vapur ıskelesı ikinci buz çağının başlangıcını oluşturur Karaköy Meydanı ıse yerkabuğuna bakırın katıldığı zamandır Galata Köpriisü üzerinde yürürken protozoaların, ilkel hayvanların yanında deniz analarının ortaya çıkışını, yuzen ana karaların bırleşerek Baykalya adı verilen yenı bır süper anakara yapışını ızlıyorsunuz. Nihayet Emlnönü'ne geldığınizde Avustralya, Afrıka, Antarktika ve Hindistan'ın bır araya gelmesiyle Gondwanaland adıyla bilinen anakara ortaya çıkıyor. Sirkecı garına doğru ilk 250 metrede deniz kestanelerl, trlbolitler, fosfat kabuklu deniz böcekleri, solucan ve kurtlar yaşama katılıyorlar, ahtapotlar, sal yangozlar ve deniz yıldızlarının ataları belırıyor ve ilkel dışsız balıklarla omurgalılann ilk orneklorı gun yuzune çıkıyorlar. İkinci 250 motrenın başlarında Avrupa, Amerika'ya çarpıyor. Art arda gelen buz çağları ve ılıman ıkhmler arasında dişli balıkları göruyoruz Yaşam kıyılara doğru yaklaşmaktadır Sonunda Sirkecı Garına geldigimızde örümcekler, akrepler ve öbür haşereler çok gereklıymış gibı dünyamızda yerlerıni alıyorlar. 30 melre boyunda atkuyruğu bıtkılerı, tekton.k olaylar sonucu toprak altında sıkışarak zengın komur yataklarını meydana getırıyor Cağaloğlu yönünde yürüyorsunuz. İlk amfibilerden sürüngenler ortaya çıkarken, Avrupa ve Amerıka'nın birlikte oluşturdukları Avramerika anakarası, Sıbırya'ya çarparak Ural sıradağlarını oluşturuyor Yokuşun başındayken gunümüzden 245 milyon yıl once dünyanın geçırdığı en buyük felaketle karşılaşıyorsunuz: Bir kuyruklu yıldızla çarpışma sonucu memelı benzerı sürüngenlerle tum deniz canlılarının % 96'sı ölüyorlar. Bu korkunç yıkımdan 25 milyon yıl sonra yani 50 m ılerıde sıcak kanlı, beyinli, süt veren, kıllı omurgadinazorların ortaya çıkışını ızleyebılırsınız. Sırkeci Gan'nda 400 m ileride dınazorlardan evnmleşen ve kuşların atası olan arkeopıterıks başınızın üzerinde uçmaktadır Bu arada bır noktayı belırtmekte yarar var. Oldukça uzun ve yorucu yolculuğunuz, Cumhuriyet Gazetesi'nın bınasına gelıp, kapının zılını çaldığınız anda sona erecektir. isterseniz bundan sonraki olayları, Cumhuriyet'e olan uzaklıklarla ızleyalım. Gazeteye 200 m kala, İtalya Afrika'dan, Hindistan da Antarktika'dan kopuyorlar Arablstan'da petrol oluşurken çağdaş memeliler görünmeye başlıyorlar. 134'üncü metrede bır meteor yağmuru sonunda, ağırlığı 25 kg'dan bryuk olan tüm hayvanlar ölüyorlar. Doğaldır ki bu olay dinazorların da tarihe karışmasına yol açıyor 34 metre daha ilerlersenız Kuzey Amerika'nın Avrupa'dan, Avustralyanın Antarktika'dan kopuşlarını, Hindistan'ın Asya'ya çarparak Himalaya Dağlarını yukseltışını gözleyebilirsıniz. Su kuşlarından martı ve albatroslar yanında ilkel atlar ve maymunlarla eşek büyüklüğünde filler ortada dolaşmaktadırlar. Gazeteye ulaşmanıza 50 metre kaldı. Arabistan Afrika'dan, Japonya Avrasya'dan koptu İlkel kedi ve köpekler, yeni yeşeren ot ve çimenlerde koşuşmaktadırlar. Son 20 metreye kadar maymunların sıfırları ayrılıyor, orangutanlar ortaya çıkıyorlar. 12.6'ncı metrede Akdeniz'ın kuruyarak bır çöle dönüştüğünü fark edebilirsiniz, kaygılanmayın, 1 milyon yıl sonra yanı 2 m ılerıde, yenıden doğuyor güzelim deniz Bahçe kapısı, kapı zılinden 10 metre uzaklıkta ıse, burada insanımsı yaratıkların goril ve şempanzelerden ayrılışını gorebılırız Zıle 480 cm uzaklıkta, yerde bir kafatası görürseniz şaşırmayın. Tanzanya'da Olduvaı Gorge adı verilen fay hattıile Etiyopya'dakı Omo Gölü kıyılarında bulduğumuz ve gunümüzden 2.4 milyon yıl önce yaşamış ilk ınsan orneğı Homo Habilis'in kafatasıdır bu. 3.2'nci metreye geldiğinizde. Afrika'da Homo Erektus'un ortaya çıktığını, Homo Habilis'in yok olduğunu gözlüyorsunuz. Nihayet 120'ncı santımetrede Avustralya'da Homo Sapiens beliriyor. ğu olabılirsınız Zile dokunmanıza 2 cm kala, bılınen en eskı kent olan Çatal Hoyuk'tekı yerlcşımın kuruluşunda bulunursunuz 1.1 cm uzaklığa parmağını getırdığınızde. ınsanlık tekerlek ve yazıyı gelıştırmış oluyor Sonunda zıle dokunduğunuz noktada İsa'nın doğumunu saptayabılırbinız Parmağınızı bastırın ve 4 mılımetre ıçeri girerek zıli çaldığınız anda günumüze ulaşın Evrenin oluşumundan gunümüze kadar geçen 13 5 mılyar yılı 27 km.'lık bır yolculukla geçirmek belkı yorucu olmuştur Bu ölçeklemede ortalama ınsan omrünun otomobilinizin boyasının kalınlığı kadar olduğunu da belırtırsek şu koca evrende "boyumuzun ölçusünü" kolayca alabılırız. Öfke, cinsel isteği azaltıyor Baştarafı 1. Sayfada ma düzeyini ölçtü. Cinsel konuşma sırasında öfkeli bir diyalog sırasında, öğrencilerin cinsel istek düzeyinde önemlı ölçüde azalma görüldü. Fakat, cinsel organlarının tahrık olmasında bu tür konuşmaların çok az etkısı oldu. Kaygı içeren diyaloglarda ıse tahrik olmada bir düşüş gözlendi, ancak cinsel ıstekie bir değişiklik olmadı. Dr. Beck'e göre, çiftler arasındaki çatışma, cinsel isteğe normal sıkıntı ve stresten daha fazla zarar veriyor: "Endişeli bir kişi daha çok cinsel istek duyacak, ancak tahrik açısından sorunları olacaktır. Buna karşın, cinsel isteklilik öfkeden olumsuz yönde etkilenir. Bir tartışma, çıftın istekliliğinl azaltır, fakat tahrik olurlarsa cinsel ilişki gerçekleşebilir." Erkeklerde, 40 yaşlarından sonra testosteron miktarında azalma olsa da istek yönünden çok az bir düşüş görülüyor. İstekteki azalma daha çok çiftlerin sürekli çatışmasından kaynaklanıyor. Dr. Lief, sorunun genellikle, zamanla eşlerın bırbirlerıne alışmalarından ve birbirlerinden sıkılmalarından doğduğunu belirtiyor. Dr. üef'in menapoz sonrası dönemdeki kadınlarda, 25 yıllık evliler ile 2 yıllık evliler arasında yaptığı karşılaştırma, yeni evlilerin daha çok cinsel istek duyduklannı gösterdi. Fakat, menapoz sonrası dönemdeki yeni evli kadınların cinsel istekliliği. genç çiftlerınki kadar fazla değilDepresyon, eşler arasındaki çatışmadan sonra, cinsel istek azlığı nedeni olarak ikinci sırada yer alıyor. Aslında, depresyon için kullanılan ilaçların birçoğu, istekliliği engelliyor. Ancak tüm depresyon ilaçları bu etkileri göstermiyor ve bazen, etkiler kişiden kişiye farklı oluyor. Sorun, çoğunlukla, testosteron ile etkileşime gıren beyin salgısı dopamine etki eden ılaçlarda gözlenıyor. Cinsel istek azlığının tedavisinde, öncelıkle eşlerın ılişkisi üstünde duruluyor isteklıhğın azlığı, açık olarak yapılan tartışmaların yanı sıra eşlerın iç dünyalarındaki birbirlerine yaklaşma korkularından kaynaklanabiliyor. Dr. Lief, "Çiftin evlilik sorunları varsa, eşlerın birbirlerine karşı hıssettikleri duyguları ve sevecenlığı belırtmeleri için orıları cesaretlendirerek aralanndaki uyumsuzluğu tedavi etmeye çalışıyoruz" diyor. (The New York Times, 18 Eklm 1988) Çağdaş insan Art arda gelen buz çağları ve ılıman ıklım lerden geçerken, zile 30 cm kala mamutlarla ve 10 cm kala çağdaş insanın atası ıle bu luşabılırsınız Bir 5 cm kala çağdaş insanın atası ile buluşabılırsınız Bır 5 cm daha yaklaşırsanız, seramık kaplar yapan, giysiler diken ve takvım kullanan toplulukların konu