Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 14 TEMMUZ 2025 PAZARTESİ 2 olaylar ve görüşler Sanayi Devrimi ve Büyük Bölge tuzağı Britanya’nın hegemonyası etnik, mezhep ülke rejimini parlamenter bir İLKER BAŞBUĞ siyaseti... meclisin kontrol ettiği monarşiye ngiliz mucit ve girişimci dönüştürerek ve güçlü bir mali avaştan, terörden yana olacak halimiz Thomas Savery 1698’de basit yok, demokratik ilkeler, barış kuşkusuz sistem kurarak hem Sanayi İbir buhar makinesi yapıp Sortak umut, ortak hedef. Terör örgütü Devrimi’ne beşiklik yaptı hem de PKK’nin Irak’ta sembolik silah yakması bu patentini almıştı. 1710’da Thomas bu devrimin sonunda 19. yüzyılda çerçevede ülkemiz ve içinde bulunduğumuz Newcomen’in icat ettiği makine dünyada İngiliz hegemonyasını coğrafya açısından kritik bir sürece işaret kömür ocaklarında kullanıldı. oluşturdu. İngiltere’nin dünya ediyor. Cümleye ama diye başlamayı Britanya İmparatorluğu’nda Sanayi hegemonyası neredeyse 1. Dünya sevmesem de burada büyük bir AMA gerektiği Devrimi’ni başlatan asıl olay ise Savaşı’nın sonuna kadar devam ise kuşku götürmez. Sürecin bağımsız, James Watt’ın 1763-75’te kömür etti. Britanya ekonomisi savaş egemen Türkiye Cumhuriyeti açısından tüketimini yüzde 75 azaltan etkin etkilerini elbette sorgulamak, ulusal çıkarlar süresince yapılan askeri harcamaları bir buharlı makine geliştirmesiyle açısından dikkat kesilmek hepimizin yurttaşlık taşıyamadı ve imparatorluk görevi. ve bu makinelerin sanayinin çeşitli ekonomik çöküşe geçti. Bir terör örgütü silah bırakıyorsa bu iyi bir alanlarında yaygın kullanılmasıydı. haber. AMA bu adımın sahadaki gerçekliğini, Tek kutuplu dünyaya 1800’de bütün Avrupa’nın nereye evrileceğini, gölge oyunu olup dünya imalatı içindeki payı yüzde dönüşme olmadığını iyice değerlendirmek küresel 28.1’ken Birleşik Krallık yüzde Daha sonra, Britanya Sömürgecilik ve öngörülemezlik çağında geleceğimiz için 4.3’lük bir paya sahipti. 1880’lerde İmparatorluğu’nun yerini yalnız gereklilik. jeopolitik konum Avrupa’nın payı yüzde 61.3’e, ekonomik ve teknolojik güce Cumhur, ittifak ortaklığına DEM’i de katma Britanya Birleşik Krallık payı da yüzde 22.9’a değil, aynı zamanda askeri güce “kararını” ilan etti. DEM şimdilik bunu süreçle İmparatorluğu’nun bu sınırlayıp “bekle-gör”de. Bu işbirliğini sadece yükselmişti. En çok zarar gören de dayandıran Amerika Birleşik dönemde “sonsuz barış” terör örgütünün simgesel silah bırakması ve ülkelerin başında Hindistan ile Çin Devletleri aldı. ABD’nin dünya politikasına bağımlı Kürt siyasetine alan açılması olarak görmek üzerindeki ekonomik, teknolojik ve geliyordu. 1800’de Hindistan’ın yetersiz bir yorum kalır. İktidarın hedefleri olarak hareket etmesi payı yüzde 19.7, Çin’in ise yüzde askeri hegemonyası daha ne kadar arasında, “yeni anayasa” için Meclis aritmetiği ve savunma giderlerini sürecek? 33.3 idi. 1880’de Hindistan’ın payı var. Bu adımla, yerel seçimlerden birinci çıkan de kısması gerçekten Paul Kennedy’nin “Büyük yüzde 2.8’e, Çin’in payı da yüzde CHP karşısında oy haznesindeki erimeyi ilginçtir. Savunma Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri” 12.5’e düşmüştü. Hindistan ve Çin, dondurup iktidarda kalmak arayışında. giderleri 1840’larda 15 isimli kitabında önemli bir tespiti Lancashire tekstil fabrikalarının milyon sterlin iken bu Irak, Lübnan’ı kitleyen sistem var: “Askeri güce destek sağlamak daha ucuz ve daha nitelikli ürünleri (1637’de tartışmalı “Gemi Parası” vergisiyle inşa edilen rakam 1860’larda 27 Anayasa değişikliği geniş bir toplumsal için çoğu kez zenginliğe erişmeye geleneksel pazarlarına sokulduğu “The Sovereign of the Seas” adlı İngiliz kraliyet gemisinin uzlaşı iklimini gerektirir. Halihazırdaki milyon sterlinin üzerine ve onu korumak için de çoğu renklendirilmiş gravürü, Greenwich Ulusal Denizcilik Müzesi) için, bu ülkeler ekonomik anayasaya bile uyulmadığı gibi, yenisi için bir çıkmadı. Aynı yılda kez askeri güce gereksinim olur. rekabetin dışında kaldılar. Britanya 17. yüzyılda parlamentonun uzlaşı olduğunu söylemek de mümkün değil. İngiltere’nin GSMH’si yaklaşık bir Ancak, devlet kaynaklarının çok İmparatorluğu’nun milli hasılası 19. Bir yanda ekonomik, siyasi kriz sürerken kontrolünde olan bir monarşik yapı milyar sterlindi. büyük bir bölümü varlık yaratmak yüzyılda neredeyse 14 kat arttı. CHP’nin sandık çağrıları yanıtsız. Güçler ile yönetiliyordu. Dolayısıyla İngiltere 19. yüzyılın amacından uzaklaştırılıp askeri Sanayileşme buhar makinesinin ayrılığı terazisi dengesiz. CHP’li belediyelere İngiltere’de 17. yüzyılda yaşanan başından ortasına kadar farklı amaçlara ayrılırsa, o zaman böyle canlı güç kaynaklarının yerine yönelik “normalleştirilmeye” çalışılan bu devrimler diğer Avrupa bir şeyin uzun vadede ulusal gücün bir güç odağı olarak dünya operasyonlar, başkanlara tutuklamalar peş konulmasıydı. 1820’lerde buharla ülkelerine 19. yüzyılın sonuna hegemonyasına doğru ilerliyordu. zayıflamasına yol açma ihtimali peşe. Cumhur’un, DEM’le İmralı sürecini çalışan birkaç dokuma tezgâhı doğru gelecekti. Bu nedenle vardır.” Bu teorinin gerçeğe yürütürken “kent uzlaşısı” gerekçesiyle İngiltere deniz gücü egemenliği, işleten kişi, elle çalışan bir İngiltere o günün şartları içinde muhalefete “terör” suçlaması yöneltmesi dönüşmesi, 1991’de Sovyetler mali kredi, ticari bilgi ve beceri kimsenin ürettiğinin 20 katını sahip olduğu demokrasi, hukukun çelişkilerden. ile ittifak diplomasi unsurlarını Birliği’nin çöküşü ile görüldü. üretebiliyor, buharla çalışan bir “Nasıl bir anayasa?” işte bu nokta da yine üstünlüğü ve kurumsallaşma Dünya çift kutupluluktan neredeyse ustaca birleştirdiği için 1815’e iplik eğirme (çıkrık) makinesinin büyük AMA’lardan... Atatürk liderliğinde açısından Sanayi Devrimi’ne hazır tek kutuplu bir hale dönüşmüştü. gelindiğinde zaten dikkat çekici kapasitesi bir elle çalışan bir kurulan Cumhuriyetin devrim ve ilkelerinin durumdaydı. 21. yüzyılın ilk çeyreğini ölçüde global üstünlük sağlamıştı. çıkrığın kapasitesinin 100 katını aşındırılma çabalarına alan mı açılacak tamamladığımız bugünlerde, Bu genel tespitin dışında, elbette Britanya İmparatorluğu’nun üretebiliyordu. soruların başında. dünya ülkelerinin inanılmaz Britanya İmparatorluğu’nun Sanayi global bir deniz gücüne, ticarete Din, etnik, mezhepsel vurgulu siyasetin 1860’larında Birleşik Krallık boyutlarda silahlanma çabaları Devrimi ile kazandığı başarı dayalı global bir ekonomiye sahip bu karmaşık coğrafyada nelere yol açtığını dünya demir üretiminin yüzde içine girmesi hem düşündürücü olması yanında, onu güçlü kılan üç temel noktaya dayanıyordu. hatırlamak gerek. Örneğin Irak, Lübnan... 53’ünü, kömür ve linyit üretiminin hem de dehşet vericidir. Başını Irak’ta yönetim sistemi çerçevesinde üçüncü unsur ise bir sömürge Bunlar; “donanma”, “ticaret” ve de yüzde 50’sini gerçekleştiriyordu. cumhurbaşkanlığı Kürtlere, meclis başkanlığı ABD, Çin ve Rusya’nın çektiği imparatorluğu olmasıydı. “sömürgeler” idi. Avrupa nüfusunun yüzde 10’una Sünnilere, başbakanlık Şiilere veriliyor. ve Avrupa ülkelerinin de onlara Sömürgeler yalnızca İngiliz İngiltere’nin jeopolitik konumu eşit bir nüfusla, modern sanayi Lübnan’da ise cumhurbaşkanı Hıristiyan, ayak uydurmaya çalıştığı bir ürünlerine çıkış kapısı olarak ona büyük bir avantaj sağlıyordu. kollarında dünya potansiyelinin başbakan Sünni Müslüman, meclis başkanı ortamda “savunma harcamaları”nın kalmadı, şeker, tütün, pamuklu İngiliz hükümetleri deniz yüzde 40-45’ine sahipti. Şii Müslüman. Bu ülkelerin yaşadığı sorunlar büyük boyutlarda artırılmasının bez gibi çok değerli maddelere de ticaretinin önemini görmüşlerdi. 18. ortada; çatışma, istikrarsızlık, bölünmüş nereye varacağı ve ne sonuçları ulaşmayı sağladı. Kölelerin şeker, Donanma ve ticaret yüzyıldan itibaren ulusal zenginliği yapıların etkinlik mücadelesinin dış güçlerce doğuracağını bugünden tütün ve pamuk plantasyonlarında İngiltere’nin bu başarısının kaşınması... artıran en büyük etkenin denizaşırı kestirebilmek pek de kolay değil. çok ağır şartlarda çalıştırılması hiç arkasında yatan nedenler nelerdi? ticaret olduğu daha iyi anlaşılmıştı. ‘Komşularla sıfır sorun’! Yapay zekâ ile ilgili gelişmeler, tartışmasız insanlık dışıydı. Bu sorunun ilk yanıtı, Britanya Britanya gemiciliği ve gemi İmralı süreci, “yeni anayasa” derken 21. yüzyılın ilk çeyreğine İmparatorluk 1815-1865 arası İmparatorluğu’nun siyasal ve yapımını özendiriyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan “Türk- yılda 100 bin mil kare oranında damgasını vurdu. 18. yüzyılda hukuksal yapısında yatmaktadır. 1790’da Avrupa ülkelerinin Kürt-Arap ittifakı” çıkışı geldi. Bunun Arap Sanayi Devrimi’nin yarattığı etkiye genişliyordu. Singapur, Aden, Hong İngiltere Kralı John 15 Haziran donanmalarının sayısal büyüklüğü dünyasındaki yansımalarına da dikkat etmek Kong, Lagos gibi yerler stratejik ve benzer bir durumun, günümüzde gerek. Arap ülkelerinin, ABD’nin Obama şöyleydi: Britanya 195, Fransa 81, 1215’te imzaladığı Magna Carta yapay zekânın yaratması bir ticari amaçlarla alınmıştı. Güney döneminde bölgesel güç olması yönünde Rusya 67, İspanya 72, Danimarka (Büyük Özgürlükler Şartı) ile kendi Afrika bozkırları, Kanada çayırlıkları olasılık. Yapay zekâ konusunda Türkiye’yle “model ortaklık” girişimine, 38, Hollanda Cumhuriyeti 44 ve yetkililerini sınırlandırırken halkın ve Avustralya’nın tenha kırları önemli olan, “kontrollü” bir gelişim bölgeyi yine karmaşa alanına çeviren “Arap İsveç 27 gemiye sahipti. bazı özgürlüklerini güvence altına Baharı” sürecinde nasıl ters bir tepki verdikleri “beyaz göçmenler” aracılığıyla elde programının uygulanmasıdır. alıyordu. İngiltere denizlerde rakip akıllarda. “Komşularla sıfır sorun, stratejik edilmişti. Yerli halkın direnmesi Büyük güçler arasında, özellikle İngiltere’de 1689 “Haklar tanımıyordu. Donanmanın dünya derinlik” derken Suriye krizine gömülme, bölge İngiltere’den ya da Hindistan’dan güvenlik alanlarını etkileyecek, ülkeleriyle gerilim ve Akdeniz’e uzanan ulusal Bildirgesi” ile de özel mülkiyet denizlerindeki egemenliği, getirilen askerlerle bastırılıyordu. kontrol dışı büyük rekabetin nasıl çıkarlar açısından kayıplar da... kabul edilmişti. Bu aslında büyük ekonomik sistemin varlığı için Britanya İmparatorluğu jeopolitik sonuçlanacağı ve ne gibi sonuçlar Bölgede istikrardan ticarete geniş alanda yaşamsaldı. Ayrıca, dünya ticaret bir devrimdi. İngiltere’de 1694’te konumunun kendisine sağladığı doğurabileceği de düşünülürse, işbirliği konusunda atılacak adımlar elbette gemilerinin üçte birinden fazlası merkez bankası kurulmuştu. avantajları usta bir diploması dünyanın geleceği “güvenlik önemli. AMA bölgesel hegemonyayı akla Neticede, Britanya İmparatorluğu da İngiliz bayrağı taşıyordu. yeteneği ile kullanarak 17. yüzyılda açısı”ndan pek parlak görünmüyor. getirebilecek söylemler dini, etnik, mezhepsel farklılıklarıyla yeni bir kapışma riski de yaratabilir. Terör örgütü PKK/YPG Suriye’de artık yasal bir aktör halinde. ABD ne istiyor derseniz, Savaş ilkeleri ve CHP‘nin stratejisi görünen; Şam’da İslamcı Şara merkezli ama askeri gücünün odağında YPG’nin olmalıdır. Hedefe götürmeyen değil, demokratik yöntemlerle şekilde seçim günü en üst düzeye DR. CİhAngİR DUmAnLı olduğu bir yönetim. Türkiye’nin hoşuna eylemler gereksiz güç kaybına yol açar. etkin bir strateji izlemelidir. Bu çıkartılmış olmalıdır. gidecek söylemlerinin arkasındaki gerçek ise Em. TuğgEnEral, Hukukçu Komuta birliği ilkesi: Bu ilkede her CHP’nin hedefi erken veya açıdan yapılan mitingler doğrudur, Pentagon’un YPG’ye “eğit-donat” desteğini zamanında yapılacak ilk genel artırılarak ve yurda yaygınlaştırılarak şeyden sorumlu ve tam yetkili bir sürdürüyor olması. ABD’nin çıkarlarının nsanlık tarihinin çok büyük bir savunucusu İsrail derseniz, o zaten çoktan seçimlerde cumhurbaşkanlığı sürdürülmelidir. İktidarın söyleminin komutan olur. Komutada belirsizlik İkısmını oluşturan binlerce savaştan bölgede işgalini genişletmiş durumda. askerlikte en büyük yanlıştır. ile birlikte TBMM’de çoğunluğu tersine sokak sandığın alternatifi edinilen deneyimler ve alınan dersler Her ülkenin kendi modeli vardır. Bizim kazanmaktır. Partinin merkezi, değil, tamamlayıcısıdır. Bu ilkeye göre genel başkanlık savaş ilkeleri (harp prensipleri) olsak için model, Atatürk liderliğinde kurulan organları ve tüm üyeleri bu hedefe Sıklet merkezi ilkesi: Bu ilkeye göre, makamının tartışma konusu yapılması belirlenmiştir. demokratik, laik, hukuk devleti izinde Türkiye kilitlenmeli ve hedefe götürmeyen her zaman, her yerde güçlü olmak partiye büyük zarar verir. Tüm örgüt Dünya ordularının askeri Cumhuriyeti’dir. Bunca krize karşın dimdik eylem ve söylemlerden kaçınmalıdır. gerekmez, önemli olan kesin, yerinde bir komutan (CHP örneğinde genel öğretilerine giren bu ilkeler ayakta kalmanın, ülkesi ve milletiyle bölünmez Bu konuda liderliğin rolü belirleyicidir. ve zamanında sonuç alacak yeterli başkan) etrafında kenetlenmeli, çekişmenin olduğu her alanda bir bütün olmasının tutkalı da budur. Taarruz ilkesi: Savaşta kesin sonuç gücü toplamaktır. iktidarın partiyi bölme planına hizmet uygulanabilir ve uygulayanı utkuya Doğrudur, Türk-Kürt-Arap, fetih; hepsi bölge taarruzla alınır. Savunma taarruz için CHP için kesin sonuç yeri ve zamanı etmekten. Kaçınılmalıdır. götürür. Söz konusu ilkeler iktidar tarihinin bir parçası. AMA Türkiye bir Arap elverişli koşullar sağlanana kadar ilk genel seçimlerdeki sandıklardır. CHP iktidar hedefine ulaşmak için yolundaki CHP için de yol gösterici Cumhuriyeti değil. Osmanlı’nın çöküşüne uzanan tarihin tozlu sayfaları, ders alınacak başvurulan geçici bir harekettir. 19 Mart’tan sonra giderek artan kazandığı toplumsal muhalefetten olabilir. örneklerle dolu. CHP de yukarıda belirtilen hedefe toplumsal muhalefet büyütülmeli, en üst düzeyde yararlanmalı ve Hedef ilkesi: Her askeri harekât yurtta yaygınlaştırılmalı ve planlı bir yukarıdaki ilkeleri uygulamalıdır. açıkça belirlenmiş bir hedefe yönelik ulaşmak için edilgen, savunucu Horasan ve Rum erenler de Anadolu’da- Vedat Günyol’un yaşamöyküsü Bu eser, yaşadığı dönemde k köklü br geleneğn parçasıdır; Hacı Cumhuryet aydınının tarh br Atatürk’e sınırlarımız dışından Bektaş Vel de… Şah İsmal de o özetdr. Bu eser, Hasanoğlan bakmaya ve flozofların dünyasına geleneğn parlak yıldızıdır; “tell sazdır Yüksek Köy Ensttüsü öğrencle- yolculuk yapmaya br davettr. bunun adı/ ne ayet dnler ne kadı” dyen ryle öğretmen olmanın hazzına İsmet Toto özelnde hazırlanan bu Âşık Dertl de… O suya gözelk eden varan, Babeuf’ün Devrm Yazıları eserde, Osmanlı Devlet’nn hüküm kaynağa, bütün Anadolu’da, Yakındo- ktabını tercüme etmekten sürdüğü esk coğrafyasından brne ğu’da ve Balkanlar’da rastlamak olasıdır. yargılanmaya, 12 Mart sonrasın- Kemalzmn; ulusal bağımsızlık, Şah İsmal ve onun edeb kmlğ Hatay da örgüt kurmaktan hapsedl- modern devlet ve toplum lşks şte böyle br klmn smges konumun- meye gden olayları bzzat bakımından, örneklem oluşturduğu dadır. Bu ktabı okurken geçmşe tutulan yaşayan Vedat Günyol’un görülmektedr. Bu durum, ışık bugünü de anlamanızı sağlayacaktır. ağzından yazıya dökülmüş Kemalzmn etksnn, Türkye anlatısıdır. | Nesm Ovadya İzral sınırlarının ötesne ulaştığının 13,5x21 / Araştırma / 288 sayfa öneml br kanıtıdır. 13,5x21 / Yaşamöyküsü / 352 sayfa 13,5x21 / Araştırma / 328 sayfa