Katalog

Sağnak 30 NİSAN 2025 ÇARŞAMBA 8 İNCELEME/HABER CUMHURİYETİN Yaşasın 1 Mayıs, kahrolsun İLKÖĞRETİM DEVRİMİ sömürü! Türkiye’de 1923-1924’te 4.894 ilkokul, bu okullarda 341.941 öğrenci, nt olsun ki Taksim’i de SINAN MEYDAN 10.238 öğretmen varken Cumhuriyet bu sayıyı 1940-1941’de 10.596 hep beraber alacağız. “ASöz veriyorum! Bu büyük ilkokula, 955.747 öğrenciye, 20.564 öğretmene yükseltti. Tarihten yasağa rağmen milyon olup buraya yapıldı. (11) Yani genç Cumhuriyet, gelenlere söylüyorum. Önce B. Yenişehir: Lümbe köyü okulu 16 yılda, Türkiye’de şehir, kasaba ve Günümüze Taksim’i isteyeceğiz. Ne zaman? köylerde toplam 4.373 ilkokul yaptı. Nisanda. 1 Mayıs’ta bu kitleye Yine Tonguç ’un verdiği bilgilere Taksim’i isteyeceğiz. Açacaklarsa göre 1923-1939 arasında, “16 yıl açacaklar, açmazlarsa biz açacağız içinde köylere inşa edilen 3.936 orayı. Söz mü?” okulun -arsa ve bahçeleri hariç- yalnız bina kıymeti, ortalama bir 21 Mart’ta Saraçhane’de KP’nin Milli Eğitim Bakanı Yusuf hesapla en az 12 milyon lira” otobüsün üstünde elinde mikrofonla Bafra: Gazibeyli köy okulu Tekin’e göre Türkiye’de 20 yıl tutuyordu. Tonguç, 1939’da, daha 35 konuşurken bu sözleri TV’lerden Aönce (AKP öncesinde) ilkokul bin köye okul yapılması gerektiğini, canlı yayınlanan, eylemde tüm yokmuş! Oysa Türkiye’de 20 yıl önce bunun için de 50 milyon liraya ihtiyaç Türkiye’ye haykıran kişi CHP Genel değil, 100 yıl önce, Osmanlı’dan olduğunu yazıyordu. (12) Başkanı Özgür Özel’di. Ben de Cumhuriyete geçilirken ilkokullar çok Sonra ne mi oldu? orada olduğum için o anlara tanık yetersizdi. Genç Cumhuriyet, 1923- 1935’te 5000 civarındaki köy oldum. Saraçhane’deki kitle, “Özgür 1950 arasında Türkiye’de on binlerce ilkokulu sayısı, 1939-1940’ta 8.032’ye, bizi Taksim’e götür!” diye slogan ilkokul yaptı, on binlerce ilkokul 1949-1950’de 15.505’e, 1959-1960’ta atmış, o da bu yanıtı vermişti. öğretmeni yetiştirdi. ise 19.157’e çıktı.(13) Karacabey: Doğnadı köy okulu Sonra ne oldu? 27 Nisan’da, Burdur: Kozluca okul binası Yani genç Cumhuriyet, 1930’lardan “DİSK, KESK, TMMOB ve TTB ile Sıbyan Mektepleri 1960’lara kadar, yaklaşık 40 bin köyün Bu fotoğraflar, İ. Hakkı Tonguç’un 1939’da İlk Öğretim dergisinde yayımlanan “Köylerde Okul Kadıköy’de olacağım. Ama Türk-İş Osmanlı’da 16. yüzyılda eğitime yaklaşık 20 binine ilkokul yapmayı Binaları İnşaatı” adlı yazısından alınmıştır. (İlk Öğretim, 27, İkinciteşrin 1939, C.2, S. 27, s.130-131) mitingine de CHP olarak katılacağız. başlangıç -ilk eğitim- için sıbyan başardı. Bu okulların büyük bir bölümü Eğer sendikalar ‘Taksim’ deseydi, mektepleri vardı. 4-6 yaş arasındaki konuşmasında, 1922’de il özel devam eden A ve B Kursları açtı.(8) tek parti döneminde yapıldı. biz de ‘Taksim’ derdik. 1 Mayıs kız ve erkek çocukların okuduğu bu idarelerince “3 erkek, 1 kız öğretmen Sahi! Sürekli “tek parti camileri Sonra Milli Eğitim Bakanı Reşit Emek ve Dayanışma Günü, İşçi okulların müfredatında Kuran okuma, okulu, 5 erkek 3 kız lisesi, 134 erkek, Galip de köy öğretmeni yetiştirmek kapattı!” diyenlerin, hiç “tek parti Bayramı. Bir siyasi partinin işçi din pratiği, namaz sureleri ve biraz da 30 kız ilkokulu ve 10 sanayi ve 2 binlerce ilkokul açtı” dediğini için 1933’te Ankara, İzmir, Bursa sendikalarından rol çalması doğru yazı dersi vardı. Askeri sınıf ve halk çırak okulu” yapıldığını ve bu okullar ve Adana ’da kısa süreli “Köycülük duydunuz mu? Ben hiç duymadım. olmazdı. O nedenle ‘Kadıköy’ dedik” bu okulları yaşatıyordu. Medrese gibi Türkiye’de 1923-1924’te 4.894 ilkokul, için 190 bin lira ayrıldığını söyledi. (6) Kursları” açtı. Ancak bu kurslar da okullara bu okullardan mezun olanlar açıklamasını yaptı. Öyleyse sormak 1933’te kapatıldı. bu okullarda 341.941 öğrenci, 10.238 alınıyordu. (1) gerekir. 21 Mart’ta niye rol çalma öğretmen varken, bu sayı 1940-1941’de Cumhuriyetin ilköğretim CHP’nin 1931 ve 1935 kongrelerinde 1876 Kanuni Esasi’sinin14. endişesi taşınmadı da 27 Nisan’da 10.596 ilkokula, 955.747 öğrenciye, köy eğitimi üzerinde duruldu ve 1935 seferberliği maddesi ile ilköğretim “tüm Osmanlı 20.564 öğretmene yükseldi. (14) bu akla geldi? parti programında, “Köy çocuklarına Cumhuriyetin kurucusu Mustafa efradına zorunlu” olacaktı. Ancak Kuşkusuz bu yıl “Taksim kısa zamanda pratik hayat için gerekli Kemal Atatürk, Cumhuriyeti bu kâğıt üzerinde kaldı. Osmanlı’da bilgiyi verecek üç veya dört sömestrili İlköğretimde gerileme iradesine Kadıköy’de sahip gençlere, gençleri de öğretmenlere köyler genelde okulsuz kaldı. Köylü, köy okulları açılacaktır” dendi. Türkiye’de öğrenci artış hızı çıkacaklarını” söyleyen düzen emanet etti. 1923 yılında çıkarılan okuma yazma öğrenemedi. Osmanlı’da Saffet Arıkan’ın bakanlığı döneminde 1935’ten sonra yükselemeye başladı. sendikacılarının teslimiyeti bir yasayla öğretmen maaşlarının ilköğretim gelişmedi. Örneğin “çok okul bu programı uygulamak için ilk adım Bu yükseliş 1950’ye kadar devam etti. de tarihe geçmiştir ve politik tabanı belirlendi. Erken Cumhuriyet açtı” denilen II. Abdülhamit, ancak 253 atıldı. İsmail Hakkı Tonguç, İlköğretim Okullaşma oranı erkeklerde yüzde hesaplarla DEM çizgisinde döneminde öğretmenlik saygın bir sıbyan mektebi açabildi. (2) Açılan 41’den yüzde 81’e, kızlarda ise yüzde Genel Müdürlüğü’ne atandı. 1936’da hareket eden 1 Mayıs Tertip meslek haline getirildi. ilkokullarda da hiçbir zaman bilimsel 23’ten yüzde 54’e çıktı. Köy Eğitmenleri Projesi hayata Komitesi’nin neden değişmesi 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat eğitim verilemedi. Osmanlı’da 1950-1955 Demokrat Parti geçirildi. Askerliğini onbaşı ve çavuş gerektiğinin de yeni bir kanıtıdır. Kanunu çıkarılıp eğitim öğretim ilköğretim o derece geri kaldı ki döneminde ise yeni yapılan ilkokul olarak yapan köylü çocukları, 8 aylık birleştirildi. Tüm okullar Maarif 19. yüzyılda yeni yükseköğretim sayısı geriledi. Dolayısıyla okur yazarlık bir kursla köylüye okuma-yazma ve Vekâleti’ne (Eğitim Bakanlığına) Anayasal hak iktidarın okulları açılınca, bu okullara da geriledi; okur-yazar olmayanların basit hesap öğretecek ve köylüye bağlandı. Medreseler kapatıldı. alınacak öğrenciler için “ilköğretim keyfine bağlı olamaz! sayısı arttı. 1950-1960 arasındaki DP 1924 Köy Kanunu’nun 13. günlük hayatlarında yol gösterecek kurslarına” ihtiyaç duyuldu. (3) Biz bu vahim durumu geçen döneminde genel olarak öğrenci maddesine göre “köyde bahçeli temel bilgileri verebilecek biçimde II. Meşrutiyet döneminde ilköğretim yıl da yaşadık. 1 Mayıs Tertip sayısı artmakla birlikte erkek bir mektep binası yapmak” köyün yetiştirildikten sonra köylere “eğitmen” parasız ve zorunlu hale getirildi. Komitesi’nde yer alan örgütler okullaşma oranı sadece yüzde 3 mecburi işlerinden biri sayıldı. Orman olarak tayin edileceklerdi. Eğitmenler İlköğretime gereken parayı bulmak için ile “1 Mayıs’ta Taksim’e!” çağrısı (yüzde 81’den yüzde 84’e) bir artış Kanunu’na koyulan bir madde ile de gittikleri köylerde köy ilkokulu da özel vergi konuldu. 1913’te “Tedrisat-ı gösterdi. Kız okullaşma oranı ise yapan ana muhalefet partisinin, köy okulu için gereken kerestenin yapacaklardı. İptidaiye Kanunu Muvakkati” yüzde 2 (yüzde 54’ten yüzde 52’ye) beceriksizlik ve cesaretsizlikle işçi ormanlardan parasız verilmesi ile il özel idarelerine ilköğretimin İlk deneme Tarım Bakanlığı’nın azaldı. Bu dönemde ilköğretim sınıfının bayramını harcadığına tanık kararlaştırıldı. finansmanını sağlama görevi verildi. işbirliğiyle 1936’da Eskişehir Çifteler öğrenci sayısının artışı, genel nüfus olduk. 1926’da “Bölgesel Eğitim Öğretmen maaşlarının düzensiz - Mahmudiye Devlet Üretme artışının bir hayli gerisinde kaldı. Bu Üstelik Anayasa Mahkemesi’nin Eminlikleri” kuruldu. 1927’de “Eğitim verilmesi ve belli bir standarda Çiftliği’nde yapıldı. Bu denemenin dönemde köy ilkokulları öğrenci bunun bir hak olduğuna ilişkin Vergi Yasası” çıkarılarak özellikle bağlanmaması da ilköğretimin başarılı olması üzerine 1937’den sayılarının artışı da (özellikle 1950- kararı da çok netti! Ama Özgür ilköğretimin finansmanı sağlanmaya gelişmesini engelledi. (4) itibaren Köy Eğitmenleri Projesi 1955 arasında) belirgin biçimde Özel, yanında Ekrem İmamoğlu ve çalışıldı. Böylece 1913 yılından beri yaygınlaştırıldı. 1946’ya kadar yavaşladı. Bu nedenle 1959’da orduda devam eden il özel idare kurullarının CHP İstanbul İl Başkanı Özgür Her köye bir ilkokul 8.675 eğitmen yetiştirilip köylere iki ay süreli “okuma-yazma taburları” ilköğretim konusundaki yetkisine Çelik’le gelip açıklama yapmış, Mustafa Kemal (Atatürk), Kurtuluş kuruldu. Yani 1950-1960 arasında, gönderildi. Bu eğitmenler sayesinde son verildi. 1928’de karma eğitime sonra da gazeteciler arkasında Savaşı’nın başlarında Ankara’ya DP döneminde, köylü vatandaşlar 6.598 köye ilkokul yapıldı. (9) Köy geçildi. Dünyaca ünlü eğitim uzmanları kendisini izlerken aracına binip giderken, 24 Aralık 1919’da Kırşehir’e ilköğretimden daha az yararlandı. Eğitmenleri Projesi, 1940’ta Hasan Türkiye’ye davet edilerek onlara alandan uzaklaşmıştı. uğramıştı. Orada Atatürk’ü coşkuyla DP döneminde ilköğretimdeki bu Âli Yücel’in Milli Eğitim Bakanlığı raporlar hazırlatıldı. (7) Saraçhane Meydanı saatlerce karşılayanlar arasında Kırşehir Lisesi yavaşlamanın yerini, 1960’tan sonra döneminde Tonguç tarafından hayata sakinken, bu teslimiyetin ardından Müdürü Ömer Aydın da vardı. Atatürk gözle görülür bir yükseliş aldı. 27 geçirilen Köy Enstitülerine temel Köy Eğitimlerinden polisin önünde barikat kurduğu ile Ömer Aydın arasında şöyle bir Mayıs 1960 müdahalesinden sonra oluşturdu. Köy Enstitüleri de yaklaşık Köy Enstitülerine Bozdoğan Su Kemeri’nin etrafında konuşma geçti: 1961 yılında 222 sayılı “İlköğretim ve 17 bin köy öğretmeni yetiştirdi. “Müdür Bey Kırşehir’de kaç ilkokul Cumhuriyetin en büyük amacı Eğitim Yasası” ile yeni bir ilköğretim sert saldırılar yaşanmış, bayramı programı hazırlandı ve uygulandı. (15) var?” yaygın cehaleti yenmek ve toplumsal kutlamak isteyen işçiler, emekçiler Köye okul ve öğretmen “70 Efendim!” aydınlanmayı sağlamaktı. Bunun için HHH ve olayı izlemeye çalışan gazeteciler götürmek Sözün özü şu ki Cumhuriyeti “Peki, kaç köyünüz var?” de her şeyden önce nüfusun büyük olarak hepimiz yoğun biber gazına kuranlar, 30 yıldan az bir zamanda, “362” çoğunluğunun yaşadığı köylere ilkokul 1923’te Cumhuriyet ilan edilirken maruz kalmıştık. Sonra da kitle, Türkiye’de on binlerce köye, ilçeye, ile “Köy sayısına göre okullar çok az! yapmak ve öğretmen götürmek Türkiye’de nüfusun yaklaşık olarak DİSK otobüsünden eylemin sona ilkokul yaptılar ve on binlerce öğretmen Her köye bir ilkokul yapılması için ne gerekiyordu. yüzde 80’inin yaşadığı 40 bin köyünün erdiğine ilişkin yapılan anonsla yetiştirdiler. yapılabilir?” Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati, yaklaşık 37 bininde okul ve öğretmen dağıtılmıştı. AKP’nin Milli Eğitim Bakanı Yusuf “Efendim! Eğer Umumi Harp’ten yoktu. Cumhuriyet kurulurken 1927-1928 eğitim-öğretim yılında Bunları hatırlatıyorum ki Tekin, “20 yıl önce ilkokul yoktu!” dönen yedek subaylar öğretmen Kayseri Zencidere’de ve Denizli’de Türkiye’de şehir, kasaba ve köylerde toplumsal hafıza zayıflamasın. masalını bıraksın da 20 yıl içinde yapılırsa (...) okuma yazma oranı toplam 4.894 ilkokul vardı. (10) üçer yıl öğretim süreli iki “Köy Muallim Geçen yıl da yazdığım gibi 1 AKP döneminde kaç bin köy ilkokulu birden yükselir!” Mektebi” açtı. Bunlar köy öğretmeni İsmail Hakkı Tonguç’un verdiği Mayıs 2024’te topluma anayasal kapatıldı? Önce bu soruya cevap versin. Atatürk, daha o günlerde köy bilgilere göre -millet, devlet işbirliği yetiştiren ilk kurumlardı. Ancak bir hakkın kullanılmasının iktidarın ilkokulları ve köy öğretmenleri için istenilen sonucu vermeyip kapatıldılar. sayesinde- 1923-1939 arasında Kaynaklar ve dipnotlar keyfine bağlı olduğu ve onun çalışma başlattı.(5) Mustafa Necati, ayrıca köy öğretmeni köylerimize 3.936; şehir ve cumhuriyet.com.tr’de izin verdiği kadar yaşanabileceği Atatürk, 1 Mart 1923’te Meclis yetiştirmek için 1926-1931 arasında kasabalarımıza da 437 ilkokul binası mesajı bir kez daha verildi. Umudun kaynağı öfkeyi MEB, YÖNETMELİK MaDDEsİNİ Es gEçTİ: aYM’DEN TTB KaNUNU’NDa İpTaL KaRaRı yatıştıranlar değildir! İşçi sınıfının sesini kitlesel olarak en gür şekilde Atamada hatalı işlem Yasaya aykırı bulundu duyurmak önemlidir ve bu yılki gelişmelerin bir kez daha TAYLAN GÜLKANAT Bakan Yusuf Tekin’in ifadelerine göre ANAy As A Mahkemesi (AYM), Türk meni. Haysiyet divanları bu cezaların gösterdiği gibi umudun kaynağı, 6 bin öğretmenin görev süresinin Tabipleri Birliği Kanunu’nun hekimler verilmesinde sıra gözetmesizin geniş tutmayacağı sözü veren MEB sürgün edilen 6 bin öğretmenin uzatılmadığını söyleyen Balmuk, hakkında uygulanabilecek disiplin takdir hakkını kullanırlar” ifadesini siyasetçiler ile DEM çizgisinde proje okullarındaki görev sürelerini “Uygulamayla sadece öğretmenler cezalarını düzenleyen 39. maddesini içeriyor. politik uzlaşmalar peşinde hatalı hesapladı. Gazetemize konuşan okullarından koparılmadı, öğrenciler anayasanın 2. maddesine aykırılığı olan Tertip Komitesi’ndeki eğitimci Maksut Balmuk, proje Oybirliğiyle karar verildi de öğretmenlerinden koparılmış nedeniyle iptal etti. yöneticiler değildir. Umudun okullarının atamalarında hukuki oldu” dedi. Resmi Gazete’de yayımlanan Yüksek mahkeme, “Anılan kaynağı, sömürüye, yağmaya, hata yapıldığını söyledi. MEB’in bir işi yüksek mahkeme kararında Ankara kararda AYM söz konusu kısımda faşizme direnen emekçiler daha yüzüne gözüne bulaştırdığını ‘Yeniden hesaplanmalı’ 20. İdare Mahkemesi; Türk Tabipleri haysiyet divanına tanınan yetkinin ile hukuk devletinden söyleyen Balmuk, “Öğretmenlerin Balmuk, “Proje okullarının; Birliği Kanunu’nun 39. maddesinin, somut olayın özelliklerine, laiklikten, tam bağımsızlık ve yeniden aynı okula atanmak için mülakattan bile beter bir uygulama anayasanın 2. 38. ve 135. maddelerine eylemin ağırlığına, oluşan zararın kamuculuktan ödün vermeyen görev sürelerinin hesabında uzman olduğunu, 2025 Türkiye’sinde aykırılığı nedeniyle iptalini talep etti. büyüklüğüne göre kamu yararı ve cumhuriyetçilerdir. ya da başöğretmenlik unvanı aldıkları kritersiz, tamamen keyfi atamaların İlgili kanunun 39. maddesi, hizmet gereklerine uygun olarak Soyguncuları, yobazları, tarih esas alınması gerekirken hatalı izahının mümkün olamayacağını ve “Haysiyet divanı evrakı kendisine kullanılmasını sağlamanın yanında kompradorları, emperyalistleri, işlem yapıldı” diye konuştu. Balmuk, kaldırılması gerektiğini defalarca tevdi edilen azaların fiil ve işlenen disiplinsizlik eylemiyle tayin halkın sırtından zenginleşen Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı vurguladık. MEB sürgün edilen hareketlerinin mahiyetine göre edilen disiplin cezası arasında adil bir asalakları ve sömürücü patronları Özel Program ve Proje Uygulayan öğretmenlerin proje okullarındaki aşağıdaki inzibati cezaları verir: dengenin gözetilmesini sağlayacak gözeten bu kokuşmuş düzene Eğitim Kurumlarına Öğretmen görev sürelerini yeniden hesaplamalı a) Yazılı ihtar, b) O yılki en yüksel gerekli ve yeterli mekanizmaların karşı mücadeleyi, öfkeyi Atama ve Yönetici Görevlendirme ve yaptığı hatadan dönmelidir. Bu yıllık üye aidatının üç katından az, kurulmadığı, verilecek disiplin yatıştıranlar değil; yurtsever, Yönetmeliği’ndeki “Öğretmenlikte öğretmenler görevden ayrılmış beş katından fazla olmayan para cezaları bakımından keyfi yorum ilerici, örgütlü toplum kesimleri ve veya yöneticilikte geçen dört ve sekiz değiller ve yerlerine atananlar da cezası, c) 15 günden 6 aya kadar ve uygulamalara karşı hukuki işçi sınıfı büyütecektir. Umut da yıllık sürenin hesabında; aynı proje göreve başlamadı. Çünkü idare geçici olarak sanat icrasından güvencenin sağlanmadığı sonucuna onlardır. okulunda aynı unvanla geçirilen hukuki olarak yaptığı hatadan dönme meni, d) Bir mıntıkada üç defa varmıştır” nedenine hükmederek ilgili Yaşasın 1 Mayıs! Yaşasın İşçi ve hizmet sürelerinin toplamı esas hakkına sahiptir, yeter ki irade sanat icrasından meni cezası almış maddenin iptali gerektiğine karar Emekçi Bayramı! alınır” hükmünü hatırlattı. gösterilsin” dedi. l ANKARA olanları o mıntıkada çalışmaktan verdi. l ANKARA/Cumhuriyet