Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 30 NİSAN 2025 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Terörsüz Türkiye Bir imzanın değeri Terörü bitirmeye odaklı yeni paradigmada IBRAHIM TÜRKEŞ SINAN KAYALIGIL malar genişlemiş uzun vadede erken şiyiz ki!” algısını gidermede etkili sorunun “terör” mü, “Kürt sorunu” mu HUKUKÇU, FELSEFECI genel seçimlerin gündeme gelmesi olacaktır. Desteğin arttığını bilmek olduğu konusunda paradigmanın bileşenleri EMEKLI ÖĞRETIM ÜYESI (ODTÜ) arasında bir “kavram birliği”oluşturulamadığı söz konusu olmuştur. kimi insanlarda azınlık olunduğu al- TERÖRSÜZ Türkiye evet ama yetmez. Bir o gibi, bir uzlaşı da sağlanabilmiş değildir. ugünlerde Türkiye’de ülke dü- Hindistan’da hayvanlara yönelik gısıyla kısıtlanan hayalleri özgür kı- kadar da demokrasi ve demokrat Türkiye! Bu haliyle paradigma daha baştan zeyinde bir imza kampanya- şiddete karşı bir milyonun üzerinde labilir. Özgür kalmış insan hayali Başta, Türkiye’nin imzaladığı uluslararası çökmüştür. Kaldı ki ülkemizde öncelikle bir Bsı yürütülüyor. Yurttaşlara iki imza toplanmıştır. Bunun sonucunda ise neleri başaramaz ki... sözleşmeler olmak üzere, Avrupa İnsan “demokrasi” sorunu olduğu da çok açıktır. Hakları Sözleşmesi’ne, Avrupa İnsan somut talebe destek vermeleri için hükümet, hayvan koruma yasalarını İlliberal demokratlara göre meydanlarda Zihinlerde yeni soru Hakları Mahkemesi kararlarına “önyargı” ve çağrı yapılıyor. Bir yandan muhale- güçlendirme yönünde adımlar atmış, hak arayan milyonlar “çapulcu”, tabanı “dışlama” stratejisi ile bakmayan anayasa, Bir imzanın değeri, öncelikle her fetin cumhurbaşkanı adayının gün- bazı eyaletlerde de yasaların sıkılaş- olmayan “marjinal” gruplardır. Suç örgütü CMK ve diğer ceza mevzuatımız ile “temel bir yurttaşın yalnızca sandık konu- lerdir süren tutsaklığına son veril- tırılması yoluna gidilmiştir. kurucusu, üyesi, yöneticisi olmak artık gizli hak ve özgürlüklerin korunmasına dair lunca dikkate alınan oy sayısı ol- mesi, öte yandan genel seçimlerin Bir milyonu aşkın imzalı başka bir tanığın “suç uydurma” becerisine ve insafına evrensel ilkeleri benimsemiş hukuk devleti madığını göstermesinde yatar. İmza erkene alınması isteniyor. Bu imza kampanya da Brezilya’da başarılmış- bırakılmış, demokratik bir hukuk devletinde ve “hukukun üstünlüğü” ile güvence altına ile onayını istemek, yurttaşı bir sa- çağrısının gerçekten anlamı var mı? tır. İmzaların atılmasıyla sağlanan düşündüğünü açıklama, yazma, siyasi eleştiri alınmış tam ve gerçek bir demokrasi! yı olmaktan ileride görmek demek- Tek tek imza atanlar o yaptıkları- yöneltme özgürlüğü kapsamındaki etkinlikler, küresel destek sonucu, Amazon or- Terörsüz Türkiye ancak böyle bir demokrasi tir. Altına imza konulan somut bir bir suç örgütünün kurucusu, yöneticisi ya da nı nasıl görmeli? İmza atılmış ya da manlarının korunmasına yönelik ba- ile sağlanabilir. An itibarıyla ülkede en üyesi olmak için yeterli sayılmıştır. taleptir ve imzalandıktan sonra gün atılmamış ne fark eder? zı yasaların yeniden değerlendirilme- yüksek oya sahip CHP’ye “Terör karşısındaki Dijital verilerin elde edilmesinde yasaların be gün izlenecektir. İmzanın değe- İmza, bir kimsenin varlığını ve bir si sağlanmış, ayrıca yerel toplulukla- duruşunuz ve görüşünüz net değil” deyip öngördüğü koşullara uyulmamakta, sosyal rini yaratan ikinci etken imza vere- söze, bir metne onayını açıkça bel- ra bazı ilave haklar tanınmıştır. nizamat vermeye çalışanlara verilecek yanıt paylaşım siteleri 10-15 yıl geriye dönük olarak nin başka yurttaşları da etkileme- gelemesidir. Binlerce yıldır süren da sorulacak soru da çok açıktır: İster dinci, ABD’de Trump’ın ilk başkanlık didik didik edilip suç delilleri uydurulmaya ye katkısıdır. Her imza bir miktar bir uygulamadır bu. İmzanın tarihi- ister bölücü, ister mafyatik olsun, terörün döneminde çoğunluk nüfusu Müs- çalışılmaktadır. Demokrasiyi yozlaştıran bu daha etkileme gücüdür. O tek imza, her türlüsüne amasız, fakatsız hayır! Peki, ne bakıldığında dünyanın en eski lüman olan ülkelerden gelenlerin kavram kargaşası ve hukuk devletini yerle bir sizin demokrasi karşısındaki duruşunuz, kimilerinde bir duraklama anına, imzasıyla MÖ 3100 yılına ait bir Sü- seyahatlerine getirilen yasaklama eden yargı kararları ile terörü önlenmesi bir tavrınız, demokrasi anlayışınız nedir? kimilerinde de keskin bir kuşkuya mer tabletinde karşılaşılıyor. Hızlı kararına karşı bir kampanya yürü- yana, teröre yeni bahaneler üretileceği açıktır. Çerçevesi ve içeriği uluslararası sözleşmelerle son verecek, şüpheleri yumuşata- bir internet taraması ile erişilen bu tülmüştür. 1.5 milyon imza topla- çizilip belirlenmiş, aklın özgürleşmesinin cak, zihinlerde çıkılacak yeni yolla- Nash dengesi bilgiye göre içeriği tam olarak anla- nan bu kampanya sonucunda hu- ürünü olan “özgürlükçü” demokrasiden mi ra döşenen bir taş olacaktır. şılamayan bu Sümer tabletinde met- Yeni paradigmanın bir başka “aşil topuğu” kuk mücadelesi protestolarla bir- yanasınız, yoksa “milli ve manevi değerler” Bir tek imzayı dahi değerli kılan Nash dengesidir. Ünlü matematikçi John ni tablete işleyen katip Gar’ın im- leşerek yasakçı düzenlemelere en- diyerek çerçevesini çizip içeriğini kendiniz Nash’a göre her çözüm bir denge oyunudur. üçüncü neden, yönetenler, kararla- zası varmış. Katip Gar böylece hem gel olunmuş, göçmenlik politikala- belirlediğiniz tıpkı Rusya’daki gibi, tıpkı Bütün oyuncuların kendine göre en yüksek ra katkı yapanlar, kararları uygu- kendi kimliğini hem de yazdıklarını rı üzerine daha geniş bir tartışma Macaristan’daki gibi özgürlükleri daraltan kazancı getirecek bir stratejisi vardır. Ancak lama emirlerine dönüştürenler ve doğrulamaktadır. başlatılabilmiştir. “illiberal demokrasi”den mi? bu strateji, oyundaki tek oyuncu o olmadığı o emirlere harfiyen uyarak hareket Demokrasi, siyasal İslamla uzlaşıp tarikat ve için uygulanamaz, bu nedenle bir “denge” Dünyadaki önemli Ortak talep, güçlü irade edenler üzerinedir. Birikenlere bir cemaatleri devlete yerleştirmek, böylece onlara durumuna razı olunur. kampanyalar Ortak bir talebe atılan imza, sahip- damla olarak eklenen imza, artık toplumsal ve siyasal meşruiyet kazandırmak Bu süreçte oyunculardan biri olan Cumhur Şimdi bir de binlerce imzanın lenme demektir. Aidiyet doğal olarak ihmal edilecek bir azınlıkla karşı mıdır, yoksa dinsel ve etnik grup aidiyetlerini İttifakı açısından dengenin, Anayasanın kamusal alanının dışında tutan “laiklik” ilkesi toplanması için çaba harcanan imza benimsemeyi getirecek, bu yolla sa- karşıya olunmadığını düşündürte- halkoylamasına gidilmeden değişmesi ile Türkiye’yi bir İran, bir Suriye, bir Irak, bir kampanyalarını düşünelim. Kam- hip çıkılanın ardına düşülecektir. İm- cektir. Burada akılları kurcalayacak için gerekli 400 vekil sayısına ulaşmakla Pakistan, bir Afganistan olmaktan kurtarmak panyalarda bireylere onaylamala- zayı atanların çoğunluğu fikri takibe “Acaba?” sorusu belki de erdemin, sağlanacağı açıktır. Ancak bunu sağlayan mıdır? Terörsüz Türkiye deyip ancak iş evrensel diğer oyuncu DEM Parti’nin karşılığında hangi rı için ortak bir metin sunulur. He- alır. Yakından takip edilen ve değer- vicdanın anahtarı olacaktır. demokrasinin değerlerini savunmaya gelince yasal, anayasal taleplerle bu denge durumuna def çok sayıda imzayı toparlamak, lendirilen fikir ise hep canlı kalır. Kı- Elbette imzanın değeri o kampan- bunu “vatan hainliği” ve “şerefsizlik”le denk razı olacağı açıkça ifade edilmiş değildir. böylece tek bir metin için çok sayı- sacası bir fikir adeta destek veren im- yayı organize edenlere de sorumlu- tutan demokrasi kaçkınlarına bu soruları Bu belirsizlik, süreçte “Nash dengesi”nin da insanın onayını almaktır. Peki, zalar ile beslenip güçlenecek gitgide luk yüklemektedir. Çünkü imzanın sormak ve yanıt beklemek, sorana hak, oluşmasını engelleyen “zayıf halka”dır. sonuçta ele geçen nedir? Dünyada- derinleşecektir. değeri, sahibince bilinmesi kadar sorulana yükümlülüktür. Kaldı ki bu ülkede, terörsüz Türkiye’ye ki geçmiş imza kampanyalarından İmza, katılımcıların yalnız olma- toplayanların tanıması ile de büyür. “illeberal demokrasi” ile değil, “evrensel sonuç alınabildiğini görebiliriz. Öy- dıklarını anlamalarına, tercihlerine Katkıların güven duyularak sunul- ‘Yeni paradigma’ demokrasi”nin ilkeleri ile varılabileceğini le ki kampanyaların bazıları önemli güven duymalarına yol açar. O gü- ması sağlanmalıdır. Her imzanın Demokrasi, “terörsüz Türkiye” paradigmasının savunan bir “ana damar” vardır. Millet sosyal ve politik değişimlere yol aç- ven, başkalarındaki duraksamayı da toplamın hesabında görünmesi, katı kurucu kavramıdır.Monarşilerde, özgürlüklerin İttifakı’nı oluşturan bu ana damar, bir mış, kamu politikalarını etkilemiş giderir. Yani bir talep için imza ver- bir mahremiyetin güvencesi ve on- daraltıldığı illiberal demokrasilerde, yeni “anayasa değişikliği”ni öngören süreçte yer ve kamuoyunun görüşlerini dönüş- mek, bir bakıma başkalarını da o ira- ca imzanın birebir geçerliği hangi çözüm yolları ve ona bağlı hiçbir paradigma almayacağını açıkça ifade etmiştir. Bu ana oluşturulamaz. Paradigma kavramını popüler damarda ve onun en büyük taşıyıcı gövdesi türmüş görünmektedir. deye çağırmaktır. İmza aynı zamanda yollarla temin edilecektir? İşte bun- kılan fizikçi ve bilim felsefecisi Thomas Kuhn, olan CHP’de atan bu nabzı ölçmeyen hiçbir bir davettir. Durmaya, ağırdan alma- ların nasıl yapılacağı açıklıkla, eri- Bunların arasında Birleşik paradigmanın çöküşünü açık tanımlar üzerinde süreç, çözüme ulaşamayacağı gibi bunu ya yol açan kaygı duyarlığının aşıl- şilebilir biçimde, net ve adım adım Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrıl- ortak anlayışa varılamamış “kavramlar göz ardı eden bir süreçle “Nash dengesi”ni masına, kalıcı ve güçlü bir irade algı- açıklanmalıdır. O bir imzanın dahi masını (Brexit) durdurma çağrısı baş- örüntüsü” olmasına bağlar. sağlamak da olanaklı değildir. değeri varsa eğer, kanımca bunları ta gelir. 6 milyon imza toplanan bu sını yaratmaya davet. kampanya sonucunda siyasi tartış- İmzalar asıl “Hepi topu biz kaç ki- çoktan hak etmektedir. Cüppenin düğmesi ve cebi... CUMHURİYET YAZARLARI, 10. ÜSKÜDAR Hukukçular ve din mensuplarının PROF. DR. ÜLKÜ SARITAŞ vicdanlarının sesi olması gereken cübbelerini TÜRK Dil Kurumu güncel sözlüğünde “cübbe” her giydiklerinde bunu hatırlamaları KİTAP GÜNLERİ’NDE OKURLARIYLA BULUŞUYOR hukukçuların, üniversite öğretim üyelerinin, gerektiğini belirterek bu konuyu taraflarına din adamlarının, mezuniyet törenlerinde bırakalım. Mensubu oluğum akademiye biraz öğrencilerin elbise üstüne giydikleri uzun, daha yakından bakalım. yanları geniş, düğmesiz giysi” olarak Akademi esas işi bilim üretmek ve eğitim tanımlanmaktadır. Cübbe neden bu dört olduğu için her türlü etkiden arınmış, İMZA gruba layık görülmüş bir giysidir ele alalım. bilimsel doğrular ile iş üretmesi gereken Avukatlar, hakimler ve savcılardan oluşan kurumdur. Yani özerktir. Yöneticilerini hukukçular, halkın haklarını koruyan, savunan kendi seçer, programını ve projelerini ve herhangi bir etki altında kalmadan en kendisi belirler, devletin görevi ise gerekli doğru kararı hukuki doğrular ve vicdan terazisi finansmanı sağlamaktır. Akademisyenler HALİL GENÇ DURSALİYE ŞAHAN ile vermesi gereken meslek grubudur. Din eğitim, öğretim, araştırma, yayın yapma, her 2 MAYIS 3 MAYIS adamları, dini bilgileri ve dinin gereklerini türlü bilgiyi üretme ve toplumla paylaşma 13.00 14.00 herhangi bir etki altında kalmadan yerine konusunda tamamen özgürdür. Kuşkusuz getiren ve halkı doğru dini bilgilerle aydınlatan bu görevleri yerine getirirken bir takım meslek grubudur. En başta diyanet işleri kanun ve krallara uyması gerekir. Uyulması başkanı olmak üzere, imam ve müftülerden gereken kanun ve kurullar da bilimsel oluşur. Akademisyenler, esas itibari ile özerk ölçekte hazırlanmış olmalı, her istendiğinde yapıda olması gereken akademide görev kişiye veya kuruma göre değiştirilmemelidir. yapan, ders veren, bilimsel araştırmalar Akademik yükseltmelerde liyakat olmazsa HÜRRİYET YAŞAR yapıp bu doğrultuda toplumsal katkı olmazıdır nitelikli bir akademinin. 3 MAYIS sağlayan doktor öğretim üyeleri, doçent ve Akademiden kastettiğimiz esas olarak profesörlerden oluşan meslek grubudur. 14.00 üniversitelerimizdir. Üniversitenin başkanı Öğrenciler ise her branşta ve düzeyde temel rektördür, mutlaka öğretim üyeleri akademik eğitimlerini tamamlayarak mezun tarafından bilimsel şartları yerine getiren olma hakkı kazanmış müstakbel meslek en kıdemli öğretim üyesi olan profesörler sahipleridir. arasından seçilmelidir. Rektörler karar almada tek yetkili değildir, üniversitenin Vicdani simge tüm fakültelerinin temsil edildiği senatosu SÖYLEŞİ-İMZA Görüldüğü üzere bu dört özel gruptan ve yönetim kurulu ile birlikte karar alınır ve ilk üçü mesleklerini icra ederken herhangi uygulanır. bir etki altında kalmadan görev yapmakla yükümlüdürler, hiçbir kurum veya kimsenin Barışçıl gösteri, haksız tutukluluk ŞÜKRAN SONER?SÖYLEŞİ ŞÜKRAN SONER?İMZA önünde önlerini iliklemezler, yalnızca Günümüzde rektörler cumhurbaşkanı mesleki ve bilimsel doğrular ile tarafsız tarafından atanmakta ve ne yazık ki atamanın “66’DAN GÜNÜMÜZE CUMHURİYET’TEN TANIKLIKLAR” 3 MAYIS olarak görev yaparlar. Mezun olan öğrenciler bedeli olarak, cübbenin önü iliklenerek siyasi 3 MAYIS/17.00 18.00 ise daha işin başında hangi işi yaparlarsa erkin isteği doğrultusunda vicdani olmayan yapsınlar doğruluktan ve dürüstlükten kararlar alınabilmektedir. En son yaşadığımız ayılmadan görevlerini en iyi ve tarafsız şekilde 30 yıl önce alınmış diplomaların bir çırpıda yapacaklarını göstermek için cübbe giyerler. iptal edilmesi olayından bahsediyoruz; Bütün bu yazılanlara bakıldığında cübbenin aralarında Sorbonne’dan doktoralı ve saygın esasında vicdani bir simge olduğunu da bir üniversitemizde bölüm başkanlığı yapan söyleyebiliriz. 5 Nisan’da kutlanan Dünya bir profesörün de olduğu... EMRE KONGAR ? ZÜLÂL KALKANDELEN / SÖYLEŞİ Avukatlar günü ve Uluslararası Vicdan Akademisyenler her konuda öğrencilerine Günü’nün aynı güne rast gelmesi bu anlamda “DEVRİMİN VE KARŞIDEVRİMİN YÜZ YILI” ? 4 MAYIS/16.00 rol model olması gereken kişilerdir. Bunu en hoş ve anlamlı bir tesadüf olsa gerekir. iyi şekilde yerine getirirken çocuklarını onlara İMZA ? 4 MAYIS/17.00 Kuşkusuz cübbe daha çok düğmesi emanet eden anne ve babaların emanetlerinde olmaması ile bir metafordur, kimsenin de sahip olmakla yükümlülerdir. Üniversite önünde önünü iliklemeden görev yapılacağını öğrencileri yarınlarımızı emanet edeceğimiz gösteren. Ama cübbelerin cebi de yoktur. bizim çocuklarımız. Onlar adı üstünde Bilindiği üzere cepler özellikle resmi işlerde delikanlı ama hem de akıllı. Yıllardır rüşvetle özdeştir. Hatta bir zamanlar ülkede HAREM ETKİNLİK ALANI uygulanan haksız ve hukuksuz uygulamalar hem başbakanlık hem de cumhurbaşkanlığı karşı sabırları taştı. Tepkilerini barışçıl olarak yapmış merhum Turgut Özal “ benim gösteriyorlar, topluma ön ayak oldular. memurum işini bilir” dillere pelesenk olmuş İmamoğlu’nun görevden alınması sonrası sözü ile rüşveti mazur görülebilir bir duruma başlayan protestolarda yüzlerce kişi ve öğrenci indirgemişti. İşte cübbe giymenin bir diğer gözaltına alınmıştı. Ne yazık ki hâlâ 71 öğrenci anlamı da, giyenlerin maddi veya manevi suçsuz yere tutuklu. Onlar için akademiden hak etmedikleri bir şey veya durumu kabul ses yok. Hani nerede kaldı vicdanın simgesi etmeyecekleridir. düğmesiz cübbeler?