Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 27 MART 2025 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Demokratik ve Anaya- sal barışçı direniş yolları- nı sınırlamış ve kısıtlamış 19 Mart sonrası Türkiye olduğu için, CHP’nin bu- günkü direnişi, iktidarın Eğer tasarlanan gerçekleşir- yasal niteliklerini korumak; erken daha da sertleşen tepki- DOĞU SILAHÇIOĞLU nında duran demokratik kitle ör- lerine yol açtı, daha çok se; Türkiye çağdaş ve demokratik cumhuriyet dönemindeki dış poli- gütleri, sendikalar, meslek oda- EMEKLİ TÜMGENERAL insan hapse atıldı. dünyanın dışında tutulacaktı. tika esaslarını geçerli kılmak; Türk ları, özel kurum ve kuruluşlar bu CHP geç 3) Geç de olsa başlatılan bu Siyasal iktidar, gelecekteki se- devriminde sürekliliği sağlamak; geniş yığınların yanında yer aldı. TÜRKIYE 2002’den bu yana kü- direniş, otoriter gidişatı engelle- çimlerin sonuçlarını kendi tercih- Cumhuriyet’in değer ve kaza- Cumhuriyet’in anayasal nitelik- mek isteyenlerin gözünde, Ek- resel ve bölgesel gelişmelerden uyanınca... lerine göre, hak, hukuk ve adalet- nımlarını canlı tutmak; egemen- lerini korumaya ve onları hep bir- rem İmamoğlu’nu ve Özgür olumsuz etkilenen; tutarsız ka- le bağdaşmayan şekilde oluştu- liği ulus elinden alan ve tek kişi- likte savunmaya kararlı bu yapı- umhurbaşkanı adayı Ek- Özel’i, işlevsel olarak yıldızlaş- rarlar ve uygulamalarla oradan tırdı. rabilme gayretleri içine girdi. Tar- ye teslim eden “denetimsiz baş- nın, antidemokratik uygulamalar rem İmamoğlu’nun dip- oraya savrulan bir ülke haline gel- Cloması, haksız ve hu- 4) CHP, 2023 seçimlerinde, tışmalı bu girişim kapsamında 19 kanlık sistemi”ni geçersiz kılarak karşısında ortaya koyduğu tepki, di. Varlığını ve bekasını (sağka- kuksuz olarak iptal edilip, ken- Demokrasi’yi savunmak için çe- Mart 2025 ve sonrasında iktidar parlamenter sistem yapısında, aslında hem anayasal bir hak ve lımını) tehlikeye sokan; iç ve dış disi de hapse atılınca... şitli parti ve toplumsal kesim- tarafından, hak, hukuk ve adalet- tüm kurum, kuruluş ve kurallar- hem de bir görevdi. politikadaki yanlışlarla siyasal, CHP nihayet, Demokra- lerde bulduğu müttefikleri, se- le bağdaşmayan adımlar atılmaya la 2002 yılı öncesindeki devlet ya- ekonomik, sosyal ve ulusal gü- çimi kaybederek düş kırıklığına tik, Laik ve Sosyal Hukuk ‘Gayrık yeter!’ başlandı. Bu yolda yaşanan geliş- pısına dönmek; ve de bunu en kı- Devleti’ni korumak konusun- uğrattığı için, bugün, hem öteki venlik başta olmak üzere birçok meler, geniş halk kitlelerinin tep- sa sürede demokratik yöntemler- Hiç kuşku yok ki; çıkılan bu yol- da uyandı! partiler hem de toplumun geniş alanda sorunlar ve zorlu koşullar- kisine neden oldu. Cumhuriyet’in le gerçekleştirmekti. Olağan ta- da hak, hukuk, adalet, özgürlük HHH kesimlerinden destek görmekle la karşı karşıya kaldı. Ama artık çok geç kalındı- birlikte, kuşku ile izlenen, yaptı- geleceğinden endişe duyan yurt- rihi 2028 olan, ancak daha erken ve demokrasi arayışları kesinlik- Karşı devrimci siyasal İslam- ğı liderlik, eleştirel biçimde göz- ğı için, direniş için kullanılacak taşlar, anayasa ile teminat altı- bir tarihte yapılması gündeme ge- le sonuca ulaşacak ve aydınlık ya- cı yönetimin uygulamaları ülke- olan araçlar çok sınırlanmış ve lenen bir duruma düştü. na alınmış toplantı gösteri ve yü- len Cumhurbaşkanlığı seçimi bu- rınlar ulusumuzun olacaktır. Tarih de kaygı verici boyutlara ulaş- kısıtlanmıştı: 5) CHP, Ekrem İmamoğlu rüyüş haklarını barışçıl bir şekilde nun ilk adımı olacaktı. bunun kanıtıdır. tı. Bunun temel nedeni; ulus ege- 1) İktidarın denetlenmesi sı- için yaptığı önseçimde aldığı so- kullanarak yeni bir arayış içine gir- Geniş bir öğreti alanı olan ta- menliğini temsil eden TBMM’yi iş- nırlanmış ve kısıtlanmış, örne- nuçla ve ayrıca Saraçhane Dire- Varılan nokta diler. Çünkü 19 Mart ve sonrasın- rihte birbirine benzer olaylar; her nişi sırasında milletvekillerini ve levsiz kılan; yasama ve yürütme- ğin, Anayasa’da bağımsız oldu- da ülkede yaşananlar yeni bir re- Sonunda Türk ulusu 19 Mart’tan zaman aynı sonuçları doğurmasa ğu yazılan ve öyle olması da ge- parti örgütlerini iyi kullandığı için yi bir kişinin eline bırakan; yargı- reken Yargı, doğrudan doğruya bu direnişte başarılı göründü. sim ortaya çıkarmıştı. bu yana sürdürdüğü girişimle- da, hep benzer çizgide seyretmiş- yı şekillendiren “denetimsiz baş- Cumhurbaşkanı’na bağlanmıştı. 6) Ama sonuçta: Hak, hukuk ve adaletin tartışılır ri, bir toplumsal çıkış hareketi- tir. Geçmişte yaşananlar gelecek kanlık sistemi” idi. Uzun zaman- 2) Hemen hemen bütün med- a) İki siyasal parti genel baş- hale geldiği bu yeni karmaşık or- ne dönüştürdü. Ama siyasal ikti- için yol gösterici olmuştur. dır; yasama erkinin yok edilmiş iş- kanı hâlâ hapiste. ya, birkaç istisna hariç, iktidarın tamda, yurttaşlar açısından kay- dar Türkiye Cumhuriyeti yurttaş- 23 Mart 2025’te, bir cumhur- levi; yürütme erkinin mutlak ha- denetimine tabi kılınmıştı. b) Gezi direnişi mağdurları gılı bir dönem başladı. Kazanılmış larının anayasal güvence altında- başkanı adayının onayı için ku- kimiyeti; yargı erkinin işleyiş şek- 3) Özerk kurumlar da- hâlâ hapiste. ki temel hak ve özgürlüklerini kı- ve edinilmiş hakların güvence- rulan sandıklarda ulaşılan yalın, li; anayasal kurum ve kuruluşların hil, bütün bürokrasi, tamamen c) CHP’li ve DEM Partili bazı si tartışılır oldu. Yasaların geçmi- sıtladı. Demokratik eylem kapsa- yönlendirmesiz ve gerçek sonuç- yapısal özellikleri; ülkesel bölge- Cumhurbaşkanı’nın kişisel emri- belediye başkanları hapiste. d) CHP’nin Cumhurbaşka- şe doğru geriye yürütüldüğünden mında olan toplantı, yürüyüş ve lar; Türk ulusunun değer yargıları ne verilmişti. sel ve küresel koşullar ile yabancı 4) Bütün üniversiteler, YÖK nı adayı Ekrem İmamoğlu ha- bahsediliyor; yargılamalarda ka- gösterileri engellemek istedi. Kar- ile oy tercihini ortaya koymuştur. devletler ve uluslararası kuruluş- üzerinden Cumhurbaşkanı’na piste. nıtların ve tanıkların güvenilirli- şı devrimci siyasal İslamcı yöne- Çok kısa süre içinde, ne kadar do- larla olan ilişkiler bu sistemi ayak- bağlanmıştı. e) Birçok belediye çalışanı, iş ğinden kuşku duyuluyor. Sonuçta timin bu tavrı eleştirilerin odağı- nanımlı ve yeterli hazırlıkla yapıl- ta tutuyordu. Ama artık durum 5) 23 yıllık İktidar dönemin- insanı, şirket mensubu, gazete- toplumun büyük bir kesimi, hep na oturdu. Toplumsal tepkiye ne- dığı ve özellikle de kırsalda ne de- değişti... ci hapiste. de, 35 yaş altı nüfus, “Şahsım birlikte hak, hukuk ve adaletin ya- den oldu. Geniş çapta örgütlenen rece yaygınlaştırıldığı bilinmeyen Devleti”nden başka bir yapı gör- f) Çoğu öğrenci olan direnişe Adalet arayışları nında durmakta karar kıldı. ve güç birliği oluşturan, yasal sı- bu önseçimde bile yola çıkan 15 memiş, “devlet korkusu ya da katılanların bir bölümü hapiste. nırlar içinde kalarak toplu şekil- milyon seçmen, “yetti artık” diye- saygısı” doğrudan doğruya bu g) Birçok belediyeye kayyım Çünkü yakın dönemde, dünya- Belirlenen çıkış yolu iktidar ile özdeşleştirilmişti. atandı. de hareket eden, her kesimden bir rek ulus için giderek umut haline da örneği olmayan ve çok tartışı- h) Televizyonlara cezalar veril- HHH İçinde bulunulan bu hukuk dı- araya gelmiş milyonlarca yurttaş, gelen bir liderin ardında durmuş; lan bu yönetim sistemini ve onun İmamoğlu’na yapılan hak- di, yayınlarına sınırlama ve kısıt- şı ortam ve zor yaşam koşulları demokrasiye sahip çıkmak için ya- büyük usta Nazım’ın tarif ettiği başındaki kişiyi kalıcı kılmak için; sızlık ve hukuksuzluk CHP’yi lamalar getirildi. sarmalında kalan halk, bir daya- sal hakları çerçevesinde eylemle- yığınları oluşturmuştur; ulus birliği ve ülke bütünlüğü- nihayet, çok geç de olsa, ı) Haksız ve hukuksuz uygu- nışma örneği sergileyerek izlene- “Fakat bir kerre bir dert anlayan ne yönelik tehlikeler içeren yeni re giriştiler. uyandırdı: lamaların gerekçeli haberleri te- bir anayasa hazırlanması günde- cek bir çıkış yolu belirledi. O yol; Anayasal kurum ve kuruluş- düşmeye görsün önlerine tikçi iktidar medyasında çarşaf Liderlik kadrosunu değiştir- me geldi. Toplumsal kaygı sınırla- laiklik başta olmak üzere “Ata- ların örtülü desteğini arkaları- Ve bir kerre vakterişip: ‘- Gayrık miş olarak bir süre eski uykusu- çarşaf yayımlandı ve karakter nun mahmurluğunu sürdürdük- suikastları gerçekleştirildi. rı genişledi. türk Cumhuriyeti”nin tüm ana- na alan ve laik Cumhuriyet’in ya- yeter!..’ demesinler...” ten sonra, Cumhuriyet Rejimi’ni, i) İktidarın daha sert tedbirler Demokratik Laik ve Sosyal Hu- alacağı belirtildi ve bu konuda beklentiler yaratıldı. kuk Devleti’ni korumak için, Ek- rem İmamoğlu’na yapılan hak- j) Muhalefet’in 2028 seçim- Milletin makus talihini yenmek sızlık ve hukuksuzluk üzerinden, lerini erkene almak için yeterli Özgür Özel’in liderliğinde hare- TBMM sandalyesi yok. kete geçti. 7) Ve bugün: Bir kişinin en çok iki kez Ama bu gecikme şu önem- DOÇ. DR. HÜNER TUNCER gördüğüm vaziyet: Gündüzbey li sonuçları doğurmuş görü- Cumhurbaşkanı olabileceği- kuzeyinde sabahtan beri sebat nüyor: ni belirten Anayasa hükmüne ULUSAL Kurtuluş Savaşımızın ne eden ve artçı olması muhtemel 1) Cumhuriyet’i, Demokratik karşın, Erdoğan, üçüncü kez büyük bir mucize olduğunun ayır- bulunan bir düşman müfrezesi, Laik ve Sosyal Hukuk Devleti’ni cumhurbaşkanı olarak... dına varabilmek için olağanüstü sağ cenah grubunun taarruzuyla Dördüncü kez aday olmaya korumak isteyenler, CHP’yi aş- koşullarda gerçekleştirilen bu sa- düzensiz çekiliyor. Yakından ta- tı ve Demokratik tepkilerde onun da hazırlanarak... vaşı oluşturan muharebelerin yıl- kip ediliyor. Hamidiye istikame- önüne geçti. Ve tarafsızlık yemini etmiş dönümlerini hatırlamamızda bü- tinde temas ve faaliyet yok. Bo- Böylece Parti, toplumu hare- olmasına rağmen AKP Genel yük yarar vardır. ket geçirmek konusunda hiçbir Başkanı kimliği ve işleviyle... züyük yanıyor. Düşman, binler- Hâlâ başımızda. sıkıntıyla karşılaşmadı ve kendi- Yunanlar, 23 Mart 1921’de Bur- ce maktulleriyle doldurduğu mu- sini çoktan aşmış olan toplumsal AMA “ŞAHSIM DEVLETİ RE- sa ve Uşak bölgelerindeki güçleriy- harebe meydanını silahlarımıza birikimi kanalize etmekte güçlük JİMİ” ÜLKEYİ YÖNETEMİYOR! le Türk cephelerine karşı taarruza terk etmiştir.” çekmedi. BAKALIM SİYASET, BU ÇE- geçmişti. Yunan ordusunun Bursa Türkiye Büyük Millet Meclisi 2) İktidar, 23 yıllık yönetimiyle, LİŞKİYİ NASIL ÇÖZECEK? ile doğusunda bir grubu (3 tümen- Reisi Mustafa Kemal Paşa’nın, İs- li 3. kolorduları ile bir kısım süvari met Paşa’ya yanıtı şöyleydi: “Bü- kuvvetleri) ve Uşak ile doğusunda tün dünya tarihinde sizin İnönü da diğer bir grubu (4 tümen) var- Meydan Muharebelerinde üstlen- dı. Türk kuvvetleri ise, Eskişehir’in diğiniz vazife kadar ağır bir vazife kuzeybatısında ve Dumlupınar ile üstlenmiş kumandanlar enderdir. doğusunda olmak üzere iki grup Milletimizin bağımsızlık ve haya- halinde konuşlandırılmıştı. tı, dâhiyane idareniz altında şe- Yunan ordusu 23 Mart 1921’de, refle vazifelerini gören kumanda Uşak ile Bursa’dan iki kol halin- ve silah arkadaşlarınızın kalp ve de Eskişehir ile Afyon’a doğru ta- hamiyetine büyük emniyetle da- mutasındaki 1. Yunan Kolordu- (Gökçen) ile Kocaeli Grup Komu- arruza geçmişti. Yunanların ama- yanıyordu. Siz orada yalnız düş- su, Dumlupınar mevziindeki Türk tanı Albay Deli Halit (Karsıalan), cı, iki önemli ikmal ve ulaşım mer- manı değil, milletin makus tali- yaralanıncaya değin ön hatlarda birliğini geri atarak ilerlemektey- kezi olan Eskişehir ile Afyon’u işgal hini de yendiniz! İstila altındaki yayın hayatına kahramanca çarpışmıştı. di. Bu kesimdeki 12.Türk Kolor- etmek ve böylelikle, Ankara-Kon- bedbaht topraklarımızla beraber dusu savaşmadan geri çekildi ve ya demiryolu bağlantısını kesmek- bütün vatan bugün en ücra köşe- ‘Metristepe’den Uşak bölgesinden ilerleyen Yu- ti. İstanbul’da üslenen Yunan do- lerine kadar zaferinizi kutluyor. başladı... nan birlikleri, 28 Mart’ta Afyon’a nanması da, Anadolu’ya silah ile gördüğüm vaziyet’ Düşmanın istila hırsı azim ve ha- girdiler. 28 Mart’ta Kanlısırt ile malzeme sevkini önlemek için, Ka- miyetinizin yalçın kayalarına ba- İkinci İnönü Muharebesi, Batı Kitap dosyanızı Metristepe mevzileri Yunanla- radeniz kıyılarını abluka altına al- şını çarparak hurdahaş oldu…” Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın rın eline geçmiş ve bütün çabala- mak üzere Karadeniz’e açılmıştı. İsmet Paşa’nın, Mustafa Ke- 1 Nisan 1921 günü sağ kanat birlik- yayinevi@ilkbaski.com ra karşın Yunan güçlerinden geri mal Paşa’nın telgrafına karşılığı lerini taarruza kaldırmasıyla so- Dişle tırnakla mücadele alınamamıştı. Öte yandan Yunan adresine gönderebilirsiniz. na ermekteydi. 3. Yunan Kolor- da şöyle olmuştu: “Zulüm ve is- birliklerinin bir kolu da Afyon’un Türk ordusunun genel strateji- dusu bütünüyle geri çekilmeye tibdat dünyasının en zalimane doğusuna ilerleyerek, Çay ile ilkbaski.yayinlari si, son bir taarruzla düşmanı yok başlamış; 1. Yunan Kolordusu da hücumlarına karşı yalnız ve şaş- Bolvadin’i işgal etmiş ve burada edebilecek güç kazanıncaya de- Afyon’u boşaltıp Dumlupınar hat- kın kalan milletimizin maddi ve ilkbaskiyayin durmuştu. ğin stratejik savunmada kalmak- tına değin çekilmişti. manevi bütün kabiliyet ve kuv- ilkbaski.yayinlari Batı Cephesi Komutanı İsmet tı. Düşmanın kuzeyden ve güney- İkinci İnönü Muharebesi sonu- vetlerini ruhundaki ateşle top- Paşa’nın komutası altındaki Türk den ilerlemesi üzerine Musta- cunda Ulusal Hükümet, varlığı- layan ve harekete getiren Bü- ordusu, 31 Mart 1921’de karşı sal- fa Kemal ve genelkurmay, bu iki nı bütün Avrupa devletlerine (res- yük Millet Meclisi’nin Reisi Mus- dırıya geçmiş ve bu taarruzda Türk cepheli savaş için şu planı uygu- tafa Kemal Paşa! Kahraman as- men olmasa dahi) kabul ettirmiş- layacaktı: Düşmanın güney ta- subaylarıyla erleri akla durgun- kerlerimiz, zabitlerimiz ve asker- ti. Avrupa devletlerinde İngiliz ve arruz koluna karşı oyalama tak- luk veren özverilerde bulunmuş- lerimizle avcı hatlarında omuz Yunan politikasına karşı olanların tiği uygulanacak, ordunun bü- tu. General Vlahapulos komuta- omuza vuruşan Fırka ve Kolordu görüş ve düşünceleri güçlenmiş- yük kısmı düşmanın kuzey kolu- sındaki 3. Yunan Kolordusu, İnö- ti. Ulusal ordunun olumsuz koşul- Kumandanları namına takdirat nü mevzileri önünde çok sert bir nun karşısında (İnönü’de) topla- larda kazandığı bu zafer ordunun ve tebrikâtınıza kemal-i fahr ve direnişle karşılaştı. Süngüsü olma- nacak, düşmanı yendikten sonra kendine güvenini arttırdı. arz-ı şükran ederim.” da mümkün olan bütün kuvvet- yan Türk askeri; tüfeğinin dipçiği, İsmet Paşa, 1 Nisan günü mu- Mustafa Kemal Paşa, İnönü Mu- lerle düşmanın güney taarruz ko- küreği, çıplak yumruğu, dişi ve tır- harebenin sonucunu Mustafa Ke- harebelerinde kazandığı zafer- lu üzerine dönülecekti. nağıyla dövüşmekteydi. 1. Tümen mal Paşa’ya şöyle iletiyordu: “Sa- den ötürü, İsmet Paşa’ya 26 Aralık Güneyde General Kondulis ko- Komutanı Albay Kemalettin Sami at 6.30 sırasında Metristepe’den 1934’te “İnönü” soyadını vermişti. Anadolu’nun dört br yanında Köy Annelermz, babalarımız da br Öner Yağcı, Savaş ve Edebyat adlı Ensttülernn yarattığı Aydınlanma zamanlar çocuktu. Doğayla ç çe eseryle günümüz dünyasına edebyatın coşkusuna katılan br toplumun yaşamın zlern geçmşten bugüne gözünden bakıyor. Başarılı br blgszlğ ve blszlğ yenme, taşıyan Şahsene Camız’ın öyküleryle araştırmacı-yazar olan Yağcı; sanatın, uluslaşma sürecn en yakından szn çn yen, büyüklernz çn esk sanatçının, özel olarak edebyatın gözlemleyen Tonguç Baba, Cumhurbaş- dünyayı keşfetmeye hazır mısınız? barışa olan katkısını anlatıp, bunun kanı İsmet İnönü ve Mll Eğtm Bakanı Hastalanan dünyamızı kurtaracak önemn vurguluyor. Josè Mart, Atlla Hasan Âl Yücel le brlkte yurdu karış puçları belk tam da bu geçmşn akde Jozsef, Talp Apaydın, Fazıl Hüsnü karış gezyor. İmparatorluk dönemnde şeker tadında öykülernde… Dağlarca ve daha brçok öneml smn yoruz. yok sayılan, yalnızca savaşta eserlern başarıyla nceleyp, açık ve anımsanan Anadolu’ya hzmet etmenn merak uyandıran br dlle okura en öneml koşulunun yurt gerçeklğyle sunuyor. “temas etmek olduğunu” mlyor, “halkla nefes nefese gelmedkçe ve onunla hamur olarak yoğrulmadıkça bu memleketn sırları anlaşılmaz” dyor. 13,5x21/176 sayfa/Gez 13,5x21/120 sayfa/Çocuk 13,5x21/319 sayfa/İnceleme