Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 29 EKİM 2025 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Cumhuriyet yıkılamaz Holdinglerin değil halkın gazetesi Cumhuriyet, bir miras, bir direniş, MAHMUT ASLAN YAZAR bir umut. Büyük Atatürk’ün izinde, Aydınlanmanın ışığında… umhuriyet, Türkiye için yalnızca bir yönetim biçiminin adı değil, milletin Ciradesinin ta kendisi, eşit yurttaşlığın Gazetesi olmayan halkın sesi kısılır. Cumhuriyet, senin sesin olmaya somutlaşmış hali ve özgür bir yaşamın sar- devam etsin diye, şimdi dayanışma zamanı. sılmaz umududur. Mustafa Kemal Atatürk ve ilerici kadrolar, asırlık saltanatı tarihin tozlu raflarına kaldırırken “Egemenlik kayıt- sız şartsız milletindir!” ilanıyla yepyeni bir TL HESAP EUR HESAP USD HESAP AVRUPADAN BAĞIŞ YAPMAK İSTEYENLER İÇİN çağın kapılarını araladılar. 1923’te ilan edi- CUMHURİYET VAKFI CUMHURİYET VAKFI CUMHURİYET VAKFI - YENİGÜN HABER AJANSI BASIN VE YAYINCILIK len Cumhuriyet, kimsesizlerin kimsesi, ezi- BANKA ADI: Türkiye İş Bankası Pangaltı Şubesi BANKA ADI: Türkiye İş Bankası Pangaltı Şubesi BANKA ADI: Türkiye İş Bankası Pangaltı Şubesi A.Ş - BANKA ADI: İşbank GmbH Frankfurt Branch lenlerin sığınağı oldu. HESAP NO: (1041) 1214335 HESAP NO: (1041) 0852447 HESAP NO: (1041) 0852409 HESAP NO: 002628900-9 Cumhuriyet cehalete, yoksulluğa ve her türlü IBAN NO: TR38 0006 4000 0011 0411 2143 35 IBAN NO: TR69 0006 4000 0021 0410 8524 47 IBAN NO: TR28 0006 4000 0021 0410 8524 09 IBAN NO: DE45 5023 0600 0026 2890 09 baskıya karşı yükseltilmiş bir aydınlanma bay- SWIFT CODE: ISBKTRIS SWIFT CODE: ISBKTRIS SWIFT CODE: ISBKTRIS BIC NO: ISBKDEFXXXX rağıydı. Niyazi Berkes’in ifadesiyle, bu yalnız- ca monarşinin antitezi değil, köklü bir mede- niyet tercihiydi. Atatürk’ün deyişiyle ise Cum- huriyet, “yüksek ahlaki değerlere ve nitelikle- re dayanan bir fazilet rejimi” idi. Kendi kaderi- ne hâkim olamayan ulusların bağımsız olama- yacağı gerçeği, bu rejimin temel dayanağıydı. Aklın ve vicdanın özgürlük güvencesi Bu fazilet rejiminin en yaşamsal temeli ise laikliktir. Egemenliğin gerçek anlamı, yalnız- ca kanun maddelerinde değil, halkın özgür ira- desini kurumsallaştıran bir sistemde yaşam bulur. Din ve devlet işlerinin ayrılması, yurt- taşların inançlarını özgürce yaşarken dev- let kararlarının kamusal yarar ve ortak akıl ile şekillenmesinin garantisidir. Ahmet Taner Kışlalı’nın altını çizdiği gibi, laiklik “insanın akıl ve vicdan özgürlüğünün güvence altına alınmasıdır.” Cumhuriyetin ilerlemesi, laikli- ğin güçlenmesiyle doğrudan bağlantılıdır. Demokrasi mücadelesi ve sosyal devlet Kurucu irade, Cumhuriyetin ilk yıllarında ide- al bir demokrasi olmadığının farkındaydı ancak demokrasinin ancak cumhuriyet rejimi içinde yeşerebileceğine olan inanç tamdı. Bu nedenle çok partili yaşama geçiş denemeleri, rejimin de- mokratik niteliğini güçlendirmek içindi. Ne var ki bu girişimler gerici kalkışmalarla kesintiye uğramış, süreç sekteye uğramıştır. Buna karşın atılan devrimci adımlar, ülke- nin kaderini temelden değiştirdi. Hukuk ve eği- tim birliği, laiklik, kadın hakları ve Harf Devri- mi, Cumhuriyet ruhunun taşıyıcı sütunları ol- du. Tarihçi Zafer Toprak’ın belirttiği gibi, Ata- türk Cumhuriyeti “bilimsel düşüncenin ve öz- gür yurttaş bilincinin kurumsallaştığı verim- li bir zemin” olarak görüyordu. Bireyi zincir- lerinden kurtaran, özgür düşünen yurttaşlar yaratmayı hedefleyen bu ideal, 27 Mayıs ihti- lali sonrası hazırlanan 1961 Anayasası ile taç- landı. Grev hakkı, toplusözleşme, basın özgür- lüğü, üniversite özerkliği ve sosyal adalet vur- gusuyla bu anayasa, Cumhuriyetin “kimsesiz- lerin kimsesi” olma görevinin en ileri haliydi. Cumhuriyet ruhunun tasfiyesi 12 Mart ve 12 Eylül darbeleri ile 15 Tem- muz kalkışması, Cumhuriyetin demokratik birikimini kesintiye uğrattı. “Özalizm” ile birlikte başlayan küresel kapitalizme uyum sağlama politikaları ise Cumhuriyetin de- mokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti ol- ma özelliğini aşındırdı. 2002 yılında iktidara gelen siyasal İslamcı AKP, bu karşı devrim- ci birikime yaslanarak 2017 referandumu ile Cumhuriyetin temel ilkelerinden kopuşu ku- rumsal düzeye taşıdı. Halkın iradesi, tek bir kişinin iradesine endekslendi; kuvvetler ay- rılığı ilkesi rafa kaldırıldı, Meclis etkisizleş- tirildi, yargı bağımsızlığı zayıflatıldı. Yeniden kuruluş: Halkın türküsünden doğacak Fakat unutulmamalıdır ki, Cumhuriyet bir beton yığını gibi yıkılmaz; halkın türküsün- de, grev meydanlarında, üniversite amfile- rinde, fabrikalarda ve tarlalarda filizlenir. Yıkılamaz, çünkü yeniden kurulur. Bu yeniden kuruluş, bireysel direnişler- den değil, örgütlü halk mücadelesinden do- ğacaktır. Atatürk’ün “iki büyük eserimden biri” olarak nitelendirdiği Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyet fikrinin siyasal ve ku- rumsal düzlemdeki en önemli taşıyıcısıdır. Bugün de bu tarihsel miras ve örgütlenme geleneği, halkın iradesini demokratik bir dü- zende yeniden kurumsallaştırmanın temel zemini olmaya devam etmektedir. Yeniden kurulacak Cumhuriyet, yalnızca geçmişin mirasına yaslanan bir hatıra değil; geleceğe açılan bir toplumsal sözleşme olacak- tır. Parlamenter sisteme dayalı, güçler ayrılı- ğının kesinleştiği, emekçilerin hakkını aldı- ğı, yurttaşların barış içinde özgür, eşit ve mut- lu yaşayabildiği demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olarak yeniden yükselecektir. Atatürk’ün 100 yılı aşkın süre önceki uya- rısı bugün kulaklarımızda her zamankin- den daha güçlü çınlıyor: “Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaşatacak olan sizlersiniz.” Atatürk’ün sarsılmaz inancıy- la noktayı koyalım: “Umutsuz durumlar yok- tur, umutsuz insanlar vardır. Ben hiçbir za- man umudumu yitirmedim.” Bugün de yitir- miyoruz. Çünkü Cumhuriyeti yeniden doğu- racak olan, hiçbir lider değil, halkın ta ken- disidir. Yaşasın halkın Cumhuriyeti! Yaşasın eşitlik ve özgürlük!