Katalog

23 EKİM 2025 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 41.98 48.72 56.25 40.59 10.551 39.092 5.480 1 kuruş 6 kuruş 14 kuruş 0.01 puan 84 puan 1.720 lira 163 lira Türkiye, eylül ayında yıllık yüzde 33.3’lük enflasyon oranıyla Arjantin’i de solladı TÜFE şampiyonu olduk İsyan ve kriz TEPAV, enflasyonla çakışmaya mücadelede kalıcı başarı Yoksulluk bütçe için hukukun üstünlüğü, başladı verilerine yansıdı vergi reformu, bütçe açığını syan ve ekonomik kriz dinamikleri azaltıcı önlemler ve yeni bir tarihte zaman zaman çakışıyor. MUSTAFA ÇAKIR kalkınma stratejisi önerdi. İÖrneğin, 1847 ticaret krizi Avrupa çapında 1848 isyanlarını tetiklemişti, Aİle ve Sosyal Hizmetler ürkiye Ekonomi Politikaları 1968 isyanları, Fordist sermaye birikim Bakanlığı’nın bütçe verileri Araştırma Vakfı (TEPAV), rejiminin çöküşü ve yapısal bir krizin “yoksulluk gerçeğini” ortaya Tgeçen temmuzdan itibaren başlama dinamikleriyle çakışıyordu. koydu. 1999-2001 küreselleşme karşıtı isyan, mevsimsellikten arındırılmış aylık Buna göre elektrik tüketim neoliberal modelin, Asya krizi ve borsa enflasyon oranlarının çok yüksek desteğinden yararlanan hane sayısı krizi gibi kendini hissettirmeye başlayan düzeylerde; ortalama yüzde 2.6 geçen yıl 3.1 milyondu. Bu yıl için çöküş dinamikleriyle çakışıyordu; 113 Adet hesaplandığını, öncü göstergelerin gerçekleşme tahmini ise 2.8 milyon 2010-13 Arap-Meydan-Gezi isyanları eylülde, t ÜFe’de kapsanan de ekim ayının yüksek geleceğine hane. 2026’da 2.4 milyon, 2027’de 2008 krizinin yarattığı ekonomik siyasi 143 “temel başlık” arasında istikrarsızlıklarla bağlantılıydı. aylık zam görenlerin sayısı 2.3 milyon ve 2028’de de 2.2 milyon işaret ettiğine dikkat çekerek hanenin bu destekten yararlanması çözüm için kısa ve orta vadeli ‘Gelecek’ tükendiğinde hedefleniyor. Genel sağlık sigortası önerilerde bulundu. riskleri artırdığı uyarısı yapan stratejisine ihtiyaç var. Notta Geçtiğimiz aylarda, küreselleşmenin, (GSS) primi devlet tarafından 23. Para Politikası Değerlendirme TEPAV, enflasyonla mücadelede ayrıca, politika faizi olan haftalık neoliberalizmin dağılması hızlanır, yeni bir karşılanan kişi sayısı geçen yıl 9.4 Notu’nu yayımlayan TEPAV’a göre kalıcı başarı için kapsamlı bir repo faizinin yüzde 40.5’te sabit finansal kriz olasılığına ilişkin tartışmalar milyondu. Bu yıl için gerçekleşme Türkiye, Eylül 2025’teki aylık programın yaşama geçirilmesini tutulması ve gecelik faizlerde yoğunlaşırken Madagaskar’dan tahmini 8.2 milyon kişi. Gelecek Nepal’e, Bangladeş’e, Siri Lanka’ya, enflasyon yüzde 3.23 ile G20’de en değişiklik yapılmaması tavsiyesi öneriyor. Bu kapsamda adil ve yıl 8.1 milyon, 2027’de 7.7 milyon, Endonezya’ya, Fas’tan Kenya’ya, yüksek seviyeye ulaşırken yıllık yinelendi. hızlı bir yargı sistemi, hukukun 2028’de de 7.4 milyon kişinin GSS Peru’ya, Paraguay’a, hatta Arjantin’e bazda da yüzde 33.3 ile Arjantin’i Öte yandan Merkez Bankası’nın üstünlüğü, vergi reformu, bütçe primlerinin devlet tarafından sokaklarda isyan havası esiyordu. geride bırakarak ilk sıraya yerleşti. bugün açıklayacağı yeni faiz açığını azaltıcı önlemler ve karşılanması öngörülüyor. Aylık Gençler (Z kuşağı) hemen her yerde, Türkiye G20 ülkeleri arasında da kararı öncesi, dün, dolar/TL bağlanan yaşlı sayısı geçen yıl 805 fiyatlama davranışlarında yapısal işsizliği, yolsuzlukları, adaletsizlikleri, bin 554’tü. Bu yıl 805 bin olması benzer bir durumda. iyileştirmeler öncelikli adımlar 42’nin eşiğinde hareket etti. düzenin bir “gelecek vaat edememesi”ni öngörülüyor. Gelecek yıl için hedef protesto ediyorlar. Bu eylemlerde, Türkiye’yi yüzde 31.8 ile Borsa İstanbul 100 Endeksi arasında yer alıyor. yaklaşık 800 bin. çoğunlukla Japon mangası One Arjantin, yüzde 8 ile Rusya, yüzde ise açılış yönünde hareket Piece’ten alınan hasır şapkalı kuru kafalı Öte yandan Geçen yıl 3 bin 88 Yüzde 40.5’te kalsın 5.2 ile Brezilya, yüzde 3.8 ile ederek günü yüzde 0.85 artışla bayrak dikkati çekiyor. O bayrak, yaşlı, lira olan ortalama aylık sosyal Bütçe açığının azaltılması İngiltere izliyor. Yine raporda, tamamladı. Reuters anketine yorgun iktidarların gölgesinde doğan bir yardım tutarının bu yıl sonunda açısından koşullu gelir garantileri makroekonomik istikrarın göre Merkez Bankası’nın, son iki kuşağın isyanını simgeliyor. 4 bin 100 lira olması bekleniyor. Bu öfkenin ekonomik kökleri derin. sağlanması ve yapısal temellerin de gözden geçirilmeli. Yine ayda tahminleri aşan enflasyon Gelecek yıl için hedef 5 bin 50 lira. Genç işsizliği, borç, düşük ücret, kamu güçlendirilmesinin kritik öneme TEPAV’a göre geniş kesimlerce verilerinin ardından faiz indirimi 2027’de 5 bin 900 lira, 2028’de de hizmetlerinin çöküşü... Teknoloji onlara sahip olduğu belirtiliyor. Siyasi benimsenecek ve “Ülkede önemli hızını yavaşlatarak 100 baz puan 6 bin 900 lira olması hedefleniyor. dünyayı gösteriyor, kendi yaşamlarıyla belirsizlikler ve küresel ticarette değişiklikler oluyor” heyecanını ile devam edeceği tahmin edildi. l ANKARA kıyaslama olanağı sunuyor ama o artan korumacılığın ekonomik uyandıracak yeni bir kalkınma l Ekonomi Servisi dünyanın kapılarını açmıyor; yoksunluk duygusunu küreselleştiriyor; “Z kuşağı” artık sadece kendi ülkesindeki değil, bütün bir sistemin çürümüşlüğüne ‘Çalışma koşulları ‘Verilen mücadele itiraz ediyor. Madagaskar’da elektrik kesintileri, Nepal’de sosyal medya 19. yüzyıldaki gibi’ onurlu yaşam için’ yasağı, Fas’ta Dünya Kupası harcamaları, Arjantin’de neoliberal yıkım... Tetikleyici TMMOB Makina Mühendisleri Odası smArt Solar’ın Gebze’deki nedenler farklı olabiliyor ama yöntem (MMO) tarafından düzenlenen XII. fabrikasında toplu iş sözleşmesi aynı: kitlesel protesto, mizah, müzik, Ulusal İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği görüşmelerinden sonuç çıkmayınca, görüntü ve parodiyle harmanlanmış bir Kongresi, dün Ankara’da başladı. Birleşik Metal-İş Sendikası’nda başkaldırı dili. en az 31 bin emekçi iş kazası Ayrıca şirketin Gebze’deki kârla Ana teması “Dünya ve Türkiye’de örgütlü 260 işçi dün grev pankartı Kurulu düzenin seçkinleri, bu genç sonucu hayatını kaybetti. Çalışma İzmir’de yatırım yaptığını, ancak Değişimler, İSİG’de Örgütlenme” astı. Verilen bilgiye göre işverenin kuşağın adalet arzusunu, ironik koşulları 19. yüzyılın acımasız büyümeyi işçilere yansıtmadığını olarak belirlenen kongrede, ilk altı ay için önerdiği net 3 bin lira, dilini anlamakta, cevap vermekte koşullarını andırmaktadır. Vahşi bir ifade eden Atar, “onurlu bir yaşam zorlanıyor. Sol siyasi hareketler de dijitalleşme, yapay zekâ, esnek yüzde 6’lık zam anlamına geliyor. özgün dinamiklerini... Bu isyanların, emek rejimi söz konusudur. Başta mücadelesi” verdiklerini vurguladı. çalışma biçimleri, taşeronlaşma, Sonraki dönemler için teklif ise lidersiz, merkezsiz, saniyeler içinde sömürge madenciliği ve inşaat İzmir’deki tesiste ise yetki TES- kazaların nedenleri ve çözüm enflasyon oranı. örgütlenebilen, TikTok ve Discord sektörleri ile göçmen işçilik, çocuk İŞ’te. Gebze 1 No’lu Şube Başkanı yolları gibi konular ele alınacak. Birleşik Metal-İş Genel Başkanı gibi dijital ağlarda birbirine dokunan ve kadın işçiliği ile ilgili acı sorunlar Selçuk Çiftci şu bilgiyi verdi: Açılış konuşmasını yapan MMO Özkan Atar, “Arkadaşlarımız biçimi, geçen yüzyıla damgasını yaşanıyor.” Yener, ayrıca çözüme “Orada da yasal süre bitti ama Başkanı Yunus Yener, iş kazalarının aylardır zamsız çalışıyor. Artan vurmuş, merkeziyetçi-bürokratik yönelik işbirliği yollarının da ilgili grev için ses soluk çıkmadı. İşçinin yüzde 98’inin önlenebilir nitelikte hayat pahalılığı karşısında bu teklif siyasi geleneklerin mirası olan yapılara bakanlık tarafından kapatıldığını aleyhine teklife imzaladıklarını olduğuna dikkat çekerek şöyle ne gerçekle ne de insanca yaşam sığmıyor. kaydetti. l ekonomi servisi düşünüyoruz.” l ekonomi servisi devam etti: “Oysa AKP iktidarında koşullarıyla bağdaşmaktadır” dedi. Krallara hayır Amerika’nın 50 eyaletine yayılan, “Krallara hayır” (No kings) eylemleri İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’dan önemli uyarı de bu küresel dinamiğin bir parçasıydı. 7+ milyon kişi, Trump rejiminin otokratik gücüne (süreç olarak faşizme) karşı renkli kostümler, mizah dolu pankartlar, müzikli yürüyüşlerle sokağa çıktı. O ‘Nitelikli insan kritik’ yürüyüşlerde “One Piece” bayrağı yoktu ama adalete ilişkin benzer talepler vardı. Bu isyanlar salt politik tepkiler değil, stanbul Sanayi Odası (İSO) ve Protestolu senet yaşlanan iktidarlara/“adamlara” karşı, İYükseköğretim Kurulu (YÖK) ‘Dönüşüme ayak kuşaklar arası bir sınıf savaşının kültürel meslek yüksekokulları konusunda ekoları. yüzde 54 çoğaldı uydurmak önemli’ işbirliği protokolü imzaladı. Bu hareketlerle eşzamanlı olarak, tÜ r KİYe ekonomisinde yaşanan Bu kapsamda, dün “Küresel merkez ekonomilerde, dünyanın geri çok yönlü sorunlar nedeniyle iş Ul Usl Ar Ar Ası Rekabette Türkiye için Nitelikli kalanını da etkilemeye aday bir kriz dünyasının borç ödeme krizi de Taşımacılık ve dinamikleri güçleniyor. Warren Buffett İnsan Gücü ve Yenilikçi Ekosistem: büyüyor. ve The Economist geçen hafta zengin Lojistik Hizmet Yeni YÖK Vizyonu ve Üniversite- TBB Risk Merkezi’nin yayımladığı ülkelerin “borç içinde boğulduğuna” Üretenleri Sanayi İşbirliğinde Dönüşüm” ana kadar hayat boyu öğrenme işaret ediyorlardı: “Devletler borçlarını güncel verilere göre Eylül 2025’te, Derneği Başkanı gündemiyle toplanan İSO Meclisi’nde yaklaşımını da içeren kapsamlı sessizce eritmenin yolunu yine geçen yılın aynı ayına kıyasla Bilgehan Engin, konuşma yapan İSO Yönetim bir reform ihtiyacı kendisini enflasyonda” arayacakmış. Bu tercih, protesto edilen senet sayısı yüzde “200 milyar orta sınıfın birikimlerini, genç kuşakların Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, hissettiriyor. Üniversitelerimiz, Bilgehan Engin 25 artışla 25 bin 861 adet, bunların dolarlık pazar geleceğini tüketiyor. Ekonomik sanayi ile üniversite arasındaki sanayimizin ve iş dünyamızın tutarı yüzde 54.3 artışla 7.5 milyar ve dünyada düzlemde yaşanan bu, en zenginlerden liraya ulaştı. İlk dokuz ayda ise köprüyü sağlamlaştırmanın ihtiyaç duyduğu nitelikli iş ilk 10 ülke” hedefiyle projeler yana sessiz yeniden bölüşüm, siyasal geçen yılın yanı dönemine kıyasla öncelikli hedefleri olduğunu söyledi. gücünün yetişmesinde kritik bir geliştirdiklerini vurgulayarak şu düzlemde gençlerin (işçi sınıfının bu protesto edilen senet yüzde 25.2 Yaptıkları çalışmalarla nitelikli role sahip. Bununla birlikte, çoğu çağrıyı yaptı: “Bununla birlikte kesiminin) öfkesini tetikliyor. Onlar artışla 216 bin 163 adet, bunların hem jeopolitik dengeler hem işgücünün yetiştirilmesine ve zaman üniversiteden mezun olan kendilerini sadece politik sistemin değil, tutarı da yüzde 99.3 artışla 63.2 küresel lojistik dinamikleri hem ekonomik düzenin de dışına itilmiş dönüşümüne katkıda bulunduklarını gençlerimiz ile iş gücü piyasasının milyar liraya yükseldi. hissediyorlar. uluslararası ticaret ağlarında iş belirten Bahçıvan şöyle devam etti: beklentileri arasında uyumsuzluklar Türkiye’de de bu dalganın yankıları yapış şekillerinin hızlı değişimine, “Dönüşümün başarılı olabilmesi olduğunu görüyoruz.” YÖK Başkanı hissediliyor: Üniversite mezunu işsizliği, inovasyon, teknoloji ve KISA... KISA... KISA... için en kritik unsurlardan Prof. Dr. Erol Özvar da Türkiye’nin artan kiralar, gelecekte hayat kurma kapsayıcı sürdürülebilirlik odaklı biri, nitelikli insan kaynağının üretim gücü ile bilgi gücünü aynı olanaklarının giderek daralması, kültürel dönüşümle ayak uydurmak büyük l tÜ r KİYe’de ihracatın baskılar, yargıya güvensizlik, ifade, yetiştirilmesidir. Ülkemizde zeminde buluşturacak kıymetli bir önem taşıyor.” desteklenmesi ve ticaretin yaşam tarzı özgürlüğünün kısıtlanması... temel eğitimden mesleki eğitime, adımı birlikte attıklarını ifade etti. l ekonomi servisi geliştirilmesi amacıyla yürütülecek Gençler, sık sık umutsuzluğu, mizaha üniversiteden lisans üstü eğitime l Ekonomi Servisi “Ticaretin Düzenlenmesi, çevirerek, fırsat bulduğunda sokaklara Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması çıkarak, bu yılın başından bu yana CHP Programı” için 2026 bütçesinden mitinglerine katılarak direniyor. 58.4 milyar lira ödenek ayrıldı. Bu kuşak henüz neyi istediğini tam Yerli turistte çarpıcı düşüş formüle edemiyor amakalıplaşmış, l mer Kez Bankası’nın çürümüş güç-adalet ilişkilerini, verilerine göre reel sektörün döviz t ÜİK’in “Hanehalkı Yurtiçi Turizm, II. “adamların” yukarıdan buyruklarını yükümlülükleri Ağustos 2025 Çeyrek: Nisan-Haziran 2025” raporuna istemediğini iyi biliyor. Bu paradoks belki itibarıyla 354.8 milyar dolarla rekor göre 2024’ün aynı çeyreğine kıyasla bir zayıflık ama yeni bir tahayyül alanı seviyeye yükseldi. Aynı dönemde yurtiçinde ikamet eden (yerli turist) açtığı da bir gerçek. net döviz pozisyonu açığı 185 milyar ve seyahate çıkan kişi sayısı yüzde 13.7 Bugün hem ekonomik hem siyasal dolara ulaştı. düşüşle 13 milyon 938 oldu. düzen, kendi ağırlığı altında çatırdıyor. l 7. Antalya Turizm Fuarı, sektör Bu kapsamda seyahat sayısı yüzde 116.9 milyar lira. Seyahat başı ortalama yüzde 15.7’si konaklamaya gitti. Bu Kurulu düzenin korunma refleksi “süreç paydaşlarının katılımıyla dün 13.9 düşüşle 17.1 milyon, geceleme sayısı harcama 6 bin 848 lira oldu. Bu geçen oranlar geçen yılın aynı çeyreğinde yüzde olarak faşizmi” besliyor. Tarih yine, bir kapılarını açtı. yüzde 16.1 düşüşle 99.2 milyon oldu. yıl 5 bin 200 liraydı. Harcamaların yüzde 33.1, yüzde 27.3 ve yüzde 14.1’di. büyük hesaplaşmaya doğru akıyor. Harcama tutarı ise yüzde 13.4 artışla 30.1 yeme-içme, yüzde 25.8’i ulaştırma, l ekonomi servisi