Katalog

1 EKİM 2025 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 41.5850 48.8710 56.0670 39.62 11.012 35.087 5.132 0.5 kuruş 2.4 kuruş 17.4 kuruş 0.22 puan 36 puan 74 lira 15 lira AKP iktidarının ilk döneminden beri vaat ettiği konutlar bir türlü gerçekleşemedi 500 bin konut masalı Planlı kalkınma Cumhurbaşkanı Erdoğan, ilk kiralık sosyal konut projesini elişmekte olan ülkelerde (GOÜ) duyurdu. Muhalefet ve mağdurlar ise geçmişte yarım kalan ekonomik planlama kalkınma projeleri hatırlatarak “Yeni masallara inanmıyoruz” dedi. Garacıdır. Ekonomik planlama devletin, umhurbaşkanı Recep Tayyip dediniz, o da battı. 2022’deki ‘İlk üretim faktörlerinin sektörel dağılımı Erdoğan, kabine toplantısının Evim Arsa’ mağdurları hâlâ ev düzenleme, gelir dağılımını iyileştirme, tasarruf, yatırım, tüketim, istihdam, Cardından yaptığı açıklamada bekliyor. Vatandaşın üç kuruş ihracat-ithalat gibi temel makro 81 ilde 500 bin sosyal konut birikimine göz diktiniz. Depremin değişkenleri kontrol, ekonomik projesi için düğmeye basıldığını üzerinden 31 ay geçti, konut kararlarda eşgüdüm sağlama yoluyla duyurdu. İlk kez “kiralık sosyal tesliminde yüzde 38’i geçemediniz.” belirlenmiş kalkınma amaçlarına konut” uygulaması olacak projeye ulaşmaya yönelik bilinçli, iradi TOKİ mağdurları tepkili ilişkin Erdoğan, girişimidir. Tepkiler sadece muhalefetten Planlama ile; (1) piyasanın “Şehit ve gazilerimize, yanıltıcılığını, başarısızlığını, aksaklığını değil, TOKİ mağdurlarından da geldi. emeklilerimize, giderme, (2) sınırlı üretim faktörlerinin 2019’da duyurulan 100 bin konut gençlerimize, üç çocuğu etkin, en uygun kullanımını sağlama, kampanyası kapsamında Tuzla’daki olan ailelerimize özel (3) kurumsal yapıyı değiştirme, (4) ELİF 5 bin 750 daireden yalnızca bininin kontenjan ayıracağız” Hangi dar gelirli bunu ödeyebilir?” çok sayıda konutu kiralayarak yeni ekonomik, toplumsal istikrar, (5) ÖZGE YALÇIN teslim edildiğini belirten yurttaşlar, davranış, değer yargılarını etkileme, dedi. Proje detayları diye tepki gösterdi. bir kâr alanı açtı. Türkiye’de de (6) gelecek kuşakların gereksinimlerini şu anda 4 bin 750 kişinin hâlâ ev ekim ayındaki tanıtım toplantısında İktisatçı Prof. Hayri Kozanoğlu, TOKİ bu modele öncülük edecek gibi karşılama, sürdürülebilirlik, (7) gelir beklediğini hatırlattı. Mağdurlar, paylaşılacak. kamunun kâr amacı gütmeden görünüyor.” dağılımını iyileştirme, (8) finansman kampanyada “190-250 bin TL sabit Geçmiş projelerde sürecin sağlık konut inşa edip makul fiyatla TMMOB İnşaat Mühendisleri sağlanmasını kolaylaştırma, özetle ödeme, yüzde 1 KDV ve düşük faiz” işletilmemesi, bu projeye ilişkin de kiralamasının önemli bir faaliyet Odası Başkanı Nusret Suna da ekonomik kalkınmayla kalkınmanın sözü verildiğini ancak 2024 sonunda şüphelere neden oluyor. Nitekim yeni hızlandırılması amaçlanır. olduğunu, kira piyasasını bütçenin öncelikle deprem bölgesine koşulların değiştirildiğini belirtti. Ekonomik planlama “panacea”, projenin duyurulmasıyla tepkiler de dizginlemek için de yararlı ayrılması gerektiğini vurguladı: her soruna umar değildir. Ancak iyi Bir yurttaş, “Sabit ödeme kaldırılıp gecikmedi. İlk çıkış “Andersen’den olduğunu belirtse de şu uyarıda “Bu kadar kaynak varsa hazırlanmış, uygulanmış plan ekonomik yerine her 6 ayda bir yapılacak masallar... Yersen” ifadesiyle CHP bulundu: hâlâ konteynerde yaşayan kalkınmayı hızlandırır. memur maaş zammı eklendi, KDV Genel Başkan Yardımcısı Gökan depremzedelerin ihtiyaçlarını Plan uygulamasının başarılı yüzde 10 oldu, evlerin maliyeti ise 2 ‘Kâr kapısı haline getiriliyor’ Zeybek’ten geldi. Zeybek, daha önce karşılayın. Oralarda kamu binaları olabilmesi için; (1) teknik olarak sağlam, ila 4.5 milyon TL’ye çıkarıldı. Evlere “Bu proje seçim yatırımı “yatırım müjdesi” olarak sunulan ekonomik olarak uygulanabilir olması; bile tamamlanmadı. Büyük lansmanı geçmediğimiz için ödeme başlamadı (2) bilgili, deneyimli, dürüst, kamu yararı niteliğinde. İktidara yakın DamlaKent projesini hatırlatarak yapılan sertifikalı konut projesine gözeten geniş bir uzman kadrosu, ekibi ama başlasa 3 milyonluk eve sadece müteahhitlerin yüklenici olması şunları söyledi: “Vatandaş ev ne oldu? Sıcak para toplandı, tarafından hazırlanması, (3), güvenilir, 6 ayda 720 bin lira zam gelecekti. bekleniyor. Dünyada büyük sermaye alamadı, ‘Hisseyle yatırımını koru’ TOKİ’ye aktarıldı.” istatistiksel verilere dayanması, (4) ülke koşullarına, uygulama kapasitesine uyumlu stratejinin belirlenmesi, modelin seçilmesi, (5) politik destek sağlanması, (6) kamunun benimsenmesi gerekir. İşs İzl İk tırmanıyor, 12 m İlyonu geçt İ Türkiye, biri sektörel, diğeri bütünsel kalkınma olarak, iki plan denemesi Tür Kİye İstatistik kurumu (t Üİk) tahmin edildi. İşgücü, ağustos ayında (Dİsk -ar ) de t Üİk’in ağustos ayı yapmıştır. 1933-37 döneminde a ğustos ayına ilişkin işgücü bir önceki aya göre 376 bin kişi artarak İşgücü İstatistikleri’ni değerlendirerek uygulanan birinci beş yıllık sanayi istatistiklerine göre işsizlik oranı 35 milyon 873 bin kişi, işgücüne katılma “İşsizliğin g örünümü” raporunu planı (BBYSP) sektörel plan olup yükselişe geçerek yüzde 8.5 olarak oranı ise 0.6 puan artarak yüzde 54 yayımladı. Dİsk -ar ’ın hesapladığı geniş sanayi sektörüne yapılacak yatırım kaydedildi. temmuzda işsizlik oranı olarak görüldü. İşgücüne katılma oranı tanımlı işsizlik oranı yüzde 29.7’ye projelerini içerir. Plan, ithal ikamesi yüzde 8 olarak kaydedilmişti. g eniş erkeklerde yüzde 71.5 iken kadınlarda yükseldi. g eniş tanımlı işsiz sayısı 12 stratejisine, hammaddesi Türkiye’de tanımlı işsiz sayısı ise 12 milyona yüzde 36.9 oldu. 15-24 yaş grubunu milyon 190 bin kişiye çıktı. Bu rakam bir üretilen, üretilebilecek endüstrileri dayandı. kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon kurma, sınaileşmeyi ülke geneline t Üİk verilerine göre, 15 ve daha önceki aya göre 0.8 puan artarak yüzde 117 bin artış anlamına geliyor. dar gelirliye dağıtma esasına dayanır. yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 16 oldu. r apora göre, işsizlik türlerinin en Devletçilik uygulaması olarak planı ağustos ayında bir önceki aya göre 168 yüksek olduğu kategori yüzde 39.2 ile gerçekleştirmek üzere görev, bir KİT Tablo ağırlaşıyor bin kişi artarak 3 milyon 44 bin kişi geniş tanımlı kadın işsizliği oldu. Öte olarak kurulan Sümerbank’a verilmiştir. Plan başarı ile uygulanmış, Türkiye, oldu. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde türkiye Devrimci İşçi sendikaları yandan yaklaşık 2.5 milyon işsiz, işsizlik ekonomi tarihçisi W. Rostow’un 6.8 iken kadınlarda yüzde 11.6 olarak konfederasyonu a raştırma merkezi ödeneğinden yoksun kaldı. beş aşamalı kalkınma modelinin üçüncü aşaması olan “take off” kalkış aşamasına girmiştir. Bu konu yine Açlık sınırı 27 bin 970 TL ile asgari ücretin yüzde 21 üzerine çıktı ekonomist tarihçi Kuznets tarafından da desteklenmiştir. Rostow’a göre Çin ve Hindistan daha geç, 1952 yılında kalkış “take off” aşamasına girmişlerdir. Emekçi açlığa mahkûm 1938-1942 dönemini kapsayan, ikinci beş yıllık kalkınma planında (BYKP) enerji, kimya, sanayi malları MUSTAFA ÇAKIR DİSK Genel Sekreteri sektörlerine yatırım öngörülmüş, görevi Tayfun Görgün, JP gerçekleştirmek üzere bir KİT olan Dış açık 8 ayda ürkiye İşçi Sendikaları Morgan’ın yüzde 20’lik Etibank kurulmuştur. Savaş ardından TKonfederasyonu’nun (Türk- artış beklentisini “hayatın da liberal özel sektörcü DP iktidarı yüzde 9.7 arttı İş) eylül ayı verilerine göre gerçekliğiyle uyuşmayan ile plan uygulanamamış, Türkiye açlık sınırı 27 bin 970 liraya, kalkınmada daha ileri aşamaya da saçma öneriler” olarak Tü İK tarafından yayımlanan geçememiştir. yoksulluk sınırı ise 91 bin değerlendirdi. Görgün, bu verilere göre, ağustos ayı ve ocak- Türkiye, 1963 yılında İsmet İnönü 109 liraya yükseldi. Buna göre koşullarda asgari ücretin ağustos dönemine ilişkin dış ticaret hükümeti döneminde büyümeyi açlık sınırı, 22 bin 104 TL istatistikleri şu şekilde gerçekleşti: yılda 3-4 kez güncellenmesi hızlandırmak, DP’nin bıraktığı ekonomik olan asgari ücretin yüzde 21 Dış ticaret açığı ağustosta geçen yıl gerektiğini vurgulayarak yıkıntıyı düzeltmek amacıyla bütünsel aynı aya göre yüzde 15.8 azalarak üzerine çıktı. kalkınma planlı dönemine girmiş, şunları söyledi: 4.21 milyar dolar oldu. Dış ticaret 1963-67 döneminde birinci BYKP Türk-İş’in açıklamasında, “Açlık sınırının üzerinde, açığı o cak-a ğustos’ta yüzde 9.7 uygulanmıştır. Dışa bağımlılığı olmayan gıda harcaması ile giyim, işçinin ailesiyle beraber bir ekonomi hedeflenen planda vergi, artarak 60.14 milyar dolar oldu konut (kira, elektrik, su, geçimini sağlayacak bir toprak, kamu yönetimi reformları İhracat ağustosta geçen yılın yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve ücret olmalı. Uluslararası planda öngörülmüş, yıllık yüzde 7 aynı ayına göre yüzde 1.2 azalarak ücret 26 bin 525 TL olacak. Yüzde benzeri ihtiyaçlar için yapılması Çalışma Örgütü’nün (ILO) asgari büyüme hedeflenmiş, dönemde 21.72 milyar dolar oldu. İthalat ise 28.5 zam senaryosunda ise asgari zorunlu aylık harcamaların toplam ücret kriterleri dikkate alınmalı. ekonomik istikrar içinde yıllık ortalama ağustosta yüzde 3.9 azalarak 25.94 ücret 28 bin 404 TL’ye çıkacak. yüzde 6.6 büyüme hızı sağlanmıştır. tutarının 91 bin 109 TL olduğu Emekçiler geçen yıldan alacaklılar milyar dolar oldu. o cak-a ğustos Plan uygulaması, sağcı iktidarlar Her iki durumda da rakam, açlık belirtildi. Bekâr bir çalışanın aylık zaten. Yüksek enflasyon döneminde ihracat yüzde 4.3 döneminde “Halk plan değil pilav sınırının altında kalacak. “yaşama maliyeti” de 36 bin 304 karşısında asgari ücretin yıl artarak 178.2 milyar dolar, ithalat istiyor” sloganı ile sulandırılmıştır. TL’ye ulaştı. yüzde 5.6 artarak 238.2 milyar dolar içinde artırılması gerekiyordu 2. Ecevit hükümeti döneminde, Türk-İş katılmak oldu. l ekonomi Servisi Ankara’da yaşayan dört kişilik ancak yapılmadı. Tüm bu yine kamu ağırlıklı dördüncü BYKP istemiyor bir ailenin sadece gıda için hazırlanmış ancak 1980 askeri darbesi kayıpları giderecek bir yaklaşım ile plan uygulanamamıştır. yapması gereken asgari harcama Asgari ücreti, Asgari Ücret benimsenmeli.” kısa ... kıs a ... kıs a ... CHP, dış ayartılara, yanılgılara tutarı, bir önceki aya göre yüzde Tespit Komisyonu belirliyor. Görgün, konfederasyon kapılmadan kalkınma planı hazırlıklarına l Tür Kİye şeker Fabrikaları 3.17 oranında arttı. Açlık sınırının İşçi tarafını Türk-İş temsil yönetiminde konuyu başlamalı, olası iktidarında plan a .ş. (türkşeker) 2025 ürünü yıl sonuna doğru 30 bin liraya ediyor. Türk-İş, yasa ve değerlendireceklerini belirterek uygulaması yapılmalıdır. Sol; devletçilik, pancar alım fiyatını kota ulaşması bekleniyor. Asgari ücret komisyon yapısında değişiklik “Diğer konfederasyonlarla halkçılık, kalkınma planı uygulamasını tamamlama primi dahil ton ise yıl sonunda belirlenecek. yapılmadığı takdirde görüşmelere da temaslarımız olacak. Bu gerektirir. başına 2 bin 975 lira olarak Geçen yıl asgari ücrete yapılan katılmayacağını açıklamıştı. gelişmelere karşı güçbirliği açıkladı. Böylece geçen yıla göre yüzde 30’luk zammı doğru tahmin Ancak işçi tarafı katılmazsa ücreti yapmaya çalışacağız. Hep birlikte şeker pancarı alım fiyatlarında H-ÜFe ağustosta yükseldi eden JP Morgan, 2026 için yüzde 20 hükümet ve işveren temsilcileri göğüslemek için çabamız olacak” yüzde 25.3 artışa gidilmiş oldu. l Haz İne ve maliye Bakanlığı, artış öngördü. Bu hesaba göre yeni belirleyebiliyor. dedi. l ANKARA Tür Kİye İstatistik kurumu (t Üİk), gelecek 3 aylık döneme ilişkin iç a ğustos-2025’e ait Hizmet Üretici Fiyat borçlanma stratejisini açıkladı. endeksi (H-ÜFe) verilerini açıkladı. Buna göre Hazine, söz konusu Buna göre, H-ÜFe, geçen ay bir önceki aya dönemde 466.8 milyar liralık iç 40 bin atık pil, 4 bin fidan kıyasla yüzde 2.47, geçen yılın aralık ayına borç servisine karşılık 538.5 milyar göre yüzde 34.48, geçen yılın aynı ayına liralık iç borçlanma yapacak. kıyasla yüzde 36.16 ve 12 aylık ortalamalara Var Ta Pilleri türkiye’nin 2024 ücretsiz kargo ile ta P Derneği’ne l Haz İne ve maliye göre yüzde 42.09 yükseldi. sonunda başlattığı atık pil toplama gönderebiliyor. Her 10 pil için bir fidan Bakanlığı verilerine göre, kİt endeks, yıllık bazda gayrimenkul kampanyasında yılbaşından bu bağışı yapılıyor. Varta Pilleri türkiye Kerem Acar ve özelleştirme programındaki hizmetlerinde yüzde 49.24; , mesleki, yana 40 bin adet atık pil toplandı, g enel müdürü kerem a car, çevreye kuruluşların cari fiyatlarla borç bilimsel ve teknik hizmetlerde yüzde karşılığında 4 bin fidan bağışlandı duyarlı projeleri sürdüreceklerini için yeni ambalaj tasarımını türkiye’de stoku, yılın 2. çeyreği itibarıyla 47.17; bilgi ve iletişim hizmetlerinde yüzde ve yaklaşık 1 ton karbon salınımı belirterek “kaynak tüketimini piyasaya sundu. Varta, 2030’a kadar 1 trilyon 117 milyar tl ’yi aştı. 41.62, idari ve destek hizmetlerde yüzde engellendi. azaltmayı ve yeniden kullanımı teşvik karbon nötr üretime geçmeyi ve en yüksek kalemi 379.4 milyar 41.54; konaklama ve yiyecek hizmetlerinde lirayla resmi dairelerin borçları mol-e Platform üzerinden yürütülen etmeyi misyon edindik” dedi. türkiye’de adet bazında pazar lideri yüzde 36.51 ve ulaştırma ve depolama oluşturdu. kampanyada tüketiciler, atık pillerini şirket ayrıca, energy a lkalin serisi olmayı hedefliyor. l ekonomi Servisi hizmetlerinde yüzde 28.91 artış gösterdi.