Katalog

Sağnak 17 NİSAN 2024 ÇARŞAMBA 6 HABER KÖY ENSTİTÜLERİ “Köy Enstitülerinin kapanmasından duyduğum acıyı tarif edemem. Halil Konakcı’nın SINAN MEYDAN Bir babanın evladını kaybetmesinden duyduğu acı gibi duyarım.” (İsmet İnönü) ağzına sakız Tarihten olanlar Günümüze lin gâvuru paralarının üzerine ‘Tanrı’ya güveniriz’ yazıyor, “Ebenim ülkemde laiklik anlayışı için kimse Allah adına yemin edemiyor. Hoş, etmeye başladılar. Allah adına yemin etmeyi yasaklayanlar, belediye görevlerine başlarken Kuran’la başladılar. Ulan ugün 17 Nisan 2024; tam 84 yıl şaşırdım ha, Kadir Mısıroğlu ne büyük önce bugün, 17 Nisan 1940’ta adammış ha!” BTürkiye’nin en özgün eğitim Bunları söyleyen kişi, Diyanet’e öğretim projesi Köy Enstitülerinin bağlı olarak imamlık yapan Halil kuruluş kanunu çıktı. Fay Kirby’nin Konakcı. Konuşmalarında hilafet çağrısı deyişiyle Köy Enstitüleri, Pestalozzi, yapan, kadınları, sanatçıları, Cumhuriyet Dewey ve Kerschensteiner gibi Devrimi’ni ve Atatürk’ü hedefleyen bu eğitim bilimcilerin görüşlerinin taklit şahıs, YouTube üzerinde videolarını da edilmesiyle değil, Kemalizm ilkelerine yayımlayarak geniş bir kitleye ulaşıyor. dayanılarak Türkiye’nin özel Bilgisi, Zirai İşletmeler Ekonomisi Dün paylaştığı videoda almış eline 1 koşullarına göre yaratılmış özgün ve Kooperatifçilik. Teknik tarım doları, üzerinde yazan “In God We Trust” Köy Enstitüleri, 17 Nisan 1940 tarihli, bir eğitim modeliydi. Ne liberal dersleri Tarla/Bahçe Ziraatı, Sanayi (Tanrı’ya güveniriz) sözüne dayanarak 3803 sayılı kanunla İsmet İnönü’nün Amerika’dan ne faşist Almanya’dan Bitkileri, Zootekni, Kümes Hayvancılığı, laikliğe saldırıyor. Cumhurbaşkanlığı döneminde kuruldu. ne de komünist Rusya’dan alınmıştı. Arıcılık, Balıkçılık gibi derslerdi. Sanat Kısacık bir videoda dincilik ile (Fay Kirby, Türkiye’de Köy Enstitüleri, dersleri ise erkekler için Enstitülerinde öğrenciler kendi emperyalizmi ancak kendisi gibi bir İstanbul, 2012, s. 65, 118) Demircilik,Yapıcılık, Dülgerlik; kızlar için yaptıkları binalarda barınırlardı, kendi fanatik bir araya getirebilir, “Laiklik Biçki Dikiş, Örgücülük, Dokumacılık ve tarlalarına kendi ektiklerini biçerlerdi, dinsizliktir” iddiasında bulunan ve Köy Eğitmen Kursları ve Ziraat Sanatlarından oluşuyordu. Tüm kendi fırınlarında kendi ekmeklerini “Mustafa Kemal’le zerre muhabbeti olan bu dersler kuramsal bilgi aktarımının yaparlardı, kendi atölyelerinde kendi cenazeme gelmesin” diyecek kadar nefret Köy Öğretmen Okulları yanında, aynı zamanda uygulamalıydı. diktikleri giysileri giyerlerdi, kendi saçan Mısıroğlu’nu övgüyle anabilirdi. Cumhuriyet kurulurken Türkiye’de Enstitülerde üç ay ders, dokuz ay sıkı santrallarında kendi elektriklerini Buna şaşırmıyorum ancak Konakcı 40 bin köyün 37 bininde okul ve bir iş eğitimi yapılıyordu. gibi açıkça laik Cumhuriyete düşman üretirlerdi, kendi yaptıkları tiyatro öğretmen yoktu. Cumhuriyet’in eğitim- kuşaklara vereceği eğitim öğretimin 1943 öğretim yılında Köy olanların, Türkiye Cumhuriyeti sahnesinde kendi yazdıkları piyesleri öğretim seferberliğine rağmen Milli işe dayalı, üretim odaklı ve çağdaş Enstitülerinde “sağlık kolları” adıyla vatandaşlarının ödediği vergilerle oynarlardı. Köy Enstitülü öğrenciler, Eğitim Bakanı Saffet Arıkan’ın, nesiller yetiştirecek nitelikte olmasını yeni bir birim oluşturuldu. Sağlık oluşan kamu bütçesinden maaş sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamakla 1936’da TBMM’de yaptığı konuşmada istemişti. Daha 1923’te “Eğitim almasına karşıyım. Bu kişi, geçen yıl kollarına, enstitülerin ilk üç sınıfını kalmaz, civar köylere giderek köylülere verdiği bilgiye göre ülke genelindeki programımızı takip eden insanlar Hatay’la ilgili sözleri nedeniyle hakkında bitirenlerden istekli olanlar alındı. yardım eder, onların da en 40 bin köyün 35 bininin hâlâ okula ve güzel çiftçi, kunduracı, fabrikacı, soruşturma açıldıktan sonra hâlâ Diyanet Burada iki yıllık bir öğretim sonrasında temel ihtiyaçlarını karşılarlardı. öğretmene ihtiyacı vardı. tüccar olacak; pratik, yararlı, verimli İşleri Başkanlığı’na bağlı çalışıyorsa, başarılı olanlara köy sağlık memuru Her enstitünün bir uygulama 1936’da Saffet Arıkan’ın Milli Eğitim adam olacak” demişti. Çocuklarımıza demek ki anayasa ve kanunlara karşı diploması verildi. okulu vardı. Öğrenciler okula yakın Bakanlığı, İsmail Hakkı Tonguç’un vereceğimiz ilim ve irfanın “ticaret, gelmesine izin veriliyor, korunuyor. Her Köy Enstitüsü, kurulduğu köylerde staj yaparlar, köylülerin İlköğretim Genel Müdürlüğü sırasında, ziraat ve sanat alanlarında verimli, bölgenin özelliklerine göre de yardımıyla uygulama Atatürk’ün önerisiyle, askerliğini tesirli, faal, pratik” olması gerektiğini Kuran’a el basarak şekillendirilirdi. Enstitülerde bahçeleri kurarlardı. onbaşı ve çavuş olarak yapanlardan söylemişti. Köy Enstitülerinin temelinde merkezi bir program yoktu. Çağdaş, Enstitülü öğrenciler her şeyden göreve başlayanlar seçilen okur yazar, uyanık ve yetenekli Atatürk’ün bu düşünceleri vardı. bilimsel, laik ve ulusal eğitime önce yaratmayı, üretmeyi, gençlerin altı aylık bir kurstan geçirilip Bu olayın diğer yanı ise Konakcı’nın 1940’ta çıkarılan 3803 sayılı “Köy bağlı kalmak koşuluyla her başkalarına yardım etmeyi, sorun “eğitmen” olarak okulsuz köylere bahsettiği, Kuran üzerine el basarak Enstitüleri Kanunu” ve 1942’de enstitünün kendi programı vardı. İl çözmeyi, paylaşmayı öğrenirlerdi. Köy göreve başlayan belediye başkanları! gönderilmesine karar verildi. Böylece çıkarılan 4242 sayılı “Köy Okulları ve yöneticilerinin, enstitüler üzerinde baskı Enstitülerinde kız ve erkek öğrenciler yan Sanırsınız bunlar AKP’li, Yeniden köy eğitmen kursları doğdu. 1937’de Enstitüleri Teşkilat Kanunu”yla Köy kurmasının önüne geçilmişti. yana, çağdaş ve bilimsel bir mantıkla, Refah Partili ya da HÜDA PAR’lı... Oysa Eskişehir Çifteler Mahmudiye’de ilk Enstitülerinin yasal temeli atıldı. birlikte öğrenir, birlikte üretirdi. sözü edilen siyasetçiler CHP’li! Herhalde köy eğitmen kursu açıldı. Kursa, Ankara 1940-1944 arasında -üç Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitülerde kültür, sanat ve spora o nedenle “bağımsız” medyamızda yine ve Tunceli’den seçilen öğrenciler alındı. eğitmen okulunun da enstitüye büyük önem verilirdi. Kızlı-erkekli gündeme getirilmiyor bu olaylar... Burada öğretmen adayları işe dayalı dönüştürülmesiyle- toplam 20 Köy Enstitüsü Birini geçen hafta bu köşede enstitü öğrencileri halk oyunları biçimde yetiştirildi. 1937’de bu kurstan Enstitüsü kuruldu. 21. Köy Enstitüsü 1942’de açılan Hasanoğlan Yüksek yazmıştım. CHP Manisa Alaşehir oynardı, türküler söylerdi, yüzerdi, dağa mezun olan 84 stajyer öğretmen ise 1948’de Van Ernis’te açıldı. Köy Enstitüsü diğer enstitülerden Belediye Başkanı Ahmet Öküzcüoğlu, tırmanırdı, kayardı, bisiklete veya Ankara’nın 79 köyüne dağıldı. farklıydı. Öğretim süresi üç yıldı. ikinci dönemine medyanın önünde motora binerdi, deniz araçları kullanırdı. 1937’de 3238 sayılı “Köy Eğitmenleri Köy Enstitülerinde Öğrenciler genel derslere ek olarak şu Kuran’ı öperek başlamıştı. Bu hafta bir Enstitülerde en sevilen sporlar güreş, Kanunu” çıkarıldı. Bu kanuna göre kollardan birini seçerdi: Güzel eğitim öğretim CHP’li daha ona katıldı. 2019’da Bolu voleybol ve futboldu. Her öğrenci Eskişehir Çifteler, İzmir Kızılçullu Sanatlar, Yapıcılık, Demir İşleri, 3803 sayılı 24 maddelik “Köy Belediye başkanı seçildikten sonra mutlaka bir müzik aleti çalardı. ve Edirne Karaağaç’ta üç eğitmen Hayvancılık, Tavukçuluk, Tarla- Enstitüleri Kanunu”na göre Köy Demokrasi Meydanı’ndaki mitingde Özellikle mandolin çok yaygındı. kursu açıldı. 1938-1939’da bunlara Bahçe Tarımı, Tarım Yönetimi ve binlerce kişinin önünde Kuran’a el Enstitülerine beş yıllık köy ilkokullarını Kırklareli Kepirtepe, Kastamonu Müzik dersliğinde bir piyano Ekonomisi, Ev Yönetimi ve Ev İşleri. basarak yemin eden CHP’li Bolu bitiren köy çocukları seçilerek Gölköy, Adapazarı Arifiye ve Malatya olurdu. Keman, saz, cümbüş, Bu okul, Köy Enstitüsü öğretmenleri, Belediye Başkanı Tanju Özcan, bu alınacaktı. Enstitüye alınan köy akordeon gibi müzik aletleri de Akpınar’da açılan üç yeni kurs daha ilköğretim müfettişleri ve gezici kez yeni döneminin ilk belediye meclis çocukları burada beş yıl öğrenim eklendi. 1937-1947 arasında bu bulunurdu. Ünlü halk ozanımız Âşık öğretmenler yetiştirmek ve köy toplantısında Kuran’a el basarak yemin görecekti. (Md. 3). Enstitü mezunu kurslarda 8 bin eğitmen yetiştirildi. Veysel, Köy Enstitüleri’nde saz okulları ile enstitüler etti. öğretmenler yöredeki okullara 1939’da 3704 sayılı yasayla üç yıllık öğretmenliği yapmıştı. Öğrenciler köy için araştırma ve incelemeler yapmak Üstelik okuduğu yemin metnini atanacaktı. Devlet köye gönderdiği Köy Öğretmen Okulları’nın açılmasına gezilerine çıkardı, çevre incelemeleri amacıyla kurulmuştu. Burada şu sözlerle bitirdi: “Kurucu liderimiz öğretmene kendi ihtiyaçlarını karar verildi. 1939’da İzmir Kızılçullu, yapardı, kitaplık ve müze kurardı, dersler, öğretim üyelerince verilirdi. Mustafa Kemal Atatürk’ün izinden karşılayacak ve tarım derslerine Eskişehir Çifteler ve Kastamonu eğlenceler düzenlerdi, temsiller verirdi. Öğrenciler başka yüksekokullardan da ayrılmadan ve onun devrimlerine sahip yetecek kadar toprak, tarım aletleri, Gölköy’deki üç eğitmen kursu, köy Köy Enstitülerine ırkçılık, ders alabilirdi. çıkarak Bolu’yu objektif bir şekilde tohumluk, çift hayvanı, fidan ve 60 TL öğretmen okuluna dönüştürüldü. dincilik ve mezhepçilik giremezdi. Hasanoğlan Yüksek Köy yöneteceğime; Allah’ım, namusum, sermaye verecekti. (Md. 11-12). Doğal Başka köy öğretmen okulları da açıldı. Öğrencilere başkalarının düşünce ve Enstitüsü’nün bir matbaası ve çokça vicdanım üzerine büyük Türk milletinin afetlerde herhangi bir zarar durumunda Fay Kirby’e göre “Köy Enstitüsü inanışlarına saygılı olması öğretilirdi. basılıp dağıtılan nitelikli bir “Köy ve Bolu halkının önünde yemin ederim.” bakanlık bu zararı karşılayacaktı. (Md. deneyi, eğitmen deneyinin en iyi ve Köy Enstitülerinde okumaya ve özgür Enstitüleri Dergisi” vardı. Ayrıca Ve böylece o devrimlerin en 13) Öğretmenler köylere 20 TL ücretle kötü yanlarından alınan derslerden tartışmaya büyük önem verilirdi. 21 bir “İş Eğitimi Sözlüğü” ile okullara önemlilerinden birini, laikliği atanacaktı. (Md. 7). Öğretmenler doğmuştu.” Köy Enstitüsünde aralarında yerli çiğneyerek ve Atatürk’ü de bu dağıtılmak üzere “İpekçilik”, “Tohum gittikleri köylerde eğitim öğretim ve yabancı klasiklerin de olduğu yaptığına alet ederek görevine Islahı”, “Bitki, Böcek ve Taş yanında tarım, hayvancılık, bağ bahçe Köy Enstitülerinin yaklaşık 100 bin kitap olduğu başlamış oldu. Kuran üzerine yemin Koleksiyonları”, “Halk Öyküleri işlerinde de köylüye yardım etmekle söyleniyor. Enstitülerde bir öğrenci ediyorsa, farklı bir inancı olan ya da Toplama Yöntemleri”, “Yabancı Dil kuruluş amacı yükümlüydü. (Md. 6). Öğretmenler yılda en az 24 kitap okurdu. inançsız olan Boluluları yok mu sayıyor Öğrenme Yöntemleri”, “Çocuk Bakımı” İsmet İnönü, 1940 yılında, II. gittikleri köylerde 20 yıl hizmet Cumartesileri, öğretmenler ve diye sormak gerekir? gibi broşürler hazırlamıştı. Dünya Savaşı koşullarına rağmen bir verecekti. (Md. 5). Öğretmen atanacak öğrenciler özgürce tartışırdı. Hasanoğlan’da öğrenciler ilköğretim seferberliği başlattı. Bu köylere bu durum üç yıl önceden 1944’te 20 Köy Enstitüsünde Siyasetteki dincileşme ve bir açık hava tiyatrosu inşa seferberlik kapsamında Milli Eğitim bildirilecekti. Öğretmen işe başlamadan 16 bin 400 öğrenci vardı. etmişti. Hasanoğlan Yüksek Köy Bakanı Hasan Âli Yücel ile İlköğretim devrime ihanet önce okul binası ile öğretmenevi Çeşitli ihtiyaçları karşılayan 306 Enstitüsü’nden Pakize Türkoğlu’nun Genel Müdürü İsmail Hakkı bitirilmiş olacaktı. (Md. 16). Köylerde Bir kamu görevlisi, görevini yapı tamamlanmıştı. 15 bin ifadesiyle bu “Cumhuriyet döneminde Tonguç’un çabalarıyla Köy Enstitüleri çalışan öğretmenlerle ailelerinin ve köy yaparken herkese eşit uzaklıkta dönüm alan ekilip biçilmişti. 250 yapılmış ilk açık hava tiyatrosuydu. kuruldu. İsmail Hakkı Tonguç, 1933’te durmak zorundadır. Özel hayatında okullarındaki öğrencilerin sağlık işlerine bin fidan dikilmişti. 1500 Köy Enstitülerinin hepsinde iyi bir yayımladığı “İş ve Meslek Terbiyesi” istediği ibadeti yapabilir ama bunu bakmak için hekimler atanacak ve köy dönümlük alana sebze ekilmişti. 1200 tiyatro çabası vardı. Oyun yazanlar kamu görevlisi sıfatıyla, makamına adlı kitapta “Enstitü öğrencisi iş eğitmenleri, eşleri ve çocukları parasız dönümlük bağ kurulmuştu. 9 bin baş olurdu…” yaşamı içinde iş aracılığıyla iş tedavi edilecekti. (Md. 21). taşıyamaz ve dini inancını medyanın hayvan bakılmıştı. İnönü’nün 1946’da için eğitilir” demişti. İsmail Hakkı önünde siyasette şov aracı yapamaz. Köy Enstitülerinde 1950’ye kadar bir radyo konuşmasında verdiği bilgiye Eğitim ve üretim iç içe Tonguç, teşkilatlara gönderdiği Kamusal alanda bir din ya kız-erkek karma bir eğitim öğretim göre 875 yeni köy okulu yapılmış, 851 Köy Enstitülerine adım atan köy da mezhebi öne çıkarmak, laik genelgede şöyle diyordu: “Köylerin uygulandı. Enstitülerde öğrencilere köy okulu onarılmış, 993 devlet ilkesine aykırıdır. Türkiye kültürel ve genel hayatlarında ileri işe dayalı, uygulamalı, laik, çağdaş, çocuklarının hayatı değişirdi. Çifteler öğretmenevi yapılmıştı. Köy Cumhuriyeti, bir din devleti değildir! bir seviye yaratabilmek yalnız klasik Köy Enstitüsü’nden Tahsin Yücel çok nitelikli bir eğitim öğretim verildi. Enstitülerinden 1940-1954 arasında Laikliği anayasadaki devletin anlamdaki öğretmenle mümkün o ilk adımı, “Enstitüye vardığımız Müfredatın yarısı kültür, yarısı 17 bin 346 öğretmen, 8.675 eğitmen ilkeleri arasına yerleştiren sosyal gün bizi kaydettikten sonra yeni olmaz... Bunun için okul, üretici teknik tarım ve sanat derslerinden ve 1599 sağlık memuru yetişmişti. demokrat bir partiye üye olanlar, bir okul olmalı, yaşayabilmesi için oluşuyordu. Kültür dersleri şunlardı: giysiler verildi” diye anlatıyor. Isparta Enstitülerden yazarlar, şairler böyle davranarak ancak Halil gereken bütün araçları kendisi Türkçe, Tarih, Coğrafya, Yurttaşlık Gönen’den Şaban Oymak da şöyle ve ressamlar çıkmıştı. Fakir Konakcı gibi gericilerin ağzına üretmelidir. Bu okullarda öğrenciye diyor: “İlk kez kendime ait bir Bilgisi, Matematik, Fizik, Kimya, Baykurt, Mahmut Makal, Talip sakız olur. Kuşkusuz Cumhuriyet köy genel hayatının gelişmesine Tabiat, Okul Sağlık Bilgisi, Yabancı yatağım oldu, elbiselerimiz oldu, Apaydın bunlardan sadece üçüydü. düşmanı Kadir Mısıroğlu yaşasa, o da yarayacak birkaç meslek birden Dil, El Yazması, Resim, Beden Eğitimi, sıcak ilgi gördük.” bu görüntüleri izleyip keyif alırdı. öğretilmelidir...” Ulusal Oyunlar, Müzik, Askerlik, Ev Köy Enstitülerinde eğitim Yazının devamı cumhuriyet.com.tr’de Vah ki ne vah! Atatürk, Cumhuriyet’in yeni İdaresi ve Çocuk Bakımı, Öğretmenlik ve üretim iç içeydi. Köy Eğitimci Niyazi Altunya’dan Köy Enstitülerinin kuruluş yıldönümünde öneri: ‘Yalanlarla karalandı’ BÜTAM’da sergi ve ATATÜRKÇÜ Düşünce Derneği konferans bir arada (ADD), Âşık Veysel, Fakir Baykurt Belediye enstitüleri oluşturulabilir gibi sanatın önemli isimlerinin BAŞKENT Üniversitesi Tarih ve Araştırma mezunu olduğu Köy Enstitülerinin Niyazi Altunya gazetemize anlattı. 1940’lardaki özgün modelleriyle bugün Merkezi (BÜTAM) Ord. Prof. Enver Ziya ÇAĞDAŞ BAYRAKTAR kuruluş yıldönümünde yazılı Enstitü kadrolarının köylere hem artık kurulamayacağını ama felsefesinin Karal Tarih Uygulama ve Araştırma açıklama yaptı. ADD’den yapılan ULU önder Mustafa Kemal Atatürk’ün modern tarımı getirip hem de Cumhuriyet yaşatabileceğine yönelik fikirlerini şöyle Merkezi tarafından bugün saat 13.00’te yazılı açıklamada; “Köy Enstitüleri, öngördüğü, İsmet İnönü’nün değerlerini taşıyarak Türk kültürünün sıraladı: Araştırma Merkezleri Binası’nda İsmail ilk günden itibaren şeriatçı yobaz cumhurbaşkanlığı döneminde hayata yayılmasına öncülük ettiğinin altını çizen n Büyük belediye olanaklarından Hakkı Tonguç’un Kaleminden Resimler çevreler ile toprak ağaları ve geçirilen Köy Enstitüleri, 17 Nisan 1940’ta Altunya, “Köy Enstitülerinde çok yönlü, yararlanarak belediyecilik okulu ya da Sergisi düzenlenecek. Serginin ardından mütegallibe tarafından hedef yasalaştı. Kısa bir süre sonra gericilerin bilimsel, laik ve uygulamalı eğitim yaptılar. enstitüleri kurulabilir. saat 14.00’te Avni Akyol Konferans alınarak yalanlarla karalandı. hedefi olan Köy Enstitüleri, 1946’da Bir yandan eğitime ciddi girdi sağladılar, n Her eğitim kurumu içinde atölye, Salonu’nda Köy Enstitüleri ve İsmail Günümüz Kemalist devrimcilerinin aşama aşama kapatılmaya başlandı. 1954 diğer yandan da kurumsal temeli olan tarım, enstrüman eğitimi bulunan çok Hakkı Tonguç Konferansı yapılacak. Saygı en önemli görevlerinden biri de yılında ise Demokrat Parti tarafından uygulamalı/üretici eğitimi yaptılar. yönlü programlar uygulanabilir. duruşu ve İstiklal Marşı’nın ardından açılış bu özgün eğitim modelini çağımız tamamen kapatıldı. Eğitimin iki önemli ilkesi karma eğitim ve n Meslek eğitimi veren lise ve teknik konuşmasını BÜTAM Müdürü Prof. Dr. koşullarına uyarlayarak yeniden Köy Enstitülerinin işlev ve önemini, öğrencilerin katıldığı özyönetim/öğrenci öğretim yapan fakültelerde kısmen Seçil Karal Akgün’ün yapacağı konferansta, hayata geçirmek olmalıdır” dendi. konuyu ilişkin çeşitli kitapları bulunan, l ANKARA/Cumhuriyet yönetimi esas alındı” dedi. zorunlu kısmen isteğe bağlı üretici eğitim yazarımız Işık Kansu da konuşmacı olarak Cumhuriyet Kitapları yazarı, eğitimci Altunya, Köy Enstitülerinin 1930- yapılabilir. l İSTANBUL yer alacak. l ANKARA/Cumhuriyet