Katalog

15 OCAK 2023 PAZAR 6 inceleme Cumhuriyetin kuruCuSu AtAtürk, ASkerin SiyASetten uzAk durmASını iStemişti askerler ve siyaset ‘Ya politika ya ordu’ diyen Mustafa Kemal’e suikast girişimi Eylül 1909’da Selanik’te için onu “infaz” etmeyi reddetti- umhurbaşkanı Erdoğan, Sakarya’da tank 22İttihat ve Terakki’nin ikin- ler. Yakup Cemil, üstelik Mustafa palet fabrikasındaki konuşmasında CHP ci kongresinde konuşan Mustafa Kemal’e tedbirli olmasını söyle- CGenel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu Kemal, cemiyet üyesi subayla- di. Mustafa Kemal, geceleri par- hedef aldı. ra “ya politika ya ordu” tercihini mağı silahının tetiğinde, köşeleri Konuşmanın, Genelkurmay başkanı, Kara ve yapmalarını öneriyordu. açıktan dolaşarak, her an vurula- Hava Kuvvetleri komutanları tarafından alkış- İttihat Terakki’nin Enver ve cakmış gibi evine giderdi. Bir gi- lanması tartışma yarattı. Cemal gibi asker olan liderle- dişinde evin ileri köşesinde iki- CHP sözcüleri, “Türk milletinin milli bir ku- ri bu öneriye hiç de sıcak bak- sinin de gölgesini görmüş ve he- ruluşunda, ana muhalefet partisi genel başka- mıyorlardı. men silahına davranmıştı. nını eleştiriyorsun, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Onu öldürmeye karar verdiler. Bu anlattığımız olay, ordu-si- komutanları da seni alkışlıyorlar. Türkiye ne İlk teklif Yakup Cemil ve Yüzbaşı yaset ilişkisinin ne derece tehli- noktaya geldi. Siz Erdoğan’ın değil, Türkiye Hüsrev Sami’ye yapılmıştır. İki- keli düzeylere çıktığını göster- Cumhuriyeti’nin komutanlarısınız. Siz bir siya- si de Mustafa Kemal’i sevdikleri mesi yönünden ibret vericidir. si partinin mensupları değilsiniz.” diyerek sert eleştiride bulundular. Siyaset askerin işi değildir Cumhuriyetin ilanı ve sonrası Bu konu asker-siyaset ilişkisini yeniden gün- deme taşıdı. Cumhuriyetin kurucu babası Ata- umhuriyetin ilanı, saltanat ve halife- berk, A. Hikmet Erdem, Fahrettin Altay Cebesoy, Bele ve Rauf Orbay Terkkiper- türk, yaşamı boyunca askerin, siyasetten uzak Cliğin kaldırılışından sonra, Mustafa ve Cevat Çobanlı milletvekilliğinden is- ver Cumhuriyet Partisi’ni kurdular. durmasını istemişti. İttihat ve Terakki’nin Kemal milletvekili olan komutanların as- tifa ettiler, askerlikte kalmayı yeğlediler. Özetle 1923-1950 arasında Atatürk ve Selanik’te toplanan İkinci kongresinde daha kerliği ya da politikayı seçmeleri için bir Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy ve ardından İnönü döneminde ordunun yüzbaşı iken bu görüşünü açık ve net olarak or- çağrıda bulundu. Bu çağrıya uyan Fevzi Refet Bele ise milletvekilliğini tercih et- politika dışında tutulması temel strateji taya koymuştu. Padişah Abdülhamit’in baskı- Çakmak, İzzettin Çalışlar, Şükrü N. Gök- tiler. Nitekim bir süre sonra Karabekir, olarak titizlikle izlendi. cı yönetimine karşı, 23 Temmuz 1908’de İkinci Meşrutiyet ilan edildi. Meşrutiyet’in ilanında İt- tihat ve Terakki en etkin rolü oynamıştı. İttihat ve Terakki’nin yönetim kadrosunda genç subay- lar vardı. 27 MayIs 1960 ve sONrasI Ordu siyasetten çekilmelidir İttihat ve Terakki’nin ikinci kongresi 22 Eylül ürk siyasal yaşa- Komitesi’nde (MBK) 5 general, 15 albay ve yazık ki, DP’nin üç ileri geleninin (Menderes, 1909’da Selanik’te toplandı. Bu kongreye Binga- Tmında 1960-1980 yarbay, 18 binbaşı ve yüzbaşı yer almıştı. Zorlu, Polatkan) idamları engellenememiştir. zi (Libya) delegesi olarak katılan Mustafa Kemal arası, askerin siyase- 27 Mayıs 1960 hareketini yürüten 38 kişilik 27 Mayıs 1960’tan hemen sonra, ordu içinde bir öneriyi dile getirdi. Öneri yalın olarak şöyledir: te yoğun karıştığı yıllar MBK, daha sonra kendi içinde bölündü ve 14 siyasetle uğraşma işi önemli bir düzeye çıktı. “Ordumuzun içinde bulunan cemiyet arka- olarak tarihe geçmiş- üye komiteden alınarak dış görevlere gönderildi. Silahlı Kuvvetler Birliği (SKB) adını taşıyan daşlarımız politikada devam etmek istiyorlar- tir. Bu dönemde 27 Ma- bir cunta oluştu. Generaller çoğunlukta olsa da sa ordudan ayrılmalıdır ve cemiyetimizin halk Kanlı ihtilal girişimleri yıs 1960, 1962-1963 Ay- TSK’nin asıl lideri Kara Harp Okulu Komuta- içindeki teşkilatı arasına girmelidirler. Bu su- 27 Mayıs 1960’tan sonra seçimle oluşan Ku- demir olayları 12 Mart nı Albay Talat Aydemir’di. retle bir gün kaybına bile meydan vermeye- rucu Meclis, kuvvetler ayrılığı ilkesine da- 1971 ve 12 Ey- Bu dönemde 1961-1963 arasında iki kez rek ordumuz politikadan uzaklaşmalıdır. Ve or- yalı, insan hak ve özgürlüklerini koruyan ve lül 1980 adını ta- kanlı ihtilal girişimi oldu. Bunlar Albay Talat du içinde kalacak dostlarımız da artık politi- hukukun üstünlüğünü gerçekleştiren 1961 şıyan müdaha- Aydemir’in liderliğinde yürütülen 22 Şubat ka ile ilişkisini kesmeli, politikayla meşgul ol- Anayasası’nı yarattı. Halkoylaması ile kabul leler yapıldı. 1962 ve 21 Mayıs 1963 darbe girişimleridir. mamalı ve bütün gayretlerini ordumuzun kuv- edilen 1961 Anayasası’nın, Türk tarihinin en 27 Mayıs’ta En üst komutandan en alt rütbeye kadar bir- vetlenmesine çevirmelidirler. Cemiyetimiz de ilerici, demokratik, evrensel anayasa kuralları- oluşan çok askerin dahil olduğu bu hareketler başarı- bir an önce, teşkilatımızı halkın içinde genişle- na bağlı olduğu gerçeği tüm dünyadaki anaya- Milli lı olsaydı, Türkiye sabah erken kalkanın darbe terek milletimize dayanan siyasi bir parti hali- sa hukukçuları tarafından kabul edilmiştir. Ne Birlik yaptığı bir Ortadoğu ülkesi durumuna gelecekti. ne gelmelidir.” Talat Aydemir FetÖ darbesi ve 15 temmuz 12 mart 1971 ve 12 eylül 1980 u dönem (1980-1990) Soğuk Cumhurbaşkanının tank palet fabrikası- BSavaş’ın yoğun olarak yaşandığı nın faaliyetlerinin anlatıldığı bölümlerin 961 seçimleri sonrası İnönü, ordu içindeki cunta- yıllardır. ABD, Sovyetler Birliği’ni gü- alkışlanması da doğaldır. 12 Eylül darbesi 1lara karşı savaş açmıştı. Ancak birinci ihtilal giri- neyden çembere almak için “Yeşil Ku- Burada hatalı nokta, doğal olmayan te- 12 Mart’tan 9.5 yıl sonra gerçekleştirilen 12 Ey- şiminde affedilen Talat Aydemir, 21 Mayıs 1963’te şak” kuramını uyguluyordu. “Türk- mel nokta, partili cumhurbaşkanının ana lül ise 12 Mart uygulamalarını da geride bırakan bir ikinci darbe girişiminde bulundu. Bu girişim, zorluk- İslam” sentezinin uygulamaya konul- muhalefet lideri hakkında yaptığı eleşti- noktada “karşıdevrim”ci NATO’ya bağlı bir askeri la bastırıldı. Başta Talat Aydemir olmak üzere yedi masına başlandı. 20 Haziran 1986 günü rilerin alkışlanmasıdır. Komutanlar, ade- harekettir. Terör başını alıp gitmişti. Her gün sağ-sol subay idam edildi. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, “Türk- ta akıntıya kürek psikolojisi içerisine gir- çatışması nedeniyle gençler ölüyordu. Türkiye’nin İsmet İnönü, koalisyon başbakanı olarak bu ihtilal İslam” sentezini temel alan bir kültürün mişlerdir. büyük illerinde sıkıyönetim ilan edilmiş, yönetim ve hareketlerine karşı etkinliği ve krizi başarıyla yönet- bütün millete kabul ettirilmesine yöne- Orgeneral rütbesine gelmiş komutanlar denetim askerlerin elinde olduğu halde terör can al- mesiyle de tarihe geçmiştir. lik” bir raporu kabul etti. özgür iradelerini kullanarak böylesi utan- mayı sürdürüyordu. Sağ-sol çatışması adeta bir mer- Eğitimde Birlik Yasası delindi. Kendisi- dırıcı bir duruma düşmemelidirler. kezden körükleniyordu. 12 Mart 1971 hareketi ni Atatürkçü olarak ilan eden Evren, eline Bugün Türkiye’de uygulanan Partili Sonraları anlaşıldı ki, darbe tarihi birkaç kez erte- Talat Aydemir hareketlerinden sonra ortalık bir sü- Kuran’ı alıp mitingler yapıyor, dini poli- cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, dün- lenmişti. Devlet başkanı olduktan sonra Kenan Ev- re duruldu. 1961 Anayasası’nın getirdiği özgürlük- tikaya alet ediyordu. Dört generalden olu- yanın hiçbir yerinde yoktur. 150 yıldır de- ren, bu ertelemeleri ortamın daha olgun hale gel- ler nedeniyle işçi hareketi yükseliyor, sendikal hare- şan komite, NATO’nun gladyo sistemine mokrasi için mücadele veren Türk hal- mesini bekleme olarak açıkladı. Bunun yalın anla- ket güçleniyordu. Bu durum, ticaret-sanayi ve finans bağlılığını her vesileyle gösteriyordu. kı, bu ucube sistemi er ya da geç değiş- mı masum insanların ve gençlerin daha çok ölme- burjuvazisini ve özellikle dış güçleri rahatsız etme- Özetle, 12 Eylül yönetimi tirecektir. TSK bir hükümetin bir parti- sinin istenmesidir. CIA şeflerinden birisi olan ve ye başladı. “muhafazakâr” değil, “reaksiyoner” nin ordusu değildir. Komutanlar, özellikle Türkiye’de görev yapmış olan Paul Henze, darbe- Zamanın Genelkurmay Başkanı Memduh Atatürk’ün Aydınlanma devrimlerini bu- TSK’yi böylesi bir görünümden korumak yi Beyaz Saray’a “Bizim çocuklar başardı” biçimin- Tağmaç’a göre “toplumsal gelişme, ekonomik ge- dayan “karşıdevrimci”dir. görev ve sorumluluğundadırlar. de duyurmuştur. lişmenin üzerine” çıkmıştı. İki süper gücün kozları- Yandaş basında Kılıçdaroğlu’nun ko- nı Ortadoğu’da paylaşmaya başlamaları NATO’nun FETÖ olayı Yeni dünya kapitalist düzeni mutanların alkış hareketini kınaması, terö- Türkiye’yi bu politikada etkin biçimde kullanma is- 15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleşen re karşı çıkış olarak değerlendiriliyor. Bu, 12 Eylül darbesi aynı zamanda Türkiye’de acıma- teklerini gündeme getirdi. kanlı FETÖ hareketi, yıllarca süren bir ha- tamamen saptırmadır, tehlikeli bir “algı sız bir kapitalist düzeni sağlamak yönünde karar- 12 Mart 1971 askeri hareketi emir-komuta zinciri zırlık planına dayanır. operasyonu”dur. lar almıştır. Tüm aydınlar, işçiler, üniversite genç- içerisinde Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutan- Gülen hareketi bir yandan ordu için- Ortada bir terör konusu yoktur. Konu, leri baskılar altında yaşamlarını sürdürdüler. Tur- larının girişimiyle gerçekleşti. de örgütlenirken öte yandan Atatürkçüle- partili cumhurbaşkanının muhalefet lideri- gut Özal da Dünya Bankası’ndan ithal ettiği “eko- 12 Mart hareketi, bütün ilerici güçlerin üzerinden bul- rin ordudan tasfiye edilmesini gerçekleş- ne karşı sert eleştirisini, komutanların ge- nomik liberalizasyon programını” uygulamaya koy- dozer gibi geçti. Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hü- tirdi. Bunun için kumpas davalar açıldı. reksiz yere alkışlamalarıdır. muştu. KİT’lerin satışı böyle başladı. 12 Eylül dar- seyin İnan idam edildiler. İstanbul’da Ziverbey Köş- FETÖ’nün gelişmesinde sağcı iktidarların besi aynı zamanda 1961 Anayasası’nın özgürlük- kü diye bilinen bina, kontrgerillanın işkence merkezi En kötü durum koruyucusu ve destekleyici politikaları da çü, insan haklarına saygılı ilkelerini ortadan kaldıran olarak hizmet gördü. İlhan Selçuk’un Ziverbey Köşkü hiçbir zaman unutulmamalıdır. Ordunun siyasete karışması, Türkiye 1982 Anayasası’nı getirdi. 12 Eylül, sonunda uygu- adlı yapıtı, o dönemin ve işkencelerin bir belgeselidir. 15 Temmuz 2016 darbe girişimi em- için en kötü durumdur. En karanlık yoldur. lamalarıyla tamamen gerici bir nitelik kazanmıştır. 12 Mart döneminin işkence ve baskılarını burada peryalist devletlerin katkılarıyla hazırlan- Bir orduya siyasetin sokulması o orduya “Muhafazakâr” değil, karşı devrimcidir. uzun uzun anlatmamız olanaksızdır. mış hain bir tuzak, casusluk ve Türkiye yapılabilecek en büyük kötülüktür. Türk Temel insan hakları ve demokratik süreçlerin askı- Sol düşünce tasfiye edilme noktasına geldi. Zaten Cumhuriyeti’ni ele geçirme hareketidir. tarihi bunun acı örnekleriyle doludur. ya alınması, TBMM’nin ve siyasi partilerin kapatıl- bu işkenceler, davalar, baskılar, idamlar 12 Mart dar- Büyük Atatürk’ün daha yüzbaşı iken İt- ması, liderlerin tutuklanması, milletvekilleri, önde ge- Güncel olay besinin faşist niteliğini ortaya koymaya yeterlidir. 12 tihat ve Terakki kongresinde söyledikleri- len sendikacı ve meslek örgütleri başkanlarının gözal- Mart 1971 darbesi, 27 Mayıs’ın getirdiği 1961 Ana- Güncel konuya gelirsek, Genelkurmay ni unutmayalım: yasası’ndaki sosyal devlet, hak ve özgürlükler ilke- tına alınması, ilk önlemlerdi. Siyasi parti yöneticileri- başkanı ve kuvvet komutanlarının Sakar- n Ordu siyasetten uzak durmalıdır. lerine karşı yapılmıştı. ne 10 yıl siyasetten men yasağı getirildi. ya’daki tank palet fabrikasındaki törene n Siyasette uğraşacak olanlar ordudan katılmaları doğaldır. ayrılmalıdırlar.