Katalog

EKONOMİ 21 AĞUSTOS 2022 PAZAR9 AKP iktidarının ‘ekonomi modeli’nin en fazla vurduğu kesim olan emekçiler tepkili Müthiş yoksullaşma var Bu neyin inadı? erkez Bankası Para Politikası Ku- DİSK Genel Başkanı Çerkezoğlu, “Örgütlü olmalıyız”, KESK rulu, 18 Ağustos toplantısında po- Mlitika faizini 100 baz puan indirdi Eş Genel Başkanı Bozgeyik, “Tercih sermayeden yana” ve Bir- ve yüzde 14’ten yüzde 13’e çekti. Oran- leşik Kamu-İş Genel Başkanı Balık, “Model uydurdular” dedi. daki bu değişim önemli mi? Hiç önem- li değil. Çünkü enflasyonun çok altında- ktidarın iktisatçıların bü- lerin milli gelirden aldığı pay ki negatif politika faiz oranları, para poli- tikası aracı olarak işe yaramıyor. tün uyarılarına karşın inat- yüzde 39’dan yüzde 31’e geri- Piyasanın bu karara reaksiyon vermesi; İla devam ettirdiği ekono- ledi. Sermayenin payı ise yüz- politika faizinin seviyesinden ziyade, yapı- mi modeli en fazla emekçiyi de 41’den yüzde 48’e çıktı” de- lan açıklamaya bağlı niyetin ortaya çıkmış vuruyor. İşçisinden memuru- di. Kriz dönemlerinde işçi sı- MUSTAFA olması ve bizlere yansıyacak olan sonuç- na emekçiler “yoksullaştıran nıfının ekmeğini koruyabilme- ÇAKIR larının giderek hepimizi daha fazla korku- model”e tepki gösteriyor. sinin tek bir yolu olduğunu da tuyor olması ile ilgilidir. Enflasyonun ser- anımsatan Çerkezoğlu, şöyle devam best uçuşta bırakılıyor olması bir tercihtir Gelirdeki payımız azaldı ama sürdürülebilir değildir. Türkiye’nin on- etti: “O da sendikalı olmak, örgütlü da birinden daha az enflasyonu olan ülke- DİSK Genel Başkanı Arzu Çerke- olmak yani demokrasi meselesidir. ler, enflasyonla öncelikli olarak mücadele zoğlu, iktidarın temel politikasının Sendikalaşmanın önündeki engel- ederken iktidar havaya bakıp ıslık çalıyor. TL’nin değersizleştirilmesi, emeğin lerin kaldırılması temel gündemdir. Ekonomi çöküyor ve bizler de fakirleşiyo- baskılanması ve ucuzlatılması üzeri- Yüksek enflasyon, ücretlileri yok- ruz, daha ne olsun? ne kurulu olduğunu söyledi. Bu mo- sullaştıran politikalar karşısında ek- Bu iktidarın yaptıklarını, iktisat teorisi delin yüksek enflasyon getirdiği- Mehmet Bozgeyik Arzu Çerkezoğlu Mehmet Balık üzerinde konuşmaya çalışmak artık çok meğimizi koruyabilmek için örgütlü zorlaştı. Teori açık olarak enflasyonun fa- ni belirten Çerkezoğlu, bu nedenle olmak zorundayız.” izler genel seviyesini belirlediğini söylü- milyonlarca işçi, ücretli, emekli açı- yanın hiçbir yerinde uygulanmayan, sıl önleneceğinin belli olduğunu, yor. Bunu tersinden okumak, ters yoldan Ülkeyi borçlandırıyor sından yoksullaşmanın yaşandığına bilimsel olmayan AKP’ye has bir uy- buna karşın AKP’nin model “uy- otobana girmek gibi sonuçlar veriyor. işaret ederek şöyle devam etti: KESK Eş Genel Başkanı Mehmet gulama. Ülkeyi daha çok borçlandı- durduğunu” söyledi. Balık, şunla- Merkez Bankası’nın politika faizini indir- “TÜİK’in tartışmalı rakamlarına Bozgeyik de iktidarın tercihini da- rıyor. Geleceğimizin de ipotek altına rı anlattı: “Enflasyonun çok yük- meye başladığı Eylül 2021’den beri; pi- göre enflasyon yüzde 80, gıda enf- ha çok sermayeden yana kullandı- alındığı bir süreç. Emekçiler açısın- sek olduğu ortamda altı ay sonun- yasa faizleri düşmedi yükseldi, döviz kur- lasyonu yüzde 95’e ulaştı. Emek- ğına dikkat çekti. Bankaların kârını dan önümüzdeki günler daha da zor- da yüzde 40 fark ödenmesi kay- ları düşmedi arttı, cari açık azalmadı kat- landı, enflasyon düşmedi patladı ve ülke linin, en düşük gelire sahip yüzde yüzde 400 artırdıklarını, ‘5’li müte- lu geçecek.” Bozgeyik ayrıca, geçen bın kapatılacağı anlamına gelmi- risk primi (CDS) düşmedi daha da yük- 20’lik kesimin gıda enflasyonu ise ahhitlerin kârlarına kâr artırdıkla- temmuzda memur maaşlarına zam yor. Çünkü geçen yıl ile bu yıl ara- seldi, bu neyin inadı? yüzde 140. Müthiş bir yoksullaşma rını belirten Bozgeyik, buna karşın yapıldığını anımsatarak gıda başta sında emekçinin alım gücü kaybı Daha fazla ilerlemeden önce kısa bir sürecine girdik.” Asgari ücretin “or- emekçilerin her geçen gün daha faz- olmak üzere maliyetlerdeki artışla yüzde 80’lere ulaştı. Ücretlere yüz- teorik açıklama daha yapmak istiyorum. talama” haline geldiğine atıf yapan la yoksullaştığını söyledi. Merkez birlikte bir aylık süreçte ücretlerde de 100 zam yapsalar bile bu değiş- Serbest piyasa ekonomilerinde, eko- Çerkezoğlu, bu ücretin de açlık sını- Bankası’nın faiz indirme kararının kayıp oluştuğunu belirtti. mez.” Balık ayrıca, yeni bir ödeme nomiyi yönetmek iki temel iktisat aracı- nı kullanmakla mümkün olmaktadır. Bun- rının altında kaldığını belirtti. Mo- sonuçlarına bakıldığında döviz ve sistemi geliştirilmesi ve tüm çalı- Ücretler yenilenmeli lar: Para politikası ve maliye politikasıdır. delin “yoksuldan alıp zengine ver- akaryakıt fiyatlarının hemen arttığı- şanların ücretlerinin yeniden belir- Türkiye uzun yıllardır daha çok para poli- Birleşik Kamu-İş Genel Başkanı diğini” kaydeden Çerkezoğlu, “Bü- na işaret eden Bozgeyik, şu vurgula- lenmesi gerektiğini söyledi. tikası araçlarını kullanmaktadır. Mehmet Balık ise enflasyonun na- yümeden söz ediliyor ama ücretli- rı yaptı: “Bu ekonomik program dün- l ANKARA Merkez Bankası görev tanımının dışında 12 milyon kişi TESK BAŞKANI DUYURDU Peki para politikası araçları nelerdir ve uygulamasından kimler sorumludur? 15-24 yaş grubundaki Para politikası tanım olarak “para arzı- gençlerin sayısı Esnaftan yeni borç nı kontrol etme” işidir. Uygulamasından sorumlu olan kurum Merkez Bankası’dır. yapılandırma isteği Merkez bankalarına, para arzı üzerinden fiyatlar genel seviyesini kontrol etme ve ürkiye Esnaf ve Sanatkârları Kon- fiyat istikrarını sağlama görevi verilmiştir. Tfederasyonu (TESK) Genel Başka- Bizim Merkez Bankamızın da kanun ile nı Bendevi Palandöken, esnafın ye- tanımlanmış esas görevi, “fiyat istikrarı- ni bir borç yapılandırması istediği- nı sağlamak”tır. Bu temel amacı ile çeliş- ni bildirdi. memek koşulu ile “hükümetin iktisadi po- Bir açıklama yaparak salgın sonrası litikalarına ve büyüme-istihdam amaçları- esnaf ve sanatkârların birikmiş kredi, na destek olur”. SGK ve vergi borcunu ödeyebilmesi Merkez bankaları, para arzını kontrol et- için en büyük isteğinin yeni borç ya- mek için değişik araçlar kullanabilmektedir- pılandırması olduğunu belirten Palan- ler. Emisyonu dışarıda bırakırsak eğer, bu döken, iki milyonu aşkın esnafın, bi- araçların başında “faiz” gelmektedir. Mer- rikmiş borçlarını ödeyebilmesi için sı- kez bankaları faiz üzerinden para talebini fır faizli ve uzun vadeli yapılandırma- özellikle tasarruf ve yatırım ilişkisini etkile- Yüzde 20.3 meye çalışırlar. nın şart olduğunu aktardı. Palandö- 15-24 yaştaki gençlerde Merkez bankaları, “son borç veren ken ayrıca, bununla esnafa sicil dü- işsizlik oranı merci” olarak belirledikleri bu faiz (politi- zenlenmesi de sağlanarak “nefes kre- ka faizi) ile paranın asgari maliyetine et- disi” verilmesi gerektiğini ifade etti. ki ederler. İyi çalışan ekonomilerde, mer- l Ekonomi Servisi kez bankalarının belirlediği faiz, piyasada Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin 15-24 yaş grubuna oranı yüzde 22.7 oluşan faizlerin de belirleyicisi olur. Ara- larında önemli fark oluşmaz. Para politikası araçları 2.7 milyon genç ‘boşta gezer’ işlevlerini yitiriyor Türkiye örneğine döndüğümüzde, teo- ürkiye İstatistik Kurumu’nun tihdamda yer alıyor. Bu durumda- kıldığında ise daha da çarpıcı veri- riye ve rasyonaliteye aykırı uygulamalar; T(TÜİK) yeni açıkladığı “İşgücü İs- ki gençlerin toplam gençlere oranı ler ortaya çıkıyor. Buna göre örne- kurumlara olan güven kaybını doğurdu, tatistikleri, II. Çeyrek: Nisan-Hazi- ise yüzde 22.7 olarak hesaplandı. ğin yüksek öğrenim gören gençle- beklentileri bozdu ve para politikası araç- larını işlevsizleştirdi. Merkez Bankası’nın ran 2022” raporunun detayları, “ge- Bu oran geçen yılın aynı çeyreğin- rin sayısal olarak 373 bini, oransal TİCARET BAKANLIĞI AÇIKLADI belirlediği faiz, bankaların kaynak maliye- leceğin teminatı” olarak nitelenen de yüzde 23.5’ti. olarak yüzde 29.7’si boşta geziyor. ti üzerinde az-çok etki ederken kredi ma- gençlerin ekonomiden toplumsal ha- Bu oran erkeklerde yüzde 25.4, ka- liyetlerinin belirlenmesinde pek etkili ol- Berber ve kuaföre Kadınlarda artıyor yata bir dizi alanda yakıcı sorunlarla dınlarda yüzde 32.1. Bunun yanın- madığı görülüyor. Diğer yandan, enflas- boğuştuğunu gösteren verilerle dolu. Bu gençlere cinsiyet açısından da boşta gezen gençlerin eğitim dü- yon-faiz ilişkisi bozulduğu için Türk Lirası 1 gün zorunlu tatil bakıldığında, bu oran erkeklerde Bu kapsamda en dikkat çekici konu- zeyine göre dağılımına bakıldığın- bazlı tasarrufların artmasına uygun bir or- icaret Bakanlığı, 1 Ekim 2022’den lardan biri de “ne eğitimde ne istih- yüzde 17.1’den yüzde 15.2’ye dü- da, ilk sırada 40.4 payla “lise altı tam kalmamış görünüyor. Üstelik, değer- siz TL uygulaması döviz kurlarını da ar- Titibaren uygulanmak üzere, ülke şerken kadınlarda yüzde 30.3’ten damda” olan ve halk tabiriyle “boşta eğitimliler” yer alıyor. Bunu yüzde tırıyor ve içeride yeniden enflasyon yük- genelinde tüm berber, kuaför ve gü- gezen” gençlerle ilgili. yüzde 30.6’ya yükseldi. Bu durum- 23.2 ile “lise”, yüzde 18.3 ile “mes- seliyor. Çünkü elinde Türk Lirası olan is- zellik salonlarının haftanın bir günü daki gençlerin 935 bini erkek, 1 Yılın ikinci çeyreği verilerine gö- leki ve teknik lise”, yüzde 13.6 ile ter şirketler olsun ister şahıslar olsun ya kapalı olması yönünde karar aldı. re, bugün 15-24 yaş grubunda yer milyon 810 bini kadınlardan oluşu- yükseköğretim” eğitimliler ve yüz- hemen bunu harcamaya dönüştürüyorlar Bakanlıktan dün yapılan açıklama- yor. Duruma bu gençlerin son bitir- alan 12 milyon 38 bin gencin 2 de 4.5 ile “okur-yazar olmayanlar” ya da hemen gayrimenkul vb. varlık alım- ya göre, bu karar ülke genelinde 122 milyon 736 bini ne eğitimde ne is- diği eğitim kurumu açısından ba- takip ediyor. l Ekonomi Servisi larına veya dövize koşuyorlar. Sen de pi- meslek odasını ve yaklaşık 83 bin yasanın tabiatına aykırı polisiye tedbirle meslek mensubunu temsil eden Tür- bunu önlemeye çalışıyorsun. kiye Berberler, Kuaförler ve Güzellik Salonu İşletmecileri Federasyonu’nun Merkez Bankası kredilerle ilgili zorunlu karşılık oranları ve şartlarını güncelledi Yeni riskler kapıda talebi, TESK ve TOBB’un uygun görüş- Bu faiz indirim kararı kredi faizlerini dü- leri üzerine alındı. Berber, kuaför ve şürmeyecek ama yeni riskler doğurabilir. güzellik salonlarının aynı gün kapan- CDS primleri arttı, yeni kur krizi tetiklene- ması zorunlu olmayıp valilerce bu üç bilir ve TL’den kaçış artabilir. Bankalara yeni faiz baskısı grup için ayrı ayrı kapanma günleri Çok daha önemlisi ise gelir aktarımı alt tespit edilebilecek. l AA sınıflardan üst sınıflara doğru olmaktan çık- tı, orta sınıflardan da üst sınıflara doğru de- erkez Bankası (TCMB) faiz in- izine kısıt getirilmiş. Uymazlarsa vam ediyor. Bu gelişme, fakirliğin yaygın- Mdirimi ile birlikte sinyalini ver- kademeli olarak devlet kâğıdı tut- TARIM BAKANI’NA İTİRAZ laşmasına ve kalıcılaşmasına yol açacak- diği kredi aktarım mekanizması- mak zorunda kalacaklar. Kredi fa- tır. Türkiye’nin şansı, çok uzun yıllardır or- na yönelik makroihtiyati tedbirle- izleri ile kamu kâğıtlarının faizle- ta sınıfını belli refah seviyesinde tutabilmiş ‘200 gram ekmeğin ri açıkladı. rini düşük seviyeye itmek için çok olmasıydı. Oysa, uygulanan bu politikalar gelir dağılımındaki uçurumu artırarak top- Bankanın dünkü Resmi Gazete’de büyük bir zorlama... Türkiye’nin kilosu bugün 15 lira’ lumsal barışa da tehlike yaratacak şekilde yayımlanan tebliğ ve önlemleri yap- kredi notunu en dibe itiyorsu- HP Niğde Milletvekili Ömer Fethi gelişiyor. Her şey iktidarda kalabilmek için tığı açıklamaya göre yılsonuna ka- nuz” dedi. Prof. Dr. Hakan Kara ise CGürer’in soru önergesini yanıtla- yapılıyor ve gelecek dönemlere daha bü- 5.3 trilyon lira dar kullandırılacak referans oranla- “Tokmak Oyunu” oynayan kedi vi- yan Tarım ve Orman Bakanı Vahit Ki- yük sorunlar bırakılıyor. Türkiye’de kullanılan rın (yüzde 16.32) belirli bir katsayı deosunu, “Olan biteni bundan da- rişci, un fiyatının sabitlendiğini, ek- ticari kredilerin büyüklüğü (1.4-1.8 kat) üzerindeki ticari kre- ha iyi açıklayanı yok” vurgusuyla meğin maliyetinin düşürüldüğünü id- dia etti. diler için yüzde 20-90 tahvil tutma- bir kez daha yayımlayarak şunlara KISA... KISA... KISA: TÜRKİYE Gürer ise un fiyatlarının bir yılda lerden Prof. Dr. Özgür Demirtaş, “Fa- sına karar verildi. TCMB krediler- dikkat çekti: “TCMB kredilere hem l Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), 2.5 kat arttığı, ekmeğin ise sürekli iz Yalanı” başlıklı videosuna atıf ya- deki yüzde 20 zorunlu karşılık tutul- miktar hem faiz sınırlaması getir- zamlandığını vurgulayarak şöyle de- “İnanlar İnşaat 138 Gayrimenkul Ticari ve parak düzelemeyi şöyle yorumladı: ması şartını ise yüzde 30 tahvil tu- miş. Bankalara çok kredi vermeyin İktisadi Bütünlüğü”nü 206 milyon lira mu- vam etti: “Geçen yıl 150 lira civarın- tulması şartı ile değiştirdi. TCMB’nin verirseniz benim belirlediğim fa- da olan 50 kilogramlık ekmeklik un hammen bedelle satışa çıkardı. Resmi Gaze- Mega enflasyon adımı faiz indirimde verdiği makroihtiyati iz aralığında verin ya da Hazine’yi te’deki ilana göre ihale 13 Eylül’de yapılacak. bugün 360 liraya kadar çıktı. Maya “Ama bu da çalışmaz! Bu sefer de önmem mesajı sonrası piyasalar kre- ucuza fonlayın diyor. KOBİ’ler ve diğer girdiler ortada. 200 gram TMSF bu şirkete FETÖ/PYD örgütü iddiaları o düşük orandan hiçbir banka kre- di faizlerini politika faizine yaklaştır- olumsuz etkilenir, bankalar olum- kapsamında kayyım olarak atanmıştı. ekmeğin en düşük fiyatla kilosu 15 di vermez. Kamu bankaları aracılı- mayı amaçlayan yeni adımların kısa suz etkilenir. Bir sonraki aşamada TL’ye çıktığından Bakanın haberi yok l Hak-İş Genel Başkanı Mahmut Arslan, Ha- ğı ile krediyi o düşük orandan verir- sürede hayata geçmesini bekliyordu. bunun yan etkilerini gidermek için zine ve Maliye Bakanlığı’na bir yazı göndere- mu? Bakanın böyle bir açıklama ya- sen de mega enflasyon gelir.” Uğur pabiliyor olması düşündürücüdür.” Yeni adımları sosyal medya hesap- yeni bir düzenleme yapılır, vs.” rek gelir vergisi dilimlerinin ara dönemde ar- Gürses de “Kredi büyümesine ve fa- tırılmasını talep etti. l ANKARA larından değerlendiren ekonomist- l ANKARA l Ekonomi Servisi