Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 14 MAYIS 2022 CUMARTESİ 2 olaylar ve görüşler raz daha mahalleye çıkmak, yürü- HAlil AkSU yüş yapmak, toplu taşıma araçla- DijiTal Dönüşüm UZmanı rını kullanmak, hepimize çok iyi gelecektir. ehirler, eski adıyla polisler, me- deniyetimizin merkezleridir. Ye- Ş Şehir ve yaşam 3. Kural yerine oyun me içme imkânlarıyla, istihdam Toplumda ve özellikle şehirle- ve eğitim olanaklarıyla, sosyal ve rimizde çok fazla kural oluşma- kültürel zenginlikleriyle hepimizin gi mevsimlerde yetiştiğini de öğre- ya başladı. Yasakların sayısı da ar- gönlünü kazanmıştır. Aksini söyle- nirler. tıyor. “Çimlere basmayınız, bura- mek doğru olmaz. ya girmeyiniz, şuraya oturmayınız, Şehirlerimize göç sürüyor. Aynı 2. Motor yerine kas şunu söylemeyiniz, bunu yapmayı- zamanda trafik sorunu artmaya de- Atalarımız bizden daha çok ha- nız” gibi sayısız yasak, hayatımızı vam ediyor. Lüks mahallelerle şeh- reket ediyorlar, daha çok beden- zorlaştırıyor, özgürlüklerimizi en- rin kenarındaki varoşlar arasındaki sel aktivitede bulunuyorlardı. Fark- gelliyor. eşitsizlik ve suç oranları artıyor. Su, lı nedenlerden ötürü bugün insan Böyle olmak zorunda değil. İnsa- enerji ve hava kalitesi düşüyor. ömrü uzasa da hastalık çeşitleri nın motivasyon kaynakları vardır. Peki, şehirlerimizden genel ha- ve yaygınlığı da artıyor. En büyük Bunlara yönelik tasarımlar yapıla- liyle memnun muyuz? Şehirlerimi- (ama sessiz) salgınlardan biri obe- bilir. Son yıllarda “oyunlaştırma” zin olumlu yönleri, olumsuz yönleri- zite. Toplumun yüzde 10’undan faz- isimli bir yaklaşım ortaya çıktı. Bir- ne katlanmaya değer mi? Şehirlerde lası aşırı kilolu. Bu beraberinde pek takım ciddi işleri oyun haline getir- yaşamak mantıklı mı? Bunu herkes çok hastalığı tetikliyor. mek, insanların oyun içgüdülerine kendine göre yanıtlamalı. Ama böyle olmak zorunda de- hitap ederek aslında onlara birta- Bir başka ihtimal daha var. Ne- ğil. Daha çok toplu taşıma kullanıl- kım görevleri yaptırmak, birtakım den şehirlerimizi daha yaşanası, da- sa, şehirlerimiz bisiklet ve yürüme lında toprak. O toprağın üstündeki ka dönüşebilir. Binanın çevresin- kuralları uygulamak için. ha kaliteli hale getirmiyoruz? Kısa- yollarına kavuşsa, insanların spor yeşillik bizim için oksijen kaynağı. Sonuçta şehirlerimizde insanca de de yeterince yeşil alan olmalı ve ca üç önerim var: 1. Gri yerine yeşil. yapması teşvik ve takdir edilse ya- Kendi kendimize ciğerlerimizi yok kullanılmalı. Hatta sadece çimlen- yaşamak istiyorsak, şehirleri ken- 2. Motor yerine kas. 3. Kural yerine şam kalitesine çok ciddi katkıda ediyoruz. Böyle olmak zorunda de- di hallerine veya kötü yönetimlerin dirilmemeli, meyve ve sebze üre- oyun. İşte ayrıntılar... bulunuruz. İnsanların arabalarıy- ğil. Binaların çatıları yeşil olabilir. timine sunulmalı. Mahallenin ye- eline teslim edemeyiz. Şehirleri ya- la işten eve, evden alışverişe gitme- Az bir toprakla, binalarımızın çatı- şanası kılmak için hepimiz katkıda 1. Gri yerine yeşil rel ve sağlıklı besin seçenekleri ol- leri, her siparişlerini başka bir mo- ları oksijen ve gıda üretebilir. Bina malı. Bu şekilde çocuklarımız mey- bulunabilir, bilinçli ve güzel tercih- Şehirlerimiz hızla betonlaşıyor. tor kuryeyle çözmeleri yerine, bi- sakinleri için oyun bahçesine, par- ler yapabiliriz. Buna mecburuz. ve ve sebzelerin nerede, nasıl, han- Oysa her binanın yapıldığı yer as- Hadımağası yalnızlığı Abdull Ah KE h Al E görür. Aynı durum, devletin tüm kin iyimser ve kuramsal yakla- kadrolarında görev alan kişiler şımları içermektedir. Oysa ger- Tarihçi için de geçerlidir. Halk, adalet gö- çek hayatta karşılaşılan durumlar revini yürüten yargıçlardan, sav- bunlarla örtüşmeyebilir. adımağası; Osmanlı padişah- cılardan yansız olmalarını bek- Hlarının hareminde bulunan ve Yapay bir tablo ler. Hadımağası yalnızlığı onlar haremden sorumlu olan, erkeklik- Cumhurbaşkanı tarafsız olmaya- için de geçerlidir. Kolluk kuvvet- leri yok edilmiş (hadım edilmiş) bilir, mensubu olduğu partinin dü- lerinin, görevlerini yaparken, ya- kişilerdi. Çocukları, akrabaları ol- şüncelerini, aldığı yetkiyle halka kınlık duydukları siyasi düşün- maması nedeniyle çok yalnızdı- kabul ettirmeye çalışabilir. Tüm cenin temsilcisi olarak değil, ta- lar. Padişah ve sadrazamdan son- inançlara saygılı ve eşit uzaklıkta raf gözetmeden halkın yanında ra üçüncü gelen devlet görevlisiy- olması gereken devlet, kurumla- olmaları herkesin beklentisidir. di. Ancak devletteki konumu, ya- rıyla tek bir inancın sözcülüğüne şamdaki yalnızlığına çare değildi. Gerçeklikten kopmak soyunmuş olabilir. Adalet sistemi Siyaset biliminde “hadımağası yal- Bir futbol kulübünün başkanı kuvvetler ayrılığından sapıp tek nızlığı”, tercihleri, istekleri olan doğal olarak taraftır. Ancak tüm bir ideolojinin organı haline gele- ama taraf olma lüksü olmayan ki- kulüpleri temsil eden Futbol Fede- bilir. Kolluk görevlileri toplumda şiler için kullanılır. rasyonu Başkanı’nın kulüplerden huzuru sağlamak görevinden sa- Örneğin, anayasa değişme- birinin yanında olması, kulüplerin pıp, amirlerinin meşru olmayan den önce, cumhurbaşkanları, ha- ve taraftarlarının beklentisi değil- emirlerini yerine getirmek zorun- dımağası yalnızlığı içindeydi. Yerin altında can veren dir. Beklenti, tüm kulüplere eşit da kalabilir. Spor federasyonla- Cumhurbaşkanı olduktan son- uzaklıkta olmasıdır. Bir şehrin be- rı siyasi mekanizmaların istekle- ra yansız olmaları, destekledik- lediye başkanı, tüm hemşerileri- rini yerine getiren holigan kimli- leri partileri öne çıkarmadan gö- ne eşit uzaklıkta olmalıdır. O gö- ğine bürünmüş olabilir. Belediye 301 emekçi unutulmadı revlerini yapmaları gerekiyordu. rev ona, hizmetlerini doğup büyü- başkanları kendilerini doğdukla- Yansızlıkları anayasa güvence- düğü şehrin temsilcisi olarak ye- rı şehrin başkanı sanabilir ve ona siyle de sağlanıyordu. İş cinayetlerine daha fazla kurban vermemek için 2014 yılında rine getirmesi için verilmemiştir. göre yönetmeye kalkışabilir. Devlet inanç yönünden de tüm Kısacası hadımağası yalnızlı- Öyle bir algı yaratacak söylem ve- imzalanan 176 sayılı “Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi” inançlara eşit uzaklıkta olmalı- ya davranış içinde de olmamalıdır. ğı, yerini, türlü beklentileri olan ile taraf olduğumuz iş güvenliğine ilişkin 155, 187 sayılı ILO dır. Halk; devletten inanç ve dü- Machiavelli; “Prens” adlı ünlü ese- taraftarların oluşturduğu sanal sözleşmeleri ve ilgili yasalar ödünsüz uygulanmalı. şünce özgürlüğünün yolunun rinde, bir yöneticinin nasıl oldu- bir ilgi çemberine bırakmış ola- açık tutulmasının güvencesi ol- ğundan çok nasıl göründüğünün bilir. Önemli olan, hiçbir yöne- Şükrü kArAMAN hibi ve yöneticilerin so- sa da başka şansları, se- masını bekler. Devlet; çeşitli ku- önemini vurgular. ticinin böyle bir tuzağa düşme- rumsuzluklarının bede- çenekleri yoktur onların GaZETECi rumlarıyla tek bir inancın yanın- Bu yazı, devlette görevli bir ki- mesi, yansızlığın verdiği yalnız- lini ödemeden cezaevin- kömür işçiliğinden gayrı. da yer alırsa, kamu vicdanı zarar şinin nasıl olması gerektiğine iliş- lığı yeğlemesidir. den tahliye olmaları yıl- Tek amaçları asgari üc- cakta çıkan yangın- lardır adalet arayan ma- ret veya biraz üzerindeki Odan ötürü 301 ma- denci ailelerinin acısını maaşla ailesini geçindire- dencinin yaşamını yitir- daha da katladı. bilmek, muhannete muh- diği Soma faciasının üze- Emekçilerin ailelerine taç olmadan yaşamları- rinden 8 yıl geçti. verilen sözler orada kal- nı sürdürebilmek, çocuk- 13 Mayıs 2014 tarihin- dı, büyük çoğunluğu ye- larının geleceğini garanti de meydana gelen ve Tür- rine getirilmedi, acıları altına almaktır. kiye Cumhuriyeti’nin en ile baş başa kaldılar. Ba- Beklenmedik bir göçük, büyük maden kazası ola- bası ekmek parası uğrun- yangın veya grizu pat- rak arşivde yerini alan iş da öldüğünde çocuk olan- laması yaşamlarını son- cinayetinde yaşamlarını lar bugün birer delikan- landırır, geride gözü yaş- yitiren gariban emekçile- lı ve genç kız olarak yas- lı eş, ana, baba ve çocuk ri her yıl saygı ile anıyor lı şekilde öğrenimlerini bırakarak göçerler bu fa- Türkiye. sürdürüyor. ni dünyadan. Birlikte ça- Saatlerce göçük altın- lıştığı arkadaşının cena- da kurtulmayı bekleyen Kötü birincilik zesini ocaktan ağlayarak işçilerin cansız bedenle- Dünyanın en zor mes- çıkarırlar, dönerler ocağa ri çıkarıldığında gözyaş- leğidir maden ve kömür yine sallarlar kazmayı. ları sel olmuş, ailelerin işçiliği. Yerin yüzlerce Bir avuç kömür için, bir feryatları göğü delmişti. metre altından kömür çı- ömür verirler. Türkiye acılı ailelerle bir- karmak için girdikleri likte ağlamıştı yerin yüz- Kâğıtta kalmamalı ocaklarda her an ölüm ile lerce metre altında, “Bir burun burunadır eli yüzü Türkiye günde beş avuç kömür için” yaşam- kömür karası ile kaplan- emekçinin yaşamını yi- larını yitiren emekçilere. mış maden emekçileri. tirdiği iş kazalarında Yaptıkları zor ve kut- Orhan Veli’nin , “Al- Avrupa’da birinci, dün- sal görev kadar yüce gö- nımdaki yüz karası değil yada üçüncü sırada. nüllüydü o madenciler. kömür karası. Böyle ka- Övünülmeyecek Avru- Göçükten sağ çıkarılan zanılır ekmek parası” di- pa şampiyonluğu hiç ya- işçilerden birinin sedye ye tanımladığı maden iş- kışmıyor ülkemize. Kötü kirlenmesin diye “Çiz- çiliği, kömür işçiliği en birincilikten kurtulmak melerimi çıkarayım mı?” zor, zor olduğu kadar için kaçak ocakların ve sözleri hâlâ belleklerde- saygı duyulması gereken işyerlerinin daha fazla ki yerini koruyor. Böyle- mesleklerin başında ge- denetimine, önlem alma- sine alçakgönüllü emek- lir. Ocaktaki grizu patla- larına, sıkı kurallara ve çilerdi onlar. masından ya da yangın- emekçi eğitimine gerek- dan göçük altında kala- Acılar katlandı sinim var. rak yaşamlarını yitirme- O acı, kahredici görün- İş cinayetlerine daha leri veya sakat kalmaları tüler göz önüne geldiğin- fazla kurban vermemek maden işçilerinin yazgı- de, anımsandığında yü- için Soma faciasının ar- rekler yeniden dağlanı- sıdır adeta. dından 2014 yılında im- yor. İş cinayetinin üze- Onlar bu yazgıyı, umar- zalanan 176 sayılı “Ma- rinden sekiz yıl geçme- sızlıktan, işsizlikten bi- denlerde Güvenlik ve sine karşın, ailelerin ilk lerek, kabullenerek iner- Sağlık Sözleşmesi” ile ta- günden beri dile getirdi- ler yerin yüzlerce met- raf olduğumuz iş güven- ği adalet feryatları hâlâ re altındaki ocaklara, liğine ilişkin 155, 187 sürüyor. her an göçük altında kal- sayılı ILO sözleşmeleri Ocakta yeterli önlemle- ma kaygısı ile ekmek uğ- ve ilgili yasalar ödünsüz ri almayarak kazaya da- runa sallarlar kazmayı. uygulanmalı, kâğıt üze- vetiye çıkaran firma sa- Ölüm riski çok fazla ol- rinde kalmamalı.