Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 23 NİSAN 2022 CUMARTESİ 2 olaylar ve görüşler Kaynağını gelenekten ve hanedan mensubiyetinden alan İstanbul’un karşısında, Türk milletinin iradesini temsil eden, hukuk meşruiyetine dayalı TBMM, yani Gazi Meclis vardır. Ankara’da ‘yeni gün’ Gazi Meclis’in vekillerine ve Gazi Paşası’na saygıyla. kanıtlanmıştır. Mustafa Kemal’in Sivas’ta- su olarak kayıt altına alınmasını da ilerideki yeti Temsiliye adına Mustafa Kemal im- ile İstanbul ve işgalciler karşısında halka Av. Hüseyin Özbek ki komutanlar toplantısında (16 - 29 Ka- stratejik hamleler için gerekli görmektedir. zasıyla vilayetlere, sancaklara, kolor- ve hukuk meşruiyetine dayalı bir kurum- Mart 1920’de İngilizlerin bastı- sım 1919) Meclis’in Anadolu’da toplan- Rahatsızlığı nedeniyle Meclis-i Mebusan’a du kumandanlarına çekilen telgraflar- sallık ortaya çıkmıştır! 16ğı Meclis-i Mebusan (Osmanlı Par - ması gerektiği konusunda arkadaşlarını da, İstanbul’dan gelecekler ile yapılacak Kaynağını gelenekten ve hanedan men- katılamayacağına ilişkin sağlık kurulu rapo- lamentosu) 18 Mart’ta yaptığı son top- ve kolordu komutanlarını ikna çalışmaları seçimle belirlenecek milletvekillerinin subiyetinden alan İstanbul’un karşısında, ruyla mazeretini belgelendirecek, 9 Şubat lantıda oybirliği ile çalışmalara ara ve- sonuç vermemiştir. Ankara’da toplanacağı bildirilmektedir. Türk milletinin iradesini temsil eden, hu- 1920 günlü toplantıda mebusluğu onayla- rilmesini kararlaştıracaktır. 11 Nisan Bunun üzerine Mustafa Kemal, İstanbul’a Meclis-i Mebusan’ın gayri meşru biçimde kuk meşruiyetine dayalı TBMM, yani Ga- nıp kabul edilecektir. 1920’de ise Padişah Vahdettin’in buyru- gidecek mebus arkadaşlarından, Meclis-i kapatılması, Ankara’da açılacak Meclis’in zi Meclis vardır. Mustafa Kemal Paşa’nın, ğu (İrade-i Seniye) ile resmen kapatıla- İki kimlik, iki unvan Mebusan’da Müdafaa-i Hukuk Grubu ola- meşruiyet temelini oluşturmuştur! 24 Nisan 1920’de TBMM reisi seçilince- caktır. 12 Ocak 1920’de ilk toplantısını, rak inisiyatif alınmasını ve kendisinin meclis ye kadar kullandığı Heyeti Temsiliye reis- Mustafa Kemal artık, İstanbul tarafın- 18 Mart 1920’de kapanış toplantısını ya- Türk mucizesi başkanı seçilmesini istemiştir. 12 Ocak’ta liği sona ermiştir. O, 24 Nisan 1920 tari- dan da tanınan iki kimliğe, iki unvana sa- pan Meclis-i Mebusan’ın aldığı en önemli çalışmalarına başlayan Meclis-i Mebusan’a hinden itibaren, emperyalizme ve işbirlik- hiptir: Erzurum mebusluğu ve Heyeti 19 Mart 1920 - 23 Nisan 1920 arası 35 karar 28 Ocak 1920 tarihli “Misak-ı Milli” katılan arkadaşları, Mustafa Kemal’in iki çilerine karşı verilecek sivil ve askeri mü- Temsiliye başkanlığı! gün zamana karşı amansız bir yarıştır. İn- (Milli Yemin) olacaktır. önerisini de unutmuş görünürler. cadelenin meşruiyet organı TBMM’nin rei- İngilizlerce kapısı kırılarak basılan, mil- gilizlerin ve İstanbul’un mütareke hükü- Heyeti Temsiliye Başkanı ve Erzurum Erzurum Milletvekili Mustafa Kemal’in si olarak yola devam edecektir. letvekilleri tutuklanan, 18 Mart’ta fiilen, metinin bütün engelleme çabalarına, o Milletvekili Mustafa Kemal’in öngörü- meclise katılmak için İstanbul’a gitmesi ha- Kaynağında, temelinde, kuruluş denk- 11 Nisan’da padişah iradesiyle kapatı- günün iletişim ve ulaşım olanaksızlıkları sü gerçekleşmiş, işgal altındaki hilafet ve linde tutuklanacağı kuşkusuzdur. Mustafa leminde hukuk meşruiyeti olan TBMM’nin lan Meclis-i Mebusan için yolun sonu olan da eklendiğinde imkânsız görülen bir mu- saltanat merkezinde toplanacak meclisin, Kemal, bütün bu olasılıkları hesap etmekte 102. yılında Gazi Meclis’in gazi vekillerine süreç, Ankara için yolun başlangıcı anla- cize gerçekleşecektir. Ankara’da 23 Ni- özgürce çalışmasına izin verilmeyeceği ama Meclis-i Mebusan’da Erzurum mebu- ve Gazi Paşası’na saygıyla. mına gelmektedir. 19 Mart 1920’e He- san 1920’de açılan Büyük Millet Meclisi Egemen çocuklar bayramı IşIl nebioğlu UYGULAYICI YAPIMCI / SİNEMACI “Milli Siyasetlerin En Mühimi Çocuk Siyasetidir” Gürbüz Türk Çocuğu dergisinin 1926’da bası- lan ilk sayısının başlığını okudunuz. Dergi, genç Cumhuriyet ve Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin ay- nı isimli projesinin yayınıdır. 23 Nisan’ı çocuk- la birleştiren kurumun adıdır Himaye-i Etfal. Bi- linen adıyla Çocuk Esirgeme Kurumu. Hâkimiyeti Milliye Bayramı, 23 Nisan 1921’de kutlanan, yeni ülkenin ilk milli bay- ramıydı. Aynı yıl kurulan Himaye-i Etfal, Türkiye’nin inşasının önemli tuğlalarından bi- riydi. Başlıca amacı şehit ve gazi çocuklarını himaye olsa da faaliyetlerini geniş tutmuş, ül- kenin ilk sosyal hizmetler kurumu gibi çalış- mıştır. Yüz binlerce yetime sahip çıkmış, yay- gın çocuk ölümlerine, ölü doğumlara, yoksul- luğa, dezavantajlı yurttaşlara, cehalete, nüfus azlığına çare olmuştur. Sadece çocukları sa- hiplenmemiş, çocuk sahibi olmaya teşvik et- miştir. Bugün hangi motivasyonla “en az üç çocuk” telkini yapılmakta bilemiyorum ama iki büyük savaştan çıkmış ülkenin nüfus azlı- ğı, savaş sonrası dünyanın genel problemiydi. Serçe Konağı; okullarda kutlanan ya da anılan özel günler ve haftaların, Dönem, yepyeni, sağlıklı, aydınlık, “gürbüz” öğrenciler tarafından daha iyi anlaşılabilmesi, algılanabilmesi, nesiller yaratma dönemiydi. özümsenebilmesi için yazılmış çocuk şiirlerinden oluşan bir kitaptır. Kitap aynı zamanda, öğretmenler için, derslerin işlenmesi sırasında kullanabilecekleri yardımcı bir kaynak niteliği de taşımaktadır. Eşsiz bir örnek 23 Nisan 1923’te, Mustafa Kemal’in isteğiy- le, cemiyet devlet protokolünde yer aldı. Son- raki yıl Latife Hanım tarafından temsil edil- di. Egemenlik bayramı çocukla özdeşleşmeye başlamıştı. Zamanla çocuk bayramı, hatta ço- cuk haftası olarak kutlandı. Kutlamalar bağış toplamak, etkinliklerle kazanç sağlamak için verimliydi. Sadece yurtiçi değil, yurtdışı şube- lerin çalışmalarıyla kazanç sağlanıp tüm ülke- ye ulaşılabildi. Düzenli yayınlar aileler ve eği- timciler için çocuk yetiştirme kılavuzu gibiy- di. Gürbüz Türk Çocuğu en önemlisiydi. Pek “Tüm formalar hem ter hem çamur çok aydının desteğiyle çıkarılıyordu. Y. Kad- çndeyd oysa. Bu sorunun çok saçma ri Karaosmanoğlu, Nurullah Ataç, R. Nuri Gün- olduğunu düşündü takıma yen Voltare deynce, tekin, Sabiha-Zekeriya Sertel, F. Nafiz Çamlı- grenlerden bazıları. Ellernden geldğnce başta Candde ya da İymserlk bel ve niceleri yazar kadrosunu oluşturuyordu. koşmuş, yorulmuşlardı şte... Hazindir, Cumhuriyet bir asır arayla iki büyük gelr akla ve evrensel edebyatın Güçler de becerler de yetmemşt aydın seferberliği gördü. İlki devrimi kalıcı kıl- şaheserlernden br de budur. mak, ikincisi yıkmak için gerçekleşti. Adından Yazıköyspor karşısında durmaya...” Server Tanll çevrs ve anlaşılacağı gibi, sağlam kafa ve sağlam vü- Alper Akçam’dan Turhan Selçuk’un çzmleryle cutlar hedefleyen proje, bugünün ekonomisin- “btrm futbol öyküler”... de mamasızlıktan şekerli su ile beslenen be- bu ölümsüz eser Cumhuryet Ktapları bekler düşünüldüğünde, yokluk içinde başarı- farkıyla szlerle buluşuyor... lanların şahane bir örneğidir. Evet, bugün bayram. Ama ne bayram. Bir ulu- sun, çocuk olamamışlarının, zapt edilmiş egemen- liklerini çocukları için geri alanların armağanı. Bir ölüm kalım savaşının ortasında, iç ve dış düşmanlara meydan okumak için kurulmuş bir Meclis, doğum gününü gelecekle kutluyor her yıl. Kalmak için ölümü göze alanların yarattıkla- rı yeni devletin, Cumhuriyeti doğuracak rahmin doğum günü. Öyle bir bayram. O sebeple çok büyük bayram bu bayram. Herkese kutlu olsun. Nerede dursun bu kurum? Çocuk Esirgeme Kurumu’nun tarihsel seya- hati karışık. Derneklikten tüzel kişiliğe, çeşitli bakanlıklara dahil edilmeye, 12 Eylül sürecin- de feshedilmeye kadar değişik maceralar ya- Kurtuluş çn çare arayan Atatürk Osman İnc bu ktabında, şıyor. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildikten sonra, aile ve çalışma bakanlıkla- ve arkadaşları... çağdaşlaşmanın, rı -nedense- birleşerek “Aile, Çalışma ve Sos- aydınlanmanın, korumacılığın, 6 Ay'ın nanılmaz olaylarla yal Hizmetler Bakanlığı” oldu. Çocuk orda ama tutumluluğun, blene ve blgye dolu nefes kesen öyküsü. adı yok uzun zamandır. Ama aile var, çalışma saygının, cehaletle mücadelenn var, sosyal hizmet var. Gerçi bir yanda da ço- Alev Coşkun'un ttz ve usta yaşamsal öneme sahp olduğunu cuk gelin var, çocuk işçi var. Çocuk sözcüğü- kalemnden dönemn syasal nün yanında gelinin, işçinin ne işi var? Çeliş- vurgularken, “Esk Türkye” ki bu ülkede fazla rastlanan bir şey olmadı mı? gelşmeler etrafında Mustafa Kemal ünversteler le “Yen Türkye” (Randıman alınmamış olacak ki bu bakanlık Atatürk’ün gün be gün temasları... ünverstelern karşılaştırıyor. bir sene içinde tekrar ikiye bölündü.) Çocuk meselesi bugün bir müdürlük artık. Tıpkı kadın gibi, o da aileye dair sadece. Biz adam olacak çocuklara, Barış Manço “kısa boylu vatandaşlar” derdi. İnsan yerine koyardı. Şimdiki çocuklar daha fazla birey belki ama, ne kadar vatandaş, işte orası tartışmalı. Kaç yaşa indi sahi bugünlerde, yurtdışına kaçma rüyası? Hadi artık, yeniden sevinsin küçükler ve övünsün büyükler!