Katalog

19 NİSAN 2022 SALI KÜLTÜR 13 Duayen yönetmen ve yeni İKSV Tiyatro Festivali Direktörü Işıl Kasapoğlu ile tiyatroyu konuştuk Tiyatroda yarım asır! “Sanatçı, iyi gitmeyen her şeye muhaliftir; onun için tüm iktidarlar sanattan ve sanatçıdan korkar!” azı oyunlar var ki üs- Fransa, Paris! Sorbonne Tiyatro Bölü- Tiyatro yapabilmek için tüne söylenecek söz mü ve en büyük öğretmenim Mehmet muhalif olmak zorundayız Bbulmak zor. Bazı yö- Ulusoy, Abidin Dino ve Güzin Hanım. n Sizin de mutlaka bir usta - çırak netmenler var ki onu an- Daha sonraları Yaşar Kemal, Yılmaz hikâyeniz vardır. Sizin çırakların latmak için söz bulmak zor ÖZNUR Güney... Ustalarım. bazıları usta olma yolunda. Başarı- OĞRAŞ ÇOLAK Antoine Vitez’i, Giorgio Strehler’i, ama anlatmaya başlayın- lı işler yapıyorlar. Bu size ne hisset- ca da sayfalar yetmez. Her Klaus Grüber’i, Patrice Cherau’yu, tiriyor? yönettiği oyun yıllarca kapalı gişe oy- Heiner Müller’i ve Augusto Boal ile Hep birlikte ilerliyoruz. Bırakmadı- nar. Benim gibi seyreden bir daha, bir Bernard Dort’u nereye koyabileceğimi ğımız sürece önümüzde daha çok yol daha seyreder. Yaklaşık 50 yıldır yö- bilemedim. var. Dünyada değişim devam ediyor, netmenlik yapan Işıl Kasapoğlu’ndan Daha sonra hayatıma Shakespea- hiç de durmayacak. Bizler de değişe- bahsediyorum. Tiyatro yazarları bilir, re girdi. Bernard Marie Coltes girdi. ceğiz ve daha iyi, daha güzel olmak Kasapoğlu kolay kolay röportaj ver- Darmadağın oldum. Yeniden toparlan- için bu evrime katkıda bulunmaya ça- mez. İkna etmesi de kolay olmadı ama mak için Mehmet Baydur gibi arka- lışacağız. Genç çıraklar nasıl usta ol- tiyatroyu ve ülkemizin dertlerini ko- daşlarıma ihtiyacım vardı. Onları bul- ma yolunda iseler aynı şey biz genç ol- Festivaller tüm dünyayı besler nuştuk sonunda. dum; Zeynep Avcı’yı, Tilbe’yi, Zuhal’i, mayan kuşaklar için de geçerli. Ben Haluk’u, Cüneyt’i, Bülent Emin’i, n İstanbul Tiyatro Festivali bundan Cannes’da ya da İstanbul’da yapılan bir hâlâ, “Ya 75-80 yaşları- ‘Semaver Kumpanya’ Tardu’yu, Cevat Çapan Ağabey’i. Hep- böyle her yıl bir artistik direktör reh- festival tüm dünyayı besler, etkiler. Daha ma geldiğimde beni yö- Bu yıl İstanbul Tiyatro Festivali’nin si fiktif sevgililerim oldu. berliğinde hayata geçecek. Festivalin iyi yapılmasının önünü açar, dünyanın da- netmen olarak çağırmaz- de yeni direktörü olan Kasapoğlu, Anlatmak istediklerimi yu- bu yeni sürecinde ilk olarak siz görev ha iyi ve güzel olmasını sağlar. Gerçekleş- larsa?” diye korkuyorum. Ge- 1982’de Paris’te “Theatre a Venir” ad- karıda saydığım isimler ol- alacaksınız. Kasım ayında izleyiciyi ne- tirilen her festival, şenlik, gösteri yapıl- liştirmeliyim kendimi. Daha iyi- ler bekliyor? dıkları an için güzeldir. Ama yetmez, erte- lı tiyatroyu, 1995’te İstanbul’da Cü- madan anlatamazdım. sini yapabilmek için her gün bi- Kültür sanat alanında acıkınca hep festi- si gün için, ondan sonraki yıl için yetmez. neyt Türel ve Tilbe Saran’la birlik- Hepsine ihtiyacım var. vale başvurduk, susayınca kapılarını çaldık. Gelişmesi lazımdır, ilerlemesi, aşması. Bu raz daha okumalıyım, gör- te Aksanat Prodüksiyon Tiyatrosu’nu, Onlar benim ben ol- 50 yıldır da devam ediyoruz. Açlığımızda, nedenledir ki dünyanın hangi ülkesinde bir meliyim. Görmeyi unut- 1997’de İzmit Şehir Tiyatrosu’nu, mamı sağladılar. “Ustalar susuzluğumuzda.. festival düzenleniyorsa sanat ve kültüre mamalıyım. Anlata- 2002’de kendi bağımsız tiyatrosu Se- n Sizinle uzun Festivaller bir ülkenin, bir kentin kılcal yatırım yapan sponsorların yanı sıra o ken- çıraklarından bilmek için anlama- maver Kumpanya’yı kurdu. “Amade- yıllar önce (21 yıl damarlarıdır. Sadece o ülkenin insanları- tin belediyesinin, kamu kurumlarının, böl- yı becerebilmeli- us”, “Hırgür” ve 12 yıldır kapalı gişe nı beslemezler, evrenseldirler. Avrupa ya gesel güçlerinin desteklerine ihtiyaç var- önce) Akademi çok şey öğrenir. yim, anlamayı be- da dünyanın herhangi bir yerinde yapılan dır. Yatırım yaptığımız yer İstanbul’dur, oynayan “Profesyonel” gibi oyunları İstanbul’da tanış- Çırak olmak da bir kültür sanat festivali tüm dünyayı bes- evimizdir. cerebilmek için de ise hâlâ kapalı gişe sahneleniyor. mıştık. O zaman ler, doyurur. Etkilenmemek olası değil- Şu sırada yüklendiğim festival direktör- sırtıma daha faz- n Nedir Işıl Kasapoğlu’nu Işıl Ka- okulun tiyatro ustalık ister. Hep dir. Uganda’da ya da Mali’de, Avignon’da, lüğü benim için bunları ifade ediyor. la kültür yükleme- sapoğlu yapan; tiyatro sevdası mı, bölümünün ba- iyi bir çırak liyim. Çoğu pro- derdini anlatmak mı? şındaydınız. Bazı vamda oyuncu ar- olabilmeye Anlatmadan yapamamak. Galatasa- derslerinizi gizlice kadaşlarım bana “iyi ‘Mozart gibi bir dehanın ray Lisesi’nde arkadaşlarım ile birlik- izlemiştim. Usta, çı- çabaladım.” olduklarını” söyleme- te yaptığım ilk “yönetmenlik” deneme- raklar yetiştiriyor de- diğim için kızarlar. Ama sinden bu yana neredeyse 50 yıl geçti. mişti beni gören biri. hikâyesinde öyle çok şey saklı ki...’ ben orada sadece olmayan- 50 yılı hep doldurmaya çalıştım. Işıl Ustalar, çıraklarından çok n Amadeus, incelikle dü- larla uğraşmak istiyorum. Muhalif ol- Kasapoğlu’nu oluşturmaya uğraştım. şey öğrenir. Çırak olmak da ustalık is- şünülmüş deyim yerindey- malıyım. Tiyatro yapabilmek için mu- Farkına varmadan, farkına vararak... ter. Hep iyi bir çırak olabilmeye çaba- se ilmek ilmek işlenmiş halif olmak zorundayız. Her “usta”dan bir parça alıp kendime ladım. Güzel öğrencilerim oldu. Aka- bir oyun. Büyük bir pro- n 50 yıla yakın zamandır yönet- ekledim. Önceleri Salih vardı, Meh- demi İstanbul’da birlikte çalıştığımız düksiyon. İki kez seyret- menlik yapıyorsunuz. Bir oyun var met, Rauf, Ali, Muhteşem... Liseli arka- öğrencilerin hemen hemen hepsi şu tim ve her seferinde ağzım ki onun daha vakti gelmedi. Şu za- daşlarım... sırada sahnedeler. Ama tiyatroda, ama açık kaldı. İnsan bu oyu- manda sahneye koyacağım dediği- Sonra yaşamıma Mehmed Kemal televizyon dizilerinde ya da sinemada. nun oluşum sürecini me- niz bir oyun var mı? girdi; onunla birlikte Hüseyin Baş, Os- Bizim mesleğimiz bir aile gibidir, bir- rak ediyor. Çok var. Dünyanın değişimine bağ- Çok çok önce Milos For- man Arolat, Aydın Engin, Oya Baydar, birini seversin ya da sevmezsin ama man imzalı, sinemaya uyar- lı. O oyunlar midemden boğazıma ka- Kenan Mortan... Örnek aldıklarım, us- ailenin bir parçasısındır. Yıllarca kar- lanmış Amadeus’u izlemiş ta olarak kabul ettiklerim... dar çıkıp dişlerimin arasında dışarı- şılaşmasan bile o ailedensindir. Yaptı- olsam da Peter Schaffer’in ya kustuğum zaman çıkacaklar. Ba- Sonra Orhan İyiler, Fikret İlkiz... Ve ğın işlerin iyi olup olmamasından öte 1979’da oyun olarak yazdığı Onat Ağabey ve Sinematek! Ve Potem- zen dayanamıyorum. Her gün okuduk- ortak dünyanızda neler paylaşıp pay- metni, oyunu sahneye koy- larım, gördüğüm, görebildiğim haksız- kin Zırhlısı ve Andrei Wajda... İstan- laşmadığınızdır mesele. Aynı dili ko- mamı teklif etmeleriyle oku- bul Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda lıklar. Cahillerden ve aptallardan kor- nuşabilmektir söz konusu olan. Yıllar- muş oldum ve çok sevdim... Amadeus mızrak tutma, Beklan Ağabey’e asis- dır öğrencilerimle de önce bu konu- kuyorum. Kendini aydın zanneden- Hatta şimdiye kadar okuma- ler yaşamımızda çok güçlüler. Herkes, tanlık, Zeynep Oral’ın Adsız Oyun’u... ya değiniyorum. Ortak bir dil oluştur- dığım ve oyununu yapmadı- li olduğu da muhakkak. Mozart’ın öyküsü- Endüstri tasarımı, hukuk fakültesi ve mak. Aynı dünyada yaşayabilmek. her şeyi biliyor. Herkes oyuncu, yö- ğım için hayıflandım. Mozart gibi bir deha- nü bir koro, orkestra, kalabalık bir oyun- netmen, anlatıcı. Anlattıklarının çok nın hikâyesinde öyle çok şey saklı ki. Sa- cu kadrosuyla yapma cesareti nedeniyle natın ne, sanatçının kim olduğuna, sanat- önemli olduğunu düşünüyor. En kor- Çolpan İlhan-Sadri Alışık Tiyatrosu’nu kut- çının iktidarla ilişkisine, cesarete, hırsa, kunçları onlar. lamak gerekiyor. Ivır zıvır, vasat magazin isyana, mücadeleye dair öyle çok söz söy- n Peki, aynı oyunu başka bir tiyat- programlarına sponsorluk yerine sanat ve lüyor ki. Büyük prodüksiyonun avantaj- roda, başka oyuncularla neden çalış- kültüre yatırımın karşılığı her zaman daha ları ve dezavantajları var elbette ama yö- mak ister bir yönetmen? güçlü ve doyurucu. netmeni heyecanlandıracak bir potansiye- Oyunları yönetmenler değil oyuncu- lar yapar. Yazar yapar. Sonra yönet- men onları aynı dünyanın içine alma- tir, her şeye. İyi, güzel gitmeyen her geçmiyor. Neden? yı başarabilirse ortaya oyun çıkar. El- yapıya, her harekete. Bağımsızlardan Tiyatrodan vazgeçilemez. Sinema, bette müzisyenleri, ışıkçıları, dekoru, hep korkulur çünkü onlar hep anlatır- video, metaverse vs. yatak odaları- kostümü unutmadan. lar, bazen susarak bile. Ne kadar an- mıza kadar girdi. Kendi başımıza su- lamamız gerektiğine iktidarlar karar nulanları seyrediyoruz. Tiyatronun ‘En büyük dert vasatlık’ verir. Daha fazla anlarsak terörist olu- en büyük farkı birlikte yaşanabilme- n Türkiye’de sanatın en büyük ruz. Anlatan zaten teröristtir! si. Sahne üstündeki bir aktör ile se- derdi nedir sizce? n Yeni AKM hakkındaki düşünce- yircinin aynı havayı solumaları. Ay- Vasatlık. Avrupa’yı atlayarak lerinizi merak ettim. nı şeylerden etkilenmeleri. Dışarı- İki Kişilik Hırgür Amerika olmaya çalışmak. Empati- Ülkemizde yapılan her tiyatro, kon- da havanın sıcak ya da soğuk olması, nin tamamen yok olması. Sanatın ser salonunu önemsiyorum. Ne kadar o gün yaşanan sosyal olaylar sahne- toplumun yanında, birlikte yürüye- çoğalırsa bizler de çoğalırız gibi geli- deki oyunu değiştirir. Oyun hep aynı ‘İktidarlar savaş çıkararak besleniyor’ cek ve gelişecek bir şey olduğunun yor bana. Tek söyleyebileceğim keşke oyun diyebiliriz ama hayır. Oyun hiç- unutulması ve sadece para kazan- her zaman daha kalıcı olabilecek yer- bir zaman aynı oyun değildir. Tiyat- n Yönettiğiniz son oyunlardan biri muzda? de İki Kişilik Hırgür. Neden bugün bu Oyun sahnelenmeye başladıktan kı- maya yönelik bir ticari meta haline ler yaratabilsek. Çağlardan beri bir- ronun güzelliği de buradadır. Her ak- oyun? sa bir süre sonra Rusya-Ukrayna sava- getirilmesi. çok medeniyeti amfi tiyatrolarıyla ta- şam başka bir oyun oynanır... Dünyadan savaş hiçbir zaman eksik ol- şı... Peki biz bu savaşı duyuyor muyuz, n İktidar, sanattan ve sanatçıdan nıma fırsatı bulduk; antik dönemlerde n Nedir ülke adına umudunuz? muyor çünkü iktidarlar savaş çıkararak, Suriye’de olanları, mültecilerin dramı- neden korkuyor? de Rönesans döneminde de. Ülkemiz- Önümüzdeki 25 yıl içinde harika kaos yaratarak, toplumları sindirerek, nı ya da kaç gün takip ediyoruz olan bi- Tüm iktidarlar sanattan ve sanat- dekilerin çoğu ya yandı, yerine yenisi olacak ve ben göremeyeceğim... uyutarak besleniyor, sadece yöntem- teni? çıdan korkar. Tarih boyunca tiyatro- yapılmadı ya da AVM vs. oldu. n Peki sanat adına? ler değişiyor. Bugün sosyal medyada ta- İki Kişilik Hırgür şiddetin ortasında birbiri- kip ettiğimiz -aslında takip edildiğimiz mi ni duymayan, duyduğunu unutan, uydu- da olsun, müzik ya da heykelde ol- n Salgın, yangınlar, açlık, fela- Tiyatro 3 bin yıldır var ve hep ola- demeli- dünya, bizim ne kadar umuru- ran iki insanı, yani bizi anlatıyor. sun tüm iktidarlar sanat ve sanatçı- ketler bitmiyor ama tüm bunla- cak. Anlatacak birileri hep çıkacak. dan korkmuşlardır. Sanatçı muhalif- ra rağmen insanlar tiyatrodan vaz- Anlatacak, haykıracak. şzamanlı video sergile- de, mekânın mimari planı- ‘Sen İstanbul’dan Daha Güzelsin’ Tuzla’da SUYUN HAFIZASI... Eri Senkron’un 15-30 Ni- nın bir uzantısı olarak deri- san arasında yapılan ikin- ne inen, suyun toplandığı ve ci edisyonuna Odeabank dağıtıldığı bir sarnıç alanın- urat Mahmutyazıcıoğlu’nun yazgısı, aynı mekânda, dile ge- O’Art, Özge Topçu’nun da gerçek fotoğraf çekimle- Myazıp yönettiği “Sen lenlerden daha çok içlerinden mekâna özgü dijital yer- riyle zahiri olarak üretilmiş İstanbul’dan Daha Güzelsin”, 19 sessiz sedasız geçen cümleler- leştirmesi “Hazne/Cham- bir heykeli birleştiriyor. Nisan’da saat 21.00’de Tuzla İd- de gizli... Erkeklerin yalnız ve ek- ber” ile katılıyor. Eser, su- Ses tasarımında, sudan il- ris Güllüce Kültür Merkezi’nde sik bıraktığı yaşamlarında, birbir- yun hafızasından ilham alı- ham alınarak melodi oluş- sahneleniyor. lerine tutunurken ve giderek bir- yor. Çevrimiçi serginin kü- turan el yapımı çanlar ile Oyunda Esin Umulu, Şebnem birine benzerken, geçmiş, şim- ratörlüğünü Begüm Güney mekândan kaydedilen orga- Köstem ve Yeliz Şatıroğlu rol alı- di ve gelecek iç içe geçiyor. Sen üstleniyor. nik sesler kombine edilirken yor. İstanbul’dan Daha Güzelsin, İs- Eser, İstanbul’da yer alan ses tasarımı, Omni Ferah Bir ailenin üç kadını; annean- tanbul fonunda Ayfer, Başak ve kutsal bir mekânın temelin- Feza tarafından yapılıyor. ne, kız ve torun... Üçünün ortak Melis’in hikâyesini anlatıyor.