Katalog

18 NİSAN 2022 PAZARTESİ EKONOMİ 11 2022 yılının ilk üç ayında Hazine’nin faiz giderleri yüzde 100’e yakın arttı Faiz ters köşe yaptı Yeni silahlanma yarışı bu yılın ilk üç aylık döneminde büt- Merkez Bankası’nın ödediği fa- üyük güçler arası reka- çeden 96.5 milyar liralık faiz ödeme- iz gideri, politika faizi dışında- bet”, “Yeni Soğuk Savaş” si yapıldı. Bu ödeme geçen yılın aynı “Bderken silahlanma yarışı hız- ki bütün faizleri yükselten hü- döneminde yapılan faiz ödemesine landı. Bu bize silah sanayisinin iyi iş kümetin kur korumalı mevdu- göre yüzde 97.3 oranında artış anla- yaptığını söylüyor. Ancak silah sana- at sisteminin de etkisiyle üç mına geliyor. Rapora göre, geçen yıl yisinin iyi iş yapmaya devam etmesi için talebin canlı kalması, üretilen si- üç aylık ödenen toplam faiz 48.9 mil- ayda 96.5 milyar TL oldu. lahların bir yerlerde, örneğin en son yar TL olmuştu. Ukrayna’da olduğu gibi, tüketiliyor ol- Bütçeden yapılan faiz ödemelerinin ktidarın faize karşı olduğunu be- ması gerekiyor. lirterek uygulamaya koyduğu po- bu oranda artmasının iktidarın yol aç- İlitikalar, Hazine’den yapılan fa- tığı krizin beklenen bir sonucu olduğu- Silah harcamalarının iz ödemelerini düşürmek bir yana na işaret edilen raporda, şöyle denildi: yakın tarihi daha da artırdı. Bu yılın ilk üç ayın- “Hazine’nin borç stokunun yüz- Doğu Bloku çöktükten sonra, Batı da Hazine’den yapılan faiz ödeme- de 66.6’sının döviz cinsinden dış ve Bloku’nun “Doğu”ya karşı kurmuş ol- leri geçen yıla göre yaklaşık yüzde iç borçlardan oluşması, kur artışının duğu askeri ittifak aygıtı NATO’ya ge- 100 oranında arttı. Hükü- faiz ödemelerini artırmasına yol aç- rek kalmıyordu, artık dağılması ge- metin faiz tanımı yerine tı. Merkez Bankası’nın politika fai- rekiyordu. Ancak NATO bir aske- ri ittifak olarak, ABD hegemonyası- “hesapların kur artışına zini yüzde 19’dan yüzde 14’e indi- nın, Avrupa’yı ABD’ye bağlama plat- karşı korunmasına iliş- rip, Hazine’nin borçlanma faizleri- formuydu. ABD silah sanayisi için de kin gider” olarak göster- nin yüzde 17’lerden yüzde 27-28’le- MUSTAFA çok önemli bir müşteri. O nedenle bir ÇAKIR diği kur korumalı mev- re tırmanması ve enflasyondaki artı- “yeni misyon” (düşman bulma) tartış- duatlar için martta bütçe- şın değişken faizli borçların faiz yü- ması başladı. den 11.7 milyar TL ödeme yapıldı. künü artırması bütçenin faiz yükü- Dünyanın toplam askeri harcamala- Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) nü önemli ölçüde artırdı. Kur koru- rını izleyen grafiğe bakınca (SIPRI ve- rileri), eğrinin 1990’ların başından Bi- Türkiye Büyük Millet Meclisi malı mevduat uygulaması da gelecek rinci Körfez Savaşı’na kadar “güneye” (TBMM) Grubu’nun ekonomi raporu- 100’ün üzerine çıkaran iktidar, büt- toplam 84.8 milyar TL’lik faiz öde- aylarda bütçe üzerinde önemli bir gittiğini görüyoruz. Grafik 1990’ların na göre, faiz düşürmek için yola çı- mesi yapıldı. Kur korumalı mevduat- yük oluşturmaya devam edecek. Kur çe üzerindeki faiz yükünü de yüzde son yıllarında yukarı dönmeye baş- kıp, hem döviz kurunu hem de Mer- 100’e yakın artırdı. lar için yapılan faiz/kur farkı ödeme- korumalı mevduat için ödenen faiz- lıyor, artış eğilimi 2000’lerin başında kez Bankası politika faizi dışında- leri bütçe verilerinde “faiz ödemele- le birlikte bu yılın ilk üç aylık döne- ivme kazanıyor. Dahası askeri harca- Borçlanma faizi yüzde 28 ki bütün faizleri yükseltip, kur koru- ri” içerisinde gösterilmedi ancak ra- minde yapılan faiz ödemelerinin ver- malardaki bu artış eğilimi ne 2000’le- malı mevduat sistemiyle uygulanan Bu yıl ocak-mart döneminde bütçe- pora göre, kur korumalı mevduat- gi gelirlerine oranı yüzde 21’e kadar rin başındaki resesyondan ne de 2007/8 finansal krizinden, “büyük “gizli faizi” yıllık bileşik bazda yüzde den Hazine’nin iç ve dış borçları için lar için yapılan ödenenlerle birlikte yükseldi.” l ANKARA durgunluktan” olumsuz yönde et- kileniyor. Örneğin 2008’de 1.5 trilyon dolar olan askeri harcamalar 2010’da Faizlerin artmasının enflasyonla mücadele algısını güçlendireceğini savunuyor 1.7 triyon dolara çıkıyor. Artış eğilimi 2011-2013 arasında yavaşlıyor, son- ra yeniden bu kez hızlanarak artma- ya başlıyor, 2022 yılına gelindiğinde ilk hesaplamalara göre, bu yıl 2 trilyon Merkez’in dediği başka yaptığı başka doları aşması bekleniyor. Silah harcamaları grafiğinin dönüm noktalarına baktığımızda, Kosova sa- aiz nedendir enflasyon sonuç” te- le bugünkü politikalarının tamamen tersi- sı politika faizini artırdığında neler olur?” Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, vaşını, 11 Eylül saldırısını izleyen Af- “Fziyle politika faizini yüzde ni savunuyor. Herkes için ekonomi sloga- sorusunun yanıtı şu cümlerle anlatılıyor: bu ifadelerin evrensel ekonomi bilimi- ganistan ve Irak savaşlarını, 2013- 14’e düşürürken enflasyo- nı ile hizmet veren herkesicin.tcmb. n Bankalar kredi faizlerini artırır. nin temel taşları olduğunu söyledi. Yıl- 14 Ukrayna krizinin başlangıcını, bü- nun yüzde 61.14’e çıkma- gov.tr adresinde “Merkez Banka- n Borçlanmayı erteleriz. Para biriktir- maz, şöyle konuştu: “Doğru bir tanımla- yük güçler arası rekabetin kızıştığı sına neden olan Merkez sı Ekonomiyi Nasıl Etkiler?” bö- mek daha cazip hale gelir. ma, evrensel ekonomi ilkelerine uygun. dönemi, NATO’nun dağılmak bir ya- Bankası, kendi sitesin- lümüne tıklandığında bankanın n Enflasyonla mücadele algısı güçle- O siteye bunlar yazıldığında, rasyonel na genişlediğini görüyoruz. Bu süreç- de faiz artırımının enflas- işleyişi ve ekonomik düzeni ko- nir, enflasyon beklentisi düşer. düşünce, akıl, veriye bağlılık vardı, bilim- ler boyunca silah sanayisi ilk sarsıntıyı yonla mücadele algısını rumadaki rolü anlatıyor. “Merkez n Döviz kurları düşer, TL değerlenir. sel analizler güçlüydü. Ama şimdi bun- atlattı, hisse fiyatları yeniden yüksel- güçlendireceğini söylüyor. Bankası enflasyon tehdidi gördü- İthal ürünlerin fiyatı düşer. ların hiçbirisi yok. Bir kişiye bağımlı ve o meye başladı. Bir örnek vermek gere- Merkez Bankası, temel ekono- ğünde faiz oranını artırır. Böylece tale- kişi ne derse onu yapıyor. Bu da bağım- kirse, son günlerde adı sık sık geçen ‘Bir kişiye bağımlı’ mi terimlerini herkesin anlayabilmesi için bi düşürerek enflasyonu düşürmeye çalı- sızlığını kaybettiğinin en önemli göster- Lockheed Martin’in hisselerinin fiya- Sitedeki açıklamaları yorumlayan eski kurduğu internet sitesinde verdiği öneriler- şır” denilen bu bölümde “Merkez Banka- gesi zaten.” l Ekonomi Servisi tı 1980’ler boyunca 8 dolar düzeyinde seyrediyordu, 1998’de Kosova savaşı başlarken 30 dolara yükseldi. Savaşın ardından hızla 10-11 dolara geriledi. Asrın İş Adamları Derneği Başkanı Danışman, enflasyona çözüm istedi Bush seçimleri kazanırken L&M his- seleri yükselmeye başladı, 2002’de 40 doları 2008’de 73 doları geçti son- ra 2013’te ivme kazandı, bugünlerde 460 dolar dolayında. AKP’li patronlar da rahatsız Murtaza Karanfil Bu savaşlar harika ıl sonuna ka- lemek de müm- GÜVENLİ ALAN TALEBİ Kısacası, savaşlar, büyük güç- Ydar artarak de- kün gözükme- ler arası rekabet ortamı, silah sanayi- vam edeceği söyle- mektedir. Zira İhracatçının gözü si açısından harika. Ancak burada iki nen enflasyon, her ihracatımız bü- yönlü bir ilişki olduğuna, aslında si- kesimden yurtta- yük oranda it- lah sanayisinin ürettiği malların tüketi- tekrar Libya’da mini güvenceye almak için, savaşları, şı ezerken iktida- halata bağlı bir ürkiye’nin önemli pazarlarından büyük güçler arası rekabeti kışkırttığı- ra yakın iş insan- ihracattır. Enf- TLibya, savaş sonrası yeniden gün- na inanan kimi şüpheci tipler de var. ları da ekonomik lasyon sorunu demde. Libya’ya yıllık ihracat 2.5 Hatta bir keresinde ABD’nin eski baş- milyar dolara yaklaşırken, ihracat- politikalardan ya- bir an önce çö- kanlarından Eisenhower bile “aske- çı 150 milyar dolarlık yatırım potan- İftar yemeğine katılan Meclis Başkanı Mustafa Şentop, patronların eleştirilerine cevap vermedi kınıyor. Türkiye züme kavuştu- ri sınai kompleks” kavramıyla bunla- siyelinden yararlanmak için güvenli Büyük Millet Mecli- ledi. Danışman, “Ülkemiz ekonomi- rulmalı ve mak- ra katılmıştı. Neyse, gelin biz verilere bolge oluşturulmasını istiyor. bakmaya devam edelim. si (TMBB) Başkanı Mustafa Şentop, si için derhal ve behemehal kökten ro dengeler yeniden eski günlerine Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DE- Silah sanayisinin en büyük müşte- İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı yeni bir ekonomi politikasına ihtiya- döndürülmelidir” diye konuştu. İş in- İK) Türkiye – Libya İş Konseyi Baş- risi NATO. ABD ve yedi büyük NA- Şekib Avdagiç’in de katıldığı bir if- cımızın olduğu aşikardır. Bu konu- sanlarının eleştirilerini yanıtlama- kanı ve Karanfil Group Yönetim Ku- TO üyesi ülke dünyanın toplam si- tar programı düzenleyen Asrın İşa- da da yapılacak çalışmanın başına dan geçen TBMM Başkanı Şentop ise rulu Başkanı Murtaza Karanfil, dü- lah harcamalarının yarısından fazlası- zenlediği iftar yemeğinde Türkiye- damları Derneği (ASRİAD) Başka- güven başlığını koymak elzem hale Ramazan’ın öneminden sözetmekle nı gerçekleştiriyorlar. Bu listeyi Rus- Libya ilişkilerini ve potansiyelini an- ya, Hindistan ve Çin gibi büyüklerle nı Adnan Danışman, iş dünyasının gelmiştir. İhracat rakamlarının se- yetindi. Zamanın yılgınlık ve şikâyet lattı. İş dünyasının geçmiş yıllardan biraz genişletirsek toplam silah har- yüksek enflasyondan şikâyetçi ol- vindirici olması memnuniyet veri- zamanı olmadığını vurgulayan İTO Libya’da ortalama 4-5 milyar dolarlık camalarının yüzde 81’inin yalnızca 15 duğunu belirterek yeni bir ekono- cidir ancak kârlılığın aynı derecede Başkanı Avdagiç ise “Herşey rağmen bir alacağı bulunduğunu hatırlatan ülke tarafından yapıldığını görüyoruz. mi politikası ihtiyacı olduğunu söy- memnuniyet verici olduğunu söy- çalışacağız, üreteceğiz” dedi. Karanfil, bu ödemenin yapılması için Bu müşterilerin küresel silah piyasası içindeki paylarına bakarsak ABD’nin, iki devlet yetkililerinin buluşması ge- rektiğini söyledi. Libya’da yıllık 15 yüzde 39’la (754 milyar dolar) birin- Varlık Fonu yönetim kurulu üyesi Fuat Tosyalı’nın öngörüsü bu kez tutmadı ci sırada geldiğini görüyoruz. Bunu milyar dolarlık bir iş hacmi bulundu- yüzde 11’le (207 milyar dolar) Çin, ğunu söyleyen Karanfil, ülkenin 1.3 yüzde 4’le (72 milyar dolar) İngilte- milyarlık Afrika nüfusuna açılan kapı re, yüzde 3’le (66 milyar dolar) Hin- olduğunu da vurguladı. Öte yandan Tosyalı Avrupa’da tutunamadı distan ve yüzde 3’le (62 milyar dolar) güvenlik sorunu nedeniyle sigorta Rusya izliyor. Dünyanın geri kalanı- şirketlerinin o bölgedeki yatırımları nın toplam payı yalnızca yüzde 19 sigortalamadığını hatırlatan belirten ŞEHRİBAN KIRAÇ (361) milyar dolar. Karanfil, şöyle konuştu; Son Ukrayna krizi de silah sanayisi “Bizim askerimiz var orada. Türki- ürkiye Varlık Fonu’nun yönetim kurulu için büyük bir fırsat yarattı. Daha ge- ye rahatlıkla ‘Güvenli sanayi alanla- Tüyesi ve son yıllarda BOTAŞ’dan çok- çen hafta medyada ABD’nin Ukray- rı’ ilan edebilir. Libya halkı da devleti yüklü miktarda ihale alan Fuat Tosyalı’nın na için 2.6 milyar dolarlık bir silah yar- de buna sevinir” dedi. Libya’nın pet- sahip olduğu Tosyalı Holding, Avrupa’da dımını yasalaştırdığını, bu yardımın, rol ve doğalgaz zengini bir ülke oldu- tutunamadı. ilk anda devreye giren 800 milyon do- ğunu vurgulayan Karanfil, barter an- Eski Yugoslavya’nın en önemli çelik fabri- larlık diliminin içeriğinin listesini oku- laşmalarıyla ticaret yapılabileceğini kalarından biri olan Karadağ’ın Nikşiç ken- duk: 155 mm’lik howitzer’ler, radar ve enerji krizinde Libya’nın kurtarıcı tindeki “Zeljezara Çelik”i 2012’de satın alan sistemleri, İHA ve SİHA’lar, füzeler, Tosyalı Holding’in Toscelik Special Steel fab- olabileceğini söyledi. Fuat Tosyalı zırhlı araçlar, helikopterler, sahil koru- rikasında son bir yıldır üretim yapmadığı or- ma botları ve daha neler neler... An- taya çıktı. Fabrikada modernizasyon yatırım- miz de aslında böyle bir yatırım. Burada Son yılların en hızlı büyüyen grupların- cak, deyim yerindeyse, Ukrayna “fın- 30 SEKTÖRDE DENETİM niş bir alan olan özel alaşımlı çelik üreti- dan biri olan Tosyalı Holding’i Sanayi ve larını 2016’da tamamlayan Tosyalı, burada dık fıstık”. Silah sanayisinin günde- yılda 200 bin tonluk kapasiteye ulaşmıştı. yoruz. Ancak bir süredir gelişen farklı ko- Teknoloji Bakanlığı doğa ve yaşam savu- minde zengin müşteriler var. Örneğin ‘Enflasyonla Mücadele 1950’lerde Mareşal Tito’nun kurduğu Zelje- şullar neticesinde, bu kategorinin bizim nucularının tüm itirazlarına rağmen ha- Almanya 56 milyar dolarlık savunma zara Niksic, bir dönem Güney Avrupa’da ol- ölçek ekonomimize uymayacağını ve iste- yata geçirilen Zonguldak Çaycuma’da- bütçesine yüz milyar dolar ekleyecek; Timi’ görev başında dukça güçlü durumdaydı. Fabrika 1980’ler- diğimiz verimliliği sağlayamayacağını gör- ki Filyos Vadisi’nde 49 yıllığına arazi tah- askerliği mecburi hizmete dönüştür- azine ve Maliye Bakanı Nured- sis etmişti. Tosyalı Holding’in araziye de 22 bin çalışana ev sahipliği yapıyordu. dük. Bu sebeple bir sene önce üretimi ka- meyi tartışıyor. Belçika, İşveç, Hol- milyarlarca liraya gübre üretim tesisi in- Hdin Nebati’nin duyurduğu Enf- Tosyalı Holding’den alınan bilgilere göre, demeli olarak durdurduk” denildi. landa, Finlandiya, Romanya, Letonya lasyonla Mücadele Timi denetimle- tesisin satışı gündemde. Böylece Tosyalı şa edeceği açıklanmıştı. Filyos Endüstri savunma bütçelerini artırıyorlar. Filyos Vadisi’nde arazi Bölgesi’nin yönetimi de yine Tosyalı’da. rini hızlandırdı. Gıda, otomotiv, in- Holding’in Avrupa macerası da son bulacak. Emperyalist sistem içinde, büyük Holdingin Cezayir’de ise çelik üretim te- şaat malzemeleri, alkollü içecek gi- Tosyalı Holding’ten yapılan açıklama- Açıklamada, tesisin satmasına yöne- güçler rekabetinin kızışmasına para- sisi var. Tosyalı’nın önümüzdeki yıllar- bi 30’a yakın sektörde faaliyet gös- da, “Dönem dönem çok özel, niş alanla- lik değerlendirmelere yer verilirken de- lel yeni bir silahlanma yarışının hız- da Cezayir’deki toplam 6 milyar dolarlık teren mükelleflerin adreslerinde sa- ra, gelecekte değer yaratacağını düşün- mir-çelik sektöründen potansiyel ve il- lanması çok tehlikeli olasılıklara işa- yatırımla yıllık üretim kapasitesi 8.5 mil- ha denetimi çalışması icra edildi. düğümüz için yatırım yapabiliyoruz. Ka- gili yatırımcılarla görüşmelerin sürdüğü ret ediyor. yon tona çıkacak. radağ’daki Toscelik Special Steel tesisi- de ifade edildi.