Katalog

1 NİSAN 2022 CUMA Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlandı. Beslenme düzeninizdeki tercihleri değiştirmek önemli bir adım olabilir Uzmanlardan çöl tozu uyarısı: Yaşama 10 yıl ekleyin Yeni bir araştırma, hangi yaşta olunursa olunsun sağlıklı beslenmeye ge- çişin yaşam beklentisini önemli ölçüde artırabile- ceğini gösteriyor. Ölümlerde artış rta yaşlarda beslenmede sağlıklı tercihlerin ömrü Oaltı ila yedi yıl, gençlikten gözlemledik itibaren dikkatli beslenmenin ise yaşam süresini yaklaşık on yıl eteoroloji Genel Müdürlüğü, sorunlarına neden olabildiğine uzatabileceğine işaret ediliyor. MKuzey Afrika’dan gelen çöl işaret ederek “Yaşlı olan, olma- PLOS Medicine’de yayımla- tozlarının, Türkiye’ye giriş yapa- yan herkesin iç ortamda kalma- nan çalışmada birçok ülkeden cağını açıkladı. Uzmanlar yurtta- sını öneriyoruz. Evlerde de pen- halk sağlığına dair verilerle bir- şın, çöl tozu ve etkileri konusun- cereleri ve kapıları sıkı sıkı ka- likte diyet ve uzun ömürlülük da tedbirli davranması gerekti- patalım. Baş ağrısı, nezle ve bo- ilişkisine yönelik araştırmala- ğini söyledi. Özellikle kronik ra- ğaz ağrısı gibi şikâyetlere yol İdeal diyetin olmazsa olmazı: Lif rı inceleyen uzmanlar, meyve, hatsızlığı, astım, KOAH gibi ne- açabilir” şeklinde konuştu. fes darlığıyla ilişkili hastalığı ağlığımız için ideal bir beslenme düzeninde yüzde 67.2 ‘si tavsiye edilen mikta- sebze, tam tahıllar, kuruyemiş, Solması gereken besin öğeleri dediğimizde ise rın altında lif tüketiyor. Tavsiye edi- olanların risk altında olduğunu Maskeler koruyacak baklagiller, balık, yumurta, süt karbonhidrat, protein, vitaminler ve mineraller ilk len lif tüketim miktarı günde yaklaşık 28 gramdır. vurgulayan Türk Toraks Derneği Boğaziçi Üniversitesi Kandil- ürünleri, kırmızı et, işlenmiş akla gelenler. Tüketimi bunlar kadar önemli ama Yeterince lif tüketiminin kalp hastalığı, diya- Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ha- li Rasathanesi Meteoroloji La- et ve şekerli içecek tüketimiy- genellikle unutulan bir besin öğesi daha var: lif. bet, divertiküler hastalığı, inflamatuar bağırsak san Bayram, “Tozun yoğun ol- boratuvarı Başkanı Adil Tek le yaşam beklentisi arasındaki Lif, bitki bazlı gıdalarda bulunur ve sindirim sis- sendromu, obezite ve kolorektal kansere kar- duğu dönemlerde ölümlerde ar- ise “Her sene çöl tozuna rast- bağlantıyı ortaya koydu. teminden parçalanmadan geçer. Meyveler, seb- şı korumada etkilidir. Toksinleri vücuttan atma- tış olduğunu gözlemledik. Çalış- lıyoruz. Bu sene de İç Ana- zeler, kuruyemişler, tam tahıllar lif kaynağı. ya, kolesterolü düşürmeye yardımcı olan lif tü- malar bu çöl tozlarının içerisin- dolu ve Batı Karadeniz’de yo- Birçok etken var Sağlık Bakanlığı’nca yayımlanan 2019 yılı Türkiye ketimi, tokluk hissi yaratarak kilo vermeye de de çeşitli bakterilerin, mantar- ğunluk kendisini gösterecek. Beslenme ve Sağlık Araştırması’na göre nüfusun katkı sağlar. Çalışmada, 20 yaşından iti- ların ve virüslerin olabileceğini Marmara’da diğer bölgeler ka- baren bu ideal diyeti uygula- göstermiş. En önemlisi çok yo- dar yoğunluk görülmeyecek. ğun konsantrasyona maruz kalı- manın hem kadın hem de er- lay bir diyetin etkisinin nasıl ma henüz net olarak anlaşılma- gıdaların çoğunun, çeşitli has- Pandemi döneminden dolayı yorsunuz. Belli bölgelerde nefes kekler için yaşam beklentisini olabileceğini de hesapladılar. mış olsa da son çalışmada orta- talıkların ilerleyişini ve yaşlan- maskelerimiz de var. Maskele- alamıyorsunuz” dedi. rimiz bu konuda yardımcı ola- on yıldan fazla artıracağı so- “Uygulanabilir diyet” olarak ya çıkan ideal diyet, antioksi- ma sürecinin geciktirebilen an- Bayram, çöl tozunun sağlık cak” dedi. l Haber Merkezi nucuna varıldı. İdeal beslen- adlandırılan bu beslenme dü- danlar açısından zengin birçok tienflamatuar özelliklere de sa- me düzenine 60 yaşında geç- zeninin bile 20 yaşındakilerin gıdayı içeriyor. İnsan hücrele- hip olduğu belirtiliyor. menin ömrü sekiz yıl uzatabi- yaşam beklentisini kadınlar ri üzerine yapılan araştırma- leceği, 80 yaşında geçmenin için altı yıl, erkekler için yedi lar, bu maddelerin yaşlanma- Göç yolunda eziyet ise yaşam beklentisi üç yıl ar- yıl artırabileceğini görüldü. nın bir nedeni olan hücre ha- Kaynaklar: tırabileceği öngörüldü. Bu sonuçlar bize, hangi yaşta sarlarını önleyebileceğini veya https://theconversation.com/changing- lkbaharın habercisi’ göç- karınlı kum kuşunu görüntü- your-diet-could-add-ten-years-to-your-life- Daha sağlıklı olsa bile bes- olunursa olunsun sağlıklı bes- yavaşlatabileceğini öne sürü- ‘İmen kuşların güneydeki ül- leyen Tamer Yılmaz, “Bir ba- new-research-176494 lenme düzenini tamamen de- lenme düzenine geçişin yaşam yor. Bununla birlikte, bu alan- kelerden kuzeye göç dalga- cağı maalesef yoktu, yeni ol- https://scitechdaily.com/sound-the- ğiştirmenin pek de kolay ol- beklentisini önemli ölçüde artı- daki araştırmalar halen devam sı sürüyor. Göçmen kuşların madığını düşünüyorum. Taze alarm-most-of-us-need-more-fiber-in-our-diet/ madığını göz önüne alan araş- rabileceğini ve ne kadar erken ediyor; bu nedenle diyetimizin Afrika’dan yola çıkıp Akdeniz’i yara görüntüsü olmadığı gibi https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/bi- tırmacılar, özellikle Batı ülke- olursa etkisinin de o kadar bü- bir parçası olarak tükettiğimiz aştıktan sonraki ilk durağı yeni haline bir nebze de olsa rimler/saglikli-beslenme-hareketli- olan Antalya sahillerinde üç alışmış görünüyordu” dedi. lerindeki tipik beslenme dü- yük olacağını gösteriyor. antioksidanların aynı etkiye sa- hayat-db/Yayinlar/kitaplar/TBSA_RA- üzücü olayla karşılaşıldı. İnsan l Haber Merkezi zeniyle ideal beslenme düzeni Beslenme ve yaşam süre- hip olup olmadığı şu an için be- POR_KITAP_20.08.pdf kaynaklı nedenlerle kara ka- arasında, uygulaması daha ko- si ilişkisine dair tüm mekaniz- lirsiz. İdeal diyete dahil edilen rınlı kum kuşunun tek bacağı- nı kaybettiği, saz delicesinin zehirlendiği, ibibiğin de tü- fekle vurulduğu tes- Sağlıklı geri dönüşüm: pit edildi. Kara Gıda atıklarından prebiyotik ünya genelinde üretilen yiye- atıklarından elde edilen karbonhid- Dceklerin üçte biri ziyan oluyor. ratlarla üretilen pektin oligosakka- Başka bir deyişle her yıl Çin yüzöl- ritlerin prebiyotik yapmak için kul- çümü büyüklüğünde bir alanda ye- lanılabileceğini gösteren çalışma- tişen tüm ürünler çöpe gidiyor. lar olsa da atıklardan söz Bu gıda atıkları bir ülke konusu karbonhidrat- olsaydı, dünyanın en ların elde edilme- çok sera gazı sa- si şimdiye ka- lan üçüncü ül- dar labora- 25 YILDIR IŞININ BAŞINDA kesi olurdu. tuvar orta- Gıda atık- mında, kü- Can dostlarımızla larının önem- çük bir öl- li bir kısmı, çekte ya- ‘Lastik tamiri kabuklar gi- pılmıştı. İn- bi yenmeyen giltere’de- zihnimiz de sağlıklı yan ürünlerdir. ki Notting- Bu yenmeyen ham Üniversi- v hayvanına sahip olanlarda zi- yıllık araştırma süresince elde edi- yan ürünlerin geri tesi ve Reading pilavdan kolay’ Ehin yetisi daha yavaş zayıflıyor. len test verilerini 0 ve 27 arasında dönüşümünde, beslen- Üniversitesi’nden Bu olumlu etki daha uzun süre hay- sınıflandırdı. Araştırmaya katılan- me ve sağlık açılarından fayda araştırmacıların geliştirdi- ntalya’da 25 yıldır van besleyenlerde daha belirgin. Ev ların yüzde 53’ünün bir ev hayvanı sağlayacak yeni bir kategori daha ği yeni yöntem, pektin oligosakka- Aotomobil lastiği ta- hayvanına sahip olan kişiler bilişsel vardı ve yüzde 32’si en az beş yıldır ortaya çıkıyor: Prebiyotik üretimi. rit üretiminde kullanılan karbon- mirciliği yapan dört ço- yeti testlerinde ortalama olarak 1,2 evlerinde hayvan besliyordu. Elde hidratların patates kabuklarından cuk annesi Mümine puan daha öndeler. edilen sonuçlara göre ev hayvanı- büyük miktarlarda elde edilmesi- Gökçe (46), eşiyle birlik- Kabuklardan üretim Michigan Üniversitesi’nden Tif- na sahip olanlarda zihin yetisi daha ne imkân veriyor. Bu yöntemle, pa- te çalışıyor. İşini seve- Prebiyotikler, bağırsaklardaki fany Braley ve ekibi, bellek zayıfla- yavaş zayıflıyor. Bu olumlu etki da- tates kabuklarının yanı sıra şeker- rek yapan Gökçe, “Be- asidik ortama dirençlidir ve sağlık masıyla ilgili diğer olası bir faktör ha uzun süre hayvan besleyenlerde pancarı küspesi ve elma posası gi- nim için lastik tamir et- için faydalı bakterilerin miktarını üzerinde çalışıyor. Daha önceki ça- daha belirgin. bi gıda atıklarının geri dönüşümüy- mek pilav yapmaktan artıran besinlerdir. Çoğunlukla kar- lışmalar, insanlarla hayvanlar ara- Braley, ana faktörün stres olabi- le büyük ölçekte prebiyotik üreti- kolay. Lapa oldu, al- bonhidratlardan oluşan prebiyotik- sındaki bağın, örneğin kan basıncını leceğini düşünüyor. Nitekim stres, mi yapılabileceğini belirten araş- tı tuttu derdi yok” dedi. ler kuşkonmaz, hindiba, enginar, veya stresi azaltarak sağlık üzerinde bilişsel işlevler üzerinde olumsuz tırmacılar, yalnızca elektrik ve su Bir kadın olarak “yapıla- fasulye, nohut, muz ve elma gibi olumlu bir etkisi olabileceğini gös- etki yapıyor. Stresin, ev hayvanı kullanımıyla gerçekleştirilen ayrış- maz” denilen işleri yap- meyve ve sebzelerde doğal olarak termişti. Araştırmacılar, evcil hay- besleyerek düşürülmesi, araştırma- tırma sürecinin fosil yakıt ve tok- pıp yerine takabilirim. Kadınla- manın mutluluğunu yaşadığı- bulunur. Prebiyotikler, ürettikleri vanla ilişkinin bilişsel yeti üzerinde nın sonuçları için en mantıklı açıkla- sik kimyasalları üretim sürecinden rın zorlu mesleklerde de ne ka- nı anlatan Gökçe, “Müşterilerim mikro moleküllerle bağışıklık, kar- olumlu bir etkisinin olup olmadığı- ma olabilir diyor araştırmacı. çıkardığını ifade ediyor. dar başarılı olabileceğini göster- bana Mümine Usta der. Kadın diyovasküler ve merkezi sinir sis- nı, 1400 yaşlı hastanın beyin perfor- miş olmanın mutluluğunu yaşı- olmam, lastik tamircisi olma- temine destek veren bağırsak bak- mansını inceleyerek belirlediler. https://theconversation.com/ yorum” ifadelerini kullandı. ma engel değil. Dakikalar içinde terilerinin sayısını artırıp zararlı Kaynak: Do pets have a positive ef- Yaş ortalaması 65 olan katılımcı- were-recycling-potato-skins-to-make- l Haber Merkezi bir lastiği söküp, tamiratını ya- olanların sayısını azaltır. fect on your brain health?, Science, ların bilişsel yetileri, araştırmanın prebiotics-heres-why-thats-good-for- Patates kabuğu gibi çeşitli gıda 23.02.2022. başlangıcında normaldi. Ekip, altı your-gut-and-the-planet-178190 1 AY IÇINDE TAMAMLANACAK AHTAPOTUN ATASI 8 DEĞIL 10 KOLLU IMIŞ Yılanlı Sütun merikan Doğa Tarihi Müzesi ve Kol sayısı, 10 kollu kalamar ve mü- eski kafadanbacaklıdır. ABD Baş- AYale Üniversitesi’nden araştır- rekkep balığı ailesini (Decabrachia) se- kanı Joe Biden’ın göreve başladığı macıların Nature Communications’ta kiz kollu vampiropod ailesinden ayıran günlerde çalışmalarını yayıma ha- yayımlanan yeni çalışması, ahtapot- tanımlayıcı özelliklerden biridir. Vam- zırlama sürecinde olan araştırmacı- restore ediliyor lar ve vampir kalamarların dahil oldu- piropodların evrimsel süreçte iki kol lar, yeni türü Biden’a atfen isimlen- ğu vampiropod ailesinin en eski ata- kaybettikleri görüşü genel kabul gör- dirdiklerini belirtti. stanbul Sultanahmet lıkları Daire Başkanlığı Proje- larının sekiz değil, on kolu olduğu- se de şimdiye dek bilinen tüm fosil- Syllipsimopodi bidenı hayattayken, İMeydanı’nda bulunan 2 bin ler Müdürlüğü’nden İrem Bül- nu gösteriyor. 328 milyon yıllık bir lerde sekiz kol bulunuyordu. Yeni ça- Kuzey Amerika çok farklı bir yerdi. Ek- 500 yıllık Yılanlı Sütun için res- bül, “10 gün önce Sultanahmet fosile dayanan ve daha önce tanım- lışma ile tüm kafadanbacaklıların ata- vator yakınlarındaki Montana’da mev- torasyon çalışmaları baş- Meydanı’ndaki Dikilitaş ile lanmamış yeni bir vampiropod türü- larının on kola sahip olduğu görüşü ilk simsel musonlar oldukça etkiliydi. Mu- ladı. Sütun üzerinde- başladık. Ardından nü tanımlayan araştırma, bu hayvan kez fosil kanıtıyla doğrulanmış oldu. sonların getirdiği yoğun yağışların su- ki çatlakların ka- Yılanlı Sütun, son- grubunun geçmişini yaklaşık 82 mil- da hızlı bir besin akışına yol açmış ola- patılması, bo- rasında da Örme Joe Biden’a atıf yon yıl geriye taşıyor. bileceği ve bunun da suların oksijen yaların temiz- Sütun’da hem ABD Montana’da keşfedilen ve En eski vampiropod olarak ta- açısından fakirleşerek fosillerin koru- lenmesi ve çev- restorasyon ve 1988’den bu yana Kanada’daki Royal nımlanan türe Syllipsimopodi bide- nabileceği şartları yaratmış olabilece- Ontario Müzesi’nin (ROM) koleksi- ni adı verildi. Syllipsimopodi, Yunan- ği belirtiliyor. re düzenlemele- hem de anıtlarda yonunda bulunan son derece iyi ko- ca “kavrama” ve “ayak” kelimelerinin rinin ardından Ör- bir konservasyon runmuş bir vampiropod fosilini ince- birleşiminden türetilmiştir. Syllipsi- me Sütun’un resto- çalışması yürütmekte- leyen araştırmacılar, bu kalıntıların 10 mopodi bideni, avlarını ve diğer nes- Kaynak: https://www.livescience. rasyonuna başlanacak. Çalış- yiz. Yaklaşık bir ay içerisinde bu işlevsel kola sahip ilk ve tek bilinen neleri kavrama becerisini geliştiren com/fossil-relative-octopus-vampire- maları anlatan İstanbul Büyük- çalışmaları tamamlamayı planlı- vampiropoda ait olduğunu belirtiyor. vantuzlara sahip olduğu bilinen en squid şehir Belediyesi Kültür Var- yoruz” dedi. l Haber Merkezi