Katalog

14 MART 2022 PAZARTESİ 8 YORUM/HABER Cumhuriyet’siz 10 gün Cumhuriyet, bağımsızlık mücadelesinin bir defalık olmadığını bilenlerin yönetimidir 12 Mart muhtırasının üzerinden Bir ‘motör’ gezintisi 51 yıl geçti Mart muhtırası ve ra getirdiği müstesna kârlılık sayesinde di, finansal “icatlar” önem kazandı. Kredi da- 12sonrasında yaşanan - doğuverdi. marı menkul değerler ve bonolarla genişle- ların üzerinden 51 yıl geç- 18. yüzyılda İngiliz kapitalizmi çocuk- di (krizler de oralardan kaynaklandı). Banka ti. Her darbe döneminde ol- luktan ergenliğe geçer. Hızla gelişir. İçe- sistemi yerel düzeyde mantar gibi gelişti. Şu- duğu gibi en büyük darbe- ride iktidar toprak sahipleri, ticaret ve fi- becilik teşvik görmedi. Merkezde düzenleyici yi yine Cumhuriyet gazete- nans sermayesinden oluşur. Araziler be- bir banka gerektiğine Alexander Hamilton ile dava fiyatına, hatta doğrudan el koyarak gelindi. O 1791’de, yerel çıkarlarla mücade- si ve yazarları yedi. Gaze- sermayenin yeni katmanlarına geçer. Ya- lesiyle zar zor bunu Kongre’ye kabul ettirdi. temiz 10 gün kapalı kaldı. eçen hafta için özür dilemeliyim. Ya- sa filan gerekmez. Zenginleşme krediy- Bankanın 20 yıllık “izin süresi” dolunca, uza- Muhtıra sonrası, o yıllarda- zıyı bilgisayar yuttu. Teknik çaba so- le çoğalır. Sermaye birikimi Hazine bor- tılmadı. Sonra mecbur kalındı. 1816’da, yine ki yöneticimiz Oktay Kurt- Gnuçsuz kaldı. Arayan dostlarıma te- cu ile iç içe büyür. Parlamento, yani ikti- 20 yıllık “Bank of the United States” kuruldu. böke ve gazetemizin yaza- şekkür ediyorum. dar merkez bankasının (The Bank) bank- Buna da 1836’da son verildi. Amerikan kapi- rı, sonraki yıllardaki im- Yazıya hazırlanırken telefon gelmiş- not yetkisini genişletir. Kraliyet dışında talizmi 19. yüzyılın çoğunu bir merkez banka- tiyaz sahibimiz İlhan Sel- ti. Gazetecilerin, eski deyişle “şeyhi” Al- borçlandırma alanı açar. Sermayenin ran- sı olmaksızın geçirdi ve birçok finans krizin- çuk tutuklandı ve Ziverbey tan Öymen’den. Merkez bankacılığı üze- tiye damarı da böylece genişler. den geçti. 1907’de kriz paniğe dönüştü. O za- Köşkü’nde işkence gördü. rine yazmamı istiyordu. Bu alanda yet- Ticaret ve finans o yüzyılda büyük bi- man işe J. Pierpont Morgan el koydu. Banker- İlhan Selçuk işkenceyi ifa- kin yazıları Öztin Akgüç yazıyor. Ancak, rikim yapar. Finansmanı savaşa, savaşı leri kendi saray yavrusuna çağırdı. “Pamuk “şeyh”in istediği yazı galiba farklıydı. Ta- desinin içine sıkıştırdığı hem finansa hem ticarete, bunları önce eller cebe, yoksa birlikte batacağız!” dedi. Fa- rihçesini atlamadan, işin içinde ne gi- akrostiş (şifreleme) yönte- yeni vergilere, sonra yeniden finansman iz oranlarına karar verdi. Ve kapitalizmin kal- bi işler olduğunu merak ediyordu. Gerçi miyle ortaya çıkarmıştı. ile savaşa, oradan yine finansa ve ticare- bi Wall Street’e para akışını sağladı. “Helalin- herkesin gündemi Ukrayna ve durdurula- te çevirebilmek, böylece büyüyen bir ser- İlhan Selçuk ilerleyen den” bir merkez bankası görevi yaptı. maz fiyat artışları ile dolu, ama bakalım. maye birikimi ile bir sanayi devrimine eri- yıllarda kaleme aldığı bir 19. yüzyıl biterken kapitalizm bir basamak Zaten emir yüksek yerden. şebilmek o kapitalizmin 18. yüzyılda bü- yukarı çıkıp “son aşaması”na erişiyordu: em- kitabında işkenceyi anla- yük macerasıdır. Denizcilikte erken baş- peryalizm. Sömürgecilikten sonraki aşama. tırken, “Olayın bir de ruh- ‘Şanlı Devrim’in bankası layan üstünlükle (Navigation Acts 1651, Artık dünya büyük kapitalizme dar gelecek. sal yanı var ki bedensel 1660) yaratılan sömürgecilik ve köle ti- İnsanlığa kapitalizmi İngiltere “arma- Amerika da kıtayı aşıp batı kıyısına erişecek acının üstüne çıkıyor. Ken- ğan” etti. Merkez bankacılığı da armağa- careti (1680-1780 arasında yılda 20 bin ve yeni sorunlar başlayacak. 1913’te uzun dini aşağılanmış olarak gö- kölenin Afrika’dan koparılmasıyla bes- nın “ilk günah”larından biri sonunda dün- Selahattin Çam: Bankacı, siyaset adamı, mil- zamandır ilk kez bir Güney’li Başkan seçilir: rüyorsun” ifadelerini kul- letvekili (D. 1885, İstanbul - Ö. 3 Şubat 1949). lenerek) büyük servet yapar. “City”, Hazi- yaya gelmiş. İngiltere,17. yüzyılı, din kisvesi Woodrow Wilson. Kapitalist devlette merkezi landı. Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra mali- ne ve “Bank” bir üçlüdür. 1717’de darpha- altında keskinleşen sınıf mücadeleleriyle ya- yönetimin önemine inanıyor. Hazine’nin ba- ye ve bankacılık öğrenimi gördü. Çeşitli ban - ne müdürü, fizikçi Isaac Newton “altın” de- şamıştır. Entrikalar ve sonsuz çatışmalar so- şına güçlü bir adam getiriyor: William MacA- Ne olmuştu? kalarda çalıştı. Önemli bankaların en üst dü- ğerini İngiliz Lirası (pound) üzerinden ke- nunda kristalleşerek sınıfsal çözümüne va- doo. Hamilton’dan sonraki en yetenekli kişi. zey yöneticiliklerinde bulundu; Türkiye Cum- 12 Mart 1971’de Genel- sinleştirince (3 pound vs.) kapitalizmin “pa- rıyor. 1660’larda partiler ortaya çıkıyor. Bi- Merkez Bankası’nı (FED) kuruyor. Banka mer- huriyet Merkez Bankası Genel Müdürlüğü ra disiplini” başlar. Sonraki 200 yıllık çer- kurmay Başkanı Memduh ri “Whig”ler (İskoç argosunda “sığır çobanı”!). kezi Washington’dadır. MacAdoo buna “para ve İş Bankası Genel Müdürlüğü yaptı. VI. ve çeve budur. Kutsal üçlüye (City, Hazine ve Tağmaç, Kara Kuvvetle- Tüccarlar, yükselen finans sermayesi, top- tekelinin (New York) can evine indirilen yum- VII. dönemlerde Seyhan Milletvekili olarak Bank) eklenen dördüncü ile (İngiliz Donan- rak aristokrasisinin en güçlüleri ve arkaların- ri Komutanı Faruk Gürler, ruk” demiş. Kuruluş yasası yaygın, yerleşmiş TBMM’de yasama görevi yaptı. ması) 200 yılın adı koyuluyor: Pax Britanni- da kasabaların alt-orta sınıfı. Yoksulları “gaza Hava Kuvvetleri Komutanı çıkarların temsilcileriyle mücadele sonunda ca. Türkçesi, dünyayı İngiltere yönetir! getirme”yi iyi biliyorlar. (1850’den sonra Li- uzlaşarak kabul edilmiştir: Merkez, kurulan Muhsin Batur, Deniz Kuv- beral Parti.) Karşılarında “Tory”ler (İrlanda ar- 12 bölge FED’ciklerinin kararlarını (özellik- Resmi tarih, “Şanlı Devrim”. vetleri Komutanı Celal Eyi- Para tekelinin gosunda “gaddar haydut”!). Güçlü monarşi le faiz oranları ve kredi koşullarıyla ilgili, yani, İktidar için ilk adım savaştı. Avrupa’da ik- ceoğlu, Cumhurbaşkanı ve isteyenler. Toprak ağaları. Arkalarında Angli- kapitalizmin can damarlarına ait olanları) dik- tidar boşluğu vardı. O boşluğu doldurarak can evine yumruk Meclis Başkanı’na bir muh- kan Kilisesi. Uyanmamış kırsala güveniyorlar. kate alarak yönetecektir. İngiltere’de de iktidar olunacaktı. Ancak, ka- İngiliz ve Amerikan devrimleri, sınıf- tıra vererek hükümetin is- (Bugünün Muhafazakâr Partisi). Siyasette bu Kâğıt üzerine yazılanlar onlara hâkim olan sa bomboştu. Savaşa krallar borçlanarak gi- sal kalıplarıyla akraba sayılır. Amerikan tifasını ve yeni bir hükü- iki sınıfsal blok çatışıyor, profesyonelleşiyor. kişilere bağlıdır. FED’de de böyle oldu. New derlerdi (Bazıları borç takar, ödemezdi!). Devrimi’nde de üst sınıf “lider”, alt-orta sı- met kurulmasını istedi. Sonunda bir uzlaşma noktasına varılıyor: York’un FED’i ağırlıklı idi. Başına çaplı bir Kaynak, Londra’nın sarrafları idi. Eskiden beri nıf “piyade”dir. Savaşanlar tümü küçük çift- 12 Mart muhtırası, ay- Bir kral lazım. Çünkü 1649’da boynu vuru- mevduat kabul eder, ödünç verir, banknot çı- çiler, esnaf, tacir ve zanaatkârlardı. Ganimet adam atandı: Benjamin Strong. Kapitalizmin nı gün TRT haberlerinde ve lan Charles’ın iki oğlu da sağlam ayakka- savaşta ve “barış”taki çetrefilli sorunlarını karırlardı. Kraliyet sarraflara borcunu halktan büyük tüccar, büyük arazi (plantasyon) sa- TBMM’de okundu. Adalet bı çıkmadı. Çözüm, Prenses Mary ile ko- tahsil ettiği vergilerle öderdi. Model değiş- hiplerinin oldu. İngiliz sömürgelerinin Ame- doğru okuyarak, Amerika’nın para otoritesi- Partisi milletvekilleri muh- cası Hollanda Genel Valisi William’ı davet ni ustalıkla yönetti. Uzmanlar, Strong günü- medi, çözüm bulundu: 1694’te, Londra piya- rika’daki egemenleri, devrimi yönetip sahip- tırayı sessizce dinlerken edip ikisine birden taç giydirmek. William sasından (City of London) bir sarraflar (“ban- lendiler. Dolardaki resminden tanıdığımız müz merkez bankacılığının babasıdır, derler. 1688’de geldi ve 1689 Şubatı’nda eşiyle bazı milletvekillerinin al- kerler”) topluluğu Bank of England’ı kurdu. Washington’ın büyük arazisi ve köleleri vardı. Wilson dönemi merkezi kurumların ağırlığı- birlikte taç giydiler. Ancak bu “sınırlandırıl- Kraliyete savaş için gerekli büyük borcu sağ- nı yönetime yerleştiren kadroların başlangıcı kışladığı kayıtlara geçti. Amerikan kapitalizminde merkez banka- mış monarşi” oldu. Sınıfsal uzlaşma ile bir ladı. Karşılığında, banknot çıkarma (emisyon) sı sanayinin gelişmesinden önce değil, sonra oldu. İşi bütünlüğüyle kavrayan, kendi karar l Haber Merkezi “güçlendirilmiş parlamento” kuruldu, ordu- tekeline sahip oldu! İngiltere’nin merkez ban- boy gösterdi. İngilizinkinden farklı oldu. Baş- alanında bağımsız ve çaplı kişilerdi. Strong dan yargıya kadar tam kontrole sahip oldu. kası, böylece, savaş finansmanının sarrafla- langıçta Amerika’da altın kaynağı yetersiz- da bu aşamanın adamıdır. İklim değişikliği eğitimi TEMA ve ‘KIYAMET’TEN ‘ÜBER ALLES’E MEB’den apitalizmin 20. yüzyılı 1919’da başlıyor. ya başkan oldu. “Önemli an”ı hissederek ka- kın fakat apayrı “maceralar” K“Büyük Kapışma”dan sonra. Her büyük sa- bul etti. Ne yapacağını tek başına kurgu- içinde kişiliklerini, kalitelerini vaş ülkelerin gündemini altüst eder. Böyle ol- ladı. Reichsbank’ın yeniden var olabilmesi sergileyenler. Koşullar ve ku- ortak proje du. 1919 yılı kapitalizmin büyükleri arasında dış desteğe bağlıydı. Bunu örgütleyebilecek rumlar mı kişilikleri belirliyor? “Büyük Borçluluk” yaratarak başladı. Bu hiç adam ise Montagu Norman’dı. Trenlere bi- Yoksa tersi mi? EMA Vakfı, Millî yaşanmamıştı. 1919’da, Versailles’da, önce nerek gitti. İki arkadaş gibi çalıştılar ve Nor- TEğitim Bakanlığı Almanya’nın boynuna “Savaşın suçlusudur; man İngiliz sermayesinin desteğini yarattı. ‘Paran bile yok!’ işbirliğiyle“İklim Değişik- büyük savaş tazminatı ödeyecektir” levhası Schacht, Almanya’nın kapitalizmden kopma- 1930’da İsmet Paşa ko- liği Eğitim ve Farkındalık asıldı. Amerika da İngiltere ve Fransa’ya Ben- ması için kotarılmış olan Dawes Komitesi’nin, nuşuyor: “Ben Lozan’dan şu den borçlanarak savaştınız, “Haydi ödeyin!” kendi tasarısını ezmemesi için epey uğraş- Projesi”ni başlatıyor. Pro- gözlemle döndüm: Milli hak- uyarısı yaptı. İçinden çıkılmaz bir gündem. tı. İki handikap arasındaydı: Bir yanda, Dawes lar teslim olundu. Fakat Avru- je kapsamında uygulana- Dünya sermayesi ise 1914’te bıraktı- Komitesi’nde saptanan borçların daraltıcı et- pa yoksun kaldığı bütün im- cak sınıf içi eğitim etkinlik- ğı yerden başlamak istiyordu. Ekonomi- kileri; öbür yanda Amerika’dan akan “sıcak tiyazları (geçireceğimiz) ma- lerinin yanı sıra “iklimtema. ler “reset”lenecekti. Bu dünyanın 200 yıllık para”nın tetiklediği gelişigüzel harcamalar, is- li buhranlar sayesinde tümüy- org” eğitim portalında da “ağa”sı ve altın standardının (Newton’dan be- tikrarsızlıklar. İkisinden de kurtulmak için uğ- le ele geçirmek ümidindedir. karbonsuz yaşam için kap- ri) sahibi İngiltere’nin göreviydi. “Altının ka- raştı. Alman sermayesinin “Gelsin krediler!” Bu tahmin değildir. En yetkili samlı eğitici materyaller yer dar konuş!” demekti. Ancak şimdi İngiltere açgözlülüğünü ve hükümetlerin yeteneksiz- ağızlardan yüzüme karşı söy- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası de Amerika’ya borçluydu! 200 Yıllık “dörtlü” liğini eleştirdi. Bir tür dokunulmazlık kazan- alacak. lenmiştir.” Çok açık. (City, Bank, Hazine ve hatta donanma) artık o mıştı. Ancak Weimar rejimi ona ayak uydura- En yetkili ağız Lord “İklim Değişikliği Eğitim ğar. Paranın minimum altın rezervi bulunur. kadar güçlü değildi. Amerika ise Avrupa’daki madı. Böyle diyebiliriz. 1930’da istifa etti. Bu, Curzon’du. “Bağımsızlık diye tutturdun. Ver- ve Farkındalık Projesi” ile Kurucu Heyet 1931 Şubatı’nda, Hissedarlar savaştan çok kârlı çıkmıştı ve dünya altın re- dramın birinci perdesi. mediklerinin tümünü yelek cebime koyuyo- vakıf, çocukların ve gençle- Genel Kurulu haziranda toplantılarını yapar. zervinin yarıdan fazlasına sahipti. Kapitaliz- rum. O yokluklar içindeki ülkede çaresiz ka- idare meclisi ve denetçiler seçilir. Cumhuri- rin iklim değişikliği konu- min bu yeni dünya tablosu nasıl yönetilebilir? Tarihsel çöküş lacaksın. Sonunda bana geleceksin. Ben de yet Merkez Bankası Umum Müdürü (Başkan) sundaki farkındalıklarını (Dünyada bir çağ açan 1917 Ekim Devrimi bu İkinci perde daha ağır bir dram. 1933 cebimdekileri çıkarıp istediklerimi alaca- olarak Salahattin (Çam) Bey’i seçerler. Tü- yazının dışında kalıyor). geliştirmeyi ve değişen ge- Martı’nda Hitler Schacht’a Reichsbank’ın ba- ğım. Çünkü para sadece bende var!” diyor- mü “dört dörtlük”’ adamlardır. Ekimin 3’ünde Sahneye çağrılanlar merkez bankacılardır. zegendeki koşullara hazır- şına geçmesini teklif etti. Almanya’nın ulus- du. İngiltere Dışişleri’nin “tek tabanca”sı, es- banka çalışmaya başlar. Önce İngiltere’ninki: Montagu Norman. Son- lararası kapitalizmden çıkmaması, fakat ka- ki Hindistan Genel Valisi kendine göre haklıy- lanmaları için sürdürülebi- Cumhuriyet, bağımsızlık mücadelesinin bir ra, Almanya’nın Hjalmar Schacht’ı. En son, pitalist ülkelere karşı güçlü olmasını özlüyor- dı. Paranın merkezi City of London’dı. Curzon lir yaşam becerileri kazan- defalık olmadığını bilenlerin yönetimidir. Yeni Strong. Norman 1920’de bankanın başına ge- du. Yepyeni “finansal icatlar”la Almanya’yı sır- Hindistan’a bakma alışkanlığıyla bakıyordu. malarını hedefliyor. yeni hedeflerle. Finansal alanda üstün kalite- çiyor. 1944’te küçük bir kaza sonucu ayrılın- tındaki borç yükünden kurtardı. O arada Eko- Sözü “Paran bile yok!” demekti. ye sahipseniz ve bunu bağımsızlık için gelişti- Vakıf Yönetim Kurulu caya kadar yarattığı değişme, “geçmiş 200 yı- nomi Bakanı oldu. Dünya sermayesi Schacht’ı Doğruydu. Moral haklılıkla, Mustafa rebiliyorsanız, öteki cephelerde de teminatsı- Başkanı Deniz Ataç, “Çocuk- lın çok üzerinde” olacaktır. Norman kapitaliz- Almanya’daki tek güvenilir adam sayıyor- Kemal’in dehasıyla kavuştuğumuz Cumhu- nız. Kişilik ve onun kalitesi Cumhuriyetin cev- min “o günleri”ni doğru okuyor. İngiltere’nin ların doğaya yabancılaştığı du. İçeride ise Nazilerden tiksinmesine kar- riyetin henüz kendi parası da yoktu, mer- heri demektir. gücündeki zayıflamayı görüyor. Almanya’nın şın, Almanya’yı güçlendireceğine, hatta bu- kez bankası da. Lozan’da (İskender kılıcıy- bu dönemde, onları değişen nasıl bir çöküş karşısında bırakıldığını, oysa na bir savaşa varmayacak askeri üstünlükle la) devralınan Osmanlı banknotlarının üzerin- yeni koşullara hazırlama- ‘Medeni dünya’ onun Avrupa’daki “pivot” rolünü isabetle kav- erişileceğine inanıyordu. Fakat bir sınıra gel- de henüz padişah tuğrası vardı. Toplam hac- mız ve eğitim sistemini, bu rıyor. Ve İngiltere’nin artık Amerika’ya muh- 1938 Martı’nda Salahattin Çam, İda- di. 1936’da Göring “Savaş Ekonomisi Baka- mi 158 milyon liradan biraz fazla. Karşılığı bağı yeniden kurarak gerek- taç olacağını biliyor. Getirdiği “kültür değişik- re Meclisi’ne açıklama yapıyor. 1937’nin nı” olunca Schacht’ın inişi başladı. O da eleş- (altın) yoktu! Bank-ı Osmani-i Şahane (1863) li yetkinlikleri, yaşam be- liği” böylece yeni bir merkez bankası yarata- Martı’nda Başvekil’in (İsmet Paşa) kendisiyle tirilerine başladı. Askeri harcamaların enflas- ise İngiliz-Fransız ortaklığı idi. Bizim değildi. cerilerini çocuklarımıza ka- caktır. Yeni kadrolar onun paleti ve fırçasıyla görüştüğünü, bütçe ödenekleri dışında para- yonu körükleyeceğini söylüyor, hatta Hitler’le Bu ilk perde. ortaya çıkacaktır. ya ihtiyaç doğduğunu, bankanın katkısını sor- zandıracak şekilde planla- ağız kavgası yapıyordu. 1938’de Reichsbank İkinci perde 1925’te başlıyor. Cumhuri- duğunu, bunun üzerine kendisinin bunun enf- başkanlığı ile sınırlandı. Daha sonra da “af- yet Devrimi kendi merkez bankasını kuracak- mamız gerekiyor” dedi. lasyona yol açacağını açıkladığını, ısrar edilir- ‘Gelsin krediler’ fedildi”. Ve 1944 Temmuzu’nda Hitler’e kar- tır. Kurdurmamak lazım. Eğer kurulacaksa yi- se görevden çekilebileceğini, bunun üzerine Norman sürekli özel ilişkilerle, bunları zen- şı düzenlenen suikastın şüphelileri arasın- ne dünya sermayesi kurmalı! Merkez banka- İsmet Paşa’nın teklifinden vazgeçtiğini açıklı- ginleştirerek çalışıyor. Strong ve Schacht’la da tutuklandı (Doğru idi fakat kanıtlayamadı- sı ülkenin finansal bağımsızlığı demektir, te- yor. Ve şunu ekliyor: “Yazın İstanbul’da iken, içli dışlıdır. City’nin bankerleriyle yakındır; lar). Sonraki dört yılı 32 hapishane ve temer- mel taşıdır. Ayrıntılara girmeyelim. Sonraki üç İnönü benimle görüşmek istediklerini duyur- piyasayı oradan izleyebilir. Siyaset dünya- küz kampında geçti. Nürnberg’de yargılanma- dört yıl dünya sermayesinin işbirliği yapaca- dular. Dolmabahçe’ye gittim. Motörle yaptığı- sı ile bağını kesmez. Siyasetin profilini bilir. sı (ve beraatı) da dahil! ğı yerli bankacıları bularak (yerli-yabancı or- mız bir tenezzüh (gezinti) sırasında aynı me- Samimidir, kendini kabul ettirir. 1920’lerin, FED’in Strong’u bambaşka bir öykü. taklıkla) merkez bankası projeleri yapma vak- seleyi açtılar. Önceki görüşümü arz ettim.” 1930’ların sorunlarını bu geniş örgü üzerin- 1920’lerde Amerika’nın sahip olduğu finansal tidir. Yabancı uzmanlar gelir, raporlar hazırlar- Burada geçen 30 yılda kapitalizmin moda- den, İngiliz kapitalizmini koruyacak esneklik- varlıkları, ekonominin hızlı koşusunu kesme- lar: Demiryolu yapmayın. Kemer sıkıp “istik- laştırdığı bir “bağımsızlık” meselesi yok. Oku- le çözer. Açıktır ki dış politikanın duyarlı nok- den yönetti. O direksiyonda ciddi beceri gös- rar” sağlayın, ki bizler emin olup size biraz “al- yucu görecektir. Cumhuriyet, bir medeni dün- talarını bilir, uyumu yapar, ama kararlarında terdi. O karmakarışık 1920’lerde istikrar ile tın” verelim, birlikte kuralım. Hiç şaşmaz. İçe- ya demektir. Yapmacıksız, kendi kişiliklerimiz- bağımsızdır. büyüme, enflasyon ile deflasyon arasında şaş- ride siyasetçiler de vardır: “Viserig’den sonra le kurulup sürdürülebilir. Bağımsızlık, o kali- Almanya. Bismarck 1870’te gidip Fransız- maz direksiyon hâkimiyetine sahip olabilmek Alman Mösyö gelmiş, gayet dikkatli rapor ha- tenin ilişkiler örgüsü içinde doğar. Teknik iş- ları yendi. Versailles’da Alman Birliği’ni (Re- müstesna nitelikti. Norman’la dostluğunun zırlamış, hastalığı ve tedavi çarelerini ortaya ler sonra gelir. ich) ilan etti. Fransa’dan yüklü savaş tazmina- bir “ikramı” olarak, sık sık Londra’ya (başka- koymuş. Bu rapor ne oldu efendiler? Masalar- Hissediyorum, diyeceksiniz ki Cumhuriye- tı aldı ve Reichsbank’ı (Alman Merkez Banka- larından esirgeyerek!) altın gönderdi (Altınla da saklanmıştır” (Fethi Bey-Okyar, 1930). te günümüz vasatlığının kendi “dar kalıpla- sı) kurdu (1875). Para otoritesi olarak Reich- swap yaptı!) 1925’te İngiltere’nin “Yeniden al- Doğru. İsmet Paşa o raporları okuyup ra- rı” içinde bakanlar bunlarla ilgilenmez! Doğru- sbank kendini Alman kapitalizmine kabul et- tın standardını başlatma” “müjde”sine de gö- fa kaldırmıştı. Ekonomi çetin mücadele alanı- dur. Onları bırakalım. Bu yazıyı gazetecilerin tirdi. Ancak 1919’da Almanya’nın kaderi ters rünmez bir imza atmış oldu. 1928 Ekim’inde dır. Cumhuriyetin bakışıyla finans sermayesi- “şeyh”i, sevgili kuzenim Altan Öymen’e, yak- dönünce Reichsbank da aciz kaldı. En zor za- tüberkülozdan öldüğü zaman, herhalde bir yıl nin arzuları bağdaşmaz. İsmet Paşa ile Maliye laşan önemli doğum gününe karşılama arma- manda, Almanya’nın “efsane enflasyon”la pe- sonraki tarihsel çöküşü öngörmemişti. Vekili Şükrü Bey (Saracoğlu) Cumhuriyet Mer- ğanı olarak yazdım. Kendisini şimdiden kutla- rişan olduğu, Reichsbank’ın fiilen yok oldu- Tarihin 1920’de çağrısı ile tanıdığımız üç ki- kez Bankası yasasını hazırladılar. Bankamız yabiliriz. ğu 1923 Kasımı’nda Hjalmar Schacht ora- şilik üzerinde düşünmek lazım. Birbiriyle ya- 11 Haziran 1930’da 1715 sayılı yasa ile do-