Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 21 ŞUBAT 2022 PAZARTESİ EKONOMİ 11 Diyarbakır’da yılda 120 firma sırf kredi kullanmak için merkezini Batı’ya taşıyor p ‘Koşullar Tor ilsiz kredi yok mükemmel’ ama… Fahiş enerji fiyatları ve artan maliyetler teşvikli bölge Doğu’daki rump taraftarları, Kanada kam- sanayicileri endişelendiriyor. Enerji zamlarında geri adım atıl- yoncuları, Avrupa’da bunla- SERMAYE VE BEYIN GÖÇÜ VAR Tra heveslenen faşistler, Fransa’da mazsa bölgede kapanan fabrika sayısının artacağı vurgulanıyor. muhafazakâr başkan adayı, Hindistan’ın iyarbakır Ticaret ve Sanayi Oda- Şirketler Diyarbakır’ı beş yıl kayyum- soykırımcı Hindu fanatikleri ve isyan ürkiye ekonomisi can çe- tenin altında çalışıyor. Kur ga- Dsı (DTSO) Yönetim Kurulu Başka- lar üç yıl siyaset yönetiyor, ona mal eden köylüler, Türkiye’de sokaklardaki kişirken maliyetler al- rantili mevduat gelince banka- nı Mehmet Kaya da “Bölgede son yıl- verirsek o paramızı ödemiyor diğeri- emekçiler, “yönetenlerin artık eskisi gi- Ttında ezilen sanayicinin lar kredileri tamamen kesti. larda büyük bir sermaye ve beyin gö- ne versek o ödemiyor diyorlar. bi yönetemediğini, yönetilenlerin ar- çü oldu. Burada sadece küçük ve or- 4 TL’nin değer kaybetmesi finans kredi kanalları ise neredeyse 4 Biz 35 yıllık bir firmayız. tık eskisi gibi yönetilmek istemediği- ta ölçekli işletme kaldı. Bunun en bü- sorununu daha da katmerleştirdi. Ka- ni” gösteriyor. Mao’nun deyimiyle “Gök kapandı. Bölgesel Yatırım Teş- Çok kriz atlattık. 2010’da 10 ŞEHRİBAN yük nedeni finansa erişememe” dedi. kubbenin altında kaos var. Öyleyse mu bankaları kredi vermiyor. Özel KIRAÇ vik sistemi kapsamında 6. böl- milyon TL’lik yatırımla kapa- koşullar mükemmel.” Kaya şu bilgileri verdi: bankalar da faiz yüzde 30’un altına in- ge olarak belirlenen Doğu ille- sitemizi artırma kararı almış- 4 Bankalar özellikle büyük ölçek- miyor. Öyle doğalgaz ve elektrik fatu- rinde bugünlerde büyük zorluklar tık, döviz kuru dalgalanmadan ön- Eskisi gibi yönetemeyenler li şirketlere Diyarbakır’dan batı ile- raları görüyoruz ki inanılır gibi değil, yaşanıyor. Bankaların kredi ver- ce işimizi bitirdik. Yatırıma baş- Finansal kriz neoliberalizmin iflasının rine taşınmaları şartıyla kredi vere- bu sürdürülemez bir durum. 1.5 mil- mek için büyük ölçekli firmalara ladığımda betonun metreküpünü semptomuydu. 14 yıl sonra, hâlâ ortada ceğini söylüyor. 2013-2015’e kadar yon TL doğalgaz faturası ödeyen bir “Merkezinizi batı bölgelerine taşı- 255 TL’ye almışım şu an 800 TL. yeni bir model yok. Kapitalist sistem de- bölgeden merkezini batı illerine ta- işletmemize 6 milyon TL fatura geldi. belenmeye devam ederken, pandemi kri- yın’ baskısı yaptığı, bölgede yılda Demir tonunu 6 liraya almışım şu şıyan şirket sayısı yıllık 10-15 iken 4 Bölgede son üç yılda imalat zine çarptı, buna iklim krizi eklendi. Salt 120 civarında büyük firmanın mer- an 16 bin TL. Krizden önce bu ya- 2017’den bu yana 120 seviyeleri- alanında açılan fabrika sayısın- bu ikisi bile önümüzdeki yılların çok zor kezini batıya taşıdığı belirtiliyor. tırımı yapmasaydım şimdi asla ne çıktı. Giden şirketlerle konuş- da artış oldu. İlk defa bölgede bir geçeceğini, emekçi sınıfın ve orta sınıfın tuğumuzda Diyarbakır merkezli “Elde avuçta bir şey kalmadı. Ya- yapmazdım. fırsat yakalamışken gerek elekt- sıkıntılarının giderek artacağını söylüyor. olduklarında kredi alamadık- rik fiyatları döviz ve komşu ül- tırım iştahı kalmadı. Ekim ayından Pandeminin etkisiyle 90’dan fazla ülke- larını ve ister kamu ihale- Daha çok fabrika kapanır kelerle olan sorunlar; geçmiş- bu yana birikimlerimizi yiyoruz” nin büyüme hızı sert bir frenle negatif ala- lerine girelim ister batı il- te bölgemizin yaşadığı yük- na geçti. İşsizlik hızla artarken devlet, es- 4 Sanayici çok zor durum- diyen Van Organize Sanayicileri ve lerindeki ihalelere gire- sek işsizlik ve iş alanlarının nafı, taşımacılık, ulaşım ve turizm endüst- da. Kurun nerede duracağını, fai- İş İnsanları Derneği (VOSİAD) Yö- lim bize PKK’li muame- açılmadığı bir döneme tekrar risini kapanmaya zorladı. Aşıyla birlikte zin ne olacağını bilmiyoruz. İşlet- netim Kurulu Başkanı Şemsettin lesi yapılıyor diyorlar. gireriz endişesi var. devreye ek bir “izleme-gözleme -disiplin” meleri tek tek dolaşıyorum. Kor- Bozkurt, “Piyasa o kadar allak bul- Mehmet Kaya rejimi girdi. Devletler ekonomik sorunları, kunç elektrik faturalarıyla karşı- lak olmuş ki, firmalar önünü göre- hızlı bir parasal genişlemeye, borçlanma- laşıyoruz. Hiç çalışmayan fabrika- miyor. Şu andaki tablo çok vahim” yük torpiliniz yoksa asla kredi ala- yıl sonra yapılması lazım. Üretici ya dayanan bir mali destekle aşmayı de- nediler. Ancak bu destekler işsizleşmenin, lara bile 50 bin TL elektrik fatura- dedi. Bozkurt şunları vurguladı: mıyorsunuz. 1 milyon liralık malı- için vergiler indirilmeli. kapanan dükkânların gelir kaybını gider- sı gelmiş. 4 Van’da OSB’de gittikçe daral- nızı 100 bin lira teminat kabul edi- 4 Bu olmazsa çok fabrika kapa- mekten uzaktı. Devletlerin zaten yüksek 4 Bu bölgede bankalardan kredi ma yaşanıyor. 140 fabrika var. 25- yorlar. Piyasaya 2-3 yıl düşük faiz- nır. Zaten birçok sanayicimiz fabri- olan borçları özellikle çevre ülkelerde hız- almak zaten çok zordu, şu anda bü- 30 tanesi kapandı. 90’ı yarı kapasi- li kredi verilmesi ve ödemelerin iki kasını sattı, el değiştirdi. la arttı. Şimdi Financial Times’da Martin Wolf’un işaret ettiği gibi, bu borçları te- mizleme, enflasyonu dizginleme çabala- rı önümüzdeki 8-10 yılın, halk sınıfları açı- Raflara yansıyan sından, özellikle gelişmekte olan ülkeler- BAE İLE İKLİM DEĞİŞTİ indirimler her markette de çok zor geçeceğini gösteriyor. birkaç ürünle kısıtlı kaldı. İklim krizi bu on yılı birçok açıdan daha İhracatta hedef da zorlaştıracak. İklim krizi içinde, kurak- lık, deniz sularının yükselmesi, sıklaşan kasırgalar su kaynaklarını yıpratıyor. Bu 4 milyar dolar etki doğrudan gıda kaynaklarına yansıyor. ürkiye’nin Birleşik Arap Emirlik- Su ve gıda krizleri, aşırı sıcaklar, kitlele- ri yaşam koşulları görece daha iyi bölge- Tleri (BAE) ile siyasi ilişkilerindeki lere doğru itiyor. Bu bölgelerde, hızla da- yumuşama ticari ilişkilerde de umut ralmakta olan kaynaklarını gelenlerle pay- yarattı. Türkiye İhracatçılar Mecli- laşmak istemeyen gelişmiş ülke halkları, si Yönetim Kurulu üyesi ve Ege Zey- ırkçı, “yerlici” (nativist), “büyük yer değiş- tin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birli- tirme” gibi faşist propagandaya daha sı- ği Başkanı Davut Er, “Olumlu seyre- cak bakmaya başlıyor. den siyasi ilişkilerin de desteğiyle bu ülkeye ihracatımızı artıracak bir Eskisi gibi yönetilmek iklim var. Türkiye’nin BAE’ye ihracat istemeyenler hedefi 2022 yılında 4 milyar dolara Yukarıdaki resmin içinde, yönetici sınıf- ulaşmak” diye konuştu. lara, devlet politikalarına karşı giderek ar- tan öfke üzerinde “sağ popülizm” olarak adlandırılan, aslında halkçı bir gündem- BORSA ZENGİNİ ARTIYOR den yoksun, ırkçı, “yerlici” otoriter, tarih- sel olarak faşizmin kitle tabanını oluşturan Gıdada KDV değişiminden sonra zincir marketler de adım atmaya başladı bir toplumsal hareket gelişmeye başladı. Milyoner sayısı ABD’de Trump’ı, Macaristan’da Orban’ı, İngiltere’de Boris Johnson’ı Hindistan’da 34 bini geçti Modi’yi iktidara taşıyan bu hareket, “sü- reç olarak faşizmin” yeniden tarih sah- erkezi Kayıt Kuruluşu’ndan Ricayla göstermelik indirim nesine çıktığını gösteriyordu. M(MKK) derlenen verilere göre, Bu hareket, yalnızca ırkçı-dinci fa- geçen yıl yerli gerçek yatırımcıların şist partileri beslemekle kalmıyor, ana portföy değeri yüzde 39.9 yükselişle ALİ CAN POLAT itibaren etiketlerin kampanya kapsa- akım (muhafazakâr) siyasetçileri de et- ‘Yumurtada 294.3 milyar liraya, yatırımcı sayısı mında değişeceğini söylerken, A101 kiliyor. Örneğin, Fransa’da geleneksel da yüzde 18.4 artışla 2 milyon 272 esmi rakamlara göre yüzde 50’yi, muhafazakâr partinin başkan adayı Vale- marketleri de KDV indirimi ile bir- kâr yok ri Pecress, faşist komplo teorisi “büyük bine ulaştı. Yerli yatırımcıların Bor- Rbağımsız kuruluşlara göre yüzde likte yüzde 15’leri bulan indirimleri yer değiştirme”yi (beyazların yerini si- sa İstanbul’a ilgisi artmaya devam 100’ü bulmuş olan enflasyona karşı uygulamaya başladıklarını duyurdu. yah ve kahverengiler, Hıristiyanların yerini ederken, -1 milyon lira ve üzeri port- zarar ediyoruz’ günah keçisi ilan edilen marketler- Müslümanlar alıyor) savunabiliyor. föye sahip kişi sayısı yüzde 44.7 ar- den talep edilen yüzde 7 KDV indiri- ‘Tedarikçiler de yapsın’ Bu hareketin toplumsal tabanının özel- tışla 34 bin 607 kişi oldu. umurta Üreticileri Mer- mi bazı ürünlerde başladı. Bu markalar haricindeki yakla- likleri üzerine yapılan araştırmalara, esas Ykez Birliği (YUM-BİR) Baş- olarak yoksullara ve işsizlere değil, istih- Hazine ve Maliye Bakanı Nured- şık 250 zincir marketin üyesi oldu- kanı İbrahim Afyon, Ticaret dam olanakları sınırlı, hızla nüfus kaybe- din Nebati, önceki gün Müstakil Sa- AİDAT İÇİN BDDK’YE ÇAĞRI ğu Türkiye Perakendeciler Federas- Bakanlığı’nın KDV indirimi önce- den, ancak “sosyal sermayesi” (dernek- nayici ve İşadamları Derneği (MÜSİ- yonu Başkanı Ömer Düzgün, benzer sinde yumurta fiyatlarının art- ler, kiliseler, spor/avcılık kulüpleri, bar gi- masına ilişkin müfettiş görev- AD) Yüksek İstişare Toplantısı’nda gı- indirimlerin diğer marketlerde de bi ortak buluşma yerlerinden oluşan ağ- Vatandaş kredi lendirmesini desteklediğini da ve perakende sektörünün temsilci- başlayacağını söyledi. Fiyatların ar- lar) güçlü bölgelerdeki, en fazla lise eğiti- söyledi. Müfettişlerin sektör- leri ile bir araya geldi. Nebati’nin top- mi almış, küçük esnafa, orta sınıflara işa- tışındaki sorumlunun marketler ol- kartı mağduru deki zararı ortaya çıkaracağı- ret ediyorlar. Diğer bir deyişle devlet ve lantıda “Birlikten Berekete, Kazanan madığını söyleyen Düzgün, “Biz tü- nı belirten Afyon, “Ben üretici yönetici seçkinler tarafından “ihmal edil- ursa Tüketiciler Derneği (BTD), Türkiye” kampanyasına tam destek keticiye ürünü sunan son nokta- olarak zarar ediyorum, yumur- miş”, “geride bırakılmış” coğrafyalarda- Bkredi kartı aidatlarının vatandaş- sözü aldıklarını söylemesinin ardın- yız, bize ürünün gelişi neyse üstüne tayı ancak maliyetine verebili- ki, “sosyal sermayesi” güçlü toplulukla- ların mağduriyetine neden olduğunu dan dün ilk açıklama BİM’den geldi. maliyet koyup satıyoruz. Fiyat artı- yorum” dedi. Maliyet artışlarıyla rın insanları bunlar. Nazi arşivleri dijitalleş- ve alınan kart aidatlarının alınmama- boğuştuklarını belirten Afyon, İlan veren BİM, bazı ürünlerde şında bizim etkimiz yok, tedarik ve tirildikten sonra yapılan kimi araştırmalar, sı için Bankacılık Düzenleme ve De- şubat başında fiyat artışı talep Almanya’da Nazilerin de bu tür “sosyal yüzde 7’lik indirime gittiğini duyur- üretim aşamasına bakılmalı” dedi. netleme Kurumu’na (BDDK) çağrı- ettiklerini ancak marketlerin ka- sermayesi” güçlü ancak ekonomik sosyal du. Aynı gün içinde Migros da aynı Düzgün, “Herkes elini taşın altına da bulundu. Konuyla ilgili basın açık- bul etmediğini söyledi. Afyon, açıdan kendilerini baskı altında, terk edil- sloganla süslediği etiketlerini rafla- koymalı. Bu indirimlerin elbette bize laması yapan Bursa Tüketiciler Der- Hazine Bakanlığı’nın kampanya- miş hisseden kesimleri etkileyerek yüksel- ra asarken, Carrefoursa da “KDV in- zararı olacak ama buna katlanacağız. neği (BTD) Başkanı Sıtkı Yılmaz, “Bu sını da değerlendirerek “Zaten diğini gösteriyor. dirmine doğrudan destek” sloganıy- Özellikle ramazan sonuna kadar teda- Kapitalizmin, bu süreci hangi ekono- konuda tüketici lehine ve aleyhine elimiz taşın altında, destekliyo- mik sosyal modelle yöneteceği belli değil. verilmiş binlerce tüketici mahkeme- la indirimli ürünleri raflara sıraladı. rikçi ve üreticilerden benzer oranlarda ruz” dedi. l Ekonomi Servisi Ancak güçlü lidere, otoriter devlete, “öte- si kararları bulunmaktadır” dedi. ŞOK market çalışanları bugünden indirimler bekliyoruz” diye konuştu. kinden kurtulmaya” ilişkin “nativist” öneri- ler, ana akım muhafazakârlar arasında bi- le giderek daha fazla ilgi çekiyor. Bu ma- dalyonun öbür yüzündeyse, sol hareket- Türkiye genelinde en çok artış yıllık yüzde 118’le İstanbul’da oldu ler henüz bu “sosyal sermayeden” yarar- lanamıyor, öfkeli halk sınıflarıyla kalıcı iliş- kiler kuramıyor, onlara bir başka seçenek sunamıyor! Konutta artış durmuyor mlak platformu hir, Üsküdar, Ataşe- Sirena Marin’den EHepsiemlak, İs- hir, Çekmeköy, San- tanbul, Ankara ve caktepe, Kartal, Av- İzmir’de satılık ko- cılar, Kağıthane, kapasite hamlesi nut fiyatlarının son Beylikdüzü, Pendik, bir yıl içerisindeki Bahçelievler, Beşik- at üreticisi Sirena Marine, sipariş talebi- değişim oranlarını taş, Silivri, Şişli, Bü- Yni karşılayabilmek için üretim kapasitesi- ni artırdığını açıkladı. Açıklamada, eylül ayın- açıkladı. Açıklanan yükçekmece, Eyüp- daki Cannes Yat Festivali’nde suya indirilen verilere göre, son sultan ve Beykoz ola- Sirena 68’in beş ayda 26 adet satıldığı ifade bir yılda üç büyük il rak sıralandı. edildi. Sipariş defterlerinin 2023 yılına kadar içinde fiyatı en çok Ankara’da en yük- ğeri en çok artan ilçe ise dolu olduğunu söyleyen Sirena Marine Tica- artan il, yüzde 118 artışla sek artışlarda ilk sıra- yüzde 179 ile Ümrani- ri Direktörü Ali Onger, yeni talepleri yetiştire- İstanbul oldu. İstanbul’u, yı yüzde 121 fiyat artı- ye olurken yüzde 100’ün bilmek için tersanedeki üretim kapasitelerini yüzde 104 ile Ankara ve şıyla Etimesgut alırken üzerinde artışın olduğu artırdıklarını açıkladı. Onger, sonbaharda dü- yüzde 84 ile İzmir takip İzmir’de ilk sıra yüzde ilçeler; Gaziosmanpaşa, zenlenen tekne fuarlarında görücüye çıkacak etti. 150 ile Foça’nın oldu. Maltepe, Bağcılar, Bakır- olan yeni modelin inşasının da Türkiye’deki İstanbul’da Emlak de- l Ekonomi Servisi köy, Kadıköy, Başakşe- tersanede sürdüğünü belirtti.