Katalog

26 ARALIK 2022 PAZARTESİ YORUM 9 Charles de Gaulle’den u yolculuğun son yazı- kalkıp Macron’a iniş-3 Kocatepe’yi sı. Başlarken Macron’un Bsık sık konuştuğunu söy- saran ruh lemiştim. Şimdi ona bakalım. pında kriz vurucu hale gelir, yay- ğini farklılaştırdığını “piyasa”nın eçen perşembe günü zor, acılı, duy- Macron’a bakarak kendimiz için (“serbest”!) içinden bakarak kav- gınlaşırsa, Almanya’nın önerdi- gu dolu ve hüzünlü bir gündü. de öğreneceğimiz şeyler var. ği katı disipline onunla birlik- rarken kendi siyasal duyargala- G Benim gibi birçok insan yoğun Eğer istersek. rını da çalıştırmıştır. Sosyalist te “Böyle olmalı” deyip (Merkel- duygularla yola çıkmıştı. Buluşma nokta- Sarkozy önlemleri: Merkozy) ye- Parti’nin sağ kanadından geliyor. sı Kocatepe Camisi idi. Bir şehit uğurla- Bye bye happiness 2010’dan sonra, partinin başın- ni bir sıkı kemeri sahiplenecek- nacaktı. Yüz yıl önce Kocatepe’de olan- ların bilincinde olan insanlardık. Tek far- Macron, mayıs ayında ikinci tir: Bizde “Mali Kural” denilen daki Hollande’a yakınlaşır. Son- kımız üstümüzde üniforma olmamasıy- kez seçildi. Ağustosta, ilk kabine ra Hollande’ın cumhurbaşkanlı- “Fiscal Compact”. Keyifli 2000’li dı. Yüz yıl öncesinin kavuran sıcağı değil, toplantısında basına çarpıcı bir yılların Hartz operasyonunun, ğında genel sekreter yardımcısı tam tersine Sakarya Savaşı öncesindeki açıklama yaptı, “Bolluk çağının ve 2014’te bakan olacaktır. Mer- krizli 2010’lu yıllardaki ardılı gi- Ankara’nın soğuk ve kasvetli havası kapla- sonuna geldik!” dedi. Ne demek- bi: Emek dediğin kemerleri sık- divenleri, Ahmet Haşim’in dedi- mıştı Kocatepe’nin avlusunu... ti? Güncel gelişmelere göre yo- Merdivenleri tırmandığımızda birkaç çelenk ği biçimde ağır ağır çıkmayı bili- mayı bilmeli! Ve Macron’un “Bol- vardı orta yerde. Birkaç namuslu insanın ve ba- rumlama yanlışına düşmezsek luk çağı bitti”si. yor. Son basamakta kendi parti- zı grupların çelenkleriydi onlar... Kocatepe’nin hedef kitleyi görürüz. Emekçi- sini kuracak: 2016’da, En Marc- Üçüncü, en içteki makas koca komutanlarının makamlarını dolduranla- lere hitap ediyor: “Refah devleti Fransa’nın kendine özgü tablo- he! “Yürüyelim arkadaşlar!” di- rın hiçbirinin adı sanı yoktu. Çok şükür dedim, diye bir şey vardı ya, o iyice bit- ye çevirsek olur mu? Sermayeye su. Macron buna “Siyasal tasa- oldukları gibi görünmüşler nihayet... Birkaç da ti. Yani, sizler artık emeğin hak- rım kapasitesi” (“political imagi- tanımadığımız yüz vardı; insanın hası takımın- uygun adımlarla yürüyecektir ve dan... Şule Nazlıoğlu Erol ve Müyesser Yıldız larını beklemeyin. Gelir, geçer “Ben siyasette tam ortadayım” di- nation”) yokluğu dediği açıdan her zamanki gibi hazır ve nazırlardı... diye düşünmeyin” diyor. “Bye bakıyor. Fransız orta sınıfının yecektir. (“Artık sağ-sol yok” söy- Ağır ağır çıktık merdivenleri. Sanki bir ih- bye happiness” ezgisi sizleredir. leminin Fransızcası!) “demokrasi ve piyasa sistemi”ne tiram atışının ihtişamına teslim olmuştu ruh- Ve bu defteri kapatıyor. Artık si- (“kapitalizm” diyemiyor!) artık larımız ve sanki Çiğiltepe’den ölüm habe- yaset gündemini “başat” saydığı Evvela burada, sonra... derin şüphe duyarak baktığını ve ri almış gibiydik! Başlangıçta bir manga ka- Emmanuel kalemlerle dolduracaktır. Nedir dardık ama bir ordu gibi hissediyorduk Gelelim jeopolitik ayağa. ülkedeki önemli ağırlığının kay- Macron kendimizi! Gelen kucaklaşıyordu üzüntü ve onlar? Aşağıda, kapalı toplantı- 1990’ların Avrupa’sındayız. Söz bolduğunu söylüyor. Bu maka- coşku sarmalıyla... da yaptığı konuşmada göreceğiz. sın bacaklarını kesin çizgilerle Bir şehit yatıyordu musalla taşında... Önce Tamamlayıcıdır. Kendimize ait sergileyemiyor. “Kültür” üzerin- selamladık bu asil rütbesiz komutanı huşuy- neler düşünmek gerektiğini de de duruyor ama somutluğa vara- la... İki yüce gönüllü adam geçti nöbet için berraklaştırabilir. her iki başa: Ahmet Tatar ve Mustafa Ön- mıyor. (Artık De Gaulle’ün And- sel... Onları değiştirdik sevgili Atilla Kezek re Malraux’su, Mitterand’ın Jack ile ki bir satır açmam gerekirse kendisine, Teleferik Lang’ı çapında kültür bakanla- vefa timsaliydi tanıdığım amiraller arasında... Dünyanın 1945’ten sonraki rı çıkaramamanın ezikliği de var Eşi Çiğdem ile birlikte koşturdu hemen her- “ağa”sının koltuğunda iki kar- mı?) Siyasal tasarım kapasitesi- kese... Yerlerimizi devrettik iki has adama: puz taşıdığını yazmıştım (14 Ka- ni hepten kaybedersek her şeyi Alican Türk’le Fikret Bayır albaylara... Son- sım): ekonomi ve jeopolitik. Hız- ra emekli generaller Ergin Celasin, Abidin kaybederiz ile noktalıyor. Fran- Ünal, Salih Güloğlu, Abdullah Kılıçarslan lanan zamanla çok şey değişti. sız sermayesinin doymak bilme- ve Celalettin Bacanlı’yı gördüm nöbetleri Ama “ağa” karpuzları bırakmak yen iştahla dünya sermayesiy- esnasında... Barış Terkoğlu ve Haluk Hep- istemiyor. Son kırk yıl bu güç- le kan kardeş olduğu bir “yeni kon vardı nöbet tutarken gördüklerim ara- lü inada tanıklığımızla geçti. Kar- zaman”a geldik. Son bir yılda, ka- sında. Hurşit Tolon ve Hayri Güner paşalar puz yerine ayak diyelim. Çünkü nöbet için kalabalığı yarma derdindeydi kar- yıtlara göre dağıtılan kârlar yüz- bunlarla yürüyor. Biri zayıflarsa, şılaştığımızda... Sırayla tuttu herkes nöbetini de 33 arttı. Sermaye müstesna ama kalabalıktan ve dostlarla selamlaşmak- ötekinin de zayıflayacağı ve işin bir bolluk yaşıyor ve bunu sürdü- tan göremedim diğerlerini... kötürümlüğe varacağı endişesin- rüyor. Ama sermaye sınıfı çizgi- Gözlerim aramadı hiçbir resmi elbiseliyi! dedir. Ekonomi ayağı son 30 yıl- sindeki Macron bir derin zayıflı- Gelenlerin hepsi benliklerinde taşıyordu rüt- da dünyayı “dolarlaştırarak” kas- belerini... Birçok general ve amiral vardı ara- ğa vurgu yapıyor: Siyasal tasarım larını güçlü tutuyor. O dünya- larında. Kadınıyla erkeğiyle hiç tanımadı- kapasitesi kayboluyor. Siyasetin ğım ve her biriyle selamlaştığım yürekli va- nın merkezinde Avrupa var. “Fi- enerjisi boşalıyor. tansever insanlar... Çok sayıda subay var- nansal küreselleşme” için kurgu- dı tenlerini onurlarıyla kaplatmış... Varlıkla- lanan bir “teleferik” sisteminin Grileşmek rı Kocatepe’den Afyon Ovası’na akan kah- merkez istasyonudur. Avrupa 2000’ler büyük sermaye tra- ramanları anımsatıyordu etraflarını kolaçan Merkez Bankası (ECB) dünya fi- ederken... fiğinin yanında Sarkozy’yi ve Fahrettin Altay’ı, İzzettin Çalışlar’ı, Ke- nans sermayesine büyük güven- Hollande’ı getirdi. (Sosyalist malettin Sami’yi görür gibiydim. Yüz yıl ön- ce olarak kuruldu. Fed ve Bank Hollande’a medya “normal adam” cesinin şehitleri Yüzbaşı Şekip, Yüzbaşı Ra- of England hükümetleri için pa- diyordu. Fransız jargonu ile bu if Ali, Üsteğmen Agâh, Teğmen Yıldırım ra yaratabilirler. Kamu borcu ta- “sıradan” demekti!) Sermaye- Kemal’in ruhları aramızda dolaşıyordu Türk şıyabilirler. ECB için bu yasaktır. bayrağı ile sarılı son şehidimizi okşayarak... nin şaha kalktığı o yıllar boyun- AB’nin hiçbir hükümeti için pa- Ve sanki musalla taşı boşaldı bir süre son- ca siyasetin kendine özgü renkle- ra... Kalabalık arttıkça Avar Paşa dolaşmaya ra yaratamaz, kamu borcu taşı- ri soluklaşıp kaybolmaya başladı. başladı aramızda... Afyon’daki Kocatepe bo- yamaz. Sadece bankalar (finans Fransız Komünist Partisi (PCF) şaldıkça Ankara’daki dolmakta; şehitlerin ru- sermayesi) için para yaratır. Bu zaten yalnızlaşıp küçülmüştü. hu birbirine karışmaktaydı... temel güvence para (borç-alacak) Namaz için saf tuttu cemaat. Dualar şe- Sosyalist Parti’nin ise tanımlaya- dolaştırmak üzere kurulan “te- hitler içindi. Onları beddualar takip etti... İlki bilmesi gitgide zorlaşan “Avru- bütün şehitlere ve toprak olmuş gazilerimize leferik” ağlarının sigortası oldu. mış biridir. Görüşlerinde bir en- tartışmasız ABD’nindir. “Ye- palılık” tasarımı siyasette yankı giderken ikincisi bu davanın arkasında du- telektüel çerçeve ve anlamlı içe- 2000’den, “Avro”nun (önce kay- ni Avrupa”yı, NATO’ya yeni ka- bulmuyordu. Şöyle olmuş görü- ran herkeseydi: Sahte belgeleri üreten müş- di para olarak) doğuşundan itiba- rik arayıp bulma arzusu okunu- nat yaparak düzenleyecektir. nüyor: Solun kendine özgü renk- tekilerine, savcılarına, hukuksuzluğu hukuk yor. Ve bu sayede Fransa’yı içi- ren Avrupa’ya yağmaya başlayan NATO ve dolar ABD’nin iki “asli leri yok oldukça, siyasette parça- kılan yargıçlarına, davayı meşrulaştırmak için dolar sağanağı Avrupa bankala- ne alan, bırakmayan “makaslar”ı yıllarca çırpınan medyadaki algı operatörleri- asset”idir. NATO jeopolitikte ami- lanma, küçük parçalara bölünme teşhis edebiliyoruz. ne, doktorlara, kumpasçılar ve ortakları baş- rının havuzunda beslendikçe bü- ral gemisidir. yaygınlaşıyor. ta olmak üzere cinayete ortak olan ilgili her- yüdü, büyüdü. Son 20 yılda “eko- Büyük makas De Gaulle’ün ABD 1990’larda Avrupa’nın Her renk var gibi. Ama o kadar keseydi... vaktiyle, henüz “finans sermaye- nomi” denince akla önce “finans” kapısında oturmuş, Orta ve Do- küçük parçalar halinde ki arala- Ardından alçaktan uçuş yapan bir savaş geliyorsa, hikmeti önce buradan si zamanı”na gelinmemişken işa- ğu Avrupa’dan gelenleri karşılı- rında fark yokmuş gibi görünü- uçağının gümbürtüsü gibiydi haykırış: “Mus- ret ettiği ve lafta bırakmadığı, dı- kaynaklanıyor. (Avrupa’yı çıka- yor. Sovyet şemsiyesinden geli- tafa Kemal’in askerleriyiz!” yor. Uzaktan bakarsak, siyasetin rırsanız, “küresel teleferik” ağı şına çıkma hamleleri yaptığı ma- Artık Kocatepe’yi aşmıştık... Afyon ge- yorlar. “Uydu”lukta tecrübeliler. tüm renkleri aynı “gri”ye dönüş- ride kalmıştı, Dumlupınar’a bir adım vardı. kastır: Soğuk Savaş dünyası ze- çalışmaz!) NATO’ya da iyi “uydu” olacak- müş gibi. Evet, renkler kaybol- Karşıyaka’ya henüz uzaktık... Fransa’yı konuşmuyor muy- mininde Fransa’yı ve Avrupa’yı lar. (Elbette, tercihinize göre, “Ne dukça “sağ”dan bir “keskin mil- Avar’ın kendisi omuzlarda, ruhu onu al- dolar ile NATO arasına sıkıştıran duk? Dünya finansının kayıt bü- münasebet, NATO’da özgür ola- liyetçi”, koyu renk çıkıyor. Ama maya gelen tayyaresiyle birlikte gökyüzünde rosu olan Uluslararası Ödemeler kurgu. Şimdi, ABD Soğuk Savaş’ı caklar!” da diyebilirsiniz.) ABD mavilikler arasındaydı. Sanki her birimiz bir tepki olduğu için tepki sınırla- yeniden sahneye koyarken fi- Bankası’nın (BIS) son raporuna Avar’dık; bizi de yanına alıp uçurmaktaydı. onlara “Evvela burada, NATO’da rında kalıyor. Bir de tüm renk- Hizmeti boyunca 4000 saatten fazla yaptığı göre (2022/2) Fransız yurttaşla- nans sermayesi ülkelerin siyasal üyelik kaydı yaptıracaksınız, lerin toplum gözünde çekiciliği işe son seferinde bizleri de ortak ediyordu... dokularına da yerleşmişken do- rının yurtdışında (cross-border) sonra AB üyeliği” diyor. Uyumla, kalmamış tek renge, “gri”ye dö- Tuna Avar da içindeki fırtınayı yenerek tuttukları kaynak 2 trilyon dola- lar ile NATO arasına sıkışmışlığı önce Polonya, Macaristan, Çek- izin verdi bütün dinginliğiyle birlikte yolculu- nüşmesi ile kendi koordinatları- Fransa kuvvetle hissediyor. Mac- rın üzerinde (2.164.259.000) ve ya NATO’ya, sonra 2004’te AB’ye ğumuza... nı “orta” olarak takdim eden, re- bunun dörtte biri Londra’da, 365 ron, “ABD müttefikimiz ama bizi Sanki Vural Avar’ın ruhu ile Kubilay’ınki üye olurlar. 2004’te Bulgaristan ferans noktalarından yoksun “bir rehin almış durumda” diyor! sarmaş dolaş olmuştu... milyar doları Almanya’da, 155 ile Romanya NATO’ya, 2007’de şey” doğuyor. “Yürüyelim arka- İktidarın yıllarca öldürüp toprağın altına göm- milyarı ABD’de görünüyor. Fran- Büyük makasın içinde AB’ye. Ötekiler de aynı sırayla. daşlar!” diyor. Nereye doğru? Ka- meye çalıştığı subay ruhu da Kocatepe’de ye- Avrupa’nın, dünya sermayesiyle sa ulusal geliri 3 trilyon dola- Anlamalıyız, jeopolitik niden doğmuştu... Kalabalık Afyon’da Musta- palı toplantıda bir entelektü- ra yakın olduğuna göre, Fransız uyumlu kurguladığı, yerleştirdi- ABD’nin önceliğidir ve bu şüp- fa Kemal’i dinliyor gibiydi. O diyordu ki “Millet, el olarak konuştuğu zaman yön ği kendi makası var. Bu “Emeğin rantiyenin son 20 yılın “ikramı” hesiz AB’nin Avrupa tasarımla- bağımsızlığının muhafazasından ibaret olan ha- gösteremiyor. Eskiye dönüş ola- olan finans senaryosuna iyice payını büyütecek bir iktisat poli- yati gayesinin teminini ordudan, ordunun ru- rına baskındır. Zaten o Orta ve naksızdır. Yön gösteren son par- hunu teşkil eden subaylardan bekler. İşte su- tikası olamaz” esasına göre imal ısındığı anlaşılabilir. Buna ulu- Doğu ülkeleri Avrupa’nın arka ti (Sosyalist) Fransız siyasetin- bayların yüce olan vazifesi budur”. Keşke yeni sal gelirin yüzde 114’ü merte- edilmiştir. 2000’lerin dünyasın- bahçesi sayılır. subaylar, bu sahneyi görüp silah arkadaşlığı- de “sol”un elinde tuttuğu “al- da çevre ülkeler (ve merkez ülke- besindeki kamu borcunu (o bor- nın anlamını kestirmeden kavrayabilselerdi... tın hisse”yi Avrupa’ya bağışla- cun rantiyelerini) ekleyebiliriz. lerin “emekçiler”i) için ete kemi- Makaslar Kurtuluş’un hamuru ve kuruluşun harcı dıktan sonra eridi. Avrupa’da ar- ğe bürünmüştür. Makasın bir ba- “Konfor” biraz daha artar. (Dik- Macron ağustostaki basın olan bu ruh; yeniden maddeye dönüşmenin tık 1980 öncesinin “güler yüzlü sabırsız bekleyişi içinde Mustafa Kemal’ini, kat: Kamu borcunun mülkiyet cağında borçlanma zorunluluğu, açıklamasıyla aynı günlerde kapitalizmi”nin yeri kalmamış, İnönü’sünü, Çakmak’ını bekliyor gibiydi... öteki bacağında da borç ödeye- dağılımını öğrenebileceğimiz ve- Fransa’nın dış temsilcileriyle bir Vahdettin ve benzerlerini değil... her yere “sırıtan kapitalizm” yer- riler saklanır. Ticari sır sayılır! bilmek için gaddarca kemer sık- kapalı toplantı yaptı. Vurucu baş- Dönerken İstanbul’a, “İktidarda kalmak leşmiştir. Sermayenin “grileşen ma zorunluluğu vardır. Yunanis- O rantiyeleri tanıyamayız. Hiç lıkları, gözlemleri var. Konuş- değil itibarda kalmak önemlidir” diyen İnö- siyaset”ten hiçbir yakınması yok- değilse emekçilerin kamu bor- tan, İrlanda, İspanya, Portekiz, tukça, Fransa’nın De Gaulle’den, nü meşgul etti zihnimi... 1973 yılında yine bir tur. Artık “sağ-sol yok”tan daha hatta İtalya bu ma- cu satın almadıklarını biliyoruz! aralık günü, o yüce Meclis’in çatısı altında Blum’dan, hatta güzel ne olabilir? Peki, Fransa’da bir katafalk üzerinde yatıyordu, ben de Har- Yetinebiliriz.) kasın içindedirler. Mitterand’dan ve biyeli olarak başında nöbetteydim. O gün ve dağılan parçaları toplayıp bütün- Çıkamazlar. Zaten Peki, dört yıl (2008-12) Roths- hatta Delors’dan ne bugün iki itibarlı generalin huzurunda olma- lemeye çalışan “Mélenchon Abi” child’lere çalışmış olan Mac- büyük makasın da kadar uzaklaştığı nın gönül rahatlığıydı içimi dolduran... bir ufuk açabilecek mi? Her za- içindedirler. Fran- ron bunları bilmez mi? Fazlasıy- berraklaşıyor. Ken- man, her yerde en az bir çözüm la biliyor. Henüz maliye müfetti- sa, Avrupa içinde dine yeni bir ko- noktası olmalı. kendine özgü bir şi iken 2004’ten itibaren, Avru- num arıyor. Ara- 2022’yi kapatıyoruz. Okurlar- pa bankalarının dolarlı tatlı işle- ekonomidir. Çev- dıkça bağdaşmaz- dan birkaç hafta izin istiyorum. re değildir. Ama Al- re nasıl iştahla yöneldiklerini, bir lıklar ortaya çıkı- Cumhuriyetin değerini, gelecek yandan doların Atlantik üzerin- manya gibi ekono- yor. Bağdaşmazlık- kuşaklarla “medeniyet ufkunda mi kudretine sahip den gidiş gelişini, bir yandan da lar Macron’un ki- bir yıldız gibi parlaması”nın ne Avrupa içi kaynak aktarma yol- bir “merkez” de değildir. Çevre şi olarak niteliksizliğinden de- Not: AYM yeni cinayetlere fırsat verme- demek olduğunu bilenlerin 100. ülkelere destek olamaz. Ekonomi larının işleyişini yakından göz- ğil. Böyle değil. Felsefe dokto- mek için 28 Şubat davasını bir an önce gö- yılı kutlamak haklarıdır. Bu hak- leyerek tecrübe sahibi olmuştur. boyutunda Avrupa ölçeğinde kur- rası yapmıştır. École Nationale rüşmeli; Adalet Bakanlığı da infaz yasasında gu kapasitesi yoktur. 2008’den kın gereğini yapmak için birlik Artık Avrupa’nın ve Fransa’nın d’Administration’da (ENA) oku- süratle düzenleme yaparak benzer durum- olarak çalışalım... “teleferik”le şekillenerek kimli- sonra olduğu şekilde, Avrupa ça- muştur. Uzun yıllar piyano çalış- daki herkes için önlem almalıdır.