Katalog

Eski Dışişleri Bakanı Yakış’tan, Kazakistan değerlendirmesi 8 OCAK 2022 CUMARTESİ DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 Fransa Cum- hurbaşka- Tokayev, güvenlik güçlerine uyarı yapmadan protestoculara ateş izni verdi nı Macron dün Paris’te Avru- pa Komisyonu Başkanı Ursu- la von der Le- yen ile bir ara- ya geldi. Ölümcül vur emri NATO’dan azakistan’ı sarsan protesto- si olabilir ki?.. Bunların yok edil- Rusya liderliğindeki Kolektif Güvenlik Anlaşması lar, şiddet olaylarıyla birlik- mesi gerekiyor. En kısa zamanda Örgütü, Kazakistan’da konuşlanacak barış gücünün Kte Cumhurbaşkanı Kasım bu yapılacak” diye konuştu. Toka- diyalog yaklaşık 2 bin 500 askerden oluşacağını belirtti. Cömert Tokayev’den sert adımlar yev, Almatı’ya 20 bin “haydutun sürüyor. Ülke genelinde olağanüs- saldırdığını, bunların tek yerden matı Havalimanı’nda kontrolü sağ- tü hal (OHAL) ilan eden, Rusya li- yönlendirildiğini ve bunun araş- ladığı kaydedildi. Son iki günde derliğindeki Kolektif Güvenlik An- tırıldığını” kaydetti. Protestolarda vurgusu Rusya’dan Kazakistan’a askeri bir- laşması Örgütü’nden (KGAÖ) as- “yabancı ülkelerde eğitilmiş mili- lik desteği çerçevesinde yaklaşık 70 keri destek isteyen Tokayev, gü- tanlar olduğunu” savundu. usya ile ABD ve NATO’nun gelecek haftaki uçuşun yapıldığı aktarıldı. venlik güçlerine protestoculara Ülkedeki insan hakları eylem- Rtemasları öncesinde NATO Dışişleri Bakanla- rı dün video-konferans yoluya Ukrayna gündem- uyarı yapılmadan ateş açma izni cilerine, basına ve yurtdışındaki ‘Yok edilecekler’ li bir toplantıda bir araya geldi. Görüşmenin ar- verdiğini açıkladı. muhaliflere yönelik sert çıkışları- Tokayev ise dün yaptığı açıkla- dından basın toplantısı düzenleyen NATO Genel Orta Asya ülkesi Kazakistan, nı sürdürdü. Tokayev, “Sözde öz- mada protestolara katılanlara işa- Sekreteri Jens Stoltenberg, Moskova’nın NATO- Tokayev. 1991’deki bağımsızlığından bu ya- gür medya ve çok uluslu halkımı- retle “teröristler ve haydutlar” ni- Rusya Konseyi’ne katılma kararının olumlu bir na en ağır krizlerinden birini yaşı- zın temel çıkarlarından uzak olan üzerine Rusya liderliğindeki Kolek- telemesinde bulundu. “Terörist- sinyal olduğunu belirtti. Ukrayna krizi nedeniyle yor. Yakıt fiyatlarındaki artışın te- yurtdışındaki şahıslar, hukuk dü- tif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden Avrupa’da yeni bir silahlı çatışma yaşanmasının ler, devlet malına zarar verdi ve tiklediği sosyo-ekonomik gerekçe- zeninin ihlalinde yardımcı ve esa- (KGAÖ) talep ettiği gücün konuş- ihtimal dahilinde görüldüğünü kaydeden Stol- vatandaşlara karşı silah kullan- li protestolar, hükümet binalarını iş- sen kışkırtıcı rol oynuyor. Halkı tenberg, bu nedenle Rusya’yla diyaloğu önem- lanması da sürüyor. Rusya, Bela- dı. Kolluk kuvvetlerine ve ordu- gal, çatışmalar ve güvenlik güçleri- sorumsuz şekilde yönlendirenle- li bulduklarını, dışişleri bakanlarının da diyaloğa rus, Kazakistan, Ermenistan, Kır- ya, teröristlere karşı uyarı yapma- nin sert müdahalesiyle ülke diken rin, Kazakistan’daki trajedide suç ihtiyaç olduğunu teyit ettiğini söyledi. ABD’nin gızistan ve Tacikistan’ın üye oldu- dan öldürmek için ateş açma emri NATO Daimi Temsilciliği’nden yapılan açıklama- üstünde. Yönetim karşıtı eylemle- ortağı oldukları söylenebilir. Tüm ğu KGAÖ’den önceki gün yapılan verdim” dedi. Tokayev, yurtdışın- da da, bakanların toplantıda Rusya’yla diyalog rin yoğun yaşandığı Almatı başta ol- vandal eylemlere sert tepki vere- açıklamada, “barış gücünün yakla- dan tarafların sorunun barışçıl çö- kurulması ve gerilimin düşürülmesi gerektiğinin mak onlarca can kaybı, yüzlerce ya- ceğiz. Tarihimizdeki bu kara çiz- şık 2 bin 500 askerden oluşacağı” zümü için müzakere çağrısı yaptı- altını çizdiği belirtildi. ralı ve gözaltı haberleri kaygı yara- giyi hızla aşacağımıza şüphe yok” belirtildi. Rusya ve Ermenistan’dan ğına da değinerek buna tepki gös- Toplantı öncesi NATO Genel Sekreteri tıyor. Kazakistan İçişleri Bakanlığı ifadelerini kullandı. önceki gün bir grup askerin terdi. “Ne saçma bir şey. Suçlular Stoltenberg’in İsveç Başbakanı Magdalena An- dün yaptığı açıklamada ülkede du- Barışçıl protesto düzenleyenlerin Kazakistan’a gönderildiği günde- ve katiller ile ne mü- dersson ile görüşme yaptığı gündeme yansı- rumun kontrol altına alındığını du- taleplerini dikkate aldıklarını savu- me yansımıştı. Bu güçlerin Al- dı. İsveç Genelkurmay Başkanı General Mica- zakere- yurdu. “Tüm kentlerdeki idare ve nan Tokayev, “Diyalog aracılığıy- el Byden ise Dagens Nyheter gazetesine verdiği azakistan Cumhurbaşkanı belediye binalarının temizlendi- la uzlaşmaya varıldı. Ciddi sosyal demeçte “Rusya’nın is- KKasım Tokayev, Kolektif Güvenlik TÜRKİYE’YE DE ği ve ülke genelinde 70 kontrol ve ekonomik sorunlara çözümler teği gibi NATO’nun ge- Anlaşması Örgütü’nün (KGAÖ) koruma ve des- ‘Türkiye AB nişlemeyi durdurma ka- noktasının oluşturulduğu” aktarıl- üzerinde çalışıldı. Bu neden- tek işlevlerini yerine getirmek için askerleri kısa süreli- TEŞEKKÜR rarı vermesi, Avrupa’da dı. Terör tehlike seviyesinin “kri- le istikrarlı bölgelerdeki ola- ğine gönderdiğini söyledi. Bu vesileyle KGAÖ üyesi Rusya, üyesi olamaz’ bazı aktivitelerini kı- Belarus, Kırgızistan, Tacikistan ve Ermenistan liderlerine min- tik kırmızı”ya çıkarıldığı kaydedi- ğanüstü hali aşamalı şe- Fransa Cumhurbaş- nettar olduğunu belirten Tokayev, “Çin, Özbekistan, Türkiye, Birleşmiş Milletler ve di- sıtlaması durumunda lerek protestoculardan 26’sının ya- kilde kaldıracağız” de- kanı Emmanuel Mac- ğer uluslararası örgütlerin yöneticilerine de destek sözleri için teşekkür ederim” ifadesini İsveç’in güvenlik strate- şamını yitirdiği, 18’inin yaralandı- di. Ülkenin bazı bölge- ron, Türkiye’nin Av- kullandı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun da Kazakistan Dışişleri Bakanı Mukhtar Tleuber- jisinin baltalanacağını” ğı ifade edildi. 18 polisin de öldüğü, lerinde belirli süreli- di ile telefonda görüştüğü belirtildi. Bakanlıktan yapılan açıklamada son gelişmelerin ele alındığı, rupa Birliği (AB) üye- söyledi. Çavuşoğlu’nun Kazakistan’a desteği yinelediği duyuruldu. 11 Ocak’ta videokonferans yoluyla yapıl- 3 bini aşkın kişinin gözaltına alındı- ğine internetin açıl- liğine karşı olduğu- ması planlanan, Kazakistan’daki gelişmelerin değerlendirileceği Türk Devletleri Teşkilatı Dışişleri Ba- nu yineledi. Le Pari- ğı açıklandı. masına izin verdiği- ‘Avrupasız kanları Olağanüstü toplantısı hakkında görüş alışverişinde bulunulduğu da aktarıldı. sen gazetesinin soru- Tokayev’in olayların dinmemesi ni de duyurdu. olmaz’ larını yanıtlayan Mac- ron, “Erdoğan’ın izle- Öte yandan Fransa Kırgızistan meclisinde Kazakistan’a Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü diği siyaset ve uygar- Cumhurbaşkanı Emmna- KAZAKİSTAN’IN ASKER TALEBİ (KGAÖ) kapsamında asker gönderilmesinin yolunu açan tezkere dün lık projesinin Avrupa uel Macron dün Avrupa olaganüstü toplantıda genel kurulda kabul edildi. Meclis meydanında değerlerine uymadı- Komisyonu Başkanı Ur- toplanan bir grup teskereyi protesto etti. Polisin müdahale ettiği eylemde ğını” söyledi. sula von der Leyen’i Ely- gözaltına alınanlar oldu. Kırgızistan’ın 150 asker göndereceği belirtilmişti. see Sarayı’nda ağırladı. ABD: Soru ABD-Rusya görüşmesinin olumlu bir gelişme ol- duğunu belirten Macron, ancak “Bunun kendile- rinin inşaa edeceği Avrupa’nın güvenlik mimari- işaretleri var sini etkilemeyeceğini” söyledi. Von der Leyen de “Rusya-Ukrayna geriliminde çözüm konusunda usya liderliğindeki Kolektif Güven- Avrupa’nın müdahil olması gerektiğini” dile ge- Rlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) ba- tirdi. Fransa basınına konuşan Dışişleri Bakanı rış gücünün Kazakistan konuşlanma- Jean-Yves Le Drian ise, “Avrupa’nın güvenliğinin sı Washington’ın yakın radarında. Ba- Avrupa olmadan planlanamayacağını” kaydetti. tı-Rusya hattında Ukrayna üzerin- Batı cephesi Rusya’nın Ukrayna sınırına asker den gerilimin alevlendiği bir dönem- yığıp, işgal hazırlığı yaptığını öne sürerken Mos- de Kazakistan’da patlak veren karışık- kova iddiaları reddediyor. Rusya Devlet Başkanı lıkla birlikte Washington-Moskova hat- Vladimir Putin Batı kaynaklı güvenlik tehdidinin ‘Putin, SSCB tında karşılıklı çıkışlar gündeme yan- arttığını belirterek NATO’nun doğuya genişleme- sıyor. Moskova’nın olayların arkasın- yi durdurmasını talep etmişti. benzeri yapı da olabileceği yönündeki suçlamaları- nı reddeden ABD’den önceki gün yeni peşinde’ bir açıklama geldi. Beyaz Saray Sözcü- sü Jen Psaki, Kazakistan’ın KGAÖ’den Paris’te yaşayan, sürgün- asker talep etmesine ilişkin, “bunun ABD’nin yeni deki Kazak muhalefetin- içeriğine ve meşru olup olmadığına ‘SİVİLLER den, eski bakan ve ban- ilişkin soru işaretlerimiz var. Şu anda kacı Muhtar Ablyazov, BIRAKILSIN’ elçisi Ankara’da dünyanın insan haklarına aykırı bir şe- Kazakistan’ın şu anda Rus- Avrupa Birliği, Kazakistan’da- yi izleyip izlemediğini bilemiyoruz” di- ya ile Batı arasındaki jeo- ki protestoların ardından ülkede BD’nin yeni Ankara Bü- ye konuştu. Dışişleri Bakanı Antony politik oyun sahası haline istikrarın sağlanması için des- Ayükelçisi Jeff Flake dün Blinken’in, Kazakistan Dışişleri Baka- teğe hazır olduğunu duyurdu. geldiği görüşünü dile getir- Türkiye’ye geldi. Flake, Cum- nı Muhtar Tileuberdi ile yaptığı telefon Birleşmiş Milletler İnsan Hak- di. Reuters’ın haberine gö- hurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a görüşmesinde ABD’nin Kazakistan’ın ları Yüksek Komiseri Michelle re Ablyazov, Batı’nın devre- güven mektubunu sunması- anayasal kurumlarına tam desteği- Bachelett, “Güvenlik güçlerinin Rusya Savunma ye girmemesi halinde Rus nın ardından resmen göre- ne vurgu yaptığını anımsattı. Psaki, in- protestoculara karşı “gereklilik Bakanlığı, Kazakistan’a lider Vladimir Putin’in izle- ve başlayacak. Flake, son 40 ve orantılılık” esası dışında güç san haklarını ve basın özgürlüğünü gönderilen askeri diği metodla Kazakistan’ı yılda ABD’nin Ankara’daki kullanmaması gerektiğinin altı- de desteklediklerini ifade etti. Sözcü mühimmatın Belarus örneğine çevirerek diplomat kökenli olmayan ilk nı çizdi. İfade özgürlüğü ve pro- Psaki, KGAÖ güçlerini, sorunun barış- görüntülerini yayımladı. bölgede SSCB benzeri bir testo hakkını kullanan gözaltın- büyükelçisi oldu. Flake. çıl yollarla çözülmesi için insan hakla- yapı inşa etmeyi hedefledi- daki sivillerin serbest bırakılma- ABD Senatosu’nda gö- rına saygılı bir şekilde hareket etme- ğini savundu. sı gerektiğini belirtti. reve atanması için gerekli onayı 27 Ekim’de ye çağırdı. alan Flake, iki ay sonra Türkiye’ye geldi. Tari- feli uçuşla öğle saatlerinde San Fransisco’dan ‘Yakından izliyoruz’ İstanbul Havalimanı’na gelen Flake ve eşi ABD Dışişleri Sözcüsü de ABD’nin Cheryl Flake, buradan Ankara’ya ulaştı. Fla- Rusya’yı Kazakistan’daki kurumların ke, İstanbul Havalimanı’nda kendisine “Hoş ‘Ekonomi, buzdağının kontrolünü ele geçirmemesi konusunda geldiniz” diyen gazetecilere “Burada olmak- uyardığını ve dünyanın herhangi bir hak tan mutluyum, bu hoş karşılama için teşekkür ihlalini yakından takip ettiğini kaydetti. ederim. Merhaba” karşılığını verdi. Yaklaşık iki buçuk yıldır ABD’nin Ankara PEKİN’DEN TOKAYEV’E DESTEK Büyükelçiliğini yürüten David Satterfield ise görünen kısmı’ ABD’nin Afrika Boynuzu Özel Temsilciliği gö- revine atandı. ‘Renkli devrimlerin ski Dışişleri Bakanı Yaşar Ya- re önce Kazakistan’da Rusça şünüyorum” ifadelerini kullandı. kışkırtılmasına karşıyız’ İlk Türkiye tecrübesi Ekış, Kazakistan’da yaşanan ge- konuşan veya Rus olan azınlık- lişmeleri Cumhuriyet’e değerlen- la ilgili Rusya’nın ilgisini göste- Flake’in Türkiye konusunda kaydadeğer bir ‘İyi bir test olabilir’ in Devlet Baş- dirdi. Yakış, “Ekonomik sebepler ren beyanlarda bulunmuşlardı. tecrübesi ya da çalışması bulunmuyor. Senato ABD’den gelen “Kazak kurumla- buz dağının görünen kısmıdır” de- Rusya’nın NATO’yla da sıkıntıları görevi sırasında Demokratların getirdiği 1915 Çkanı Şi Cin- rına el konulmasına zemin hazırla- SARP di. Rusya’nın bölgede etkili olma- olduğunu düşündüğümüzde bu olaylarının “Ermeni Soykırımı” olarak tanın- ping, Kazakis- SAĞKAL yabilecek her türlü eylemi de izliyor ya çalıştığını belirten Yakış, “Türk olaylar üst üste geldi. Yani Rus- masını öngören tasarıya ret oyu veren Flake, tan Devlet Başka- olacağız” açıklamasına değinen Ya- Devletleri Teşkilatı’nın bölgeye ya Kazakistan’da olanları acaba 2018’de Türkiye’de tutuklu bulunan rahip And- nı Tokayev’e destek kış, “Rusya ve ABD’nin birbirine kar- Şi Cinping kendi lehime değerlendirebilir miyim rew Brunson’ın serbest bırakılması için Cum- kolayca müdahale edip somut adım- şı çok dikkatli davranacaklarını dü- verdiğini açıklaya- lar atabileceğine ihtimal vermiyorum” diye duruma bakıyor” diye konuştu. hurbaşkanı Erdoğan’a mektup yazan 66 senatör şünüyorum. Rusya’nın soğuk savaş rak “dış güçlerin Kazakistan’da arasında yer almıştı. ifadelerini kullandı. öncesi düzene dönme düşüncesin- kaos çıkarmasına karşıyız” de- Kazakistan’da LPG fiyatlarına zam Azerbaycan örneği de olduğunu görüyoruz. Bu durum- di. İHA’nın haberine göre Şi, ‘Zorlayacağım’ demişti yapılmasıyla patlak veren protestolar Rusya’nın Azerbaycan ve Ermenis- da Amerika’nın biraz daha ince ele- Tokayev’in protestolar karşısın- 2 Ocak’tan bu yana devam ederken, tan arasında yaşanan gerilimde de Flake, ABD Senatosu Dış İlişkiler yip sık dokuyacağını, Rusya’nın her daki tavrını övdü. “Çin, herhangi üyeleri arasında Rusya’nın da bulun- Komisyonu’nda büyükelçilik adaylığının görü- sahne aldığını anımsatan Yakış, “Na- adımını yakından izleyeceğini dü- duğu Kolektif Güvenlik Antlaşması bir gücün Kazakistan’ın istikrarı- sıl Rus askerleri Karabağ’a yerleştiy- şüldüğü 28 Eylül’deki oturumda senatörlerin şünüyorum” dedi. Türk Devletle- Örgütü (KGAÖ) Kazakistan’a barış gü- soruları üzerine Türkiye’yle NATO müttefikli- nı zedelemesine, güvenliğini teh- se, benzer bir şeyi Kazakistan’da da ri Teşkilatı’nın olaylarda nasıl bir et- cü göndermeyi kabul etmişti. Bunun yapabileceklerini düşünüyorlar. Olur ğine vurgu yapmıştı. Türkiye’deki insan hakla- kisi olabileceğine yönelik Yakış, “Bu likeye atmasına, halkının huzur- üzerine ABD de “olayları yakından ta- rı durumuyla ilgili soru üzerine “İfade özgürlü- mu olmaz mı belli değil. Bunun dışın- iyi bir test olabilir. Teşkilat henüz uy- lu yaşamına zarar vermesine, dış kip ettiğini” duyurmuştu. da her ülkede bu çeşit iç olaylar ola- ğü ve toplanma özgürlüğü gibi konularda ge- gulamaya yönelik güçlü adımlar ata- güçlerin ülkede kaos oluşturma- riye gidiş rahatsızlık verici. Eğer atanırsam, bilir. Sosyal sorunlar çıktığında halk mamıştır ki yeni kurulan bir teşkilat sına ve renkli devrimleri kışkırt- ‘Tek bir neden yok’ sokağa dökülebilir. Kazak halkı da için bunun şaşırtıcı bir yanı yok. Teş- Türkiye’nin ulusal ve uluslararası insan hakla- masına kati surette karşıdır” ifa- Olayların birden çok nedeni oldu- rıyla ilgili taahhütlerine uyması ve NATO müt- kendisine göre demokrasi tecrübesi kilatın kolayca müdahale edip somut delerini kullandı. Çin’in Tokayev ğunu belirten Yakış, “Ekonomik se- olan bir halktır. Onlar da sokağa dö- adımlar atabileceğine ihtimal vermi- tefikliği statüsüne uyması için zorlayacağım” yönetimine zorlukları aşmasına bepler buz dağının görünen kısmı- diye konuşmuştu. Flake, senatör olduğu dö- küldüler ama bu çok sayıda insanın yorum. Orada asıl yapılabilecek bir her türlü desteği vermeye hazır dır. Rusya’da katı Rus politikası izle- hayatına neden oldu. Kazakistan’ın şey varsa bunun Rusya tarafından ya- nemde karşı çıkmasına karşın burada bir so- mek isteyen ve parlamentoda bulu- olduğunu da söyledi. pılacağını düşünüyorum” yorumunu ru üzerine “Ermeni soykırımını tanıdığını” da Rusya’nın da gönderdiği askerler sa- nan bazı siyasetçiler, bundan bir sü- yesinde ortalığa hakim olacağını dü- yaptı. l ANKARA söylemişti. l ANKARA/Cumhuriyet