Katalog

5 OCAK 2022 ÇARŞAMBA KÜLTÜR 15 Yukarı bakıp gerçeği görmeli mi, yoksa gerçek korkutucu ve can alıcı ise yukarı bakmayıp Yukarı bakmak gerçeklerden kaçmalı mı? Kuyrukluyıldızın dünyaya çarpmasını beklerken Çağdaş halk ikiye ayrılıyor: müziğimizin Gerçeğin peşinde olanlar ve ya da bakmamak! korktukları için kaçanlar! büyük bestecisi Saygun uyrukluyıldızın Kuyrukluyıldızdan varlığı ve dünya- Ocak 1991, büyük bestecimiz Ahmed Kya çarparak yok yararlansak da mı saklasak, Adnan Saygun’un ölüm günü. edeceği fantezisi, yazar- 6 Adının “t” değil “d” ile yazılmasını parçalasak da mı kurtulsak? ları ve film yapımcıla- YAZGÜLÜ ister, “Ben, delilerin Ahmediyim” dermiş! ALDOĞAN Araştırmacı kimliğiyle besteciliğindeki il- rını hep cezbetmiş bir kelerden ödün vermeyen Saygun Osmanlı konudur. Hüseyin Rah- değerlerini Cumhuriyete aktarmış, Bartok mi Gürpınar’ın 1910 yılında Halley gibi 20. yüzyıla yön veren bir ustayla işbir- kuyrukluyıldızının İstanbul’a yak- liği yapmıştı. laşmasından esinlenerek yazdığı Türk Beşleri’nin doğuya, batıya, geçmişe ünlü romanı Kuyruklu Yıldız Altın- ve geleceğe uzanmış bir bilgesiydi. Türk müziği, teksesli karakteriy- da Bir İzdivaç da bunlardan biriy- le Saygun’un ilk duyduğu müzikti. Türk di. Bundan yüz yıl sonra Netflix’in müziğinin yabancısı olan polifoni ilk kez bir süredir en çok izlenen filmi Donizetti’nin marşlarıyla ve hafif müzik Don’t Look Up (Yukarı Bakma) fil- dalındaki kantolar, tangolar ve operetlerle mi de dünyaya yaklaşmakta olan kendini göstermişti. Saygun da ilk çoksesli büyük bir kuyrukluyıldızın yarata- müziği İzmir’de babasıyla gittiği bir gazino- cağı tehlikeyi anlatıyor. Bir bilim- nun hafif müzik orkestrasından duymuştu. kurgu filmi olan “Yukarı Bakma”da İsmail Zühtü Bey ile yaptığı çalışma- lar onu bu yönde geliştirecekti. 13 yaşında aslında kuyrukluyıldızın dünya- piyanoya başlamış, 1922’de Macar Tev- ya çarparak yok etme ihtimalin- fik Bey’in öğrencisi olmuş. 1928’de Mil- den hareket ederek anlatılan olay- li Eğitim Bakanlığı’nın bursuyla Paris’e larda kapitalizmin dünyanın gele- gitmiş; Schola Cantorum’da Madam ve ceğini bile nasıl esir aldığı, iletişim Mösyö Borrel’in öğrencileri olmuş, Vin- alanındaki büyük şirketlerin dün- cent d’Indy ve Paul la Flem ile kompo- zisyon çalışmış, Amedeé Gastoue’dan yaya nasıl egemen olduğu, Ameri- larından biri olarak bize kimi ha- Gregor Ezgileri dersini almış. 1931’de kan başkanlarının bile siyasi ve tırlatıyor? Elon Musk’ı mı, Mark Ankara’ya dönünce Musiki Muallim’de öğ- ekonomik gerekçelerle bu şirket- Zuckerberg’i mi? retmenlik yapmış; 1936’da Macar beste- lerin elinde nasıl oyuncak olduk- ci Bartok ile Adana’nın Osmaniye yöresin- ları, insanları ve dünyanın gelece- Halk ikiye bölünüyor de halk müziğini incelemiş ve nice halk ez- ğini düşünmediklerine dikkat çe- Ve olayı öğrenen halkın ikiye bö- gisini notaya aktarmıştır. Sonra da ülke- kiyor; daha da beteri medyanın lünmesi, filmin en gerçekçi sapta- nin çeşitli yörelerini dolaşıp halk müziği- ve özellikle televizyon kanalları- nin yerel ritim ve ezgilerini derlemiş. “Ses malarından biri: Bir kısmı iktidara ve Tel Birliği”nin ve Folklor Araştırmala- nın reyting uğruna gerçekleri na- körü körüne inanır ve “Yukarı Bak- rı Kurumu’nun kurucusu olmuş. Milli Eği- sıl çarpıttıkları ve ciddi habercilik- ma!” sloganının peşinden giderken tim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu’nun ve ten çok nasıl bir eğlence kutusuna bir kısmı da bilim insanlarının de- TRT Yönetim Kurulu’nun üyeliğini yap- dönüştüklerinin acımasız eleştiri- diklerine inanıp “Yukarı Bak” slo- mıştır. Ölünceye dek Mimar Sinan Üniver- si yapılıyor. ganıyla gerçeği arıyor ve bir şeyler sitesi Konservatuvarı’nda etnomüzikolo- yapılmasını bekliyor! ji ve kompozisyon dersleri vermiş, çağdaş Oyuncular çok iyi Biraz katili söylemek gibi olu- Türk müziğinin yeni kuşak bestecilerini ye- Filmin başrollerinde iyi niyet- tiştirmişti. Saygun’un 1991’deki ölümün- yor ama filmin sonu karanlık, bu- den sonra öğrencileri, hocalarından aldık- li ama zayıf karakterli bilim insanı nu baştan biliyoruz, bu kadar dra- ları eli aynı doğrultuda ilerletiyor, kendi bil- rolünde Leonardo DiCaprio, başarı- matik bir olayı bir yandan kome- gelikleriyle birleştirip daha genç kuşaklara lı bir karakter çizerken daha radi- diye de dönüştürmeyi bilen yönet- aktarıyorlar. Halk ezgileri kadar, halk ma- kal tepkilerde bulunan ve kuyruk- men, beni en çok güldüren sahne- salları ve destanlar da onları etkiliyor: Ha- luyıldızı ilk keşfettiği için adı ve- yi en sona koymuş; her şeyin bitti- san Uçarsu, Özkan Manav, İlhan Baran, rilen ama halkın gerçekleri söyle- ği anda herkesin bir çözüm getir- Cengiz Tanç, Muammer Sun, İlhan Us- ten hem çok ünlü hem çok iyi per- bize her gün izlediğimiz kimleri manbaş, Bülent Tarcan, Çetin Işıközlü, diği için sevmediği araştırmacı ro- mesini beklediği başkan ve Rylan- formanslar çıkarıyor. TV sunucu- hatırlatmıyor ki! Ya telefon şirke- Kemal İlerici, Meliha Doğuduyal, Ahmet lünde Jennifer Lawrence ve Ameri- ce tuvalete gidiyor! Yani batırdık- Yürür gibi sonraki kuşakların nice besteci- su rolündeki Cate Blanchette, eğ- ti sahibi Rylance? Kuyrukluyıldız- kan Başkanı rolünde Meryl Streep ları dünyanın içine ediyor! Adam si Saygun öğretisini bugünlere taşıdılar. lendirerek reyting alma peşinde dan bile nemalanmayı düşünecek bir tür Donald Trump kadar sah- McKay’in yönettiği film, Netflix’te Saygun’un başlıca yapıtları: “Kerem” ve te ve çıkarcı başkanı başarıyla can- ve gerçekler umurunda olmayan kadar pragmatist ve bunun saye- bir numarada! Seyretmeyenler ka- Köroğlu gibi operalar, beş senfoni ve or- landırıyor. Oyuncuların hepsi za- bir televizyoncuyu canlandırırken sinde dünyanın en zengin insan- çırmasın diyorum. kestra çeşitlemeleri, şan ve orkestra için türküler, liedler, İnsan Üzerine Deyişler ve Destanlar; iki piyano konçertosu, keman, viyola ve çello konçertoları, nice oda mü- ziği, koro yapıtları, solo piyano için Aksak 150 YILLIK ÖYKÜ, KITAP OLDU Tartılar üzerine Etüd, Prelüd ve taslakla- Maske artık ürkiye’nin köklü şirketlerin- ışık tutuyor. ma özelliğini taşıyor. l Türk kahve- rı vardır. Müzik teorisi üstüne çalışmaları, Tden Kurukahveci Mehmet Efen- Kitapta yer alan ilginç bilgilerden si, dünyanın en eski kahve pişirme Bela Bartok ile Anadolu’da yaptıkları geziyi ve sonraki yazışmalarını içeren kitaplarının di Mahdumları’nın 150 yıllık öykü- bazıları şöyle: l Kurukahveci Meh- yöntemiyle hazırlanır. Yumuşak ve haftada iki! her birisi de tarihi birer değerdir. sü kitap oldu. 100 yılı aşmış na- met Efendi, Türk kahvesini kavrul- kadifemsi köpüğü, tadını damakta dir şirketlerden olan Kurukahve- muş, öğütülmüş ve paketlen- en uzun süre devam ettiren kahve FOX TÜRKİYE’YE MASKE BAHANESİ İnci Yakar Birol’dan ci Mehmet Efendi’nin miş olarak tüketime hazır türü olmasını sağlıyor. l Kurukah- öyküsü Suna Al- şekilde sunan ilk şir- veci Mehmet Efendi, döviz yokluğu RTÜK soruşturma açtırınca ‘Saygun’a Saygı’ tan editörlüğün- ket. l Kurukah- nedeniyle Türkiye’ye çiğ kahve it- Yapıtları en çok kayda alınmış besteci- FOX karşı hamle yaptı. de kaleme alındı, veci Mehmet halatının durdurulduğu 1942-1944, mizdir Saygun. Başta Gülsin Onay ve Gü- Manuel Çıtak’ın Efendi’nin ku- 1955-1958 ve 1977-1982 arasın- rer Aykal olmak üzere onun kimi öğrenci- günümüz fotoğ- rulduğu, gü- daki dönemlerde, Türk kahvesi üre- si, hocalarının müziğini yaşama kavuştur- raflarıyla ve Kerem nümüzde de timine ara vermek zorunda kaldı. muştur. Piyanist İnci Yakar Birol da son Yaman’ın tasarımıyla ha- merkezinin yer Kurukahveci Mehmet Efendi, bu günlerde ÇAĞSAV MÜZİK’ten “Saygun’a zırlandı. Kitap, çok sayıda aldığı İstanbul’da- dönemde Türk kahvesi kültürüne Saygı” başlıklı bir CD çıkardı. İçinde tarihi belge ve arşiv fotoğrafı eş- ki Tahmis (Kurukahve) Soka- sahip çıktı, muhafaza etti ve kahve- İnci’nin Kitabı, Aksak Tartılar Üzerine 12 liğinde 150 yıllık tarih ve kültüre ğı, dünyanın ilk kahve sokağı ol- nin yok olup gitmesini önledi. Prelüd, op. 45 ve Anadolu’dan adlı op. 25 parçaları var. Sonunda ise piyanistin dü- zenlediği bir “Sesli Kitap” yer alıyor. İyi yo- rumlanmış, titiz kaydedilmiş bir çalışma. Genco Erkal, Trump Sahne’de Saygun ile ilgili değerli kitaplar ve maka- leler yayımlanmıştır. Emre Aracı’nın yaz- sta oyuncu mını, eşi Piraye dığı “Ahmed Adnan Saygun - Doğu - Batı UGenco Erkal, Hanım’a olan tut- Arası Müzik Köprüsü” başlıklı YKY’den ba- “Yaşamaya Da- kusunu anlatan sılan, iki CD ekli kitap, titiz bir araştırmanın ir” ile bugün saat oyun sonrasında ürünüdür. 20.30’da Trump sürgün yılları ve Fazıl Say’ın “Müzik Masa Üstüne Geli- Sahne’de sanat- vatan hasretine OX TV Türkiye’de yayımlanmaya başlanan yor” projesinde Saygun’un nice piyano ya- severlerle buluşu- odaklanıyor. Pi- F“Maske Sen Kimsin?” programına yandaş pıtını u-tube’dan dinleyebilirsiniz. yor. Genco Erkal, yano ve viyolon- yayınlardan yöneltilen “Satanist yayın yapı- Nâzım Hikmet’in sel eşliğinde oy- yorlar” propagandası, RTÜK’ü harekete geçir- ölümünün 54. yıldönümü için uyarla- nanacak oyunda, başta Fazıl Say ve di ve araştırma başlatıldı. Bunun üzerine ge- dığı ve yönettiği oyunu sahnede Tü- Zülfü Livaneli olmak üzere değişik ri adım atmayan FOX TV, Maske’nin yayınları- Düzce’de antik kentin lay Günal ile paylaşıyor. Ağırlıklı ola- bestecilerin Nâzım şarkıları da ses- nı iki güne çıkardı! rak ozanın Bursa Cezaevi’ndeki yaşa- lendirilecek. 67 ülkede yayımlanan programda ünlüler orkestra zeminine ulaşıldı ‘Efsane Dizi çeşitli kostümler ve maskelerle kim oldukla- üzce Belediyesi, Düzce Üniversitesi ve Anka- rını gizleyerek şov yapıyor ve yine ünlülerden Müzikleri’ plak oluşan jüri onların kim olduğunu bulmaya ça- KÜÇÜKÇIFTLIK’TE RAP GÜNÜ Dra Üniversitesi’nin katkıları ile Konuralp’teki Prusias ad Hypium antik kentinde devam eden lışıyor. Kostüm, maske, şov, dans içeren eğ- enkli ve özgün tarzıyla trap müziğin başarılı is- formatında lence programına AHaber, Sabah vb. yayın kazı çalışmalarında tiyatro bölümünün orkestra Rmi Khontkar ile rapçiler KÖK$VL ve MAW, 22 zemini, kazı çalışmaları sonrasında bulundu. Ar- organlarından yöneltilen suçlamalar ise prog- Ocak Cumartesi akşamı KüçükÇiftlik Park’ta kon- ayımlandığı döneme dam- ramdan daha eğlenceli. “Çocuklar korkuyor!” keologlar tarafından yapılan çalışma ile orkest- ser verecek. Kapalı mekânda etkinliklerine devam Yga vuran dizilerde dinlenen; ra zemininin tamamının ilerleyen günlerde açıl- bunlardan en ilginci. Bir TV programını çocu- eden KüçükÇiftlik Park’ta, URU organizasyonuyla Kıraç’tan “Gidemezsin”, Olgun ğuna izletmemekten daha kolay ne var? Baş- ması bekleniyor. düzenlenen ve kapı açılış saati 19.00 olan konse- Şimşek’ten “Üflediler Söndüm”, ka kanala geçersin. RTÜK’e bir başka şikâyet rin biletleri Biletix’te satışta. Yonca Lodi’den “Emanet”, Fun- nedeni ise satanist propagandası yapılması. da Arar’dan “Yan Yana”, Zey- Yapı Kredi’de oyun oynanacak! RTÜK Başkan Yardımcısı İbrahim Uslu ise ge- nep Casalini’den “Bir Gün Be- len şikâyetler sonucunda program hakkında ni Özlersen Eğer” gibi şarkıla- Kapsamlı bir video sergisi apı Kredi Kültür Sa- inceleme başlatılacağını, özellikle çocukların rın yer aldığı “Efsane Dizi Mü- Ynat Yayıncılık, yeni yı- korunması konusunda inceleme yapılacağı- zikleri” albümü plak formatında vliyagil Dolapdere’de Beral Madra termeyi amaç- lın ilk haftasına özel et- nı söyledi.”Maske Sen Kimsin?” masal kahra- yayında. Reyting rekorları kı- Eküratörlüğünde; “5 Sanatçı & 5 Vi- lıyor. Her bir kinlik hazırladı. İstan- manlarını da içeren kostümlerle şov yapıldığı ran “Binbir Gece”, “Aliye”, “Be- deo, Kapsamlı Bir Video Sergisi” açıl- sanatçının ret- bul Planlama Ajansı ko- için çocukların ilgisini çekiyor, çocuklar kork- yaz Gelincik”, “Canım Ailem”, dı. Sergi 16 Ocak’a kadar görülebile- rospektif ni- ordinasyonu ile Oyun maktan çok hoşlanıyorlar. Program, önce- “Yağmur Zamanı” ve “Kapalıçar- cek. Sergi, sanatçıların video pratiği- teliğinde se- İstanbul’un tasarladığı bir sinde Kanal D’de yayımlanacaktı, sonra FOX şı” gibi dizilerin unutulmaz şar- nin, 60’ların sonundaki erken üretim- çilen beş ese- oyun olan “BURASI Oyun Türkiye satın aldı. Acaba Kanal D’de yayım- kılarının bulunduğu proje, şim- lerinden “İlişkisel Estetik” kavramı et- ri, iki haf- Yeri”, 7 Ocak Cuma günü di plak olarak arşivlerdeki yeri- lansaydı RTÜK böyle mi uğraşacaktı diyenler rafında şekillenen günümüz anlayışı- talık periyotlarla salıdan cumaya oynanacak. İlhamını “BURASI” sergisinden alan ve ni alıyor. ise az değil. l Kültür Servisi na kadar, sanatın dönüşümleri için- 11.00’den 17.00’ye kadar Evliyagil iki bölümden oluşan oyun, saat 14.00’te Loca’da başlayacak ve dış mekâna taşınacak. de etkili bir araç ve dil olduğunu gös- Dolapdere’de ziyaret edilebilir.