Katalog

4 OCAK 2022 SALI 12 kültür Gaziantep’e arkeoloji enstitüsü ürkiye’nin resmi Arkeoloji Birliği Başkanı, Gaziantep Belediye yapmadığı gerekçesiyle eleştiriliyordu. artıracak. Enstitünün ilk etkinliği TEnstitüsü; Avrupa Birliği, Kültür Başkanı Fatma Şahin, başta kendi Arkeoloji Enstitüsü’ne aday olabilecek Ara Güler’in fotoğraflarından oluşan ve Turizm Bakanlığı ve Gaziantep belediyesi Gaziantep olmak üzere Hatay, Antalya gibi başka iller varken “Arkeolojik Alanlar” sergisi olacak. Belediyesi’nin işbirliğiyle Gaziantep’te AKP’li belediyelere fon aktardığı ve Arkeoloji Enstitüsü’nün Gaziantep’te Enstitünün kuruluşu henüz resmi Anadolu’daki açılacak. Bilindiği gibi Belediyeler Millet İttifakı belediyelerine yardım kurulacak olması bu eleştirileri olarak açıklanmadı. tiyatro sesine kulak vermek ‘Ötekiler’ listesinin en tepesinde onlar var... ydın’da yaşayan Serkan Fırtına “Tepegöz” adlı kitabında (Klaros AYay., Ankara, 2021) tiyatro yazı- larını toplamış. Lisans ve yüksek lisans diplomalarını Süleyman Demirel Üni- versitesi Sahne Sanatları Bölümü’nden alan Fırtına, basılı ortamda ve internet- Kedili kadınları te tiyatro üstüne sıkça yazan bir mes- lektaşımız. Kaleme aldığı oyunlarla ço- cuk tiyatrosuna da katkıda bulunan Fırtına’nın “Tepegöz”ünde, tiyatroya ilişkin farklı türlerden metinler yer alıyor. Yazar, ilk bölümlerde tiyatro üstüne yakmalı mı? düşüncelerini içeren yazıları yanında, başka yazarların yayımlanmış kuramsal kitaplarını da inceliyor. Daha sonra, ti- yatro üstüne çalışmalarda -önsözler dı- şında- pek sık yapılmayan bir işi üstle- ürkiye’de hemen hemen mişlerdi (işaret edilmeyen ta- k ONUk nerek oyun kitaplarına eğiliyor. Bu bağ- herkesin kendini içinde Yaza R rafa bakma gibi bir alışkanlığı- lamda yalnız oyunları değil, yerli ve ya- Tbulabileceği bir “öteki- mız yoktur). Uzm. Psk. bancı birçok yazarı da okurlara tanıtı- ler” kümesi mevcut. Hatta ba- Kadınları “deliliğe” daha yat- s ebla yor. Onur Erbilen’den “Yangınlar Deni- zen iki üç özelliği birlikte ta- kın gördük hep. Sadece kadın kU tsal zi” (Dramatik Yay.), Hülya Karakaş’tan şıyarak kesişim kümelerinde olmak bile “delirmek” için iyi “Shakespeare’in Kerimeleri” (Sıfır- bile yer alabilirsiniz. “Ötekiler” lis- bir nedendi. Kadınlık tedavi edilme- dan Yay.), Hüseyin Erdoğan’dan “Ka- tesinin müdavimleri arasında üst sı- liydi. Hz. Freud sağ olsun! Erkek- deş Gelini”, “Ateş Su Aşk Yunus” (Mi- tos-Boyut), Ali Cüneyt Kılcıoğlu’ndan ralarda bekâr kadınlar yer alır. Bu lerin yüzyıllardır atlarla, av köpek- “Pirananın Kırık Dişleri”, “Dilek Ağacı”, kadınlar bir veya birden fazla ke- leriyle tutkulu dostluklar kurması- “Mumyalar” (Mitos-Boyut) örneklerden diyle yaşıyorsa kendilerinden “kedi- nı tuhaf karşılamadık da kadınların yalnızca birkaçı. li kadın” diye söz edilir. Peki, insan- kedi sevgisini aleyhlerine delil ola- ların yüzünde müstehzi gülümse- rak not aldık. Anadolu’da sunulan melere, tedirgin bakışmalara neden “Kedili kadın”a atfedilen özellik- oyunların ayrıntılı olan bu kedili kadınlar kimdir? leri ve bazı bünyelerde yarattığı te- “Rüzgâr Gibi eleştirisi yapılmış Kutsal bilgi kaynağımız Ekşi dirginliği anlamak için tarihe göz at- Geçti” filmindeki Yazar Fırtına, “Tepegöz”ün son bölümle- Sözlük’ten incilerle yanıt verelim: mak gerekir. Örneğin, olumsuz algı- rolüyle rinde, büyük kentlerden Anadolu’ya ulaş- “İnsanlardan uzaklaşıp çözümü ke- nın kökenini “cadı” arketipinde bul- hafızalara mış, Anadolu turneleri ya da Anadolu’daki dilerde bulan bir kadın çeşidi”, “Oto- mak mümkündür. Ortaçağa kadar kazınan Vivien küçük yerleşik tiyatrolar için çalışılmış yir- Leigh, kedilerine riter ve baskıcıdırlar”, “Kedili kadın geri gittiğimizde, cadı olduğu iddia mi dolayında sahne olayını ayrıntılı eleş- olan tutkusuyla aslında kedili deli teyzedir”, “İnsan- edilen kadınların kedileriyle tasvir tiri yazılarıyla değerlendiriyor. Bu yazılar da biliniyordu. larla anlaşamayacağını üzülerek id- edilişine rastlarız; ikisi de aynı kay- arasında amatör çalışmalara ilişkin olan- rak etmiş, aşktan nasibini almış ka- naktan şer emerek beslenen uğursuz lar da yer alıyor. dınların sonu”, “Kedili kadın, güçlü yoldaşlardır. Yine tarihte, kadınların dı ayrıca hayvani özelliklere sahip- “öteki” yaratır. Amatör topluluk oyunlarından en il- gi çekici olanı Seher Çenesiz’in yaz- tir veya içindeki hayvanı serbest bı- “Kadınların uyması gereken kural- kadın. Kedili kadın vicdanlı, sevgi ve seçme ve seçilme hakkı için hayatla- dığı ve köylü kadınların oynadığı “Ney- ilgi dolu kadın”, “Azmıştır, psikolo- rı pahasına protesto ve eylemler ya- rakmaktan sakınmaz. Dindar değil- lar” listesini yakmıştır, başına buy- miş Bu Jeotermal” adlı yapım. Kurulma- dir, hatta Tanrı’yı reddeder. Cadıla- ruk bir “deli”dir. jisi bozuktur, zavallıdır, çirkin ve iğ- pan süfrajetleri aşağılamak için ha- sı amaçlanan jeotermal enerji santralına rençtir. Muhtemelen parası da yok- zırlanan karikatür, afiş vb. yayınlar- rın erkekleri bu denli korkutmasının Toplumun sınırlarını tanımazken karşı Aydın’ın Efeler ilçesinde yürütü- nedeni büyü yapmaları değil, kadın- kendi kırmızı çizgilerini sonuna ka- tur”, “Klasik Türk kızı kezbanıdır, da hak savunucusu kadınların kedi- len savaşıma katkıda bulunan bu sahne uzak durun”, “Kadınlar ev hayva- leriyle birlikte veya kedi gibi resme- lara uygun görülen itaatkârlık, saflık dar savunur. Hayatını adamayı değil, olayı, artık çok ünlü olan Arslanköy Ka- yerine isyankârlık, açık sözlülük gi- yaşamayı ister. nı olarak yukarıda yazan Neandertal dildiklerini görürüz. dınlar Tiyatrosu’nun yıllardır süren sah- dallamaları değil kediyi seçiyor.” bi özelliklere sahip olmalarıdır. Daha Partneri yoksa kendi krallığını ne eylemini çoğaltan bir oluşum. Anti-anne! Fırtına’nın eleştirileri arasında tur- güzel olmakla uğraşmak yerine erk kurduğu evinde tahtı sadece kediy- ne topluluklarından Mask-Kara’nın Yıl- Olumsuz düşünceler Cadı arketipinin özelliklerinden bi- sahibi olmaya çabalamalarıdır. Ca- le paylaşır; partneri varsa kendine maz Güney’in romanından uyarlan- Görüldüğü üzere, kedili kadınlar- ri “antimère” yani “anti-anne” olu- dı, kötü karakter olarak masallarda, ait bir oda (bir evren) bulup orada mış “Salpa”, Ankara Ekin Tiyatrosu’nun la ilgili olumsuz düşünceler olduk- şudur. Anneye dair özelliklerin tam hikâyelerde başroldedir. Oysaki tarih nefes alır. Semih Çelenk imzalı “Memleketin Bi- ça yaygın. Şaşırtıcı değil, zira “kedi- tersine sahiptir cadılar. İdeal anne fi- kadınlara hep ikincil roller biçmiştir. Çocuğu olduğunda “Anayım ben” rinde” uyarlaması yer alırken Cengiz li kadın” tabirinin karşılığını, kültür gürünün, kadına dayatılan toplum- pankartıyla dolaşmaz. Toraman’ın yazıp yönettiği ve Levent Çünkü... ürünlerindeki “yalnız, acınası, huy- sal cinsiyet özellikleriyle örtüşme- “Beni seven bir ben olsun yeter” Üzümcü’nün geleneksel tiyatromuzun Bugünün kedili kadınları da cadı ar- göstermeci biçemiyle yorumladığı “An- suz, aseksüel kadın” stereotipinde si tesadüf değildir elbette. Hayatını kıvamını tutturmuştur, o nedenle de ketipinin evrim geçirmiş hali olarak dü- latılan Senin Hikâyendir” de ayrıntılı ola- bulduk, bu şekilde öğrendik, aynı şe- ailesine adayan, kendinden vazgeç- insanlardan uzakmış gibi görünür. rak değerlendiriliyor. şünülebilir. “Bulaşılmaması gereken” kilde kullanmaya devam ediyoruz. me derecesinde diğerkâm olan anne- Kimi zaman içindeki hayvanı ser- Küçük yerleşik tiyatroların yapımları- kadın hissiyatı vermektedir inceden. Evinde yüze yakın kedisi olan Er- nin aksine egoisttir cadı, can vere- best bırakmaktan sakınmaz, cinsel- na ise sıklıkla yer verilmiş. Örnekler ara- Çünkü toplumsal cinsiyet rolünün nest Hemingway’i, “Ne kadar kedi- ceğine can alır. Çocuk istemez, ama liğin “kadın olmasına rağmen” tadı- sında: Sinan Küçüköz’ün Aeskylos ve gerektirdiği “çocuklu kadın”ın ka- niz olursa o kadar uzun yaşarsınız” olursa da anormalliğini genetik mi- nı çıkarır. Sophokles’ten uyarladığı “Zincire Vu- ranlık tarafı seçmiş versiyonu gibi- diyen Charles Bukowski’yi, kedisi ras olarak ona aktarır. Anne, son de- Başına buyruk, seçici, keyfine düş- rulmuş Antigone” (Bergama Belediye- dir kedili kadın. Can vereceğine ko- Babou’yu her yere götüren Salvador rece kutsal bir figür olarak dürüst- kün, inatçı, meraklı, bağımsız, oyun- si Şehir Tiyatrosu), Ergun Sav’dan “Bir runur veya kürtaj yaptırır. Başkası” (Aydın Asem Sanat Tiyatrosu), Dali’yi, kedigilleri “şaheser” olarak lük ve sadakat timsaliyken cadı; in- cu, baştan çıkarıcı, yırtıcıdır; kediler- Çek yazar Oldrich Danek’ten “Savaş Çocuğu olursa özgürlükçü fikir- nitelendiren Leonardo da Vinci’yi sanları, büründüğü aldatıcı görün- le yaşadıkça kedilere benzer ya da ke- İkinci Perdede Çıkacak” (Karşıyaka Be- lerini ona da aktarır; ondan da bir görmedik mesela. Çünkü gösterilme- tülerle baştan çıkarır, kandırır. Ca- dilere benzediği için kedilerle yaşar. lediye Tiyatrosu) var. Büyük kent tiyatrolarının ÜCret SİZ Dİjİtal yapımları da n otre Dame’ın kamburu Borusan Sanat atölyeler İ değerlendirilmiş Büyük kent tiyatrolarının yapımları arasında ise Diyarbakır DT’nin sunduğu Müzikali, t rump sahne’de Sanat’tan MM-Odunpazarı Modern Müze ve Kieran Lynn’in “Parkta Güzel Bir Gün”, Oİş Yatırım işbirliği ile ekim ayın- İzmir DT’nin Necati Cumalı imzalı “Gö- dan beri devam eden sürdürülebilir- mü” oyunuları yer alıyor. ilk konser lik ve dijital sanat odaklı eğitim prog- Kitapta İstanbul’un özel toplulukların- ramlarının son etkinlik serisi Dijital dan da ikisi var: Tiyatro Ayna’nın, İpek orusan Sanat, yeni yıla Sanat Atölyeleri, 8 - 29 Ocak tarih- Bkonserle merhaba diyor. Kadılar’ın Ayşe Kulin’den uyarladı- leri arasında OMM’de yapılacak. Di- 6 Ocak Perşembe günü, ğı, Dilek Türker’li “Türkan Işık Yolcusu” jital sanat ve yeni medya teknoloji- sürekli konuk şefi Patrick Hahn ve Dostlar Tiyatrosu’nun Genco Erkal lerine dair deneyim fırsatları sunan yönetimindeki Borusan İstanbul uyarlaması, yeni “Kerem Gibi” yapımı. atölyeler, Asena Elçin Arpaçay, Berat Filarmoni Orkestrası (BİFO), Çeşitli yayın organlarında ya da in- İlk, Hakan Yılmaz ve Mert Kızılay gibi solist kemancı Sergei Dogadin’e ternette çıkmış yazıların farklı format- alanlarında öne çıkan isimlerin katılı- eşlik ediyor. Konserde klasik larda sunulması okuma zorluğu yarat- mıyla ücretsiz düzenleniyor. Konten- müzik repertuvarının en sevilen sa da “Tepegöz”deki metinler, büyük- jan ile sınırlı olan atölye programı- yapıtlarından oluşan program kentli eleştirmenlerin gözünün ve gön- na dahil olmak için rezervasyon egi- dinleyicisi ile buluşuyor. Zorlu lünün sıklıkla değmediği sahne çalışma- [email protected] adresinden yapılabilir. PSM Turkcell Sahnesi’ndeki larıyla, renkli bir pencere açıyor tiyatro- yeni yıl konseri, Gershwin’in muza. Serkan Fırtına, Anadolu’da yer sevilen orkestral eserlerinden alan tiyatro olaylarından Ege Bölgesi’ne Girl Crazy uvertürü ile başlayıp İDSO’Dan 2022’ye ulaşanları gözler önüne sererken önem- Çaykovski’nin zafer ve enerjiyle notre Dame’ın li bir eleştirmenlik görevini yerine geti- Mer Ha Ba dolu başyapıtı 1812 Uvertürü ile Kamburu’nu Vural riyor. 2000’li yıllarda İstanbul ve Anka- son bulacak. Bingör yönetiyor. ra dışında yer alan sahne çalışmalarının Konser öncesinde Serhan stanbul Dev- bir bölümünü belgelemiş oluyor. Bali, Zorlu PSM Meydan Fuaye ictor Hugo’nun ölümsüz eseri “Not- ver ve Kadir Namdar’a, ses ve ışık ta- İlet Senfoni Serkan Fırtına örneğinden yola çıka- alanında müzik üzerine bir söyleşi Vre Dame’in Kamburu Müzikali”, bu- sarımının Ömer İzgin’e ait olduğu oyun- Orkestrası (İD- rak, Anadolu’nun çeşitli kentlerinde- yapacak. gün saat 20.30’da Trump Sahne’de izle- da; Vural Bingöl, Kamala Mustafayeva, SO) DenizBank ki üniversitelerin sahne sanatları bölüm- yicisiyle buluşuyor. Vural Bingöl ile Er- Andrea Primavera, Erhan Yaman, Murat Konserleri’nde lerinden mezun eleştirmenlere, yörele- han Yaman’ın sahneye koyduğu oyu- Yaşar Özdemir, Merdis Uçkan, Alaattin 2022 yılının ilk rindeki tiyatro olaylarını değerlendirerek nun yönetmenliğini de Vural Bingöl üst- Bahar, Ayça Azize Ergün, Nilüfer Ömür- konseri 7 Ocak belgelemeleri yolunda çağrı yapalım... Sergey leniyor. Kostüm tasarımının Andrea lü, Hayri Diken, Ezgi Eneç, Seymur İl- Cuma akşamı Malov Primavera’ya, dekorun Kamil Vatanse- ham ve Özden Ulusoy rol alıyor. İstanbul Ata- türk Kültür Merkezi’nde ‘Akustik’ zamanı verilecek. Dünyanın dört bir yanındaki orkestralarla çalışan Hollandalı şef Jo- üçükÇiftlik Park’ın kış sahnesi “%100 Duru t iyatro’da iki oyun sef Suilen’in yöneteceği konserde, “Vi- KAkustik” konserleri için açılıyor. Serinin oloncello da Spalla” adındaki yaylı çal- ilk konserinde 14 Ocak Cuma akşamı, usta uru Tiyatro’nun komedi oyunları “İki komik bir aşk üçgenini sahneye taşıyan gıyı Rus müzisyen Sergey Malov ça- müzisyen Bülent Ortaçgil ve Türk rock sah- DBekâr” ve “Otelde Cinayet”, yeni yıl- “Otelde Cinayet” ise 14 Ocak Cuma ak- lacak. Friedrich Gulda’nın “Viyolon- nesinin en önemli isimlerinden Kaan Tangö- Patrick da da tiyatroseverlerle buluşmaya devam şamı Duru Tiyatro Ataşehir Watergarden sel Konçertosu”; rock’tan polkaya, me- ze sahneye çıkacak. Kış döneminde kapa- Hahn ediyor. Emre Kınay ve Evrim Alasya’nın Performans Merkezi’nde seyirciyle bulu- nuetten caza birçok tınıyı harmanla- lı mekâna geçiş yapan KüçükÇiftlik Park’ta, aynı sahneyi paylaştığı müzikli komedi şacak. Başlama saati 20.00 olan oyunla- yacak. Konser programında Mozart’ın URU ve Art-İst Organizasyon tarafından dü- oyunu “İki Bekâr” 13 Ocak Perşembe ak- rın biletleri gişede, biletix.com ve biletini- başyapıtlarından biri olarak kabul edi- zenlenen ve kapı açılış saati 19.00 olan şamı; ihanetle ve cinayet planlarıyla örülü al.com adreslerinden temin edilebilir. len “41. Senfoni” de yer alıyor. konserin biletleri Biletix’te satışta.