Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 29 OCAK 2022 CUMARTESİ 2 olaylar ve görüşler MOBESE’lerin hukuki durumu ve MOBESE’lerin benimsenmesinde etkili olduğu Hamdi Yaver aktan Görüntüler üzerinden “yorum” yapanlar hakkında da en azından tazminat hukukunun belirtilmelidir. YargıtaY onursal daire başkanı kurallarının kullanılabileceği belirtilmelidir. Cumhuriyet savcıları ise görüntüleri Caydırıcılık ile birlikte suçluların yakalanma- kaydedenler, servis edenler hakkında soruşturma açmakla yükümlüdür. larında imkân sağlaması karşısında kamuya stanbul Büyükşehir Belediye Başkanı açık alanlardaki gündelik yaşamlarında kişile- Ekrem İmamoğlu, özel yaşamının gö- işlenmesini önlemekle, işlendikten sonra mıyla suçlulukla mücadelenin etkinleşti- mek olanaksızdır. Ayrık (istisnai) hüküm- rin MOBESE’den endişe duymadıkları ve daha- İrüntülenip servis edilmesiyle ilgili ola- suçluların ortaya çıkarılmasını, yakalan- ği görülen bir olgudur. Ceza Muhakemesi ler, kıyasen veya genişletici yorumla öz- sı güvenlik içinde olduklarını düşünmeleri do- rak açıklama yaptı: malarını ve yargı mercilerine teslim et- Kanunu’nda (CMK) bu yönde özel koruma gürlük aleyhine genişletilemez. Bu tes- ğaldır. Suç ve suçlulukla ilgileri olmayan kişile- “...devletin imkânları kullanılarak MO- mekle yükümlüdür. önlemleri düzenlenmiştir. (m. 135 vd.) pitle birlikte, MOBESE kullanımının suç- rin, sözgelimi yürümelerinin, oturup dinlenme- BESE görüntülerinin servis edilmesinin Demokrasilerde ve özellikle hukuk dev- Ayrıca polis, jandarma ve il idaresi kanun- lulukla mücadeledeki etkinliğinden de lerinin, yeme-içmelerinin, alışverişlerinin vb. takipçisi olacağım... Kamera kayıtları bir letinde her suç aydınlatılmalı, aydınlatılır- larında benzer hükümler mevcuttur. (Ek vazgeçilemez. sosyal davranışlarının ise sergilenmesini is- kazanın veya suçun tespiti için kullanı- ken de özgürlük-güvenlik dengesi gözetil- m.7, Ek m.5, m.11) temeyecekleri de bir gerçektir. Kamuya açık lır. MOBESE gibi hususların ne için kul- melidir. Klasik yöntemlerle suçun önlen- Ülkemizde bir süredir Mobil Elektro- Özel hayata saygı ilkesi alanda bile olsa bu sosyal davranışlar, özel ya- lanılacağı yazıyor. Bu önemli bir mese- mesi ve işlendikten sonra kanıtlara ulaşıl- nik Sistem Entegrasyonu (MOBESE) kul- şam alanına girmektedir. MOBESE’lerin herkeste güvenlik duygu- ledir. Takipçisi olacağımı ve hukuki ola- ması ve elde edilmesi giderek güçleşince lanılmaktadır. Belirttiğimiz kanunlarda Nitekim, kişilerin sayılan ve sayılmayan ka- rak mücadele edeceğimi burada belirti- sunu artırdığı, suç işlenmesinde caydırıcı- özgürlük-güvenlik dengesini bozmadan, ve anayasada MOBESE kullanımına da- musal alandaki faaliyetleri özel yaşamdan sa- lığı sağladığı, kanıttan şüpheliye gidişi ko- yorum...”(1) hukuk devleti ilkesi çerçevesinde suç- yanak olabilecek bir hüküm bulunma- yılmış ve ihlalin cezai yaptırım altında olduğu Kentleşmeyle birlikte nüfus artışı, eko- laylaştırdığı ve bu bağlamda hızlı yakala- lulukla mücadelede yeni yöntemler ge- maktadır. Kişi özgürlüğü ile ilgili hüküm- kararlarda vurgulanmıştır. Yargıtay (2) bir ka- mayı gerçekleştirdiği bir gerçektir. Tüm bu nomik güçlükler, yoğun sosyal eşitsizlik liştirmek zorunlu olmuştur. Teknolojinin lerin kıyasen ya da genişletici yorumla rarında “...özel hayat kavramının; kişinin sade- vb. olgular suç işlenmesini beraberinde olayların kişilerde, yasal dayanağı olma- getirdiği olanakların desteği ve kullanı- MOBESE’lere hukuksal dayanak bulabil- ce gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşma- masına karşın, “örtülü rıza” oluşturduğu getirmektedir. Devlet, öncelikle suçun dığı kapalı kapılar ardında, dört duvar arasın- daki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret de- ğil, herkesin bilmediği veya bilmemesi gere- ken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabi- len, tamamen kişiye özel hayat olayları ve bil- gilerin tamamını içermesi karşısında kamu- ya açık alanda bulunulduğunda dahi, ‘kalabalı- ğın içinde dikkat çekmezlik, tanınmazlık, bilin- mezlik, prensibinin geçerli olduğu ve kamuya açık alana çıkan her kişinin bu alandaki her gö- rüntü veya sesinin kaydedilip, sürekli ve izin- siz olarak elde bulundurulmasına rıza gösterdi- ğinin kabulünün mümkün bulunmadığı”na ka- rar vermiştir. Çocuklar tatilde kitap okusunÆ Başta anayasanın “Herkes, özel hayatına... saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir...” şeklindeki 20. maddesiyle birlikte, saldırıya uğ- raması durumunda Türk Medeni Kanunu’nun ORHAN VELİ’DEN ATAOL BEHRAMOĞLU’NA, NECATİ CUMALI’DAN EROL TOY’A EN GÜZEL ÇOCUK KİTAPLARI 24., 25. ve Borçlar Kanunu’nun 49. maddeleri uyarınca özel yaşamın korunmasının ihlal edil- diği gerekçesiyle koruma isteyebilir. Öte yan- dan Kişisel Verileri Koruma Kanunu (m.1) ve Türk Ceza Kanunu’na (m.134 vd.) göre kişinin özel yaşamını bozanlar hakkında cezai yaptı- rımlar düzenlenmiştir. Özel yaşam, kişilerin diğer kişilerle paylaştı- ğı alanı da içermektedir. (3) Avrupa İnsan Hak- ları Mahkemesi (AİHM) içtihadında özel yaşam kavramı “mahremiyet” sözcüğünü çağrıştırsa bile onu da aşan ve sır olanı da kapsadığı kabul edilmektedir. Görülüyor ki AİHM’ye göre özel hayat, “bireyin kişisel hayatını istediği gibi ya- şayabileceği bir ‘iç alan’la kısıtlamak ve bu ala- nın dışında kalan dış dünyayı bu alandan tama- men hariç tutmak aşırı sınırlayıcı bir yaklaşım- dır. Özel hayata saygı, başka insanlarla ilişki kurmak ve söz konusu ilişkileri geliştirmek hak- kını da bir dereceye kadar içermektedir.” (4) Tazminat hakkı AİHM, bireyleri kamusal alanda izleme- ye yarayan ancak kayıt yapmayan kamerala- Necati Orhan Ataol Turan Erol rın özel yaşamın gizliliğini ihlal etmediğini, fa- kat kayıt altına alarak servis edilmesi halin- Cumalı Veli Behramoğlu Karakaş Toy de özel yaşamın ihlal edilmiş olacağına karar vermiştir. (5) Uç Minik La Fontaine’in Çocuklar için Keçi ile Altın Bir diğer kararında sınırları çizmiş ve ölçü- lülük, belirlilik ile öngörülebilirlik ilkeleri doğ- Serçem Masalları 1920 Dersleri Ağlayan Kaya Saray rultusunda kullanılabileceğini kararlaştırmış- tır. (6) AİHM Büyük Dairesi ise kişinin kendi gö- rüntüsünün yayımlanmasını reddetme hakkı- nın yanında söz konusu görüntünün kullanı- mını kontrol etme hakkının bulunduğunu da tespit etmiştir. (7) Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (8) bir kişi- nin hukuka aykırı olarak görüntüsünün kay- da alınmasını kişilik haklarına saldırı niteliğin- de görmüştür. Ülkemizde MOBESE ile ilgili yasal düzenle- me olmadığı gözetildiğinde ve özellikle suçla mücadele dışında kim olursa olsun izlenme- si ve kayıt altına alınması sonucu görüntüle- rin servis edilmesinde, MOBESE’nin kuruluşu, kullanımı ve denetlenmesi devlette olduğun- dan öncelikle görevlilerin sorumlu olacakları tartışmasızdır. Emir almalarında da sorumlu- luğun ortadan kalkmayacağı açıktır. (Anayasa m. 137, TCK m. 24/3) Görüntüler üzerinden “yorum” yapanlar hakkında da en azından tazminat hukukunun Ceyhun Atuf Işık Mustafa Muhsine Şükran kurallarının kullanılabileceği belirtilmelidir. Kansu Kansu Balbay Hekimoğlu Yavuz Soner Cumhuriyet savcıları ise görüntüleri kayde- den/ler, servis eden/ler hakkında soruştur- İyi İnsan Serçe Nasrettin Hoca Olimpos Dağı Göçün ma açmakla yükümlüdürler. (CMK. m. 160/1) MOBESE’lerin hukuksal zemininin bulunma- Mehmet Ali Konağı ile Timur Tanrıları Göbeğinde ması gözetildiğinde, suça karışmış bulunan ki- şiler yönünden sorun olduğu olasılığının mev- cudiyeti nazara alındığında, suçla ilgisi/ilişkisi olmayan kişiler yönünden görüntülerin servis ,&-0õ-"/,6,-"5ó:"53046 +SY?IR?LISY?Ú? edilmesinde hukuki ve cezai sorumluluk söz konusu olacaktır. Yasayla düzenlenmemiş ol- ması bizatihi bir sorundur. “Kamuya mal olmuş @?ÚÎKQÎXJÎIBCQR?LÎ kişi” ölçütü/kavramı da kullanılamaz. Monako Prensesi Caroline ve eşi Prens Ernst August v. )YÎI+?LQShLSL Hannover kararında AİHM, prensesin Alman mahkemelerinin yaptığı gibi kamuya mutlak F?XÎPJ?WÎNISPESJ?BÎÚÎ olarak mal olmuş kişi olarak değerlendirilse «MASIJ?PÎLÎXJ? dahi, sadece bu sınıflandırmaya dahil olmanın özel yaşamına müdahaleyi haklı kılmak için ye- FCKCÚJCLGN terli olmadığına hükmetmiştir. (9) FCKBCR?PGF@GJEGLGXG 1- Cumhuriyet, 27 Ocak 2020 R?XCJCWCACÚGLGX 2- 12. CD. 3.4.2012 tarih ve 2011/7345 esas ve CÚGRGAGTC@GJEGJCLBGPGAG 2012/8936 karar 3- Zahit İmre: “Şahsiyet Haklarından Şahsın Özel Hayatı- ISRSMWSLS nın ve Gizliliklerinin Korunmasına İlişkin Meseleler” İÜHFM. 39(1-4) 1974, s. 149’dan alıntı: R.Cengiz Derdiman- Nihal i9?Y?QÎL#SKFSPGWCRj Tataroğlu: “Devlet Gözetimi ile İnsan Haklarının Uyumlaştırıl- QGXJCPJCÖ ması Sorunu ve Çözüm Önerileri”, İnönü Üniversitesi, Hukuk ,ESBIRLEñTIROYNA Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, Sayı:1, 2016, s.259) 4- Niemeitz v. Germany Kararı, 16.12.1992, B.No: 13710 / 8, Derdincan-Tataroğlu, agm s.259 5- Peck v. Birleşik Krallık Kararı, B.No 44647/98, Ersan Şen: MOBESE ve Güvenlik Kameralarının Özel Hayata Müdahalesi ve Delil Vasfı, hukukihaber.net, erişim tarihi: 27 Ocak 2022 6- Yukoto-Bojic /İsviçre Kararı, 18.1.2017, B.No: 61838/10, Şen, agm. 7- Van Hannover/ Almanya Kararı, 7.2.2012, 40666/08, Şen agm 8- HGK 7.3.2007 tarih, 2007/4-98 esas ve 2007/100 ka- rar, Şen, agm 9- L. Müjde Kurt, Kamuya Mal Olmuş Kişi Kavramı, AÜHF Deresi, 66(3) 2017,s 589