Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 3 EYLÜL 2021 CUMA 2 olaylar ve görüşler rdoğan-AKP iktidarının kaldırılmıştı. ği, iktidarın yaptıklarının seç- Birinci Silivri Trajedisi za- Benim özellikle Birin- menlerin vicdanlarındaki ye- Emanında iyice görünür ci Silivri Trajedisi sıra- ri ve bu yerin sandıktaki yansı- Afganistan ve hale gelen haksızlık, hukuksuz- sındaki haksızlık, hu- masıyla belli olur: luk ve adaletsizlikleri karşısında kuksuzluk ve adaletsiz- İktidarın yaptığı haksızlık, hu- gerek bu sütunda gerek ekran- liklere niçin ses çıkarıl- kuksuzluk, adaletsizlik ve yol- larda defalarca sorduğum bir madığı konusundaki ıs- suzluklar vicdanları yaralamıyor soru vardı: rarlı sorularıma iki ge- ise o toplum, zaten ilkel insan- “Bu iktidar mensupları arasında nel yanıt vardı: lardan, sadece kaba kuvvete ta- Sağdaki vicdan: Orta Asya’ya bütün bu haksızlık, hukuksuzluk ve 1) “Bunlar din uğruna, Al- pan kölelerden oluşan, “Siyase- adaletsizliklerden vicdanı rahatsız lah adına, Cemaat uğruna ya- ten gelişmemiş” toplumdur. Öy- Vicdanla sandık olan hiç mi kimse yok?” pılıyor; Türkiye “Dar-ül harp”tir le toplumlarda Demokratik Rejim Yanıtı da yine kendim verir- (Müslüman olmayan savaş ül- filan işlemez. ilişkisi? dim: kesidir) her türlü savaş hilesi, İktidarın, haksızlık, hukuksuz- Etkileri “Bunlar karşısında, bir ara seç- düşman (kâfir) hukuku caizdir” luk, adaletsizlik ve yolsuzlukla- HHH menlerin neredeyse yarısından oy diyerek insanları aldatıyor, vic- rı vicdanları yaralıyor ama henüz Aslında gayet ilginç bir bi- alacak kadar yaygın bir biçimde danları susturuyorlar. sandığa yansımıyorsa, o top- çimde, Erdoğan-AKP iktidarı- Taliban’ın gücü tekrar eline almasıyla desteklenen bir partinin mensup- 2) İktidar, parti içinde tam bir lum “Siyaseten gelişmekte olan” nın içindeki muhalif hareket, ları arasında elbette vicdanı sız- otoriter denetim uyguluyor; hiç- bir toplumdur. Demokratik Rejim bölgedeki Türk nüfusa karşı saldırılar artabilir. haksızlık, hukuksuzluk ve ada- lamayan kimsenin olmaması ola- bir muhalif sese izin verilmiyor, zamanla gelişebilir. Afganistan’daki istikrarsızlık göç dalgasını letsizliklere karşı değil, yolsuz- naksızdır.” sesi çıkanlar ise hemen ya men- İktidarın eylem ve söylemleri- luklara karşı başladı: körükler, Orta Asya cumhuriyetlerini her açıdan Ama bu yanıt, zorunlu olarak faatla ya baskıyla ya da dışlana- nin vicdanlardaki tepkileri aynıy- Tayyip Erdoğan’ın AKP Ge- bir başka soruyu gündeme ge- rak susturuluyorlar. la sandığa da yansıyorsa, o top- etkiler. Taliban’ın yönettiği Afganistan’da, başta nel Başkanlığı’na getirdiği ve bu tiriyordu: Elbette bu iki gerekçe de ne lum, “Siyaseten gelişmiş toplum” yolla Başbakan olan Ahmet Da- IŞİD olmak üzere selefi, cihatçı terör örgütleri “Peki, madem Erdoğan-AKP ik- tarih ne hukuk ne Demokra- demektir. vutoğlu, yolsuzlukları önlemek tidarı mensupları arasında vic- tik Rejim ne de vicdanlar bakı- HHH güçlenir, Orta Asya’da faaliyetlerini artırabilir. için “Siyasal Ahlak Yasası” çı- danı sızlayanlar da mutlaka var- mından geçerlidir. “Sağda vicdan” sorunu ile karmak istemiş ama bu çabası, dır, o halde bunlar niçin susuyor- HHH İYİ Parti, DEVA Partisi, Gele- Erdoğan’ın “Sonra, siyaset yapa- lar, niçin seslerini yükseltmiyor- Sevgili okurlarım, bir “De- cek Partisi ve HDP’nin Demok- cak ilçe başkanı bile bulamazsı- lar ve partilerini düzeltmeye çalış- mokratik Rejim”in olgunluğu, ratik Rejim açısından belirleyi- nız” itirazı üzerine, bu öneri rafa mıyorlar?” içselleştirilip içselleştirilmedi- ci rolleri de pazar gününe. 2020 Yunus Nadi Sosyal Bilimler "Ne yazık ki birki birçok insan, aslında mçok insan, aslında mutlu utlu Araştırması Ödülü alan bu kitap; olduğunu mutluluğunu kmutluluğunu kaaybedince anlar."ybedince anlar." Bertrand RuRussellssell kalemlerini ülkesi ve milleti için değil bireysel çıkarlarının kesiştiği emperyalist- Hayatta her şeye sahiper şeye sahip, tek eksi, tek eksiği yaşama ği yaşama ler için kullanan yirmi iki gazetecinin sevinci olan zengin bir Çinlidir Kan zengin bir Çinlidir Kinin-F-FFoo.. yaşamöyküsünü konu almıştır. Vusal H asa NZa DEH me planları yaptı. Bu plan- Bir gün bütün servetini kütün servetini kaaybettiğini ybettiğinni lar, Özbekistan Cumhurbaş- ArAştırmAcı Tarihimize Yüzellilikler olarak geçen listede öğrenince bir sigorta şirke bir sigorta şirketine gietine gidip diip kanı İslam Kerimov’un ça- yer alan bu isimlerin on üçü Millî Mücadele kendisi için kin kapapsamlı bir hasamlı bir hayayat sigortası t sigoortası fganistan’da balarıyla önlendi. Rusya yıllarında aktif olarak “gazetecilik” yapmış, yaptırır. Şimdi geriye kimdi geriye kalan tek şalan tek şey ölüp eyy ölüp Taliban’ın kısa sü- için de bu hareketler güven- arkalarına bile bakmadan ülkelerini terk herkesi mutlu etmektir...mutlu etmektir... Arede başkent Kâbil’i lik açısından büyük tehdit ettiklerinde de bu mesleği sürdürmüştür. ele geçirmesiyle, uluslara- oluşturuyordu. Boris Yelt- F. Dilek Ünnver ve Sver ve Saadet Akıncı çevirisi aadet Akıncı çevirisi Dokuzu ise Millî Mücadele zaferle rası arenada yeni bir dönem “Mutluluğun Bedeli”, sizi olağanüstü bir ğun Bedeli”, sizi olağanüstüü bir sonuçlandırıldıktan sonra kaçtıkları ülkede sin sonrasında devlet başka- “gazetecilik” mesleğine atılmıştır.“gazetecilik başladı. Taliban’ın yönetimi yolculuğa çıkyolculuğa ççıkararıyor...ıyor... nı olan Vladimir Putin, “Or- ele geçirmesine ilişkin fark- ta Asya’da ikinci bir Afga- lı yorumlar yapıldı. Bir kı- nistan istemiyoruz” diyerek sım uzmanlar, “ABD Taliban endişesini dillendirdi. Rus- karşısında yenildi” derken ya, radikal cihatçı grupla- bazı uzmanlar da “ABD’nin ra karşı, Orta Asya cumhu- Fener Patrikhanesi, 1940’lardan bu yana, bölgeyi istikrarsızlaştırmak riyetleriyle ilişkilerini geliş- Mâhinur ve İlhan kendi karakterleri ABD’nin Rusya’ya karşı yürüttüğü bu için yeni oyun kurduğu- tirdi. 11 Eylül 2001 sonra- olan anne babalarından eşlerine, mücadelenin dini ayağını oluşturuyor. nu” söyledi. Şimdilik kesin sevgililerine onlarla baş etmeye sında, terörizme karşı bir- Rusya ise, Moskova Patrikhanesi’ne çalışırken anlaşabilecekler, birlikte bir olan ise bölgedeki gelişmele- likte mücadele kapsamında destek veriyor. Konu, Türkiye’yi yakından dostluk köprüsü kurabilecekler mi? rin sadece Afganistan ve ya- Rusya ve ABD arasında kı- ilgilendirdiği halde, ülkemizde bu konuda kın sınırlarını değil Avrasya Belli mi olur? sa süreli işbirliği olsa da bir yeterli araştırma, yok. Bu kitap, Fener coğrafyasının kaderini etki- süre sonra, Rusya ve Çin ya- Patrikhanesi’nin ortaya çıkışından Yeter ki ilişkide taraflar ille de kendi leyeceği. başlayarak, son 80 yılda ABD’yle Fener kınlaşmasına koşut olarak, iktidarını dayatmaya kalkmasın, arasındaki yoğun ilişkileri Ortodoksluğun Afganistan’daki olay- o kırılgan sınırlar keskin uçlu kalemle ABD’nin Orta Asya’daki et- Doğu Avrupa halklarının milli kimliğinde değil suluboyayla çizilsin ki keskinliği lardan en fazla etkilene- kisi zayıflatıldı. oynadığı rolü ve Fener’le Moskova giderilmiş olsun. Çünkü herkes, çeşitli cek olan bölge Orta As- arasındaki en büyük çatışmanın neden zamanlarda yaşamına giren insanlarla İstikrarsızlığı körükler ya. Anımsanacağı üzere Ukrayna’da patlak verdiğini ortaya bir ordu kurmuyor mu, her ilişkide Afganistan’ın önemini So- Yeni dönemde Taliban’ın koymaya çalışıyor. komutanlığını yaptığı ordular onları ğuk Savaş’ta ABD iyi kav- gücü elinde toplaması, Orta savaşa sürüklemiyor mu? ABD’nin Fener Patrikhanesi’ne ramış, SSCB’yi çevrelemek Asya Türk cumhuriyetlerini “ekümeniklik” statüsü verilmesi konusunda Sizi Kavşakta’da, içine heyecanla için planlar yapmıştı. Nicho- Afganistan konusunda ye- Türkiye’ye neden bu kadar baskı yaptığı dalacağınız, sürprizlerle dolu bir roman las Spykman tarafından sa- ni hamleler yapmaya mec- sorusuna da bu kitap, kapsamlı labirenti bekliyor. vunulan “Kenar Kuşak Teo- bur edecektir. Her ne kadar bir yanıt veriyor. risi” kapsamında önemli ye- İslami bir yapı olsa da baş- ri olan Afganistan, ABD Baş- ta Peştun milliyetçiliği gü- “Yemişim lan büyüsünü” dedi adam. Eli, küsünü” dedi adam. Eli, köpeğin öpeğin 50 günde 10, 100 günde den Taliban’a karşı 1996- kanı Jimmy Carter’ın Ulusal açlıktan kemik torbasına dönmüş borbasına dönmüş booynundaynundaydı. ydı. 17 kilo verip 365. günde 2001 yıllarında, çoğunlu- “Büyü bilsem kkendime yaparım önce yendime yaparım önce y....!”....!” Güvenlik Danışmanı Zbig- 20 kiloda istikrarı yakalayan Bir yudum daha çekti elindeki gazete kçekti elindeki gazette kâğıdına âğıdına ğu Özbek ve Türkmen kö- niew Brzezinski tarafından Tİ-YETisyen yazar Erdinç Utku, sarılmış şişeden. “Bır“Bıraktık büyü yapmaktık büyü yapmamayı, adam yı, adam kenli nüfustan oluşan, Gü- sevimli zayıflama serüvenini da önemsenmişti. SSCB’nin bile sayılmam ben. Adam olsam şu merben. Adam olsam şşu mereti eti okuyucuyla paylaşıyor. Özellikle ney Türkistan diye ifade edi- 1979’da Afganistan’a mü- içmem. O kadar da söz verar da söz verdik badik başkaşkana…”ana…” koronavirüs salgını sonrası ciddi bir Köpek, adamın elindeki şişeyi sarelindeki şişeyi saran gazete an gazete a len Afganistan’ın kuzeyin- dahalesiyle bölgede cihatçı sorun haline gelen zayıflama mücadele- kâğıdını yaladı, sonronra adamın yüzüna adamın yüzüne derin bir ne derin bir deki bölgede, Özbek köken- grupların faaliyetleriyle ya- minnetle baktı. Adamın başkAdamın başka bir ka bir kkâğıt içinde âğıt içinde sine neşeli bir bakış sergiliyor. li Abdürreşid Dostum önder- kından ilgilenen Brzezins- getirdiği kıymayla ekmek kla ekmek karnını doarnını doyurmayurmaya ya Koronavirüs zamanlarında aldığınız ek liğinde büyük bir direniş ör- ki, kendi ifadesiyle, “Sov- yetmemişti. Gece yarısı, ke yarısı, köpekle adamın yan öpekle addamın yan kilolardan yana altına sığındıkları yaprğındıkları yapraklarakları borı boyun yun gütlendi. Mayıs ayından be- yet Vietnam’ını yaratma- kurtulmanın formülü de bu kitapta: bükmüş ağaca inceccecik bir yağmur tik bir yağmur tıpırtıpırdıyordıyordu. du. ri bölgede Taliban ve Mare- “Kontrollü Zikzak ve OHA Terorisi” yı” hedeflemişti. SSCB’nin K…. kasabası bilmem kbilmem kaaçıncı uykçıncı uykkusunda usunda şal Dostum liderliğindeki Afganistan’dan 10 yıl son- homurdanarak devinirkevinirken, adamla ken, adamla kköpek bir yılı öpek bir yılı “Eyvah Zayıflıyorum!”, grupların savaştığı haberleri ra yenilgiyle ayrılması, ül- aşkın bir süredir adamın mutlu ve mutsuz tüm adamın mutlu ve mmutsuz tüm kilo verme mücadelenizde başucu gecelerini paaylaştıkları yerylaştıkları yerde, fabrikde, ffabrika a geliyordu. kenin dağılmasını da hızlan- kitabınız olacak. lojmanlarının ortasındaki bakımsız parkta ortasındaki bakımsız parkta Taliban’ın gücü tekrar dırmıştı. geceyi dinliyorlarceyi dinliyorlardı.dı. eline almasıyla bölgedeki Soğuk Savaş Türk nüfusa karşı saldırı- lar artabilir. Afganistan’da- sonrası Orta Asya ki istikrarsızlık göç dal- Soğuk Savaş bitince Orta +SY?IR?LISY?Ú? ,&-0õ-"/ gasını körükler, Orta As- Asya’da Kazakistan, Kırgı- ya cumhuriyetlerini her açı- zistan, Özbekistan ve Türk- @?ÚÎKQÎXJÎIBCQR?LÎ dan etkiler. Taliban’ın yö- ,6,-"5ó:"53046 menistan gibi 4 Türk cum- nettiği Afganistan’da, baş- huriyetinin yanında, azım- ta IŞİD olmakla selefi, ci- sanmayacak bir Türk nüfu- hatçı terör örgütleri güçle- sun yaşadığı Tacikistan da nir, Orta Asya’da faaliyetle- bağımsızlığını kazandı. Af- rini artırabilir. Aynı zaman- ganistan’daki cihatçı grup- da CIA denetimindeki terör lar da bu ülkelerde etkili ol- örgütleri, Çin’in Kuşak ve maya çalıştılar. 1994’te ku- Yol Projesi’ni engellemek, rulan Taliban, 1996-2001 Rusya’nın güvenliğini zaafa yıllarında Afganistan’ı yö- uğratmak için bölgeyi istik- netti, İslami emirlik kurdu. rarsızlaştıracak eylemler ya- O dönem bölgede İslamcı ha- pabilir. reketler güçlendi. Özellikle Her ne kadar Taliban, Rus- Afganistan’la sınırdaş olan PE]ÒT-?ÒO/E RWY´RYRLE^ÒV ya ve Çin’le uyumlu ilişkile- Tacikistan, Özbekistan ve re öncelik vereceği yönünde KYPEHÒ?ÒpSGYOPE VÒRÒ^PE YV O Kırgızistan’da İslamcı grup- işaretler verse de Rusya’nın ların etkisi arttı. LIQI?PIRMTLIQHI Afganistan’daki cihatçı Tacikistan bağımsızlığı- MLFMPKMRM^M XE V gruplarla geçmişteki müca- nı kazanmasıyla, 1992-1997 I IGI?MRM^I?MXMGMZ IPI] XE^ delesi ve Çin’in Sincan Uy- yıllarında, ülkedeki komü- ]YRY YXYS MGMO FMPKMPIRHMV gur Özerk Bölgesi’ne ilişkin nist iktidar ve İslamcı grup- ,ESBIRLEñTIROYNA PI IX²WM^PIV M] E?EWÒR'YQLYV ±= hassasiyeti sebebiyle Rusya, lar arasında iç savaş yaşan- Çin ve Orta Asya cumhuri- dı. Özbekistan’da özellik- yetleri, ilişkilerini özellikle le muhafazakârların, İslam- askeri yönden, güvenlik açı- cı akımların yoğun olduğu sından en yüksek düzeye çı- Fergana bölgesinde, İslamcı karacaklardır. muhalefet hükümeti devir-