Katalog

16 EYLÜL 2021 PERŞEMBE 10 KÜLTÜR man Yaratıcılık Ede- biyat Ödülü’ne layık görüldü. Mikis Theodorakis: Gülsüm Cengiz’in üç şiir kitabı İngiliz- ce, Almanca ve İtal- yancaya çevrildi, ya- yımlandı. Bu neden- 8-19 yaşlarında sıska mı sıska le uluslararası pek Şiirin sultanları... bir çocuk... Elinde kazma kürek, çok edebiyat etkinli- ğine katıldı. Sempoz- DIRENIŞTEN asının, kadın sporcularımızın 1toprağa koca bir çukur kazmak- yumlarda bildiri sundu, şiir ge- Avrupa Kadınlar Voleybol tadır. Çukur iyice derinleştiğinde, celerinde şiir okudu. Gaze- BŞampiyonası’ndaki başarı- çizmeli bir komut duyulur: “Gir içi- te ve dergilerde şiirleri üzerine larını “Filenin Sultanları” başlığıy- ne!” Çocuk ve arkadaşları, o koca çu- makaleler yer aldı. la manşetlere taşıması, bana, 18 kura girdiklerinde üzerlerine kurşun Kasım 1998 günlü Radikal gaze- yağmaya başlar. Fidan boylu çocu- Unutulmaz ödüller evrensel uyuma tesindeki “Şiirin Sultanı: Gülten ğun adı Mikis Theodorakis’tir. Alman Akın” başlıklı yazımı ve günümüz Serpil Devrim’in Fas’ta İngilizce işgalindeki Yunanistan’da... Türk şiirinin sultanlarını anımsattı. - Arapça iki şiir kitabı yayımlandı, Şiirleri yabancı dile çevrilen Rahip kılığında iriyarı bir adam. Sırtın- Fas devlet kütüphanesine kabul kadın şairlerimizin bayraklaşan edildi. Bolivya ve Hindistan’da da kara cüppe, dudaklarında, dua değil, bir başarıları elbette biyografilerine yapılan şiir festivallerine davet- şarkı... Karanlığa karışmak istemesi, sak- yansıyor. Okurları biliyor. Güncel li olarak katıldı. Kazakistan’da lanmak zorunluluğundandır. Kara cüppeye olanları da sosyal medyada ya 2018 Dünya Yazarlar Birliği Şiir gizlenmiş adam Mikis Theodorakis’tir. Al- da basında yer alıyor, unutulmu- Ödülü ile İtalya’da Roma Üniver- bay Cuntası sırasında Atina sokaklarında... yor. Ama bunlar yeterli mi? De- sitesi, Floransa Akademisi, Uni- Bomboş bir sahnede, dev bir adam... Ege’nin, ğil. Üzerine tezler yazıp ayrı ayrı versium Akademisi gibi kurumlar Akdeniz’in dalgalarını, rüzgârlı saçlarında, değerlendirmek gerekmez mi? tarafından verilen 2019, 2021 yıl- Bu düşünceden yola çıka- dünyayı kucaklamaya açılmış kollarında, larının şiir ve öykü ödülleri olmak rak, hiç değilse ulaşabildiğim, üzere dört ödül kazandı. 2021 yılı yürekten kopan şarkılarında taşımaktadır. tanıdığım kimi kadın şairlere İtalya, SENECA Delle Artı E Del- Müziğiyle ve damıta damıta biriktirdikleriy- e-mektup yazarak, bu gelişme- le Scienze Filosofiche Akademi- le, direnişi, özgürlüğü, barışı, dostluğu, da- leri öğrenmek istedim. Şiirleri- si Ödülü’nün sahibi de o oldu. yanışmayı, sevgiyi yaymaktadır. Çağrısına nin hangi dile, ne zaman çev- Gülseli İnal’ın şiirleri on iki binlerce yürek bir ağızdan yanıt vermekte- rildiğini, yurtdışında hangi şiir dile çevrildi. Yurtdışında birçok dir. Sahnedeki dev Mikis Theodorakis’tir. Yıl festivaline katıldıklarını sordum. festivale davetli olarak katıldı. 1986. İstanbul’da... Sayfalarca yanıt geldi. Gelen Arife Kalender’in çevrilmiş yanıtları kısaltarak sizlerle pay- İstanbul’a ilk gelişi, Türkiye’deki ilk kitabı yok, ama kimi şiirleri İn- Ersin Salman, Mikis Theodorakis, Aziz Nesin, Zülfü Livaneli, Zeynep Oral laşmaya çalışacağım. gilizce, Almanca, Farsça, Bul- konseriydi. 12 Eylül faşist darbesi üzerimi- garca ve Yunancaya çevrildi. ze çöreklenmişti. Bıçak sırtı dönemlerdey- haksızlıklara direndikçe, bir ağızdan şarkı- Cumhuriyet kadınları İngilizce yirmi şiiri yayımlandı. dik. O günlerde barışı, dostluğu, dayanış- larımızı söyledikçe dünya güzelleşiyor, in- Sanat festivallerinde (Atina Şiir Çünkü Cumhuriyetin kadınları mayı savunmanın tehlikesi, tehdidi, üzeri- sanlar güzelleşiyordu. Yeryüzü bir mucize- Günleri’nde Yunancaya, 2000 Cumhuriyet felsefesini, demok- mize sinmişti. Ve biz o günlerde “Türkiye ye dönüşüyordu. rasiyi benimseyen, insan hakla- yılında katıldığı Struga Sanat Yunanistan Dostluk Derneği”ni kurmaya Festivali’nde Makedoncaya) rını koruyan, onun için onuruyla çalışıyorduk. Başı çekenler Yaşar Kemal, Gücünü müzikten aldı çeviriler yapıldı. mücadele veren çağdaş kadın- Aziz Nesin, Zülfü Livaneli... Önce komitey- Emel Koşar’ın şiirleri İngilizce, Theodorakis’le ilgili çok yazı yazdım. Hiç lardır. Kölelik düzenine karşıdır- dik, sonra dernek: İlk başkan Ekrem Akur- lar. Yaşamları da şiirleri de özgür- İtalyanca, İspanyolca, Romen- unutmuyorum, “Belki de biz bir başka ya- dür. Bu şiirlerle hem kendi ses- ce, Arapça ve Farsçaya çevrildi. gal oldu; iki genel sekreterden biri Demir- şamda da bir araya gelip bu konuları ko- 2020 Golden Word Uzbek Virtual lerini, düşlerini hem de Atatürk taş Ceyhun, biri de ben... Derneğin bir ne- nuşmuştuk. Ondan yalnız bana değil, yü- Poetry’ye katıldı. İstanbul’da yapı- Türkiyesi’nin özgür sesini dünya- feri olarak çok çalıştım. O günden sonra reğine de kulak ver” derdi... Her buluşma- ya duyuruyorlar. Adlarının, eser- lan biri sanal, beş uluslararası şi- sanki hiç ayrılmadık. da bana şöyle takılıyordu: “Yazını yazar- lerinin bilinmesi, okunması, ilgi ir festivalinin bazılarının düzenlen- ken sormak istediğin bir şey olursa mut- mesine katkıda bulundu. Hazırladı- görmesi, desteklenmeyi bekle- Devrim yolları lak sor. Ben Atina’dan yanıt veririm, sen ğı şiir seçkileri Türkçe-İngilizce iki meleri haklarıdır. O bir devrimciydi: Düşüncede, hayatta ve İstanbul’da duyarsın. Telepatiyle, yürekten Yeşim Ağaoğlu’nun yurtdı- dilli olarak İstanbul’da yayımlandı. Zeynep Oral ve Mikis Theodorakis de müziğinde... Politik kişiliğiyle müzik tut- şında İngilizceye, Rusçaya çev- Şimdilik soyad sırasıyla sun- yüreğe sürdürürüz konuşmayı.” rilen ve Azerbaycan Türkçesine duğum “Şiirimizin sultanla- kusu hiç ayrı düşmedi. Theodorakis’in gelip burada Türkiye’de rı” yazısını yalnızca şu ana ka- uyarlanmış kitapları yayımlandı. Giritli babanın, Urlalı annenin oğlu (Kendi konserler vermesi Yunanistan’da fırtına- “İçeri”den “dışarı”ya kaçırılan şarkıların Ayrıca İtalyanca, Fransızca, İs- dar gelen yanıtlar çerçevesin- söylediydi: “Çeşme-Urla yolu arasında olan lar koparıyor, onun “vatan haini” diye ni- Türkiye’ye ulaşması kaçınılmazdı. Ulaştı panyolca, Almanca ve Japon- de haftaya tamamlamak istiyo- olmuş” 1925’te Sakız Adası’nda Mikis doğ- telenmesine neden oluyordu. Aynı tutum, da. Türkiye’de 12 Mart sonrasında, hapis- ca olarak, başka şairlerle ikili ve rum. Dileğim başarılarını dün- muş.) 7 yaşında kilisede ilahi söyleyerek ilk Türkiye’de, Yunanistan’la dostluk ve barış te olan her genç gibi Zülfü Livaneli de “içe- yaya taşımış şairlerimizin da- üçlü elektronik şiir kitapları çık- konserini verdi. 12’sinde ilk şarkılarını beste- kültürünü geliştirmek için çaba veren bu- ride” Theodorakis’in şarkılarını dinledi ve tı. İspanya, İtalya, Almanya, Yu- ha çok okunmasını sağlamak.. ledi. 16’sında ilk orkestrasını kurdu. 17’sin- ranın insanları, bizler için de geçerliydi. nanistan, Bosna-Hersek, Ma- Çünkü okumak öğretir. söyledi. Onlardan güç aldı. İlişkileri eşsiz de Beethoven’i ve işkenceyi tanıdı. 18’inde kedonya Hindistan, Bangladeş, Öte yandan dünyanın, ülkemi- “Yaşamda bir kez karar aldım, harmo- bir dostluğa dönüşecekti. Kuzey Osetya-Rusya, Azerbay- zin çağdaş yüzünü bilmesi gere- ilk senfonisini besteledi. niyi arama kararı... Şimdi yaptığım da bu can gibi ülkelerdeki edebiyat ve kir. Okumaksa, yaşamın ve öğren- Genç yaşta karar verdi: Evrensel harmo- Evi yeryüzüydü harmoni arayışının bir parçası. Türkiye ve şiir festivallerine/etkinliklerine menin kalbidir. Öğrenmek, bire- niyi arayacaktı. Yani uyumu. Yeryüzündeki, Müzik dünyasında devrim yaratmış bir Yunanistan’ın barış içinde, dostluk içinde ya- davetli olarak katıldı. yi ve toplumu geliştirir, değiştirir. doğadaki, toplumdaki ve kendi içindeki uyu- şamaları, yalnız bizler için, iki halk için de- efsane, sayısız eser, nice senfoni, bale 2015-2016 yıllarında Co- Bu herkes için geçerlidir. mu arayıp bulmak en büyük tutkusuydu.. müziği, opera bestelemiş, dünyayı sirta- ğil, evrensel harmoni için de kaçınılmaz...” burg Rückert Ödülü adayı oldu. Kim gelişmek, değişmek is- İkinci Dünya Savaşı patladığında Theo- “Yunanistan’da herkesi karşınıza alma- ki müziğiyle dans ettirmiş Maestro ile sık 2021 yılı Uluslararası Naji Naa- temez ki... dorakis 15 yaşındaydı ve Milliyetçi Genç- sık farklı ülkelerde bir arada bulundum. ya korkmuyor musun” diye sorduğumda, lik Örgütü üyesiydi. Beethoven dışındaki yine o sımsıcak çocuk gülümsemesi yü- Atina’da Akrepol’e tepeden bakan onun “keşifleri”, klasik Grek trajedileri ve Mark- evinde... İstanbul’da benim evimde... An- züne yayılır, “Herkesi değil... Yalnızca ya- Tarık Akan’a özlemle... sizm oldu. İlkinde tüm insanlık tanımla- lan söyleyenleri... Kendi politik çıkarları tik Efes’in labirentlerinde... Bilbao ve Ati- malarını buldu, ikincisinde toplumsal uyu- na operalarında... Kongre salonlarında, için iki halkın düşmanlığını körükleyenle- arık Akan, aramızdan kapsamında çevrim içi mu... Bu keşiflerin doğal sonucuydu dire- ri karşıma alıyorum!” derdi. toplantılarda, küçük aile ve dost meclis- Tayrılışının 5’inci yılında olarak gerçekleştirilen nişçilere katılması! anılıyor. ‘Uluslararası Dil ve Anlam lerinde, on binleri bir araya getiren dev Militarizme karşıydı. Generallere şöy- 16 Eylül 2016’da Sempozyumu’nun sunuş Onu önce İtalyanlar tutukladı. Sonra Al- le haykırırdı: “Sizin tanklarınız var. Be- konserlerde... akciğer kanseri nedeniyle konuşmasını Nâzım manlar geldi, onu ölüme mahkûm etti; son- O hep aynı insandı. Alçakgönüllü, koca- nim şarkılarım var. Ben sizden güçlüyüm. hayatını kaybeden Tarık Hikmet Kültür ve Sanat ra, iç savaş... Çünkü zaman silahları eskitir, şarkıları ise man yürekli, dost canlısı, çok yetenekli, ha- Akan için düzenlenen Vakfı Başkanı Rutkay Tutuklamalar arası Atina Konservatuva- yatı seven eşsiz bir insan! güçlendirir.” anma törenlerinden biri Aziz yaptı. rı... Klasik müzik eğitimini, annenin anlat- Yürekteki barış, türkülerdeki barış İstanbul’a her gelişte “Sanki kendi evim- ‘Tarık Akan Toplantıları Sempozyumların tığı masallar, öykülerle, babanın şiir ve fel- deyim” der dururdu. Evi, yeryüzüydü. Bu- onunla özdeşleşti. Nereden alıyor bu gücü 3’ oldu. gerçekleşmesinde emeği Tarık Akan sefe kitaplarıyla, Rembetiko, Bizans ilahi- Tarık Akan ayrıca geçenlere teşekkür eden diye sormama gerek bile yoktu! rası onun için bir mutluluk kaynağıydı: bugün mezarı başında sevenleri Aziz, “Katılımcılara hoş geldiniz leri, Anadolu ezgileriyle donattı. Sofokles, Anasından duya duya bir “mit” haline dö- “Gücümü müziğimden alıyorum. Bestele- tarafından anılıyor. diyorum ve onları da en içten Europides, Seferis, Elitis, Ritsos, Lorca’yı diğim şarkılar, onlarda doğruyu bulan tüm nüşen tavukgöğsü tatlısına övgüler düzer; Kastamonu Üniversitesi duygularımla selamlıyorum” dedi. kendine yoldaş kıldı. dört saat süren konserlerden sonra, gitti- halklarındır. Yüce dağlar misali, yalanla, Fen - Edebiyat Bilgi ve Belge Rutkay Aziz, vefatının 5’inci Tutuklansa da işkencede olsa da müzi- baskıyla kimse oynatamaz bunları yerlerin- ği işkembecide, sabahın üçünde yeniden Yönetimi Bölümü’nün katkılarıyla yılında anılan Tarık Akan’ın ği yaşıyordu... Ne hücre cezaları, kamplar, şarkı söylemeye başlar; Ayasofya’yı gezer- den! Bunları yok saymaya çalışanlar, gelip düzenlenen ‘Tarık Akan başarılı bir sinema oyuncusu akıl hastanesine kapatılması ne işkence- geçicidir. Ama bu şarkılar hep yaşayacak!” Toplantıları 3’, ‘Dil ve Anlam’ olmasının yanı sıra önemli bir ken mozaikleri okşar, şaşkın bakışlara al- de bacaklarının kırılması ne de sürgün, ev- sempozyumu başladı. Program kişilik de olduğunu ifade etti. dırmadan, kubbenin tam ortasında, o koca- Aynen dediği gibi olacak. rensel uyum arayışını, yani düşünce biçi- Yunanistan’ın Theodorakis’in ölümünden man kollarını iki yana açıp Bizans ilahileri mini, direniş gücünü ve müziğini engelle- söylemeye başlardı. sonra üç gün milli yas ilan etmesi, devletle- yemeyecektir. rin sanata, sanatçıya gösterdiği saygı ve sev- İstanbul, İzmir, Kuşadası, Atina sokakla- İlk karşılaşmamda sormuştum: Ölüme, iş- rını onunla çok dolaştım. İspanya’da, Bilbao ginin göstergesiydi. Uygarlığın da... kenceye, hücreye nasıl dayandı? Yanıt ke- Heyy Mikis Theodorakis! Yüreğinde- sokaklarında... Bestelediği “Medea” operası- sindi: “Sürekli direniş şarkıları üreterek.” nın dünya prömiyerine davet etmişti beni. ki uyumu, yaşama ve müziğe geçiren, sev- ACILARINIZI Kâğıdı kalemi olmadığında yüksek ses- gili arkadaşım Theodorakis! İyi ki varsın. Elbet gittim. “Ne mutlu bize, Callas’ımız ve le söyledi, sesini öteki hücreler kaptı, Leyla Gencerimiz var” sözüyle coştum... Hiç Avuçlarımızda yeşerttiğin umut için sana hücreden hücreye geçen ses demir par- minnetim sonsuz. Hiç ama hiç dinmeyen o durulmayan, içindeki yaşama sevincini bü- PAYLAŞIYORUZ... maklıkları aştı, tüm ülkeye yayıldı, sınır- yütüp çevresine saçan, afacan bir çocuğun coşkuyu, inancı, özlemi, direnme gücünü, ları aştı. Ve “içeride” elleri kolları bağlı, barış umudunu, alkışlarımızı biliyorsun peşinden koşar gibiydim. Daha önce bakıp zincire vurulmuş Theodorakis, “dışarıya” da görmediklerimi, işitip de duymadıkları- nasılsa. Hiç ama hiç dinmedi, dinmeyecek Vefat ve başsağlığı ilanlarınız için yaptığınız direniş ve özgürlük ateşini yaydı. alkışlarımız. Bunu da bilesin. mı yaşıyordum. O koştukça, konuştukça, ödemenin yüzde 20’sini Cumhuriyet Vakfı Burs Fonu’na aktarıyoruz. Belmondo, Altın Koza’da Yaşar Kemal günü 8. Uluslararası Altın Koza Film filmleriyle anılıyor Bu fondan, yetenekli, ihtiyaç sahibi 2Festivali kapsamında yazar Ya- nstitut français şar Kemal, bu yıl “Yaşar Kemal ile öğrencilere burs veriyoruz. Çukurova’da Dünden Yarına” başlığı ITürkiye, 6 Ey- lül tarihinde ha- altında bir dizi etkinlikle anıyor. Ya- şar Kemal Vakfı ile birlikte tasarla- yatını kaybeden Fransız sinema- Acılarınızı paylaşıyoruz. nan etkinliklerin ilki “Sinemada Ya- şar Kemal” oldu. sının efsane ak- törü Jean-Pa- Adana Büyükşehir Belediyesi Ti- Yakınlarınızın adı bu burslarla yaşasın. yatro Salonu’nda yapılan söyleşi ön- ul Belmondo’yu Ankara, İstanbul Belmondo cesinde Yaşar Kemal Vakfı Derneği Başkanı Ayşe Semiha Baban, “Bugün ve İzmir’deki si- Etkinlik sonrası Yaşar Kemal Vakfı Derneği Başkanı Ayşe Semiha Baban, katılımcılara çiçek sundu. nema salonlarında düzenleyeceği film göste- Yaşar Kemal’in Altın Koza’da anılı- yor olması, eminim kendisini de çok rimleri ile anıyor. Sinemaseverler, “Rio Ma- cerası” ve “Çılgın Pierrot” filmlerini Institut mutlu ederdi. Başta Zeydan Karalar Mansur, Doç. Dr. Aydın Çam, Prof. Dr. Cihan Er- olmak üzere Altın Koza’da görev alan herkese dönmez konuşmacı olarak katılırken, Zülfü Liva- français İstanbul ve İzmir şubesinde bugün www.cumhuriyetvakfi.org.tr saat 18.00 ve 20.30’da ücretsiz izleyebile- teşekkür ederim” dedi. neli ise çevrimiçi katıldı. Türkan Şoray, Arif Kes- ANKARA: 0312 442 30 50 - İZMİR: 0232 441 12 20 Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan kiner ve Selim İleri’nin de Yaşar Kemal ile ilgili cek. Ankara’daki gösterim yarın aynı saatler- İSTANBUL: 0212 343 72 74 de olacak. Etkinliğin İstanbul ayağında sine- Karalar, Yaşar Kemal gibi bir değeri, ustayı an- düşünceleri, çekilen videolar ile paylaşıldı. “Ya- latmanın zorluğuna değindi. Mazlum Vesek mo- şar Kemal ile Çukurova’da Dünden Yarına” et- ma eleştirmeni, yazar ve gazeteci Atilla Dor- say da katılarak Belmondo hakkında bir an- deratörlüğünde, Nebil Özgentürk’ün yönetti- kinlikleri 8 Ekim-12 Kasım tarihleri arasında da ği belgesel gösterimi ile başlayan söyleşiye Lale devam edecek. l İHA ma konuşması yapacak.