Katalog

MARDİN’DE TOZ FIRTINASI Mardin ve ilçelerinde dün et- lefonu kameralarına da yansıdı. Toz fırtınası gün boyu devam kili olan toz fırtınası hayatı olumsuz yönde etkiledi. Türkiye - etti, seyir halindeki araç sürücüleri zor anlar yaşadı. Vatandaş- Suriye sınır hattından gelen toz fırtınası, vatandaşların cep te- lar evlerinin kapı ve pencerelerini gün boyu açmadı. l DHA 9 AĞUSTOS 2021 PAZARTESİ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlandı. Motivasyon eksikliğinin beslenmeyle ilgili olabileceğini düşünmüş müydünüz? Kaytarmanın bilimi Bazı insanlar sanki her an ayağa fırlayıp işe DERLEYEN: REYHAN OKSAY koyulacaklarmış gibi bir izlenim nsanları harekete geçiren itici güç yaratırken bazıları da oturduğu yere İne? Bilim insanlarına göre insan dav- sanki kök salmış gibi ranışlarının altında yatan itici güç, mo- tivasyon. hiç kıpırdamazlar. İnsanları Motivasyon, kişinin amaçlarını, he- harekete geçiren itici gücün deflerini eyleme geçiren bir güdü. İlginç niçin kimilerinde düşük, olan, motivasyonun biyolojik ve psiko- kimilerinde yüksek olduğunu lojik öğelerinin dış etmenlerle hassas Filmin çekimlerinden bir an; Rıza Sönmez, Özkan Yılmaz, bir denge oluşturması. Başka bir deyiş- araştıran bilim insanları, Özgür Eken (görüntü yönetmeni), Ahmet Boyacıoğlu ve le motive olmak çok karmaşık bir süreç. bunun genetik, çevresel Özcan Alper (soldan sağa). Fotoğraf: AHMET TOPALOĞLU Dolayısıyla insanlar arasındaki motivas- nedenlerini ve beslenmeyle yon farklılıklarını açıklamak için çok sa- bağlantılarını yıda unsuru aynı anda göz önünde bu- lundurmak gerekiyor. araştırdılar. Ankara’nın Motivasyonu https://www.newscientist.com/ ne belirliyor? article/mg25033361-000-cant- be-bothered-why-some-of-us-are- Motivasyon düzeyini DNA’larımız mı ‘Siyah Beyaz’ı more-motivated-than-others/ belirliyor? Almanya’daki Tübingen Üni- https://time.com/2933971/ versitesi Motivasyon Bilimi Laboratuvarı how-to-motivate-yourself-3- Ahmet Boyacıoğlu’nun yönetmenliğini yöneticisi Kou Murayama, “Motivasyon steps-backed-by-science/ geni diye bir gen yok. Pek çok vakada in- üstlendiği “Siyah Beyaz” 11 yıl sonra MUBI’de https://psyche.co/guides/ san özelliklerini tek bir gen değil, bir- how-to-get-motivated-to-make- yeniden izleyiciyle buluştu. Ankara’nın sevilen den fazla sayıda gen belirler. Ayrıca dav- positive-changes-in-your-life mekânlarından Siyah Beyaz’ı anlatan filmin ranışları şekillendiren, doğuştan gelen https://productiveclub.com/ özelliklerle dış çevrenin birbiri ile etkile- zengin bir oyuncu kadrosu var. how-to-motivate-yourself/ şimidir. Kısaca doğa ve çevre koşulları- u seferki Si- nın iç içe geçmesidir” diyor. yah Beyaz Be- Doğanın payı mı, yoksa çevrenin pa- Bşiktaş ile ala- yı mı daha yüksek? Bu, henüz tartışma- kalı değil, onu en lı bir konu. Biyologlara göre davranışla- başından söyleye- rı belirleyen çevredir. Ancak King’s Colle- lim. Çokça sine- ge London’dan tanınmış genetikçi Robert mayla, bir o ka- Plomin ise genlerin sanılandan daha bü- l Olumlu düşünmek ve gelecekle ilgi- dar tutkuyla ve ta- yük bir rolü olduğuna işaret ediyor. li pembe hayaller kurmak o an için insa- bii ki Ankara ile 2015 yılında, 9 ile 16 yaşları arasında, na kendini iyi hissettirir. Ancak uzun va- alakalı... Ahmet 6 ülkeden 13.000 ikizin öğrenme konu- Kendinizi dede olumlu düşünmek motivasyonu za- Boyacıoğlu’nun yö- sundaki motivasyon farklılıklarının öl- yıflatır. New York Üniversitesi’nden psi- nettiği “Siyah Be- çüldüğü bir araştırmada, yüzde 40-50’si- Siyah Beyaz’ın kurucusu kolog Gabriele Oettingen olumlu hayal- yaz” adlı film 2009 yılında nin genetik kökenli olduğu ortaya çık- Faruk Sade (solda) ve ler kuran kişilerin yeterince sıkı çalışma- çekilmiş ve 2010’da vizyo- mıştı. Sonuçlara göre çocukların moti- dığını, gerçekçi düşüncelere daha faz- Taner Birsel. nasıl motive na çıkmıştı. Başlıca rolleri- vasyonlarındaki farklılıkların yarısından la yer veren insanlara göre daha yeter- ni Tuncel Kurtiz, fazlası çevre etkisinin altında. Ne var ki siz performans çıkarttıklarını ortaya koy- Şevval Sam, Nejat du. Oettingen’e göre iki şeyi birleştirmek yüksek motivasyonu hangi koşulların te- gerekiyor: Biri önünüze gerçekçi bir he- İşler, Erkan Can, tiklediğini de tespit etmek zor, çünkü de- edersiniz? def koymak, ikincisi bu hedefe ulaşırken Taner Birsel, Der- ğişkenler çok fazla. Örneğin sosyo-eko- pek çok engelle mücadele etmek zorun- ya Alabora, Rıza nomik koşulların etkisi sanılandan da- da kalacağınızı önceden bilmek. Sönmez gibi isim- EMRAH ha karmaşık. Çocukluğunda başarılı ol- l Eğer bir insan egzersiz yaptıktan KOLUKISA lerin paylaştı- mak için pek çok engelle mücadele et- sonra içsel olarak motive olmuyorsa, dış- ğı “Siyah Beyaz” mek zorunda kalan insanların motivas- sal bir ödül bulmak zorunda. Örneğin be- başta Ankaralılar olmak yonlarının yüksek olduğu düşünülür. lirli bir mesafeyi koştuğunuz zaman o üzere sinemaseverlerin ilgi- Ama bu da mutlak bir doğru değil. Uni- çok beğendiğiniz ayakkabıyı almaya hak sine mazhar olmuş ve yurt- versity College London’dan sinirbilimci kazanmış gibi hissedebilirsiniz. dışında birçok festivale ka- l Geleceğe çok yaklaştığınızı bilmek Tali Sharot, “Fırsat farklılıklarının insan de motive edicidir. Güney Kaliforniya tılmış (Mannheim-Heidel- motivasyonunu nasıl etkilediği konusun- Üniversitesi’nden psikolog Daphna Oy- berg Film Festivali’nde Jüri da çok az şey biliyoruz” diyor. serman lise öğrencileri üzerinde yap- Özel Ödülü, Varna Love is tığı bir çalışmada, öğrencilere Folly Film Festivali’nde Jüri gelecekteki hangi pozisyon- Ödül beklentisi ve Özel Ödülü ve Portekiz Fes- larda olacaklarını hayal et- toria Film Festivali’nde Jü- melerini istedi. Bu se- dopamin salgısı ri Özel Ödülü kazanmıştı) naryoların etkisi ile öğ- Kaytarmacılar ve çalışmaktan kaçmayan- ama uzun zamandır piya- rencilerin daha fazla ça- lar arasındaki temel farkı ortaya çıkarmak sada bulunmayan bir filmdi. müthiş koleksiyonu bir kez lıştığını ve daha iyi notlar için en azından ödül kavramının nasıl algı- Şimdi, vizyona çıkışından 11 görmüş ve hayretten bakakal- aldıklarını fark etti. landığına bakmak gerekiyor. Sharot moti- yıl sonra MUBI, filmi gösteri- mıştım; ne büyük bir emek, vasyonları ikiye ayırıyor: me yeniden soktu. ne büyük bir sevgi... Öte yan- cak egzersiz için de ne yazık ki motivas- l İçimizdeki tatmin duygusunun tetikle- Ankara’da Kuğulu Park’ın dan mekânın adı sinemadan Beslenme yon gerekiyor. Öyle ki pek çok insan fi- diği içsel motivasyon Cinnah’a bakan köşesinden değil, içeri giren herkesin he- ziksel olarak faal olmak ister ama hiç- l Dışarıdan gelecek ödül beklentisinin te- çıkıp da kendinizi çaprazla- men gördüğü büyük siyah be- düzeni de önemli biri egzersize zaman ayırmaz. Ottawa tiklediği dışsal motivasyon ma karşıya doğru attığınız- yaz şömineden geliyor bir ri- Yedikleriniz de motivasyonunuzu et- Üniversitesi’nden sinirbilimci Matthieu Sharon’a göre motivasyonu yüksek ve da iki dakikada ulaşabilece- vayete göre; en azından bizim kiliyor olabilir. Beslenme terapisti Jac- Boisgontier, egzersiz paradoksunu da- düşük olanlar arasındaki en önemli fark ğiniz bir mesafede olan Si- bildiğimiz bu. kie Lynch, et, balık, yumurta ve soya gi- ha yakından inceledi ve ilginç bir sonu- yah Beyaz üstü galeri altı “ödül duyarlılığı”. Bazıları, iç tatmin veya ca ulaştı; hareketsiz bir yaşam tarzından Gelecek kuşaklara bi tam proteinlerin gerekli aminoasitle- bar olan bir mekân. Yaz ay- dışarıdan gelen ödül farkına bakmaksızın uzak durmak için beyin daha fazla çaba larında önce bahçede başla- motive olurken, aynı ödüller diğerlerini ha- ri içerdiğini ve bunların birlikte çalışa- bir belge olacak sarf ediyordu. Bu da tembelliğin dayanıl- yan müzik ve muhabbet bir rekete geçirmeye yetmeyebiliyor. rak noradrenalin gibi bizi motive eden Uzun yıllardır Ankara Sine- maz bir cazibesi olduğu anlamına geli- saatten sonra içeri taşınıyor Sinirbilimciler, kemirgenler üzerinde yü- nörotransmiterleri yarattığını öne sürü- ma Derneği’nin yöneticiliği- yor. Başka bir deyişle insanların sarf et- ve haftanın hemen her ge- rüttükleri araştırmalarda ödül alan farele- yor. Lynch, ayrıca motivasyonu düşük ni yapan ve Sade ailesinin ka- tikleri çabaları minimumda tutmaya yö- cesi canlı müziğin çalındığı rin beyinlerinin dopamin salgıladığını keş- dim dostu Ahmet Boyacıoğlu insanların B vitaminlerinin de yetersiz nelik bir dürtüleri var. mekân kelimenin tam anla- fettiler. Son araştırmalarda dopamin ile da tıpkı Faruk Sade gibi has olabileceğine işaret ediyor. Ve bu kişile- Boisgontier’e göre insanlar bu şekilde mıyla dolup taşıyor. Hem de motivasyon arasında yakın bir bağlan- bir sinema ve Ankara tutku- re diyetlerinde proteine daha fazla yer evrilmişti, zira enerji tasarrufu hayatta neredeyse 40 yıldır. tı olduğu ortaya çıktı. Motivasyonun nö- nu. Doktorluk kariyerini ge- vermelerini tavsiye ediyor. kalma şansını artıran bir davranış şekli. rolojisi daha pek çok gizem barındırı- ri plana alıp sinemaya bodos- Faruk Sade’nin Ancak yaşam koşullarının insanı çalış- yor. Geçen yıl İsviçre Federal Teknoloji lama dalan Boyacıoğlu ilk fil- Egzersizi ihmal maya zorlaması sonucunda tembelliğin Enstitüsü’nden Carmen Sandi, ve meslek- sinema tutkusu mi olan “Siyah Beyaz”ı çekti- taşları glutamin ve glutamat oranlarının o doyumsuz cazibesini baskılamak ge- İlk kez 1884 yılında kapı- ğinde yıl 2009’du. Dostların- etmeyin! da motivasyonun süresini etkilediğini keş- rekti ve insanlar sürekli olarak hareket larını açan mekânın kurusu- dan kurduğu çok güçlü bir Birçok çalışmada egzersizin de biliş- fetti. Sandi bu iki bileşik arasında bir den- halinde olmak zorunda kaldı. Hareketli cusu Faruk Sade artık hayat- oyuncu kadrosuyla işe koyu- sel işlevleri güçlendirdiği ve beyin dopa- ge olduğu zaman deneklerin motivasyon- olmak alışkanlık boyutuna ulaşınca çok ta değil ne yazık ki. 2016 yı- lan Boyacıoğlu son telefon ko- larının daha uzun sürdüğünü tespit etti. min sentezini geliştirdiği görüldü. An- fazla zorlamaya gerek kalmadı. lında kanserle olan mücade- nuşmamızda “Filmin görün- lesini kaybettiğinden bu ya- tü yönetmeni Özgür Eken çe- na galeriyi ve barı şu sıra- kimler sırasında bana ‘Hiçbir TANOL TÜRKOĞLU 10 MADDEDE DİJİTAL KÜLTÜR lar eşi Fulya Sade ve kızı Se- şey olmasa bu film gelecek ra Sade idare ediyor. Galeri- kuşaklara bir belge olacak’ Kaynak: de bugüne dek yüzlerce sergi demişti. Hakikaten de öyle; VisualCapitalist E-TICARETIN KILOMETRE TAŞLARI açıldı ama sanat, memleketi- bu kadar uzun zamandır açık mizde hâlâ hak ettiği karşılı- kalan ve değişmeyen mekân Michale Aldrich ilk e-alışveriş Kara Cuma’dan sonra ilk ğı bulmadığından Faruk Sade Türkiye’de belki bir iki tane 1 ortamını kurdu (1979) 7 Siber Pazartesi (2005) galeriyi desteklemek amacıy- daha ya vardır ya yoktur. Bu la açtığı barın her santimet- insanların, bu mekânın ve bu İlk e-ticaret şirketi kuruldu Apple mobil ödeme sis- rekaresini başta sinema yıl- hikâyelerin anlatılması gere- 2 (1982, Boston Computer Exc- 8 temi Apple Pay’i açtı dızları ve yönetmenler olmak kiyordu” dedi. Haklıydı. hange) (2014) üzere sayısız portreyle donat- Ankaralı olun olmayın, Si- İlk çevrim-içi kitap pazarye- Covid-19 sürecinde Ma- mış. Zaten onu tanıyan her- yah Beyaz’a gitmiş olun olma- 3 ri kuruldu (1992, Book Stacks 9 yıs 2020’de e-ticaret hac- kesin bildiği şey sinemaya yın (ben ilk kez 1989’da git- Unlimited) mi son iki ayda yüzde 77 olan tutkusu. Öyle ki, galeri- miştim örneğin, hâlâ da fır- artarak 82,5 milyar dolara Amazon kuruldu (1995) nin hemen üst katındaki evi- satım oldukça uğrarım); sine- ulaştı. 4 nin en az iki odası ve tüm bir mayı seviyor, hayatın tadını Paypal kuruldu (1998) Global e-ticaret hacmi- koridoru yıllardır büyük bir çıkarmayı önemsiyorsanız şu 5 10nin 2023’te 5.9 trilyon özenle arşivlediği DVD film sıralar yıllar sonra yeniden Google çevrim-içi reklam hiz- dolara, 2024’te 6.4 trilyon do- koleksiyonuyla kaplı. 40 bi- MUBI’de gösterilen “Siyah 6 meti AdWords’ü sundu (2000) lara ulaşması bekleniyor. ne yakın filmin yer aldığı bu Beyaz”ı mutlaka izleyin.