Katalog

! 3 HAZİRAN 2021 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 8.5850 10.4750 12.1920 18.86 1.431 3552.12 525.59 8.5 kuruş 9 kuruş 11.6 kuruş Sabit 1.31 puan 45.39 lira 6.53 lira Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın faizle ilgili açıklamaları TL’deki erimeyi büyüttü Dövize Erdoğan dopingi Muhteşem mayıs - haziran Erdoğan’ın sözleri sonrası dolar, likit olmayan piyasada 8.88 li- raya kadar çıkarken dün 8.60’ın üstünde tutundu. TCMB Baş- günleri kanı Kavcıoğlu’nun açıklamaları ise kısmen gevşeme sağladı. ezi “olayı”, yalnızca ülkenin de- umhurbaşkanı Tayyip Erdo- Ancak dün yatırımcılar- ğil, dünyanın tarihinde de de- ğan, önceki gece faiz ve Merkez la buluşan TCMB Başkanı Şahap Grin bir iz bıraktı. Olay üzeri- CBankası’yla (TCMB) ilgili yaptığı Kavcıoğlu’nun, bu toplantıda yaptı- ne ilk yazımda (03.06.2013) vurgu- açıklamalarla mali piyasaları sarsar- ğı açıklamaları sonrasında döviz kıs- ladığım gibi Muhteşem Gezi Direni- ken TL’deki erimeyi hızlandırdı. men gevşedi. Kavcıoğlu’nun şu iki şi, “Üç Muhteşem Gün” olarak be- timlenen “Temmuz Devrimini” anım- Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önce- vurgusu dikkat çekti: satıyordu. “Üç Muhteşem Gün”, 1830 ki gece katıldığı TRT yayınında soru- “Nisan enflasyon raporu tahmin Temmuzu’nda, Fransız Devrimi’nden lan sorulara verdiği yanıtlardan bi- patikasındaki belirgin düşüşün sonra krallığı restore etmeye çalışan rinde “Yani bu konuda ben yine ay- üçüncü çeyrek sonu, dördüncü çey- Bourbon rejimini yıkamadı ama rejim nı iddianın peşindeyim. Hatta bugün rek başı gibi olacağı düşünülüyor; de bir daha asla istikrar kazanamadı. de Merkez Bankası başkanımızla gö- bu görünüm politika faizini enflas- Gezi’den sonra siyasal İslamın AKP rüştüm. Yani bizim bir defa faizle- yonun üzerinde tutma kararlılığı- rejimi krizden krize koştu, ülke “süreç ri düşürmemiz şart, onun için de ya- mızla birlikte yorumlanmalı. Piya- olarak faşizm” tüneline girdi. Ancak, ni temmuz-ağustos, buraları bulaca- salardaki haklı bir gerekçeye dayan- Gezi olayına en “anlamlı” tepkiyi reji- ğız ki faiz düşmeye başlasın” demesi mayan erken gevşeme beklentile- min verdiği söylenebilir. sonrası 1 Haziran gününü 8.52 lira ri tümüyle ortadan kalkmalı. TCMB, civarında kapatan dolar, illikit piya- kanunla kendisine verilmiş fiyat is- Bir ‘olay’ olarak ‘Gezi sada 8.88 lira, normal piyasada 8.79 tikrarı amacına bağlı.” Direnişi’ liraya kadar yükseldi. Bu açıklama sonrası dolar 8.5776 “Olay”ın üç özelliği vardır. Hiç bek- liraya çekilirken günü 8.62 lira se- lenmedik bir anda patlak verir. O ‘Fiyat istikrarı’ dedi viyesinde kapattı. Avro ise 10.57 li- “olay”a kadar çizgisel, yeknesak bi- Dün ise güne normal piyasalarda ra seviyesine kadar çıkarken günü çimde akan zaman, “kırılarak” olu- 8.67 lira seviyesinde başladı ve ken- 10.51 lira seviyesinde kapattı. şan yeni olasılıklarla “ebedi” (eternal) di 8.65’te yeni zirve oluşturdu. l Ekonomi Servisi bir boyut kazanır. Nihayet “olay”, ka- tılanlara “olay” başlarken sahip olma- dıkları bir bilinç, bir ahlak ilkesi sunar. “Olay”ın yarattığı özne, bu ahlak ilkesi- ‘TÜRKİYE’Yİ DAHA Güvensizlik, yabancı çıkışını hızlandırıyor ni evrenselleştirmek için mücadele et- meye kararlı birey, örgüt, topluluktur. KIRILGAN YAPIYOR’ Bu anlamda “olay” katılanları değiştirir: taş) yüzde 57.5. Ayrıca bu kişilere ait ma kağıtlarında net olarak 854 milyon MUSTAFA ÇAKIR “Olay” biter izi kalır. apital Intelligence Ratings, döviz mevduatı 17 Mayıs-25 Mayıs dolarlık satış yaptı. Swap alacaklarını Bir “olayı” konuşurken “yenilgi - ba- CCumhurbaşkanı Erdoğan’ın fa- HP TBMM grubunun hazırladığı haftasında 884 milyon dolar artarak da 5.8 milyar dolar azalttı. Yılbaşından şarı” ikilemlerinin dışına çıkmak, bırak- izi düşürme çağrısının Türkiye’nin Cekonomi raporu, iktidarın başta fa- 161.5 milyar dolar oldu. bu yana net sıcak para çıkışı (kur fark- tığı izleri, ortaya koyduğu hakikati, bu- var olan dışa dönük kırılganlıkları- iz olmak üzere çeşitli konulardaki ani Yine rapora göre yabancıların Tür- larından arındırılmış) 6.7 milyar do- nun ahlakını ve insanını anlamaya ça- nı artırırken daha fazla yatırımcı- çıkışlarının ekonomiyi allak bullak et- kiye’deki hisse senedi, iç borçlanma lar oldu. Naci Ağbal’ın Merkez Banka- nın politikaya dair risklerden do- lışmak gerekir. Örneğin, Gezi “olay”ı tiğini ortaya koydu. layı ülkeden çıkmasına neden ola- kâğıdı, banka mevduatı ve swap’lardan sı Başkanlığı’ndan alındığı 19 Mart’tan boyunca korku sınırı aşıldı, rejimin gü- bileceğini belirtti. Ayrıca Citi, orta Rapora göre bankalardaki mevduat cünün sınırları ortaya çıktı. İktidarın si- oluşan sıcak para stoku 14-21 Mayıs bu yana yabancılar hisse senedi ve iç vadede enflasyonun yükselme- nirli sesleri, tutarsız açıklamaları kah- 3.8 trilyon liraya ulaşırken bunun 1.7 haftasında 165 milyon dolar azalarak borçlanma kâğıtlarını 1.8 milyar dolar, si ihtimali ve haziran ayında yurtiçi kahalarla karşılandı. Güç gösterme- trilyon lirası TL, 2.1 trilyon lirası dö- 76 milyar dolara geriledi. Yabancı ya- swap’ları 9.2 milyar dolar azalttı. Böy- döviz arzındaki dengesizliklerden ye çalışanlar gülünç duruma düştük- viz ve altın bazlı hesaplardan oluşu- tırımcılar kur ve fiyat değişimlerinden lece bu dönemde 11 milyar dolarlık ya- dolayı TL’nin yeni değer kayıpla- lerini gördüler. Verili aidiyetler ikinci yor. Döviz mevduatlarının payı yüzde arındırıldığında bu yıl 1 Ocak-14 Ma- bancı yatırımcı çıkışı oldu. rı yaşamasının muhtemel olduğu- plana düştü, “düşman” bayraklar ikti- 55.7. Bu oran “gerçek kişi”lerde (yurt- yıs arasında hisse senedi ve iç borçlan- l ANKARA nu belirtti. dara karşı birlikte havaya kalktı, fark- lı dünyalar paylaşıldı, paylaşılamayan- ların varlığı korundu, nefret yok oldu; yeni diyaloglar, yeni fikirler, olasılıklar Borçları yüzde 30 arttı, kısa çalışma ödeneğinin uzatılması ve hibe desteği isteniyor oluştu. Mallar ürünlere dönüştü, deği- şim değeri yerini kullanım değerine, tü- ketim yerini ortaklaşa kullanıma bırak- tı. Bilenler, bilme imtiyazını bir kena- ra bırakıp dinleme, öğrenme olanağını Perakendeci borç kıskacında kullanma şansına sahip oldular. “Ben”, “biz” oldu. “Olay” sırasında “yaşam” en azından bir süre için bir KARNA- andemi döneminde büyük dar- Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıla- VAL oldu; aslında nasıl olması gerekti- Pbe alan sektörlerden perakende- rı Derneği (AYD) Başkanı Hüseyin İhracatçılar Ankara’da buluştu. ğini katılanlara gösterdi. “Olay” katılan- ciler, hükümetten kısa çalışma öde- Altaş ise bu borçların TL’ye dönmesi ları bıraktığı izlerle değiştirdi, yeniledi. neğinin devamı ve kredi değil, hi- veya 1 yıl faizsiz ertelenmesi ge- MAYIS AYI SONUÇLARI be desteklerinin artırılması- rektiğini dile getirdi. Üç tavır nı istiyor. Pandemi döneminde Bir “olay”ın arkasından ortaya her Dış ticaret açığı Bu yıl 21’incisi yapılan yüzde 70 küçüldüklerini zaman üç tavır çıkıyor (24. 06.2013). Perakende Günleri’nde söyleyen Tüm Restoran- Birincisi, olayın öznesinin tavrıdır. O, bir araya gelen sektö- lar, Turizmciler Derneği 4.1 milyar dolar “olay”ı, sonuçlarıyla (hakikati ve ah- rün önemli meslek ku- (TÜRES) Genel Başkanı lakıyla) benimser; “olay”a sadakatini Sorunlu krediler icaret Bakanlığı ve Türkiye İh- ruluşları ortak bir ba- Ramazan Bingöl, “Üye- beyan eder, izlerini korumaya, ahla- Tracatçılar Meclisi’nin dün bir- sın toplantısı düzenle- lerimizden bize en çok 537 milyar liraya çıktı kını evrenselleştirmeye çabalar. İkin- likte açıkladığı verilere göre ma- di. Türkiye’nin en büyük gelen şikâyetlerden bi- cisi, kendi konumunu koruyabilmek ürkiye Bankalar Birliği’nin dün yıs ayında geçen yılın aynı ayına markalarını temsil eden ri AVM’lerdeki ortak gider için yaşananları sıradanlaştırmaya, Sinan Öncel Tyayımladığı “Kredi Gruplamala- kıyasla ihracat yüzde 65.5 arta- Birleşmiş Markalar Derneği meselesi. Bu sorunun çözül- “olay”ı görmezden gelerek izlerini de- rı Raporu, Mart 2021”e göre sorun- rak 16 milyar 480 milyon dolar, (BMD) Başkanı Sinan Öncel, pande- mesi gerekiyor” dedi. ğersizleştirmeye çalışan inkârcı yak- lu kredi hacmi 2020 sonuna kıyas- ithalat yüzde 54.02 artarak 20 laşımdır. Üçüncüsü, reaksiyoner ta- mi döneminde dünyada pek çok pe- la 26 milyar lira artarak 537 milyar milyar 629 milyon dolar ve açık vırdır. Bu tavır “olay”ın, yarattığı ha- Kredi değil hibe rakende firmasının iflasına şahit ol- lira oldu. Bu kapsamda “yakın iz- yüzde 20.74 artarak 4 milyar 149 kikatin ve öznesinin kendisi için ya- lemedeki kredi”ler 370 milyar lira- duklarını belirtti. “Özellikle tedarik Birçok şirketin 4-5 yıldan önce milyon dolar oldu. şamsal bir tehdit oluşturduğunu gö- dan 399 milyar TL’ye çıkarken “ba- zincirinin kırılması ve döviz kuru- kendini toparlayamayacak durum- Sonuçlar salgının dış ticaret rür. “Olay”ın izlerini silmek için fiziki ve tık kredi” olarak tanımlanan “tah- nun yükselmesiyle birlikte lojistik da olduğunu söyleyen Zincir Mağa- üzerindeki etkilerinin azaldığı- simgesel şiddetle tepki gösterir. Bu sili gecikmiş alacak”lar (TGA) 141 maliyetlerinde ciddi artışlar meyda- zalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan nı ortaya koyarken aylık ihraca- reaksiyoner tavır, inkârcı tavrın tep- milyar liradan 138 milyar TL’ye indi. na geldi” diyen Öncel, “Bu maliyet Tınastepe ise “Markalarımızın, reka- tın Mayıs 2019’daki 16 milyar kilerinden, özellikle simgesel şiddet Ancak TGA’larla ilgili yasal bildirim artışları ise fiyatlara yansımadı. Bu bet gücünü korumaları için kısa ça- 855 milyon dolarlık rakamın al- uygularken yararlanır. sürelerindeki öteleme halen de- durum 2021’de perakende sektörü- lışma ödeneğinin şartlarının iyileşti- tında kalması dikkat çekti. İlk 5 vam ettiği için bu veri gerçeği tam ayda ise ihracat yüzde 38.3 artış- nün borçlanmasını yüzde 30 artırdı” rilerek devam etmesi çok kritik. Hi- olarak yansıtmıyor. Mart sonu iti- Olay ve rejim la 85.2 milyar dolar, ithalat yüz- diye konuştu. be desteklerinin artırılması gerek. barıyla “canlı kredi” hacmi 3.6 tril- “Olay”la birlikte rejimin ülkeyi, top- de 25.2 artışla 103.5 milyar do- AVM’lerin de bankalara 13 milyar Sadece kredi ile olmaz” diye konuş- yon lirayı aştı. l Ekonomi Servisi lumun, dünyanın rızasını alarak yö- lar, açık yüzde 13.1 azalışla 18.3 dolar borcu olduğunu dile getiren tu. l Ekonomi Servisi netmeyi “başardığı” o “cennet” gün- milyar dolar oldu. leri geride kaldı. Polisin, Gezi Parkı’na l Ekonomi Servisi acımasızca saldırdığı sabah, rejim o cennetten kovuldu. Siyasal İslam, Ukraynalılar da EKONOMİ SİYASETTEN AYRILSIN kendini “ebet müddet iktidar” sanma- KISA... KISA... ya başlamıştı ki realitesi ortasından turist arayışında çatlayıverdi. Toplumun yarısı onun he- l Salgından zarar gören sek- gemonyasının dışındaydı ve dışında Başkanlara mektuplu çağrı törlere destek kapsamında kalmaya devam edecekti. Bu çok sert ÜRSAB, Ukrayna Devlet Tu- geçen yıl başlatılan ve Ara- bir travmaydı, bugüne kadar da si- Trizm Geliştirme Ajansı (DART), ürkiye-ABD İş Konseyi (TAİK) ve ların ilişkilerimizde gelişmeye en elve- lık 2020’de 31 Mayıs’a ka- yasal İslamın anlamlar sisteminde eri- Visit Ukraine ve Ukrayna İstan- dar uzatılan KDV indirimi, TAmCham Türkiye (Amerikan Şirket- rişli konu başlıkları olduğuna inanıyo- tilerek aşılamadı. Bu anlamda Gezi bul Başkonsolosu’ndan oluşan ler Derneği), 14 Haziran’da Brüksel’de ruz. Zatıâlileriniz ABD başkanlık seçim- dün Resmi Gazete’de yer “olay”ı en derin izi rejim üzerinde bı- heyeti ağırladı. alan düzenlemeyle iki ay toplanacak olan NATO zirvesi öncesin- lerinden sonra ilk defa yüz yüze görüş- raktı. “Olay” karşısında, en kalıcı, sis- 2019’da Ukrayna’dan 1.5 mil- de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Er- meye hazırlanırken hayati öneme sa- daha uzatıldı. temli tepkileri rejim geliştirdi; o gün yon turist geldiğini söyleyen l ODD verilerine göre otomo- doğan ve ABD Başkanı Joe Biden’a bir hip ikili ilişkilerimizin faydalarına ve fır- bugün Gezi korkusuyla yaşıyor ve iz- TÜRSAB Başkan Yardımcısı Ali mektup göndererek “Geleceği birlikte satlarına önem vermenizi istirham ede- lerini silmek için çabalıyor. bil ve hafif ticari araç pazarı Bilir, 2021 hedefini 1 milyon tu- mayıs ayında geçen yılın ay- kuralım” çağrısı yaptı. riz” denildi. Buna karşılık, “olay”ın öznesi kalıcı rist olarak açıklarken “Salgın İki ülke arasındaki işbirliği potansi- TAİK Başkanı Mehmet Ali Yalçın- biçimler geliştiremedi. Türkiye sol ha- nı ayına kıyasla yüzde 69.8 sonrası 2.5-3 milyon turist he- reketi, Gezi’den kendini geliştirecek, artarak 54 bin 734 adede yeline vurgu yapılan mektupta, “İş dün- dağ ile Am-Cham Türkiye Başkanı Tan- defliyoruz” dedi. değiştirecek, yeni mevziler kazanacak yası örgütleri olarak, ticaret ve yatırım- kut Turnaoğlu, bir basın toplantısı ile çıktı. Ancak bu satış 10 yıl- Türkiye’den Ukrayna’ya giden- dersleri çıkaramadı; diğer bir deyişle lık ortalamaların yüzde 20 mektubun içeriğini paylaştı. Yalçındağ, lere uygulanan PCR testinin kal- “olay”dan öğrenemedi. “Örgütlü müy- “Geçmişe takılmak artık yeter. İş dün- altında kaldı. dırılması için aşılama durumunun dü?”, “Planı programı var mıydı?” gi- l Enka İnşaat’ın KAP’taki yası olarak bu fasit dairenin kırılması bi tartışmalar içinde bu tarihi fırsatı takip edildiğini belirten DART için harekete geçiyoruz” dedi. açıklamasına göre üretimi değerlendiremedi. Sanırım burada da Başkanı Mariana Oleskiv ise 11 Şubat 2019’da durduru- Turnaoğlu da “İş dünyası olarak iki ül- bir başka ve hâlâ aşılamayan travma “Ajansımızın 4 milyon dolarlık bir ke arasındaki stratejik ortaklığın teme- lan Gebze Doğalgaz Kombi- var: Rejimi hedef alan ilk büyük kitle- bütçesi var, bununla Türkiye’de ne Çevrim Santralı dün ye- linde ekonomideki güçlü ilişkiler oldu- sel patlama karşısındaki iktidarsızlı- Ukrayna’yı tanıtmak istiyoruz” ğunu düşünüyoruz. Mektupta işbirliği- niden çalıştırıldı. ğın travması... dedi. l Ekonomi Servisi nin büyük faydalar sağlayacağına olan Mehmet Ali Yalçındağ Tankut Turnaoğlu inancımızı yineledik” diye konuştu.