Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 28 HAZİRAN 2021 PAZARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Tank Palet ve milli olmak SADETTIN TANTAN manlı olarak başlatılmalıydı. Böy- Arifiye Tesisleri, basında belirtildiği gibi, altyapısı yetersiz, lece hem bazı sorunların çözü- sadece tank paleti üreten tesisler değildir. Dahası, Altay ESKI IÇIŞLERI BAKANI / YURT PARTISI GENEL mü için yeterli zaman elde edilir BAŞKANI Çağlayan’dan tankının tank motoru dökümleri, Türkiye’de özel sektör hem dış ilişkilerde gerilim döne- aracılığıyla da üretilebilir. Bu üretimleri MKE, dost ve dını, Kurtuluş Savaşı’nda- mi başlamadan teknoloji transferi İzmir’e ‘güven’ müttefik ülkelere satabilir. Böylece savunma sanayimiz ki 5. Süvari Kolordusu Ko- yapılabilirdi. ekonomik olarak da güçlendirilebilir.Yaşadığımız bilim Amutanı Fahrettin Altay’dan Dördüncüsü, güç grubu ve tank yolculuğu alan Altay Ana Muharebe Tan- yapımı projeleri aynı firmaya ve teknoloji çağında nitelik öne çıkmaktadır. Türkiye’yi kı (AMT), Türkiye’de geliştirilen (BMC) verilmeyip farklı firmalara kalkındıracak olan da budur. 3+ nesil ana muharebe tankıdır. verilebilirdi. İki zor konunun tek Yerli ve milli üretim olması he- ğı terkedilmeli, sorunlar halının firmada olması, sistemlerin uyu- Projenin büyüklüğü deflenen AMT projesi, Savunma altına süpürülmemelidir. Sorun munu kolaylaştırsa bile, teknik ve Günümüzde sözleşmelerde belir- Sanayi Müsteşarlığı’nca (SSM) ortaya konmalı, çözüm bulun- yönetsel güç, odaklanma, yeterli- tilen üretim ve teslimat takvimle- 2007’de başlatılmıştı. Proje ge- malıdır. AMT, teknolojik ve pro- lik sorunu yaşadı. rine, BMC tarafından uyulamadığı je yürütme yönünden kolay pro- liştirme ve seri üretim olarak iki Beşincisi, günümüzde dizel mo- veya uyulamayacağı düşünülüyor. je değildir. Projenin sorunsuz yü- ana fazdan oluşturulan projenin torlar yerine Dizel-Elektrik Drive Bu aksamanın ana sebebi, bu işle- geliştirme fazı, Otokar tarafından rütülebilmesi için riskler yaşan- uygulamaları başlatıldı. Madem rin zorluğu yanında BMC’nin pro- 2016 yılında tamamlanmıştı. Seri madan önce, doğru yaklaşımlar geleceğin tankını yaptığımızı id- je yürütme kabiliyetinin bu bü- üretim fazı için Savunma Sanayi belirlenmeli, çözüm seçenekleri dia ediyoruz, mevcut teknolo- yüklükteki işler için yeterli olma- eçen hafta Çağlayan Adliye- Başkanlığı (SSB) ile BMC arasın- üzerinde çalışılmalıdır. ji değil geleceğin teknolojisi ola- ması. Son günlerde, Katar ve Türk si’ndeydik... Davayı açan Cum- da 2018 sonunda 250+1 adet için rak Dizel-Elektrik Drive alterna- ortaklığından oluşan BMC’nin yer- Ghurbaşkanlığı İletişim Başka- Projedeki eksikler anlaşma yapılmış, üretimin aske- tifi çalışılmalıydı. Bu sistem için li hisselerinin, çelik üreticisi Tos- nı Fahrettin Altun’du... Şu meşhur ve çözüm önerileri ri fabrikalara bağlı Arifiye tesisle- MKE, kendi imkânlarıyla proje yalı Holding tarafından alınacağı “pergole, çardak, şömine” davası!.. rinde yapılabilmesi için BMC ile Birincisi, tankın ana ekipmanla- başlatmıştı. Ancak yönetici deği- basına yansıdı. Tosyalı Holding’in İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin, Fahrettin Altun’un Vakıflar’dan kira- Arifiye tesislerinin kullanım hak- rı ve silah sistemleri için Hyundai- şiklikleri, sonraki yöneticilerin geçmişte yurtiçi ve yurtdışında ladığı arazide yaptığı ünlü pergole- kı sözleşmesi imzalanmıştı. Rotem / Güney Kore firmasından sahip çıkmaması nedeniyle pro- yaptığı büyük ve başarılı projeler, yi izinsiz olduğu gerekçesiyle yıktığı; Tankın en kritik parçası olan güç gerekli teknoloji transferi başarıy- je ilerlemedi. Dizel-Elektrik Dri- yukarıda bahsedilen işleri de ba- Cumhuriyet’in bir gün sonra haberleş- grubunun (motor + şanzıman + so- la yapılabildi. Bu başarının iki ana ve, önemli bir seçenektir, üzerin- şarıyla yürütebileceğine dair ümit tirerek kamuoyuna duyurduğu olay... ğutma sistemi) ayrı bir projeyle yerli unsuru var: Bu teknolojileri Oto- de çalışılmalıdır. veriyor. Ancak gerek bu projelerin Altun’un, bir başka vahim olay için ge- olarak yapılabilmesi için 2015’te Tü- kar koordinasyonunda transfer Altıncısı, Arifiye Tesisleri, ba- Tosyalı Holding’in alışık olduğu çen günlerde kullandığı, “Dünyanın her yerinde haberdir” dediği cümleyi mosan ile SSB arasında anlaşma ya- eden Aselsan, MKE, Roketsan gi- sında belirtildiği gibi, altyapısı çelik tesislerinden farklılığı gerek bire bir doğrulayan bir haber!.. pıldı. Ancak yurtdışı firmaların tek- bi kurumların, bu konulardaki bi- yetersiz, sadece tank paleti üre- şimdiye dek BMC tarafından boşa Habere imza atan muhabirimiz Hazal noloji transferini reddetmesiyle, Tü- rikimi ve o dönem Türkiye’nin dış ten tesisler değildir. Dahası, Altay geçirilen zaman düşünüldüğünde Ocak ve foto muhabirimiz Vedat Arık mosan projeden çekilince güç gru- ilişkilerinin iyi olması. muhtemelen BMC mücbir sebep tankının tank motoru dökümleri, ile yazıişleri müdürlerimiz İpek Özbey bu geliştirme projesi, SSB ve BMC kaynaklı ek süre talebinde bulu- İkincisi, güç grubu geliştirme Türkiye’de özel sektör aracılığıyla ile Olcay Büyüktaş’ın yargılandığı da- vada cumhuriyet savcısı, arkadaşlarımız arasında 2018’de imzalanan söz- nabilir. Bu da savunma sanayimiz aşamasında teknoloji transferi ba- da üretilebilir. Bu üretimleri MKE, hakkında 4 yıldan 14 yıla kadar hapis leşmeyle BMC’ye verildi. Altay tan- için önemli bir zaman kaybı olur. şarıyla yapılamadı. Çünkü o dö- dost ve müttefik ülkelere satabilir. cezası talep etti. Gazetemiz hukuk mü- kı güç grubu geliştirme projesinde AMT’nin geliştirilmesi ve üretil- nemde Türkiye’nin dış ilişkilerin- Böylece savunma sanayimiz eko- şaviri, avukatımız Turan Karakaş’ın du- elde edilecek bilgi birikimiyle, Fır- mesi sürecinde yaşananlar, analiz de gerilimler yaşandı, ülkelerin nomik olarak da güçlendirilebilir. ruşma sırasında “İddianameyle, müta- tına obüsleri gibi daha küçük kara edilmelidir. Gerek yüklenici fir- doğrudan veya dolaylı ambargola- Yaşadığımız bilim ve teknolo- laa arasında büyük çelişkiler var” savun- araçlarında kullanılabilecek moto- ma, gerek SSB, “başarısızlıkla suç- rı oldu. ji çağında nitelik öne çıkmaktadır. ması dikkat çekiciydi. Bir sonraki duruş- ma 1 Aralık’a ertelenirken Çağlayan’dan run geliştirilmesi için SSB ile BMC lanma” korkusunu kenara bırak- Üçüncüsü, 2007’de tank geliş- Türkiye’yi kalkındıracak olan da gazeteye geçiyordum ki yolda telefonu- arasında ikinci bir proje sözleşme- malıdır. Siyasette egemen olan, tirme projesi başlatıldığında, güç budur. Bu, hükümet politikası de- ma bir mesaj düştü: si yine 2018’de yapıldı. “aman benden bilinmesin” mantı- grubu geliştirme projesi de eşza- ğil, devlet politikası olmalıdır. “Reuters Gazetecilik Enstitüsü’nün ‘2021 Dijital Haber Raporu’ yayımlan- dı. Türkiye’de okur ve izleyicilerin ha- bere erişim alışkanlıklarının araştırıldı- ğı raporda, ‘hükümeti eleştiren med- Yenilenebilir ve nükleer enerjinin elektrik şebekesi ya kuruluşlarının siyasi ve mali baskı altında olduğu’ belirtildi. Okur ve izle- neş santrallarının yıllık çalışma kapa- mümkünse enerji üretmeli ve ürettik- den, örneğin frekans düşmeye başla- PROF. DR. HALUK UTKU yicilerin hangi kuruluşları daha çok ta- siteleri güneş enerjisi üretimi için yüz- leri enerjiyi şebekeye aktarmalıdırlar. dığında rezerv kapasitesine karşı ge- kip ettiği ve güvendiği de raporda göz- HACETTEPE ÜNIVERSITESI NÜKLEER BILIMLER de 15-19’lardan kömür santrallarında Devrede oldukları süre içerisinde şebe- len tutulabileceği bir alt değere ka- ler önüne serildi. Raporda, Cumhuri- ENSTITÜSÜ yüzde 63’lere kadar değişim gösterir- keye enerji sağlayan doğalgaz, kömür, dar düşmeye devam edecektir. Şebeke yet ‘en güvenilir kaynak gazete’ olarak gösterildi.” ken, nükleer santrallar bir yılın yak- hidrolik veya nükleer santralları yük frekansı değiştiğinde, nükleer santral 019 yılı verilerine göre elektrik Bir yanda Fahrettin Altun haberin- laşık 330 günü devrede kalarak yüzde takibi programlarını işletmeye almak bunu şebekedeki yük miktarında de- 2enerjisi üretimimizin yüzde 57-58 den dolayı Basın İlan Kurumu’nun 90 oranında kapasite çarpanına ulaşır. durumunda kalabilirler. Bu durum- ğişim olarak algılar ve türbin sistemi kadarı termik santrallardan sağlan- Cumhuriyet’e yönelik resmi ilan kes- dan en fazla etkilenecek olan ise yu- ile reaktör kalbi soğutucu pompaları- maktadır. Bu miktarı yaklaşık yüzde me cezaları, diğer yanda dünyanın Yük takibi karıda değindiğimiz gibi yılın 330 gü- nın bu durumdan etkilenmemesi için 29’luk katkıyla hidrolik, yüzde 13’le saygın kuruluşu tarafından “en güve- Güvenli çalışmasını gerektiren maliyet nü tam güçte devrede olabilen NGS’ler bir dizi güvenlik kontrol mekanizma- de jeotermal, rüzgâr ve güneş santral- nilir gazetelerden” birisi olarak göste- artırıcı önlem zorunluluklarına rağmen olacaktır. Her ne kadar NGS’lerin gü- sını tetiklemesi gerekir. ları takip etmektedir. Yüzde 13’lük di- rilmek! Bu durum, Türkiye’de araştır- işin ekonomisi bakımından NGS’leri ha- venli çalışmasına yönelik mühendislik limin yaklaşık %70’i rüzgâr santralla- macı gazeteciliğin, gerçek gazetecili- Güvence altına alınmalı len tercih edilir kılan da bu yönleridir. hesapları yük takibi programlarını da rından gelen katkıdır. İlk ünitesinin ğin bir sonucu. Bir başka Türkiye ger- İlave olarak nükleer santral, enerji üre- göz önüne alarak yapılsa da yıl boyun- Rüzgâr çok ani ve hızlı değişim gös- çeğini de geçen hafta birinci sayfamız- 2023 yılında devreye girmesi planla- tirken göreceli olarak neredeyse hiç kar- ca tam yükte çalıştırılmamaları bakım teren bir enerji üretim kaynağıdır. dan “YORUMSUZ” başlığıyla duyurdu- nan Akkuyu’daki dört ünitelik “nük- onarım masraflarında artış dahil top- ğumuz “çizelge” tüm çıplaklığıyla orta- bon gazı üretmediği için karbon gazı pa- Farklı çeşitlerden enerji üreten ve bir- leer güç santralı” (NGS), toplam 4500- ya koydu. Tablo, kamu bankalarının ik- zarına dahil olduğunda elektrik üretim lam işletme maliyetlerini artıracaktır. birleriyle etkileşim içerisinde olan bir 4800 Megawatt elektrik (MWe) gücü tidara yakın basın kuruluşlarına 2020 maliyeti biraz daha düşer. Ancak bir ül- ağda, bir bölgeden diğerine geçişlerde ile ileride Türkiye’nin elektrik ener- yılında reklam yağdırdığını belgeliyor- Şebeke frekansı kede NGS’leri yıl boyunca tam güçte ça- frekans senkronizasyonunu teminat jisi üretimi listesine dahil olacaktır. du. Tabloya göre Ziraat Bankası, Halk- lıştırabilmek, öncelikle toplam güç üreti- 2. Elektrik şebekesindeki frekans altına alacak sistemlere gereksinim Enerji üretim çeşitliliğine sahip elekt- bank ve Vakıfbank’ın aralarında oldu- mindeki payı nispeten küçük ise geçerli- değişimi, olması gereken değerden ye- vardır. Şebeke bölgeleri arasındaki rik şebekemiz bağlamında ele alacağı- ğu kamu bankaları iktidarın uygulama- dir ve yalnızca ilave güvenlik tedbirleri terince uzun süre artı-eksi belirli bir uyum, örneğin Türkiye ile AB arasın- mız konu, yenilenebilir enerji katkısı- larını eleştiren gezetelere “fiili ilan am- gerektiren şartlarda veya şebeke işletici- miktar sapma gösterirse NGS şebeke- da, “alternatif akım” (AA) senkroni- nın gittikçe artan oranlarda pay sahibi bargosu” uygulamıştı. 2020 yılı tablo- lerinin şebeke frekansını düzenleme ge- den kendini ayırmak zorundadır. zasyonuyla yapılabilmektedir. Van’da olduğu elektrik üretim ve dağıtım ağı- sunda Cumhuriyet’in karşısında kamu reksinimleri söz konusu olduğunda deği- NGS’ler açısından asıl risk oluştur- Gürcistan ve İran’la olan bağlantı na dahil olan NGS’lerin bu yapılanma bankalarından aldığı ilan tutarıyla ilgili şir. Diğer yandan ulusal elektrik enerjisi ma ihtimali olan şebekedeki yük tale- için ise “yüksek voltaj doğru akım” içerisinde nasıl bir etkileşim içerisin- “SIFIR” yazıyordu!.. kaynağı çeşidinde nükleer enerjinin pa- binde ani ve çok hızlı büyük değişim- (YVDA) senkronizasyonu söz konusu- Adliye koridorlarında soruşturmalar- de olacağı üzerinedir. Bu etkileşimi iki la, yargılamalarla geçen zamanlar, ka- ana başlıkta değerlendirebiliriz. yı önemli hale gelirse veya rüzgâr sant- lerin yaşanabilme ihtimalidir. Şebeke dur ki nükleer santralların şebekeye mu bankalarından “SIFIR” ilan, üstüne ralları gibi yenilenebilir enerjinin, enerji işeticisi, talebin ani değişimine bir ted- bağlantısında da tercih edilen, YVDA üstlük Basın İlan Kurumu’nun ağır eko- Tam güçte çalıştırılmalı çeşitlemesi içerisindeki payının önemli bir olarak şebeke frekansında bu çe- veya aynı işlevi gören “değişken fre- nomik yaptırımları... Hepsi vız gelir bi- 1. NGS’lerin maliyet hesapları onla- oranda artması durumunda, elektrik ar- şit değişimleri kontrol altında tutmak kans dönüştürücü” bağlantıdır. Bir- ze!.. 41 yıllık Cumhuriyet okuru emekli rın yıl boyunca tam güçte çalışacakları zını günlük veya mevsimlik olarak uyar- amacı ile sisteme her an dahil olmaya birleri ile irtibatlı bölgesel şebekeler- gemi telsiz teknikeri Kadri Sualpay’ın kabulü üzerinedir. layabilmek için NGS işleticilerinin yük hazır rezerv kapasite tutar. Öncü (pri- de, risk teşkil edebilecek ve sorunun “Cumhuriyet sevdası” öyle büyük ki... NGS’ler, günlük elektrik enerjisi ih- takibi programlarını uygulamaya koy- mer) frekans kontrolü olarak adlandı- yayılmasına neden olabilecek kü- Sualpay’ın Cumhuriyet Vakfı’na anlam- tiyacına tam güçte çalışarak katkı sağ- maları gereği doğacaktır. rılan yöntemde elektrik üretim tesisle- çük frekans dalgalanmalarına kar- lı bağışı bir kez daha gazetenin ger- Yük takibi, tam güçte çalışmakta rinin bazıları, kurulu güçlerinin yüz- şı AA senkronize bağlantının diren- lamak üzere kurulurlar ve işletilirler. çek sahibinin Cumhuriyet okuru oldu- olan santralın belirli bir zaman dili- de 1 veya biraz daha fazlasını aktif güç ci tartışmalıdır. Bu nedenle şebeke- Daha açık bir biçimde ifade etmek ge- ğunu gösterdi bizlere!.. “Cumhuriyet, minde gücünü kısmi bir seviyeye dü- rezerv kapasitesi olarak ayırmışlardır deki ani yük kayıplarının veya şebe- o kadar şehit vermesine rağmen duru- rekirse yatırım maliyeti oldukça yük- şürerek çalışması ve tekrar tam gü- ve saniyeler içerisinde devreye sok- ke frekansında yüksek oranda olası şundan vazgeçmedi. Cumhuriyet son sek olan NGS’lerin işletme maliyetleri kale” diyen okurumuz için, okurlarımız düşük olduğundan, toplam maliyeti en ce dönmesidir. Rüzgâr ve güneş sant- mak durumundadırlar. Tüm sistemde ani değişimlerin NGS’yi etkilememe- için eğilmeden, bükülmeden gerçekleri aza indirmenin yegâne yöntemi onları rallarının gün içerisinde ve mevsime hazır tutulan rezervin enerji üretim hı- si için santralın şebekeye bağlantısı yazmaya devam edeceğiz!.. yıl içerisinde tam güçte çalıştırmaktan göre enerji üretimleri gelişigüzellik zı, her halükârda şebeke frekansının frekans senkronizasyonu bakımın- geçer. Termik, hidrolik, rüzgâr ve gü- arz eder ve kesintilidir. Her ne zaman değişim hızından yavaş seyredeceğin- dan güvence altına alınmalıdır.