Katalog

28 HAZİRAN 2021 PAZARTESİ EKONOMİ 11 En ucuz damacana suyun fiyatı 13 liraya çıkarken, kur kaynaklı yeni zamlar yolda y ş Musluk su una dönü yeni maceralara, Acil ve temel tüketim malzemesi sudaki fiyat artışları yeni fiyaskolara durmuyor. Ambalajlı sudaki fiyat artışı yüzde 40’ı buldu. Bir hanenin aylık 19 litrelik damacana suya ayırması doğru gereken bütçe 104 TL ile 160 TL arasında değişiyor. ış politika fiyaskolarına bir yenisi mbalajlı su fiyatlarına yıl- kaya, su fiyatlarında ipin ucu- eklenmek üzere. AKP rejimi, Dülkeyi, ABD ve NATO’ya hizmet başından bu yana yüzde 25 nun kaçtığını vurgulayarak, adına, Karadeniz’de ama özellikle Azam geldi. 19 litrelik en ucuz “Alım gücü düşen yurttaş mus- Afganistan’da yeni maceralara damacana suyun fiyatı 13 liraya çı- luk suyunu içmeye yöneldi” de- sürüklüyor. Neden mi? “Doğasında karken, dar gelirli ambalajlı su al- di. Kanuna göre ekmek ve suyun ŞEHRİBAN var” da ondan! mayı bıraktı ve musluk suyunu iç- acil gıda maddesi olduğunu vur- KIRAÇ meye başladı. Bir hane en ucuz da- gulayan Akkaya, kimsenin tari- Jeopolitiğin ekonomisi macana suyu alsa bile yıllık 5 bin 400 feye uymadığını her firmanın kafasına Jeopolitiğe (küresel hegemonya TL bütçe ayırması gerekiyor. 2020 yılı göre fiyat belirlediğini açıkladı. Akka- rekabetinin dinamikleri dışında) başından bu yana ise ambalajlı su fiyat- ya, 2019 yılı sonuna kadar firmaların egemen sermayenin artık-değere el larına ortalama yüzde 40 zam yapıldı. suda 9.5 liralık tavan fiyata uyduğunu koyma süreçlerinin gereksinimleri Üreticiler zamlara döviz kurunda- ama artık kimsenin tavan fiyatı umur- yön verir. Egemen sermayenin ki yükselişle birlikte, artan ambalaj ve samadığını kaydederek, “Bizim yaptı- başat karakteri sanayi üretimi ya da finans-kapital ise jeopolitik, öncelikle enerji girdileri, işçilik maliyetleri, nak- rım gücümüz yok, sağlıklı denetimler hammaddeye, ucuz işgücüne, yeni liye vb. maliyet kalemlerindeki artışları de yapılamadı. 19 litrelik damacananın pazarlara ulaşmaya ilişkin olacaktır. gerekçe gösterirken, kurda yukarı yön- fiyatı bazı markalarda 20 lirayı aştı” di- Başat olan finans sermayesiyse, diğer lü hareket ve PET hammaddesindeki ye konuştu. ekonomilerde üretilen artık-değere yeni artışlar suya yeni zamları da bera- el koymaya yönelik borçlandırma, Tüpçü bile satıyor berinde getirecek. portföy yatırımları, satın alıp Türkiye’de 2016 yılında yıllık ki- Bu dönemde birçok yurttaşın arıtma parçalayıp satma (asset stripping) Aylık 160 T l bü Tçe şi başına ortalama ambalajlı su tüketi- cihazlarına da yöneldiğini ancak cihaz- gibi yöntemler önem kazanır. Bu mi 148 litre iken bu oran, 2019’da 140 ların mineral değerini ciddi oranda öl- yöntemler, “borç tuzağı” yoluyla, mbalajlı Su Üreticileri Derne- çülme ile PET satış kanalından gel- litreye, 2020’de 126 litreye indi. Bu yıl dürdüğünü, arıtma cihazlarındaki filt- kaynak alanlarını ve piyasaları diğer Aği (SUDER) verilerine göre, di. Öte yandan bir hane haftada en da kişi başına ambalajlı su tüketiminin relerin fahiş fiyatlar nedeniyle düzen- sermaye gruplarının kullanımına 2020’de Türkiye’de su pazarı hacmi ucuz fiyatlı 19 litrelik iki damaca- 123 litreye gerilemesi bekleniyor. li değiştirilmemesi ile halkın zehir içti- açabilir. yüzde 9.4’lük küçülmeyle 10.5 mil- na su alsa 26 TL, en pahalısından al- ğini anlattı. Ekonomisi, dış kredilerin (yeni yar litreye indi. Bu hacmin 5.9 mil- sa 40 TL ödemek zorunda. Bir hane- İpin ucu kaçtı bilgiler buna karapara aklama ve belki İstanbul’da 1875’i aşkın kayıtlı su ba- yar litresi yüzde 6.99’luk küçülme nin aylık suya ayırması gereken büt- de uyuşturucu trafiğini de eklememiz İstanbul g azoz, s u, şerbet, Boza, t ur- yisi bulunduğuna, en az 3 bin de kayıt- ile damacana satış kanalından, 4.6 çe ise 104 TL ile 160 TL arasında gerektiğini düşündürüyor) ülke içinde şu ve Sirke İmal Edenler ve Satanlar sız işletme bulunduğuna işaret eden Ak- milyar litresi de yüzde 12.4’lük kü- değişiyor. değerlendirilmesiyle yaratılan rantı, Esnaf Odası Başkanı Ahmet Turan Ak- kaya, tüpçülerin bile su sattığını aktardı. komisyon, rüşvet, haraç ve “çökme” gibi araçlarla bölüşmeye dayalı bir egemen sınıf fraksiyonunun TeSk Sah Te al Tına Türkiye fındık Taki dış politika önceliklerinin, finansal kaynaklara ulaşmanın ve “aslında karşı TükeTiciyi Tekelini Elektrik faturası sürdürülemez” bir modelin bekasının uyardı gereksinimlerine göre şekillenmesini kaybediyor bekleyebiliriz. andemi sebebiyle ertelenen dü- AKP rejimi, ülke içindeki rant aradeniz Fındık ve Mamulleri Pğünlerle birlikte bu yıl 800 bin çif- bölüşüm olanaklarını tüketirken, Kİhracatçıları Birliği (KFMİB) Yö- tin evlenmesini beklediklerini söy- uluslararası mali sermayenin da çarpacak netim Kurulu Başkanı İlyas Edip leyen Türkiye Esnaf ve Sanatkârları değerlenme olanaklarını da kuruttu. Sevinç, fındıkta diğer ülkelerde ar- Konfederasyonu (TESK) Başkanı Ben- Gelinen noktada, IMF gibi uluslararası suz etkileyen bu durum, Türkiye’nin ERDEM SEVGİ tan üretim nedeniyle Türkiye’nin devi Palandöken, yurttaşları sahte al- kurumlar “artan bir borç krizi enerji üretimini de sekteye uğratacak. artık tekel olmadığını söyle- tına karşı uyardı. Palandöken, “Geçen riskinden” söz derken, dış kaynağa HP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet n Yaz aylarında ülkemizde elektrik di. Olağan Genel Kurul’da konu- yıl haziran sonunda 360-380 TL ban- ulaşmanın yasadışı yolları da açığa CAkın, ülke genelinde yaşanan tüketimi artıyor. Temmuz ve ağustosta şan Sevinç,”Türkiye’nin üretimde- dında olan gram altın şu an 500-520 çıkmaya başlarken, uluslararası kuraklık nedeniyle hidroelektrik sant- elektrik tüketimi yıl içindeki en üst se- ki tekeli yüzde 80-85 idi. Bugün TL bandında, 620-640 TL olan çeyrek mali sermayeyi cezbetmek iyice rallarındaki yaz üretiminin düştüğünü, viyeye ulaşıyor. Üretim düşüşü, fiyatla- dünya üretiminde yüzde 70’teyiz. altın ise 820-840 TL ban- zorlaştı. Bu zorluk, rejimin kaynak doğalgaza yapılan zammın da sant- rın yükselmesine neden olacak. 2018’de hatta yüzde 60’lara ka- dında işlem görüyor. Altın dağıtarak etrafında tuttuğu destek rallardaki üretim maliyetini artırdığını n EPDK elektrik tarifesini 3 aylık dö- dar geriledik. ABD, İtalya, Şili, Kaf- fiyatlarındaki ve düğün- sınıflarıyla, tufeyliler tabakasıyla açıkladı. Akın, “Yaz aylarında elektrik nemlerle belirliyor. Bu kapsamda tem- kas ülkeleri böyle devam ederse bağlarını zayıflatıyor. Ortaya dökülen lerdeki artışı fırsat bilen zammı yine gündemde. Vatandaşı muz ayında yeni tarifenin yayımlanma- yüzde 60’ın altına dahi düşebili- skandallar genel olarak toplumda sahtekârlar her yıl olduğu elektrik değil, faturası çarpacak. İkti- sı bekleniyor. İktidar, kendi yandaş şir- riz” dedi. Türkiye’nin fındıktan yıl- tepki yaratıyor. Kısacası kaynak gibi yine iş başında. dar, şirketler yerine vatandaşı kollama- ketlerini değil, vatandaşı kollamayı ter- lık 2,5 milyar dolar net ihracat gir- sıkıntısı rejimin bekasını tehdit ediyor. Uzmanlık isteyen al- yı tercih etmeli” dedi. cih ederse elektrikteki maliyet artışı- disi olduğuna işaret eden Sevinç, tın konusunda va- CHP’li Akın, elektrik faturalarında ya- nı halka yansıtmamayı tercih edebilir. hedeflerinin 4-5 milyar dolar oldu- Şimdi neyin rantı? tandaşlarımız da- şanması beklenen zamla ilgili hazırladı- Elektrik tarifesinin zamlanması sadece ğunu söyledi ve “Üretici eğer ka- Son dönemde kimi siyasi gelişmeler ha dikkatli alışve- ğı çalışmada şu bilgilere yer verdi: konutları değil, çiftçimizi ve sanayici- zanırsa fındık üretilecektir, ihracat bu zorlukları daha da ağırlaştırıyor. riş yapmalı” şek- n Türkiye’de büyük bir kuraklık yaşa- mizi de olumsuz etkileyecek. Peş peşe gelen dış politika fiyaskoları yapılabilecektir” dedi. linde konuştu. Palandöken nıyor. Tarımı ve gıda güvenliğini olum- l ANKARA (Libya, Doğu Akdeniz, Suriye, Mısır’ın ve Suudi Rejiminin kapısını aşındırırken “Müslüman Kardeşleri” satışa çıkarmalar) rejimin manevra alanını iyice daralttı, büyük güçler Salgında durmayan çarklar araSında kayıt dışı çalışan işçiler kaldı arası rekabet ortamında “iki iskemleye birden oturmak” olanaksızlaştı. Rejim’in içine düştüğü yalnızlığı sert “U” dönüşleriyle aşma çabaları, ekonomik ve siyasi sermayesinin en zayıf olduğu bir anda gündeme Yoksulluğa çalıştılar geldiğinden, beraberinde, ulusal çıkardan büyük tavizler verme riskini de getiriyor. Temiz Giysi Platformu’nun Bu çabalar hızlanırken, ABD’de Jale Özgentürk pandeminin tekstil sektörü- Biden yönetimi, Avrupa Birliği, bu ne etkisine yönelik saha araş- emperyalist blokun askeri örgütü YAKIN PLAN NATO, AKP Rejimini, demokrasiyi tırmasına göre her üç çalışan- savunma gerekçesiyle hedef alarak jale.ozgenturk@cumhuriyet.com.tr dan birini oluşturan kayıt dı- baskıları artırmaya başladılar. şı çalışanlar, bedeli hem sağ- ABD’de, bir zamanlar Saddam ekstil ve hazırgiyim, Türkiye ih- rejimini hedef almış olan “Neo- lıklarıyla hem de açlıkla öde- conlar”ın bu kez “The Turkey t racatının en önemli sektörü. Sal- diler. İşverenin insafına ka- Democracy Project” adlı yeni bir gın öncesi 2019 verilerine göre yüz- yapılanma içinde (Bolton da katılmış) lan çalışanlar devlet yardımı de 17.7 payla en fazla ihracat ya- hareketlenmiş olması da yukarıdaki pan üçüncü sektör... Yine tekstil da alamadı. resmi zenginleştiriyor. Türkiye’de istihdam açısından da çok Rejimin “bekası” için gerekli uyulmadığını söylüyor. Araştırmaya önemli. Türkiye İstatistik Kurumu kaynakları ülke içinden ve dışından göre sigortalılar da işgücü piyasasına (TÜİK) 2018 rakamlarına göre teks- edinme olanakları hızla tükeniyor. dair alınan işten çıkarmaların yasak- til sektöründe kayıtlı olarak 1.5 mil- AKP rejiminin son olarak, kaynak Pandeminin en büyük lanması, işçilerin ücretsiz izne çıka- yon kişi çalışıyor. Resmi rakamlara yaratmayı kolaylaştırma umuduyla, rılması gibi kararlardan olumsuz etki- göre kayıt dışı oranı yüzde 32.9. Ama ülkesinin askerinin enerjisini, karşılık kaybedeni emekçiler lenmiş. Geçim sıkıntısı derinleşmiş. DİSK Tekstil İş verilerine göre bu (teminat) göstermeye çabaladığı oran yüzde 50. anlaşılıyor. Bu çabalar da Mehmet Ali evrimci İşçi Sendikaları Kon- Sendika mı o da ne? Geçen yıl mart ayında başlayan Co- Güller’in cumartesi günkü yazısında Güvence Sizlik Dfederasyonu Tekstil İş Başka- İşçilerin yüzde 21’inin sendikanın “Kırım, Kafkasya ve Afganistan vid-19 salgını sanayide çalışan işçile- nı Kazım Doğan’a saha araştırma- ar Tacak ne olduğuna ilişkin bilgisi olmadığı da görevleri sıradan taktik görevler ri ciddi şekilde etkiledi. Herkes evlere sından çıkan sonuçları ve sektörün ortaya çıkmış. İşçilerden birkaçının değil, stratejik düzlemde, AKP’nin kapanırken onlar çarkların durmama- n Yaşananlara bakılınca küresel salgının yaşadıklarını sordum. Salgın dö- Türkiye’yi konumladığı cepheyle söyledikleri rakamlara hapsolan ger- sı için zorunlu olarak çalıştılar. en büyük kaybedeni işçi sınıfı ve yoksul halk nemini ciddi mücadele içinde ge- ilgilidir” saptamasıyla vurguladığı çok çeği de ortaya koyuyor: Temiz Giysi Kampanyası çocuk işçi- kesimleri. çirdiklerini söylüyor. Doğan, “İş- tehlikeli gelişmeleri besliyor. n Tarık: Salgının ilk günlerinde iş- liğinin olmadığı, adil ve sürdürülebilir n Salgın üretim biçimleri ve tüketim alış- yerlerinde çalışanlar hastalığa ya- Örneğin, AKP, Afganistan’da yerimiz 2 hafta kapatıldı. Bir haftası bir tekstil sektörü için dünyada müca- kanlıklarını, çalışma yaşamını belirleyen kalandı. Korumak için yoğun ça- Kâbil Havaalanı’nın güvenliğini zorunlu ücretli yıllık izin olarak diğeri birçok etkende değişkenlik yarattı. dele veren bir organizasyon. İşletme- ba harcadık” diyor. İhracat ağırlık- sağlamaya talip olurken, Wall ücret ödemeden kullandırıldı. Ben ka- n Görünen o ki çalışma yaşamında es- lerin yüzde 39’u, işçilerin yüzde 16’sı- lı sektörde salgının ilk günlerde si- Street Journal, ABD istihbarat nekleşmeye ilişkin düzenlemeler konusun- yıt dışı çalışıyorum. Devletten hiç üc- nı kapsayan İstanbul’da bir saha araş- pariş iptalleri yaşandığını anlatan yapılanmasının, Afgan rejiminin, da işveren kesiminden yeni talepler gelme- ret almadım. İşveren bu süreçte 1300 tırması yayımladılar. Bu araştırma ka- Doğan, “Sektörde herkeste yük- ABD çekildikten sonra altı ay içinde ye başlayacak. TL ücret ödeyeceğini söyledi ama o sek bir endişe, gelecek korkusu yıt dışı çalışmanın kalbi sayılabilecek çökmesini beklediğini aktarıyor. n Artık güvenceli çalışma modeli işçi sınıfı ücreti hiç ödemedi. İşyerini devlete hâkimdi. İşçiler geçinmek için ça- Bağcılar ve Güngören semtlerinde yüz Taliban, Türkiye’yi işgalci güç olarak için daha fazla savunulmak zorunda kalınacak. lışmak ile ölüm riski yüksek olan kapalı olarak gösterdi ama bize mas- yüze görüşme ile yapılmış. görüyor. Afganistan’da, ABD’nin n İşverenler olası bir talep patlamasına bir hastalığa yakalanmak arasında ke ürettirdi. Araştırma için görüşülen işçilerin çıkışının ardından bir iç savaş olasılığı hızla yanıt vermek amacıyla işçileri daha sıkıştı” diye devam ediyor. n Nurten: Sigortasız çalışıyorum. yüksek. Kimi yorumcular da Çin’in yüzde 66.7’si sigortasız, kayıt dışı ça- fazla süre ile çalışmaya zorlayacak. Hükümet tarafından ilan edilen ön- “Tek yol tek kuşak projesi” ve lışıyor. Yüzde 88.5’i hiç yardım ala- Devlet yardımı hiç alamadım. n Aşırı bir hızlı üretim sürecine girilmesi lemlerin işçiler için mağduriyet ya- madencilik yatırımları bağlamında mamış. Sokağa çıkma yasağının oldu- n Birgül: Bir kere devletten 1030 TL nedeniyle istihdam artışı beklenmesini ise rattığını ve işverenin Kod 29 istis- Afganistan ve Pakistan ilişkilerine ğu günlerde çalışabilmek için evleri- aldım. Faturalarıma bile yetmedi. Ki- aşırı iyimser görüyoruz. Bu kayıt dışı yön- nasını adeta yaygın bir işten çıkar- işaret ederek “ABD bölgeyi daha da ne yakın işyerleri bulmuşlar ve yüzde ramı ödeyemedim. temlerle çözülecek. ma modeline dönüştürdüğünü ha- istikrarsızlaştıracak bir iç savaştan n İlkay: Virüse yakalandım. 65.3’ü işe yürüyerek gitmiş. n Hali hazırda istihdam edilenler, büyük tırlatan Doğan, pandemi sonrasın- hoşnutsuz olmayacaktır” diyorlar. Karantinadayken bu süre ücretimden Yüzde 50’si işyerinde fiziksel me- bir işsizler ordusunun baskısıyla karşılaşacak. dan da umutsuz, şunları söylüyor: Rejim, ülkesinin çocuklarını bu safe, maske ve hijyen kurallarına hiç kesildi. kargaşaya sokmaya hazırlanıyor.