Katalog

Alerji Si ol Anl Ar Aşıd An ÇeKinmeSin Uzmanlar, alerjisi olan kişilerin Co- pılmasının önem taşıdığını bildirdi. Prof. Dr. Dilşad Mungan “Önerimiz, aşının mut- vid-19 aşıları konusunda endişe yaşamaması gerektiğini, Sinovac veya BioNTech laka hastanede yaptırılması, sonra yarım saat gözlem altında bekletilmeleri. Pfizer aşılarından istediğini tercih edebileceğini belirterek, aşıların hastane ortamında ya- aşısıyla ilgili ciddi alerjik reaksiyon oluşması ihtimali 1 milyonda 4.6” dedi. l AA 28 HAZİRAN 2021 PAZARTESİ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlandı. Genç erkekler, eş 41 yıllık okurumuz gazetesini anlattı: seçiminde çekiciliğin peşinden giderken genç kadınlar kişiliğe Kusursuz eş ağırlık veriyor, ancak Herkes yaşlandıkça her iki cins de fiziksel özelliklere gereğinden Cumhuriyet çok değer verildiği görüşünde birleşiyor. acaba kim? okumalı Kadri Sualpay: Cumhuriyet son kale. ni neslin ve herkesin Cumhu- MEHMET İNMEZ riyet okuması gerekir. Gaze- yıldır Cumhuriyet gaze- te ülkenin gerçeklerini, kültür- 41tesi okuyucusu emekli sanatı ve yaşama dair her şe- gemi telsiz teknikeri Kadri Su- yi veriyor. Köşe yazarları, ek- alpay, Cumhuriyet sevdasını leri ile bilgi veriyor. Aydınlatı- anlattı. Cumhuriyet Vakfı’na yor. İşçinin, çocuğun ve kadı- bağışta bulunan Sualpay, nın hakkını hep savunur” diye “Cumhuriyet, o kadar şehitler konuştu. miş yetişkinlerde kadınlarla erkekler ara- rak doğurganlık düzeyleri daha yüksek olan vermesine rağmen duruşun- Gazetenin hiçbir zaman du- DErlEyEN: rİTa UrgaN sındaki fark da azalıyordu. 60 yaş ve üze- kendilerinden çok daha genç kadınları seç- dan vazgeçmedi. Cumhuriyet ruşundan taviz vermediğini usursuz bir eş arayışında insanların ri denekler söz konusu olduğunda da erkek- meyi rahatlıkla kaldırabilirler” diyor. son kale” dedi. anlatan Sualpay, “Yazıların- ilgisini çeken özellikler cinsiyete gö- lerde kişilik özelliklerine verilen değer ka- Ancak evrimsel ruhbilimde sıklıkla sözü Cumhuriyet gazetesinin en dan dolayı o kadar şehit verdi, güvenilir gazete olduğunu be- engellenmeye çalışıldı. Ama Kre farklılıklar gösterse de çevrimiçi eş dınlara kıyasla daha fazlaydı. edilen ana-babalık yatırımı kuramının “kalı- lirten Kadri Sualpay, “Güve- asla ilkeli duruşundan vaz- bulma sitelerinden yararlanan 7 bini aşkın cı cinsiyetçiliğe” katkıda bulunduğu gerek- Araştırmanın başyaza- nilir basın denilince ilk ak- geçmedi. Cumhuriyet son ka- Avustralyalı üzerinde yapılan bir araştırma çesiyle kimi araştırmacılar tarafından eleş- la Cumhuriyet gazetesi geli- le. Zaten onun gibi yazan baş- rı olan Queensland Teknoloji yaşlandıkça bu özelliklerin giderek benzeş- tirildiği de belirtiliyor. yor. Ben 1980 yıllarından iti- ka gazete kalmadı. Türkiye öl- tiklerine işaret ediyor. Üniversitesi’nden Stephen Whyte Araştırmada belli bir özelliği aşırı düzey- baren Cumhuriyet gazetesi çüleri dışında bir gazetecilik Araştırmada yaşları 16 ile 65 arasında de- de önemseyen kişilerin, başka özelliklere de “Kişilik özellikleri, yaşları daha alıyor ve okuyorum. Yurtdışın- yapıyor. Arkadaşlar ile konu- ğişen 7325 denekten olası eşlerinde 9 fark- fazlasıyla önem verdikleri görüldü. Bu örün- geçkin olan katılımcıları güzellik- da kaldığım yıllarda gazeteye şuruz. Gazetelerden Cumhu- lı kişilik özelliğinin bulunmasına ne denli tünün doğurganlığın ve gelir düzeyinin do- ten çok daha fazla ilgilendiriyor. ulaşmak zordu. Türkiye’de ga- riyet, içkilerden rakı. Ülkenin önem verdiklerini 0-100 arasında bir puan rukta olduğu yaşlarda-erkeklerde 25-40 ve Bu durum yaşla gelen bilgeliğin bir zeteyi aldırır, Türkiye’ye gel- medarı iftiharı” diyerek herke- vererek değerlendirmeleri istendi. kadınlarda 35-45 yaşları arasında- çok da- sonucu olabilir” diyor. diğimde okurdum. Bir gün da- sin ülke gerçeklerinde aydın- Kişilik özellikleri estetik (yaş, albeni, be- ha yaygın görüldüğünün altını çizen Whyte, hi okumadığım sayısı olmazdı. lanması için Cumhuriyet oku- den yapısı); kaynaklar (zekâ, eğitim ve gelir Stephen Whyte, kadınlarla erkeklerin se- bunu da yeğlenen özelliklerin yoğunluğun- Gazete okumadığım gün ken- ması gerektiğini söyledi. düzeyi) ve kişilik (güvenirlik, açık sözlülük, çimlerinde öncelik tanıdıkları özellikler ara- daki bireysel farklılıklara bağlıyor. dimi boşlukta hissederim. Ye- l İZMİR duygusal yakınlık) olmak üzere üç farklı bö- sındaki farklılığın psikolojide “ana-babalık Seçimler ve söylenenler lüme ayrıldı. yatırımı” adıyla bilinen evrimsel bir kurama Plos One adlı dergide yayımlanan araştır- bağlanabileceğine inanıyor. Bu kuram, anne Queensland Üniversitesi araştırmacıların- Mars’tan yeni bilgiler mada beden yapısı, albeni ve kişilik özellik- ya da babanın soyunu ve sahip olduğu özel- dan Brendan Zietsch de bu çalışmanın er- lerinin üçüne de her iki cins tarafından bü- likleri sürdürebilmesi için çocuklarına yap- keklerle kadınların eş seçiminde önemse- yük bir önem verildiğine, öte yandan gelir tığı harcamalar olarak tanımlanıyor. Bu ku- diklerini dile getirdikleri özelliklerin farklı- Yeraltı gölleri düzeyinin çok daha az önemsendiğine ta- rama göre, kadınlar yavrularının yaşamda lıklar gösterdiği yönündeki önceki bulgula- nık olundu. kalmalarını sağlamak amacıyla eş seçimin- rı pekiştirdiğini ancak insanların seçtikleri de çok daha ince eleyip sık dokuyorlar. eşle dile getirdikleri özelliklerin her zaman Yavru hayatta kalmalı uyumlu olmadığını gösteren verilerin de gi- sanılandan fazla Evrimsel gerçekler 18-25 yaşlar arasındaki erkeklerin çeki- derek arttığını belirtiyor. Çalışmanın cinsel- cilik ve fiziksel görünüme öncelik tanıdık- Araştırmada yer almayan Deakin lik ve cinsel kimlik ile ilgili daha geniş kap- ları, ancak yaş ilerledikçe erkekler için bu Üniversitesi’nden Beatrice Alba da cinsiyet- samlı bir çalışma olan Avustralya Cinsiyet özelliklerin giderek önemini yitirdiği görü- ler arasındaki farklılıkların birçoğunun top- Araştırması’nın bir parçası olduğunu belir- lürken, kadınlarda yaş, eğitim, zekâ ve ge- lumsallaşmanın etkisinden kaynaklandığı- ten Whyte, denekleri çevrimiçi buluşma si- lir düzeyleri, güvenirlik ve duygusal ya- nı ancak kimilerinin de evrimsel gereksi- telerinin kullanıcılarından oluşan bu çalış- kınlık gibi özelliklerin çok daha ağır bastı- nimler tarafından yönlendirildiğini dile ge- manın toplumun genelini yansıtmıyor olabi- ğına tanık olundu. tiriyor. Alba “Gebe kalmak ve emzirmek zo- leceğinin de altını çiziyor. 25 yaşını geçmemiş genç kadınlar kişilik runda olmayan erkekler çok daha fazla sa- The perfect partner: how age affects özelliklerine aynı yaştaki erkeklerden çok yıda çocuğa sahip olabilirler; olabildiğince what men and women find attractive, daha fazla önem verseler de 30 yaşını geç- çok sayıda kadınla birlikte olmayı ve eş ola- The Guardian 1) Çin – 6 bin 543 TWh 7) Norveç – 124 TWh 2021 2) ABD – 3 bin 989 TWh 8) Bengladeş – 70 TWh 10 maddede 3) Türkiye – 231 TWh 9) Google – 12 TWh ars’ın güney kutbunda kat- tında yatan su buzu hakkında ELEKTRİK 4) Dünyadaki tüm bilgisayar ve- 10) Facebook – 5 TWh Mmanlı tortular üzerinde in- 2018’de elde edilen bulguların ri merkezleri – 205 TWh Kaynak: VisualCapitalist, Internet celemeler yapan araştırmacılar, devamı niteliğinde. dijital kültür TÜKETİMİ 5) New York Eyaleti – 161 TWh (Bir TWh, bir milyar kilo- büyük kısmı suyun donacağı NASA’nın Jet İtiş TANOL TÜRKOĞLU bölgelerde bulunan yeraltı gö- Laboratuvarı’nda (JPL) bir araş- ÖRNEKLERİ 6) Bitcoin Ağı – 129 TWh watt-saattir) lü gibi görünen alanlar keşfetti. tırmacı bilim insanı olan Jeff- Gazeteduvar’ın haberine göre, rey Plaut, “Bu sinyallerin sıvı su araştırma ekibi, değişiklik gös- olup olmadığından henüz emin teren toz, su buzu ve donmuş değiliz ama ilk araştırmanın Erken uyananda depresyon riski daha düşük karbondioksit, yani kuru buz tespit ettiğinden çok daha yay- katmanları barındıran bu biri- gın oldukları görülüyor” diyor: ç saatimiz uyku- uyanıklık ritmini, kintilerin hacmini ölçtü. Bu kat- “Ya Mars’ın güney kutbunun al- İmetabolizmamızı ve ruh halimizi be- manlar, içlerinde, Mars’ın iklim- tında yaygın durumda sıvı su lirlemesine rağmen her insanda farklı sel tarihinin hikâyesini barındı- yatakları mevcut ya da bu sin- işliyor. Peki neden? rıyor. Kış koşulları, bilim insan- yaller farklı bir oluşumun gös- Araştırmacılar herkese Fiziksel ve genetik faktörlerin etki- larının incelediği donmuş hal- tergesi.” Radar dalgaları, han- güne balkonda veya leriyle oluşan, biyolojik saatin altın- deki katmanları meydana ge- gi malzemeye çarptığına bağlı bahçede başlamalarını da yatan davranışsal görünüme kro- öneriyor. Sabah tirdi. Tıpkı Dünya gibi, Mars’ın olarak farklı biçimlerde geri dö- notip denir. Bir kişinin kronotipi onun ışığının olumlu da sonuncusu 400 bin yıl ön- nüyor ve su, bu radar dalgaları 24 saatlik zaman diliminde hangi va- yanlarından ce yaşanan kendi buzul çağla- için güçlü bir yansıtıcı element. kitlerde uyumaya meyilli olduğunu ifa- faydalanabilmek için rı mevcut. Verilerden yansıyanlara göre de eder. Kronotipte en belirleyici olan işe bisikletle gitmek de Ekibin ulaştığı sonuçlar, ge- bu madde sıvı su ya da su bu- genler. Genler bazı insanların erken önerilenler arasında. zegenin güney kutbunun al- zu. l Haber Merkezi Gece uyanık kalanlara kalkmalarına diğerlerinin ise gece geç ise ekranların mavi saatlere kadar uyanık kalmalarına ne- kipçisini kullandıkları gibi tüm ka- ki etkisi ve sabah güneşiyle sağlanan ışığından sakınmaları den olurlar. Biyolojik ritim üzerinde DSÖ’den Delta varyantı uyarısı: önerilmekte. Özellikle tılımcılara uyku alışkanlıkları sorul- olumlu ruh haliyle açıklıyorlar. Özel- cinsiyetlerin de etkisi var. cep telefonu, tablet du. Gen analizi içinse iç saat üzerin- likle de sabah güneşi iç saatimizi, gün Cambridge Broad Enstitüsü’nden veya bilgisayar, de etkili olan ve biyolojik ritmimizin saati ile senkronize ediyor. Ayrıca ışık Iyas Daghlas, kronotipin depres- uykuya yatmaya yüzde 12 ila 42’sini belirleyen 340 “mutluluk hormonu” olarak bilinen se- yon üzerinde de etkili olduğunu bul- Maskeye devam yakın bir zamanda gen varyantı değerlendirildi. rotoninin salgısını tetikliyor. Seroto- du. Aslında daha önceki araştırma- kullanılmamalı. Çünkü Sonuçlara göre kalıtsal yapıları ne- nin eksikliğinin depresyona neden ol- lar da sabahları geç kalkan ve gece- ünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yaptırmış kişilerin bile maske bunlar uyku hormonu deniyle erken kalkan kişiler, çok en- duğu da biliniyor. Uzmanlara göre, ge- leri uzun süre uyanık kalanların dep- Dçok daha hızlı yayılan Del- takmaya devam etmesi ge- olan melatoninin der olarak ağır depresyon geçiriyor- celeri geç saatlere kadar uyanık ka- resyona daha yatkın olduklarını gös- ta varyantı nedeniyle yeni bir rektiğini söyledi. yeterli miktarda lar. Yani kişiler ne kadar erken kalkar- lanlarda depresyonun riskinin daha termişti. Fakat bu gece uyanık kal- uyarıda bulundu. DSÖ yetkilisi önlemler için salgılanmasını sa depresyon riski de o denli azalıyor. yüksek olması, bu kişilerin günün rit- ma davranışının depresyonun bir so- DSÖ yetkilisi Mariangela Si- “Toplum arası bulaşın devam önleyerek, Araştırmacılara göre ‘depresyon ris- mine ayak uydurmakta zorlanmalarıy- nucu mu olduğu, yoksa depresyo- uykuya dalmayı mao, Delta varyantının yayıl- ettiği durumlarda, aşılı bi- ki her saat başına yüzde 23 oranında la ilgili olabilir. nu mu tetiklediği bilinmiyordu. Son zorlaştırmakta. masını önlemek için yalnız- le olsanız bu hâlâ son derece düşüyor’. Genetically Proxied Duirnal Prefe- araştırmada 840.000 kadın ve erke- ca aşıların yeterli olmayaca- önemli” ifadelerini kullandı. Araştırmacılar, erken kalkmanın rence, Sleep Timing, and Risk of ğin, kalıtımı, depresyon riski ve gün- ğını vurgulayarak, iki doz aşı l Haber Merkezi olası koruyucu etkisini, gün ışığının Major Depressive Disorder, Jama düz-gece ritmi incelendi. Katılımcı- beyindeki uyarıcı maddeler üzerinde- Network, 26.05.2021. lardan bir kısmı taşınabilir uyku ta-