Katalog

20 HAZİRAN 2021 PAZAR İNCELEME 9 DIŞ POLITIKADA GELIŞMELER NATO 2030... NATO toplantısı, Çin’in Orta(daki) Asya! ATO’nun 14 Haziran Brüksel zirve- si, Türkiye açısından Erdoğan - Bi- Nden ilişkileri zemininde tartışıldı ama büyük fotoğraf ABD’nin yeni dönem he- önlenemeyen yükselişi defleriydi. AB daha çok kendi derdine düştüğü için küresel anlamda Amerikan politikalarına teslim olmuş durumda. NATO’nun 2030 hedefi şu sloganla ilan edildi: Yeni bir çağ için birliktelik! Bunun Türkçesi şu: ABD - NATO’nun kapsama alanı dışında oluşacak tüm güçleri kontrol altına almak için yeni bir hamle! PAZAR YAZILARI Bunun da hedefi açık: Rusya ve Çin. eçen haftanın en önemli Bu iki ülkenin arasında da Orta Asya siyasal olayı, önce var. Orta Asya’nın da en yumuşak karnı Gİngiltere’de yapılan G7 Afganistan. Erdoğan’ın ABD’nin çekilme- ardından Brüksel’de yapılan sinden sonra Afganistan’da güvenliği sağ- NATO toplantıları ve sonrasında layabilecek tek gücün Türkiye olduğunu söylemesi işte bu bakımdan büyük önem gerçekleşen Biden - Putin taşıyor. zirveleridir. NATO toplantısından sonra HHH Bu yazımızda, bu toplantılar, ABD Başkanı Biden ile Rusya Gelinen durum son 30 yılın özetini ge- NATO’nun yeni stratejisi ve rektiriyor. Devlet Başkanı Putin yüz Türkiye’ye yansımaları üzerinde 1991’de Sovyetler Birliği’nin çökmesinin durulacaktır. Önce özet bir giriş yüze görüşmek için Isviçre’nin ardından Doğu Avrupa ülkelerini AB ken- yapalım. Cenevre kentinde bir araya di bünyesine, ABD de NATO şemsiyesine Bilindiği gibi NATO, 2. Dünya geldi. Toplantı aralıksız dört aldı. Türkiye’nin etrafına da krizli bölgeler Savaşı sonrası Sovyet Rusya’nın saat sürdü. Bu görüşme, kaldı. Balkanlar’dan 10 yılda sekiz devlet yayılma politikasına karşı 4 Nisan çıktı. Her biri acılarla, sancılarla, iç savaş- kuşkusuz çok önemli. 1949’da kuruldu. larla doğdu. AB’den ABD’ye bütün coğraf- Dış ilişkiler yorumcularına Bu sırada Kore Savaşı patlak yalar Balkanlar’daki iç savaşlara bakışta göre toplantıda Moskova - verdi ve Türkiye, bu savaşın önceliği kendi çıkarlarına verdi. Joe çıkışından beş gün sonra, 30 Washington arasında buzları En kanlısı Bosna Hersek iç savaşı oldu. Biden Haziran 1950 tarihinde Güney eriten kararlar alındı. 1991 - 95 arasındaki dört yıllık iç savaşta Vladimir Kore’ye bir tugay asker gönderdi. 250 bin insan öldü, üç milyon nüfuslu ül- Putin Kore Savaşı’nda Türkiye, 1200 kede bir milyon kişi göç etti, 50 bin kadın dolayında şehit, kayıp, gazi ve esir tecavüze uğradığı. verdi. Bu bedel karşılığında da O yıllarda bu coğrafyaya yaptığımız ge- SOYKIRIM Türkiye, 18 Şubat 1952 tarihinde zileri şöyle kitaplaştırdık: Çin, NATO üyesi devletlerle ABD Başkanı Biden de yeni ve Balkanlar... “Bal” tadının ve “kan” koku- NATO’ya alındı. sınırdaş olmadığı gibi Avrupa’ya karmaşık silahların yayılmasını KONUSU sunun diyarı! Türkiye, NATO’nun Hıristiyan da bir tehdit unsuru değildir. önlemek için bir stratejik diyalog Balkanlar’a NATO şemsiyesi altında olmayan tek üyesidir. NATO Ancak ABD ile her alanda mekanizması kurma konusunda rüksel’e giderken havaalanında, Türkiye de asker gönderdi. Türkiye orada temelde, Sovyet Rusya’nın rekabet içindedir. Sonuçta NATO uzlaşıldığını belirtti. Biden ayrıca BBiden’ın 1915 olaylarını soykırım ola- bulunma şeklini uluslararası hukuk çerçe- liderliğinde kurulan Varşova toplantısında en çok konuşulan “Şu anda Putin’in en son istediği rak kabul etmesini gündeme getireceği- vesinde en küçük tartışmaya meydan ver- Antlaşması’na karşı askeri bir konu, Çin oldu ve NATO bildirisinde şeyin, yeni bir soğuk savaş ni söyleyen Erdoğan, görüşmelerden son- meyecek meşruiyette gerçekleştirdi. savunma örgütüydü. 1950’den yer aldı. olduğunu düşünüyorum” dedi. ra yaptığı açıklamada “Hamdolsun bu ko- Ardından Kafkaslar karıştı. Rusya 1990’a kadar 40 yıl süren Soğuk NATO konusunda uzman olan Putin yönetimine karşı olan Aleksay nu hiç gündeme gelmedi” dedi. 2000’lerin başında toparlandıktan sonra Savaş stratejisinin yürütülmesinde diplomatlar bu durumu şöyle Navalniy konusunda da görüşlerinin Konunun gündeme gelmemesini “ham- Kafkaslar’ın “iç işi” olduğunu ne pahasına NATO başrolü oynadı. özetliyor: değişmediğini belirten Biden, dolsun” diye nitelendiren Erdoğan’ın ko- olursa olsun ilan etti. Putin ilk göreve ge- Sovyetler Birliği’nin 1990 “NATO Bildirgesi’nde Çin’in en “Navalniy’nin tutukluyken ölmesinin nuyu aslında kendisinin özellikle günde- lirken en etkili vaat olarak şunu söyledi: başlarında dağılışından sonra önemli konu olarak ele alınacağı sonuçlarının Rusya için yakıcı Rusya’ya onurunu iade edeceğim! me getirmesi ve Biden’a karşı şikâyetçi ol- NATO’nun yaşam alanı tartışmalı hiçbir zaman beklenmezdi.” olacağını Putin’e açıkça söyledim” Rusya, kötü giden ekonomisine kar- ması gerekirdi. hale geldi. dedi. şın tüm askeri gücünün beşte birini Erdoğan, Biden’ın “soykırım çıkışına” iti- Mademki Varşova Paktı Görüşmeyle ilgili yayımlanan Kafkaslar’a konuşlandırmayı göze alıp böl- raz etmeyerek ve “hamdolsun gündeme gel- NATO BILDIRGESI dağılmıştı. NATO ne yapmalıydı? ortak bildiride ise “Bugün, geyi kontrol altına aldı. medi” diyerek kendisiyle ilgili siyasal tarihe NATO toplantısının ardından NATO’nun dağıtılması yönünde O günlerden bugünlere geldik... nükleer savaşta kazananın “ibretle” geçmiş bulunuyor. 79 maddelik sonuç bildirgesi düşünce yoğunluk kazanıyordu. Görünen o ki sırada Orta Asya var. olmayacağına ve böyle bir savaşın Erdoğan - Biden görüşmesinden sonra he- yayımlandı. Bu noktada yeni düşman “yeşil Balkanlar’ın yanı sıra Orta Asya’ya yaptı- asla başlatılmamasına yönelik yetler arasında yapılan görüşmelerin ayrıntı- Görüşmelerin tersine bildiride, Çin tehlike konsepti” ortaya atıldı, yeni ğımız inceleme, araştırma gezilerini de şu bağlılığımızı tekrar belirtiyoruz. ları da henüz ortaya çıkmış değildir. konusu daha yumuşak ifadelerle başlıkla kitaplaştırdık: tehlike “radikal İslam” olarak kabul Stratejik istikrar konusunda sağlam ortaya konuldu. Şöyle ki: Orta(daki) Asya Ülkeleri! edildi, böylece NATO’nun yaşaması ve güçlü, kapsamlı bir ikili diyalog Çin’in zorlayıcı politikalarından 300 yıllık aradan sonra bağımsız dev- sağlandı. başlatılacak” denildi. TÜRKIYE’NIN endişe duyulduğu, ülkenin nükleer let kurmayı başarmış bu ülkeler başlangıç- 1991 - 2021 arası geçen 30 Bu sözler, iyimser bir cephaneliğini hızla genişlettiği ve ta yön seçmede zorlandı. Rusya’nın Orta yılda önemli değişimlerden birisi, hava yaratıyor. Ancak erken YENI KONUMU Rusya ile askeri işbirliği yaptığı Asya’ya bakışını göstermesi bakımından Varşova Paktı’na üye olan sekiz değerlendirme yapılmaması, belirtildi. Bildiride; “Çin’i uluslararası usya ve Çin’in denetlenmesi yönünde bir anımı paylaşmak isterim. Moskova’dan devletten Rusya dışındaki yedi gelişmelerin beklenmesi doğru taahhütlerini yerine getirmeye ve Özbekistan’ın başkenti Taşkent’e uçacak- Rsert politikalarına geri dönmek isteyen devletin NATO üyesi olmasıdır. olacaktır. tım. Doğal olarak havaalanının uluslarara- büyük güç rolüne uygun olarak ABD yönetimi, NATO’yu da bu politikaya Ukrayna da NATO’ya kabul edilme sı bölümüne gittim. Taşkent’e uçak yok. uzay, siber alan ve deniz de dahil dönüştürmüş bulunmaktadır. Böylesi bir aşamasındadır. Sorduğumda şu yanıtı aldım: olmak üzere uluslararası sistemde ABD’NIN PLANI ortamda Rusya ile en uzun ve geniş sınır “Tüm Orta Asya ülkelerine uçuşlar iç sorumluluklara uygun davranmaya ABD Başkanı Biden ile Rus Devlet komşusu olan ve Çin’in İpek Yolu proje- hatlardan yapılır!” ABD’NIN YENI çağırıyoruz” ifadeleri kullanıldı. Başkanı Putin neden görüştü? ABD sinde kilit noktada bulunan Türkiye’yi de Orta Asya ülkeleri bu yaklaşımın gölge- Bildiride iklim değişikliği gibi bu görüşmeyi neden istedi? Bu bu politikanın ve NATO konseptinin içi- POLITIKASI sinde bağımsızlığının 30. yılını tamamladı. ortak sorunlara karşı da Çin ile konuda en önemli etkenin Çin’in ne çekmek Batı dünyasının çıkarlarına uy- ABD başkanlığına seçilen Biden, Geçenlerde Kazakistan’ın Ankara Büyü- ilişki kurmaya değer verildiğinin büyük gelişmesi ve elde ettiği güç gundur. Ancak Türkiye’nin milli çıkarları- uzun yıllar senatörlük yapmış ve kelçisi Abzal Saparbekuli bu süreci çok altı çizilerek “Karşılıklı şeffaflık ve olduğu kuşkusuzdur. na ters düşen noktalar vardır. Obama döneminde sekiz yıl başkan güzel özetledi. Dedi ki: anlayış hem NATO’ya hem de Çin’e Biden - Putin zirvesinin arka Türkiye, bu toplantıda uysal bir tutum yardımcılığı görevini yürütmüştür. “Herkesin iç karışıklık beklediği bir or- fayda sağlayacaktır” önerisi ortaya planında, ABD’nin Rusya’yı yanına içinde kendisiyle ilgili konular üzerinde ıs- ABD’nin “kurulu kapitalist tamdan barış içinde çıktık. Kurucu Cum- atıldı. çekerek Çin’i yalnızlaştırma rar etmedi. Üstelik en tehlikeli bir alan sistemi”ne sadık ve bağlıdır. hurbaşkanımız Nursultan Nazarbayev ken- politikasının olduğu belirtiliyor. olan Afganistan’da gönüllü görev talep etti. Biden’ın başkanlığında ABD, eski di isteğiyle görevi 2019’da Kasım Cömert Rusya’nın Çin’den koparılarak politikalarına dönüş yapıyor. Tokayev’e devretti ve demokrasi adımları- BIDEN - PUTIN Çin’in de yalnızlaştırılarak ABD, yeni savunma politikalarında nın en büyüklerinden birini attık.” SORUNLAR GÖRÜŞMESI denetlenmesi amaçlanıyor. HHH Rusya ve Çin’i hedef olarak alıyor. NATO toplantısından sonra ABD Orta Asya’daki Türk Cumhuriyetleri- Son G7 ve NATO toplantısında bu Başkanı Biden ile Rusya Devlet ÖTELENDI nin yanında başta Afganistan olmak üze- durum açıkça belirginleşti. ERDOĞAN - BIDEN Başkanı Putin yüz yüze görüşmek re içinde Türklerin de olduğu başka dev- rdoğan - Biden görüşmesinde aslında için İsviçre’nin Cenevre kentinde bir GÖRÜŞMESI letler var. Eher iki taraf da köklü anlaşmazlıkları ar- KÜRESEL SAHNEYE araya geldi. Cumhurbaşkanı Tayyip Türkiye’nin Afganistan’da ABD’den gö- ka plana iterek ve temel sorunları şimdi- Bu durum önemlidir. ABD Erdoğan’ın NATO zirvesi rev devralıyor havası pek çok bakımdan GERI DÖNÜŞ lik görmezden gelerek yeni bir tablo yeni Başkanı Ronald Regan ile Sovyetler çerçevesinde geçen pazartesi günü tehlikeli. Her şeyden önce bu ülke içindeki Geçen hafta yapılan NATO bir sahne yaratmak istiyorlar. Sorunlar, bir Türklerin de Taliban tarafından hedef hali- Birliği Devlet Başkanı Mihail ABD Başkanı Joe Biden ile yaptığı zirvesinde NATO’nun eski gücüne bakıma şimdilik halının altına süpürüldü. ne getirilme tehlikesi var. Gorbaçov, bundan 36 yıl önce ilk yüz yüze görüşmeye gelince... kavuşması için Kafkasya’dan Bugün Türkiye’nin en sorunlu ve tar- Şahsım rejimi ile birlikte yurtdışına as- Kasım 1985’te bir araya Görüşmede, ABD - Türkiye Asya’ya, Güney Amerika’dan tışmalı olduğu ülke, ABD’dir. ABD ile ker gönderilmesinde Meclis’in devre dı- gelmişlerdi. Daha sonra 16 Temmuz arasındaki en önemli sorunlar Pasifik’e kadar tüm cephede Türkiye’nin ulusal çıkarları birbirle- şı kalması söz konusu. Biden o yüzden, 2018’de Putin ve Trump bir araya S-400, PKK/YPG terör örgütü genişleme ve güçlendirme riyle çelişmektedir. Unutmayalım ki “Erdoğan’la çalışılabilir” diyor. geldiler. gibi iki büyük konunun üzerinde olacağı açıklandı. Başkan Trump Türkiye’nin terörist olarak ilan ettiği ve Azerbaycan, ABD’nin bölgede yanına Geçen hafta ABD ve Rusya tartışma açılmadığı, bu konuların döneminde ikinci plana itilen NATO, çatıştığı PKK/PYD’nin her alanda en bü- almak istediği ülkelerin başında geliyor. devlet başkanları tekrar bir araya arka plana atıldığı anlaşılıyor. Biden döneminde yeniden güç yük destekçisi, ABD’dir. Kâbil-Bakû uçak seferlerinin haftada iki- geldiler ve aralıksız dört saat süren Dünyanın en sorunlu bölgesi olan kazanıp, ABD’nin temel çıkarlarına ye çıkması keşke turizm, ticaret merkez- bir toplantı yapıldı. Ortadoğu’da ABD’nin Türkiye ile hizmet etme yolunda yeniden li olsa! Bu görüşmelere ABD Dışişleri daha yakın ilişki kurma politikası AFGANISTAN dünya politikasına giriyor. Önümüzdeki dönemin değişmeyecek Bakanı Blinken ile Rusya Dışişleri izleyeceği anlaşılıyor. Türkiye’nin Biden, NATO toplantısının başlıklarından biri şu olacak: Bakanı Lavrov da katıldı. tekrar NATO içine çekilmesi yapıldığı Brüksel’deki Türkiye 1’den büyüktür! KONUSU Bu görüşme, kuşkusuz çok ile Rusya ve Çin denkleminde konuşmasında, ABD’nin AB ve irveden Türkiye için ne sonuçlar çık- önemlidir. Dış ilişkiler yorumcularına Türkiye’nin tampon olması NATO’yla birlikte çalışmalarının göre Moskova - Washington isteniyor. Ztı, sorusunun yanıtı, “Türkiye için Af- güçlendirileceğini belirterek Akit TV’ye tazminat haczi ganistan görevi çıktı”dır. Ancak Türkiye arasında buzları eriten kimi kararlar Ancak Suriye’nin kuzeydoğusuna “Amerika küresel sahneye geri alındığı da belirtiliyor. yerleşmiş olan ve ABD tarafından bu göreve kendisi gönüllü oldu. döndü” dedi. stanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem Türkiye’nin bu yeni rolüne Görüşmelerin “oldukça siyasal, askeri ve lojistik yönde İİmamoğlu, kendisine hakaret eden ve ken- yapıcı” geçtiğini belirten Putin, desteklenen PKK/PYD terör Moskova’dan yanıt gecikmedi. Rusya disine 21 bin liralık tazminat borcunu öde- ÇIN’IN ÖNLENEMEYEN Dışişleri Sözcüsü Zaharova ve ardından “Büyükelçiler meselesini çözdük. örgütünün durumu ne olacak? meyen Akit TV’nin eşyalarına haciz koydurdu. Rusya ile ABD büyükelçilerinin ABD’nin FETÖ’ye desteği ne olacak? Kremlin Sözcüsü Peskov, Türkiye’nin YÜKSELIŞI İmamoğlu’nun avukatları icra memurlarıyla bir- Afganistan’da askeri varlığını bulundur- yeniden görev yerlerine dönmeleri F-35’ler konusu ve Halkbank Dünya nüfusunun yaklaşık likte Akit TV binasına giderek bazı bilgisayar ve konusunda Biden ile anlaştık. olayı ne olacak? masının ABD - Taliban uzlaşısına ay- dörtte birine sahip olan Çin, gerek televizyonları haczetti. kırı olacağını söylediler. Washington Biden ile siber güvenlik alanında Biden’ın 1915 olaylarını ekonomi gerekse dünya genel Olayı “İmamoğlu Haciz Baskınıyla Akit TV’yi karşılıklı danışmaların başlatılması “soykırım” olarak resmen ilan ise Türkiye’nin önerisine destek mesa- politikası alanında ABD’nin en Susturmak İstedi” başlığıyla haberleştiren Akit jı verdi. konusunda da anlaştık” dedi. etmesi durumu ne olacak? büyük rakibi durumuna gelmiştir. TV, söz konusu işlemle ilgili, “Sözde özgürlükleri Rusya ve ABD vatandaşı Ankara’ya yönelik insan hakları Dış politikada yoğun gelişmelerin oldu- Dünyanın en büyük döviz rezervi savunan CHP yine şaşırtmadı. Özgürlük kelime- ğu geçen haftanın ana noktalardaki temel tutukluların iadesi konusunda ihlalleri ile ilgili girişimler ne olacak? Çin’in elindedir ve ekonomi si CHP için kendi çıkarlarına hizmet edenler için bazı ödünler verilebilir. İki ülkenin Erdoğan - Biden görüşmesinde özeti böyledir. Kuşkusuz bundan sonra alanında ABD’yi geçerek dünyada geçerli. Bugün İmamoğlu, Akit Medya’yı sustur- gelişmeleri izlemek gerekiyor. dışişleri bakanlıkları bu yönde bunların ayrıntılı olarak ele birinci ekonomi durumuna gelmek mak için harekete geçti” ifadelerini kullandı. çalışacak. alınmamış olduğu anlaşılıyor. üzeredir. l İç Politika