Katalog

16 HAZİRAN 2021 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterl İn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 8.5450 10.3500 12.0570 18.39 1.443 3449.62 512.10 16 kuruş 20 kuruş 19.4 kuruş 0.43 puan 11.69 puan 50.11 lira 9.12 lira Erdoğan-Biden görüşmesi öncesi 8.29 lirayı gören dolar, dün 8.60’ın üstünü test etti Zirve ‘TL’ye yaramadı Sömürü ylardır Cumhurbaşkanı Tay- Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Biden arasındaki görüşmeyi “pozitif ve verimli” ola- ömürü; genel, ülkeler arası, ülke- yip Erdoğan ile yeni seçilen rak nitelediklerini ancak ilişkilerde- ye özgü nedenlerden kaynakla- görüşmenin ilişkilerdeki sorunları nasıl aşacaklarına dair AABD Başkanı Joe Biden ara- ki sorunları nasıl aşacaklarına dair Snanlar ayrımıyla irdelenebilir. ipucu vermemesi mali piyasaları olumsuz etkiledi. sındaki ilişkilerin nasıl olacağı- ipucu vermediklerini vur- Fransız düşünür, yazar Proudhon, XIX. yüzyılda sömürüyü, “mal sahip- na odaklanan mali piyasalar, önce- guladı. Yine uzmanla- 8.40’lı seviyelere çıktı. Dün ise güne İki ülke liderleri- lerinin, kapitalistlerin, üreticileri dış- ki gece Brüksel’deki NATO zirvesin- ra göre mali piyasa- layarak üreticilere vermedikleri değer 8.50 liranın üstünde başlayan dolar, nin, Biden’ın baş- de buluşan iki liderin görüşmesin- lar iki ülke arasın- fazlası” olarak tanımlamıştır. Mark- öğleden sonra ilk saatlerde 8.6020 kanlık koltuğuna den umdukları sonucu “şimdilik” daki ilişkilerin ge- sist yaklaşımda sömürü, “emeğin ya- liraya kadar yükseldi. Günü de 8.55- oturmasının ne- alamadı. lişimini F-35 uçak- rattığı değere, artı değere sermaye- 8.58 lira arasında dar bir bantta redeyse altı ay ar- Haziran ayı başında 8.88 lira ile ları, S-400 füzeleri darlarca el konulması, gasp edilme- yükseliş yönünde tamamladı. Avro dından ilk defa ön- tarihi zirve seviyesini test etmesi- gibi konular üzerin- sidir”. Sömürü, daha genel olarak iş- da 10.4115 liraya kadar yükseldi. ceki gün NATO top- nin ardından dolardaki zayıf seyir den takip etmeye de- gücüne katılma yeteneği olan bireyin, lantısı esnasında yüz ve Biden ile Erdoğan arasındaki gö- vam edecek. Ayrıca pi- Erdoğan Biden yaratılan değerden, katkısı olmadı- ‘Faiz’e bakılacak yüze görüştüğünü hatır- rüşmeye yönelik iyimser beklenti- yasaların gözü bu akşam ğı halde veya katkısının çok üstünde latarak zirveyi değerlendiren lerle, önceki gün sabah saatlerin- Kurdaki yükselişte ABD tahvil fa- açıklanacak olan Fed ve perşembe pay alması, yararlanması olarak algı- uzmanlar, Erdoğan ve Biden’ın yap- de 8.2865 liraya kadar gerileyen do- izindeki yukarı yönlü hareketler de günkü TCMB faiz kararlarında ola- lanabilir. Sömürüde, bir yanda ırk, kö- tıkları baş başa ve heyetler arası ken, renk, din, cinsiyet, sınıf ayrımı ol- lar, hemen bu görüşme sonrası önce etkili oldu. cak. l Ekonomi Servisi madan üreticiler; öte yanda da haksız yarar sağlayan sömürücüler yer alır. Sömürünün boyutu, sömürüyü mazur BİSAM’DAN AÇIKLAMA göstermez. Sömürüyü, yalnız mad- di çıkar sağlama olarak algılamamalı; haksız edinilmiş bir unvan, orun, sıfat, Yeni açlık sınırı güç de sömürüdür. Emekçi olarak sınıflandırılanlar ara- 2 bin 822 lira sında da çalışır, üretir, emekçi hare- ketini destekler gibi görünüp üreti- irleşik Metal-İş Sendikası Araş- len değeri üstlenen, örtülü şekilde iş- Btırma Merkezi’nin (BİSAM) vereni destekleyen, haksız edinmele- “Açlık ve Yoksulluk Sınırı, Ma- re yol açan sözde emekçiler de vardır. yıs 2021 Raporu”na göre mayıs- Uygulamada sarı sendika olarak nite- ta dört kişilik bir ailenin sağlıklı lendirilen işbirlikçi sendikacılık olduk- beslenmesi için aylık yapması ge- ça yaygındır. Sermayeden yana politi- reken harcama tutarı (açlık sını- ka izleyen siyasal partileri destekleyen rı) 2 bin 822 TL, buna ilave olarak sendikalar da sarı sendika olarak sınıf- bu ailenin diğer tüketim giderleri- landırılmalıdır. ni de içeren harcama tutarı (yok- Ülkemizde 24 Ocak 1980 kararları, sulluk sınırı) ise 9 bin 762 TL’ye 12 Eylül askeri darbesiyle sömürü, bo- yükseldi. Bu rakamlar geçen ni- yut kazanmıştır. Teşvik, kredi kolay- san ayında 2 bin 816 lira ve 9 bin lıkları, vergi ve varlık afları, yap-işlet- 739 liraydı. devret gibi finansman yöntemleri, grev Böylece dört kişilik bir ailenin hakkının kısıtlanması, toplu iş sözleş- sağlıklı beslenebilmesi için günlük melerinin etkisizleştirilmesi, sendika- En zengin ‘10 kişi’ ile en fakir ‘10 kişi’nin geliri arasındaki fark 14.6 kata çıktı yapması gereken gıda harcama- sızlaşmanın özendirilmesi gibi uygula- sı da 94.08 liraya yükseldi. Bu ra- malar sömürüyü artırmıştır. kam, Nisan 2021’de 93.85 liraydı. AKP döneminde mevcut sömürü araçlarına, adresi belli ihaleler, kamu l Ekonomi Servisi fonlarının denetimsiz harcanması, va- kıf alalamasıyla kamu varlıklarının öze- Gelir uçurumu büyüdü le aktarılması gibi araçlar da eklenmiş; sömürü siyasallaşmıştır. Sömürünün ÜİK’in “Gelir ve Yaşam Koşulları Araş- siyasallaşması, üretken kesimlerden tırması, 2020” raporu, Türkiye’deki eko- alınarak yandaşlara değer aktarılma- Tnomik krize eklenen salgının gelir dağı- sı, patron düzeninin doğal sonucudur. ‘Örtülü’ ikiye katladı lımını daha da bozduğunu ortaya koydu. Bu- Patron ve çevresi, ihale, kredi, ödül, na göre en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanı- atama, ek gelir sağlama, kamu varlık- dışı fazla ise 73.9 milyar lira. Ayrıca MUSTAFA ÇAKIR larını aktarma yollarıyla, kişi midesin- labilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun vergi geliri yüzde 51 artarak 423.7 NİSAN CİRO ENDEKSİ den bağlanır yaklaşımıyla çıkar sağla- toplamdan aldığı pay 2019’a kıyasla 1.2 puan azine ve Maliye Bakanlığı’nın milyar lira, faiz gideri yüzde 25.4 makta; yandaşlar da oylarıyla, övgüle- artarak yüzde 47.5’e yükselirken en düşük Hmayıs ayı merkezi yönetim büt- artarak 81.5 milyar lira oldu. riyle, biat ve itaat ederek patronu des- gelire sahip yüzde 20’lik grubun payı 0.3 pu- AVM’de ziyaretçi çesi sonuçlarına göre 2020’nin ay- teklemektedirler. Ülkemizdeki sömürü an azalarak yüzde 5.9’a düştü. Ayrıca en zen- nı ayına kıyasla gider yüzde 38 ar- Ziraat’a 1.7 milyar TL sınıfsal olmaktan ziyade siyasaldır. azaldı, ciro düştü gin yüzde 20’nin dışındaki bütün gelir grup- tarak 117.9 milyar lira, gelir yüzde Yine bütçe raporuna göre “gö- İç sömürüye dış kaynaklı sömü- larının gelirden aldığı pay azaldı. lışveriş Merkezleri (AVM) ve 53.5 artarak 104.6 milyar lira ol- rü de eklenmektedir. Tatar kökenli si- revlendirme giderleri” olarak ifa- Yine rapora göre 2019’dan 2020’ye orta- AYatırımcıları Derneği ile Aka- yaset adamı, iktisatçı Sultan Galiyev du. Mayıs 2020’de 17.3 milyar lira de edilmeye başlanan “görev zarar- lama yıllık gelir ilk yüzde 20’lik kesimde 8 (1880-1939), esas sömürünün ülke- demetre Research tarafından or- olan açık ise bu yıl 13.4 milyar li- ları” ise mayısta 20.6 milyar li- bin 899 liradan 9 bin 914 liraya, son yüz- taklaşa oluşturulan AVM Pera- ler arasında olduğunu, ekonomik açı- raya geriledi. Geçen yıl 7.6 raya fırladı. 5 aylık toplam de 20’de 65 bin 960 liradan 79 bin 960 lira- dan zengin ülkelerin, fakir ülkeleri sö- kende Ciro Endeksi’nin nisan ayı milyar lira açık veren fa- 51.3 milyar lira oldu. Ma- ya yükseldi. Gelir farkı da 7.4 kattan 8 ka- mürdüğünü haklı olarak savunmuştur. sonuçları açıklandı. Mart ve Ni- iz dışı denge de bu yıl li kurumların 5 aylık “gö- ta çıktı. Bu duruma, yüzde 10’luk dilimlerle Rezerv para, kredi, yatırım, dış tica- san 2021 döneminde kısıtlama- 575 milyon lira fazla- revlendirme gideri” de ret sömürü araçlarıdır. Rezerv para ol- bakılırsa ilk yüzde 10’un geliri 6 bin 817 li- lar doğrultusunda hizmet veren ya dönüştü. Yine ma- 3 milyar TL. Bu kapsam- ma, tüm dünyada geçerli para basma radan 7 bin 440 lira, son yüzde 10’un geliri AVM’lerde ciro endeksi Nisan yısta vergi geliri yüzde da Doğan Medya’nın De- (séigniorage) hakkı, parasal gelir sağ- 2021 döneminde, 2021 yılı mart 88 bin 860 liradan 108 bin 644 liraya yük- 66.9 artarak 92.3 milyar mir-ören tarafından alın- lamaktadır. ABD’de para basmanın ayı ile karşılaştırıldığında ve enf- lira, faiz gideri yüzde 44.3 seldi. Fark da 13 kattan 14.6 kata ulaştı. masında verdiği kredilerin sağladığı gelir, Fed tarafından hazine- lasyondan arındırılmadan incelen- artarak 9.7 milyar lira oldu. Mayıs geri ödenmediği iddiasıyla tartış- ye devredilmektedir. İngiltere’de BOE diğinde yüzde 19.7 azalarak 273 2020’de salgın nedeniyle vergi tah- Yoksul çoğaldı ma konusu olan Ziraat Bankası’na kârının yarısını hazineye aktarmak- puan olarak gerçekleşti. silatının ertelenmesi ise bu yılki ar- 5 ayda 1.7 milyar lira aktarıldı. Ay- Fert başına medyan gelirin yüzde 50’si ta, BOE’nin mülkiyeti de devlete ait AVM’lerde kiralanabilir alan tışta belirleyici oldu. rıca nisanda 52.7 milyon lira olan dikkate alındığında yoksulluk oranı 0.6 pu- bulunmaktadır. ECB’nin emisyondan (metrekare) başına düşen cirolar, Yılın ilk 5 ayında ise gider yüzde “örtülü ödenek” harcaması mayıs- an artarak yüzde 15, yüzde 60’ı dikkate alın- sağladığı parasal gelir, ulusal merkez Nisan 2021’de İstanbul’da 1488 14.8 artarak 550 milyar lira, gelir ta 103.1 milyon liraya çıktı. 5 aylık dığında yoksulluk oranı 0.6 puan artarak bankaları aracılığıyla üye ülkelere da- TL, Anadolu’da 742 TL olarak ger- yüzde 39.4 artarak 542.5 milyar li- harcaması toplamı ise 884.5 mil- yüzde 21.9’a yükseldi. Yoksul sayısı “yüz- ğıtılmaktadır. çekleşti. Nisanda bir önce aya gö- ra ve açık 7.5 milyar lira oldu. Faiz yon liraya yükseldi. l ANKARA de 50”ye göre 12.3 milyon, “yüzde 60”a 17.9 Kredi ve yatırım da dış sömürü araç- re ziyaret sayısı endeksinde de milyon kişiye ulaştı. l Ekonomi Servisi larıdır. Yayılmacı ülkeler, bastıkları pa- yüzde 41.5’lik bir azalış olduğu rayı, geliri düşük ülkelere yüksek fa- gözlemlendi. Nisan 2021 dönemi izle borç vermekte, ayrıca kredi riski- ziyaret sayısı endeksinde ise bir TOHUMDAN KADEHE ni sigorta ederek primini de (CDS) ma- önceki yıl AVM’lerin kapalı olması liyete eklemektedirler. Yerli uzantıların nedeniyle yüzde 675’lik artış ya- katkısıyla, yabancı sermaye yatırımla- şandı. l Ekonomi Servisi Mey Diageo’dan rı özendirilmekte, üretim montaj sana- yine dönüşmekte, kâr yanı sıra yurtdı- şından yüksek fiyatla girdi alımı yapıla- BKM’DEN VERİLER 320 çevreci proje rak transfer fiyatlandırması yoluyla da irleşmiş Milletler’in belirlediği Sür- yurtdışına örtülü kâr, sermaye aktarıl- Üç ödemeden Bdürülebilir Kalkınma Amaçları’nı makta, yerli sanayinin de gelişmesine engel olunmaktadır. Yabancı sermaye, imzalayan Mey Diageo, İlk Sürdürüle- biri ticari karttan bilirlik Performans Raporu’nu yayım- zamanla geldiği ülkenin lehine baskı ankalar Arası Kart Merkezi’nin aracı olmaktadır. ladı. 2017 yılından bu yana 320 sür- B(BKM), 2021 Mayıs ayına iliş- Ekonomik açıdan gelişmiş ülkeler, dürülebilirlik projesini hayata geçir- TİM Marka Konseyi, ortalama ihracat değerini de artıracak kin kartlı ödeme verilerine gö- dış ticareti sömürü aracı olarak kullan- diklerini belirten Genel Müdür Le- re Mayıs 2020 ile kıyaslandığında makta, teknolojik gelişme, yeni ürün vent Köprü, karbon ayak izinden su kredi kartı adedinde yüzde 11’lik, alalamasıyla ihraç ürünlerinin fiyatları- kullanımına, ambalaj malzemesi kul- nı yükseltmekte; gelişmekte olan ülke- banka kartı adedinde yüzde 3’lük, lanımından toprağa sıfır atığa ka- ‘2 dolar’ için çalışacaklar ön ödemeli kart adedinde ise yüz- lere serbest ticaretin faydalarını telkin dar önemli gelişmeler kaydettik- ederken; kendileri, örtülü olarak koru- de 43’lük artış yaşandı. Toplam ürkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), lah 2 doların üzerine çıkaracağız. Kon- lerini açıkladı. Köprü, şunları söyle- macılık yapmakta, kotalar, ek vergiler kart sayısı ise 269.3 milyon ade- Tsalgın sonrası dönemin yeni kü- sey sayesinde dünya ile yarışan mar- di: “Tarıma dayalı endüstrinin koyarak, ithalatı kısıtlamakta, ihracatçı de ulaşarak geçen yılın aynı döne- resel fırsatları değerlendirmek, mar- ka sayımız artacak” dedi. Gülle, sorun- bir temsilcisi ve hem çift- ülkelere baskı yaparak, ihracat kotaları mine göre yüzde 11 arttı. kalı ihracatı ve ihracattaki katma de- lar üzerine bu rakamın salgın nedeniy- çi hem de sanayici olan bir dahi koydurtmakta, dış ticaret haddini Geçen ay ticari kredi kartlarıy- ğeri artırmak amacıyla TİM Marka le 1 dolar civarına indiğini, Çin’in raka- şirket olarak sürdürülebi- kendi lehlerine değiştirmektedirler. la yapılan ödeme tutarı 2020’nin Konseyi’ni kurdu. mının 1.75 dolar olduğunu belirtti. lir ekonomiye inanıyoruz.” Süreğen iç ve dış sömürü, halkımı- aynı dönemine göre yüzde 67 ar- Türkiye’nin önde gelen markalarının TİM Marka Konseyi Başkanı Süley- Tedarik Zinciri Direktö- zı yoksullaştırmakta, yoksulluk sınırı- tarak 27.9 milyar TL olurken tica- temsilcileriyle birlikte dün basın top- man Orakçıoğlu ise yeni nesil reka- rü Kürşat Apan ise “Sürdü- nın altında yaşamaya zorlamaktadır. ri kredi kartları ile yapılan ödeme- lantısı düzenleyen TİM Başkanı İsmail bet ortamına dikkat çekerken TUR- rülebilirlik yaklaşımımı- Sömürüden yakınmak, bilinenleri yi- lerin toplam kredi kartı ödemeleri Gülle, “Türkiye Cumhuriyeti”nin başlı QUALITY programında kazandıkla- zın temelini ‘Tohum- nelemek sorunu çözmemektedir. Sö- içindeki payı geçen yıla göre arta- başına güçlü bir marka olduğunu, bu- rı tecrübeleri yeni oluşumda kullana- dan kadehe kadar mürünün sonlanması ütopya olmasına rak yüzde 30’a ulaştı ve her 3 TL nu daha da yükseltmek için çalışacak- caklarını belirtti. Orakçıoğlu ayrıca sürdürülebilirliğe ön- karşın; yine de sömürüyü azaltıcı ön- kredi kartı ödemesinin 1 TL’si ti- larını vurguladı. Gülle, “Markalarımızı konsey projelerinin hazırlanmasın- cülük etme’ prensi- lemler almak, uygulamasına yönelmek cari kredi kartlarıyla gerçekleşti. uluslararası arenada güçlendireceğiz. dan sonra bunların nasıl finanse edi- bi oluşturuyor” di- amaçlanmalıdır. l Ekonomi Servisi Levent Köprü Bunun sonucu olarak ortalama ihracat leceğinin de netleşeceğini belirtti. ye konuştu. birim değerimizi 2030’a kadar inşal- l Ekonomi Servisi