Katalog

EKONOMİ DOLAR AVRO ekonomi@cumhuriyet.com.tr STERLIN FAİZ BORSA 11 22 NİSAN 2021 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 8.1950 7.7 kuruş 9.8590 7.9 kuruş 11.4160 5.4 kuruş 18.07 0.13 puan 1.330 34.79 puan 3183.75 58.44 lira 469.22 7.44 lira 1 Mayıs İşçi Bayramı’nı DİSK meydanlarda, Türkİş sosyal medyada kutlama kararı aldı ‘Yan yana olacağız’ Pandemide ikinci kez kutlanacak olan 1 Mayıs’ta, herkese aşı, acil ve zorunlu işler dışında 4 hafta kapanma, vergi dışı asgari ücret gibi talepler öne çıkarılacak. Emekçi, bu yıl AKP iktidarının pandemi gerekçesiyle getirdiği yasaklarla karşılayacak 1 Mayıs’ı. İktidarın yasaklarına karşın DİSK, KESK, TMMOB ve TTB, 1 Mayıs’ta meydanlarda kutlama kararını açıklarken Türkİş de bir hafta boyunca sosyal medyadan taleplerini dile getirecek. Dün ortak bir toplantı düzenleyen DİSK, KESK, TMMOB ve TTB, “Umut Yan Yana” sloganıyla 1 Mayıs programını açıkladı ve iktidara “Akıl, bilim ve hukuk dışı engellemelere kalkışmayın” çağrısı yapıldı. Salgınla geçen bir yılın, mevcut düzenin, insanlığın temel sorunlarının çözümünde ne kadar yetersiz kaldığını acı bedeller ödenerek bir kez daha gösterdiği kaydedilen açıklamada, “Lebaleb kongrelerde halk sağlığı sorunu yaratanlar, 1 Mayıs yasaklarına pandemiyi gerekçe gösteriyor” denildi. Patrona değil işçiye DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu da şu vurguyu yaptı: “Tüm anma programlarımızı pandemi koşullarına uygun biçimde planlayacağız. Aynı gün ülkenin dört bir yanında yine pandemi koşulları da dikkate alınacak en yaygın biçimde işyerlerinde 1 Mayıs kutlamalarını ve alanlarda basın açıklamalarımızı gerçekleştireceğiz. 1 Mayıs günü de çalışmakta olan emekçileri işyerlerinde, çalışmayan milyonları da evlerinde, balkonlarında, sokaklarında, sosyal medyada 1 Mayıs coşkusunu büyütmeye çağıracağız.” Bu 4 örgütün talepleri ise özetle şöyle: 4 Herkese aşı, herkese gelir desteği sağlanmalı, acil ve zorunlu işler dışında 4 hafta çarklar durdurulmalı. 4 Çalışırken hastalanan emekçiler için Covid19 iş kazası ve meslek hastalığı kabul edilsin. 4 “Kod 29” ve ücretsiz izin zulmüne son verilsin. 4 İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları patronlara değil, emekçilere harcansın. 4 Asgari ücret üzerindeki tüm vergi ve kesintiler sıfırlansın. 4 İşsizliğe karşı kamu istihdamı artırılsın, hukuksuz biçimde işten çıkarılanlar işlerine iade edilsin, çalışma süreleri azaltılsın. 4 Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınsın! Zorunlu mal ile elektrik, su, doğalgaz ve iletişim faturalarında dolaylı vergiler sıfırlansın. 4 Örgütlenme, özgür toplusözleşme ve grev hakkı önündeki tüm engeller kaldırılsın. Toplantıya Çerkezoğlu’nun (soldan 2.) yanı sıra KESK Eş Genel Başkanı Mehmet Bozgeyik, TTB Merkez Konsey Başkanı Şebnem Korur Fincancı ve TMMOB Yürütme Kurulu üyesi Tores Dinçöz katıldı. ‘İŞYERLERINDE TALEPLERI HAYKIRACAĞIZ’ Türkİş, “Her Yerde Birlikteyiz” vurgusuyla kutlamaları daha çok sosyal medya üzerinden yapacak. 26 Nisan1 Mayıs arasında afiş, görsel ve videolar paylaşılacak. Bildiri ise önümüzdeki hafta yayımlanacak. 1 Mayıs günü ise Türkİş yönetimi 1977’de yaşamını yitirenler için İstanbul Taksim’de, Kazancı Yokuşu’nda anma töreni düzenleyecek. 1 Mayıs’ın pandemi bahanesiyle yasaklanmasına tepki gösteren TÜMTİS ise “Her koşulda 1 Mayıs’ı kutlamaya, örgütlü olduğumuz tüm işyerlerinde taleplerimizi haykırmaya devam edeceğiz” açıklaması yaptı. l ANKARA Perakendeciler ile AVM yönetimleri arasındaki tartışma yeniden alevlendi ‘Ciroya göre kira olmaz’ RİSK İŞTAHI AZALDI Borsa İstanbul’da düşüş yüzde 2.55 Mali piyasalar dün aşırı dalgalandı. BİST100 Endeksi güne aşağı yönlü bir trendle başlarken bu özellikle kapanışa doğru hızlandı. Endeks 1309 puan kadar inerken günü yüzde 2.55 düşüşle kapattı. Düşüşte küresel piyasalarda riskli varlıklara yönelik iştahın gerilemesi ve yabancı satışı etkili oldu. Dolar ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 128 milyar dolarla ilgili yaptığı açıklamalar sırasında 8.22 lirayı aşarken gün içinde 8.128.22 lira arasında hareket etti. l Ekonomi Servisi 3 AY DAHA SÜRECEK ‘Kısa çalışma’da yeni süre uzatımı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, dün kısa çalışma ödeneği uygulamasını haziran sonuna kadar devam ettirme kararı aldıklarını, ayrıca turizm sektörü özelindeki KDV indirimlerinin de haziran sonuna kadar uzatılacağını söyledi. Çok sayıda işçi ve işveren örgütünün uzatılma çağrısı yaptığı kısa çalışma uygulamasının süresi 31 Mart’ta sona ermişti. Bu ödenek kapsamında geçen yıl 25.6 milyar lira, bu yılın ilk 3 ayında da 6.1 milyar lira ödeme yapılmıştı. l Ekonomi Servisi ALİBABA’DAN SERMAYE Trendyol’a 350 milyon dolar daha Trendyol’un ana hissedarı Çin merkezli Alibaba, bu şirketin sermaye artırımına 350 milyon dolar ile katılarak şirketteki payını artırdı. Şirketin Ticaret Sicil Gazetesi’nde yer alan sermaye artırım kararı sonrası Alibaba, şirketin sermayesindeki payını 3 puan artırarak yüzde 86.5’e yükseltti. Böylece şirketin piyasa değeri de yaklaşık 11 milyar dolara ulaştı. Alibaba, Trendyol’a 2018’de ortak olmuştu. l Ekonomi Servisi ALI CAN POLAT sorularını yanıtlayan AYD Başkanı Hüseyin Altaş, şu değerlendirmePerakende sektöründe pandemi ne yi yaptı: deniyle uzun süredir ciro kaybı yaşanırken mağaza sahibi markalar ile ‘Gelirimiz kalmaz’ alışveriş merkezleri yatırımcıları ara“Bu şekilde kiralamaya geçemeyiz. sında devam eden kira ve ortak gider Çünkü bu durum AVM yatırımcılarıtartışması yeniden alevlendi. nı çok zora sokar. Sektörün talepleriİstanbul Ticaret Odası (İTO) Yö ni anlıyoruz ve bu yöndeki destekleri netim Kurulu Başkanı Şekip pandeminin başlangıcından bu yana Avdagiç’in, geçen günlerde Birsürdürüyoruz. Ancak ciro üzerinden leşmiş Markalar Derneği, Katego kira alma yöntemini uygularsak bizim ri Mağazacılığı Derneği ve Tescil net bir gelirimiz olmayacağı için, banli Markalar Derneği başkanlarıyla kalardan kredi alamayacağız. Bu da görüşmesinin ardından yaptığı “İki bizi büyük bir çıkmaza sokar. Ayrıca tarafı da mağdur etmeyecek yönbu yöntemin bir diğer zararı da maaletem geliştirmeliyiz. Markalar, ‘ci sef ki bazı kiracıların ciro kaçırmasıro kirası sistemi’ şeklinde tanımla dır. Yani İstanbul’daki bir AVM’de sanan kira yerine cirodan verilen pa tış yapıyor adam ama fişini Konya’dayı artırma görüşünde birki mağazasının adına kesiyor. Doğal leşiyor” şeklindeki açıkolarak da cirosu düşük görünüyor.” laması, bu tartışmaya Kira yardımında ise ciro odaklı bir yeni bir kapı açarken ilk yaklaşımları olduğunu vurgulayan tepki Alışveriş MerkezAltaş, “Pandemide paket servisle cileri ve Yatırımcılarosunu katlayan bir zincir restorı Derneği’nden rana kira indirimi yapamayız. (AYD) gelAncak bu imkânı olmayan vedi. Bu konuda ya az olan küçük esnafa bu Cumhuriyet’in indirimi yapıyoruz” dedi. Hüseyin Altaş REM People, bilgi ve politika eksikliğine dikkat çekti: Türkiye’de esnaf sahipsiz REM People Üst Yöneticisi Bülent Peker, dün online toplantı düzenleyerek hem 1 yıldır açıkladıkları “Türkiye Geleneksel Kanalın Nabzı: REM Esnaf Barometresi”nin amacını anlattı hem küçük esnafın (bakkal, orta market, büfe vb.) yaşadığı sorunlara dikkat çekti. 2020 itibarıyla hızlı tüketimde oluşan 230 milyar liralık cironun yüzde 50’sinin bu tür esnaf tarafından yapıldığını, bu oranın eskiden yüzde 80 olduğunu belirten Peker, şöyle devam etti: “Ancak bu kadar önemli bir ekonomik aktörün Türkiye’de sözcüsü yok. Esnafın röntgenini çekip politikalar oluşturacak bir sistem yok. Bilimsel olarak sahipsizler. Bu nedenle hisleriyle işlerine yön veriyorlar. Maalesef bir ‘gri market’ten söz ediyoruz. Biz bu veriyi oluşturmak için uğraşıyoruz. Ama normalde bu bizi aşan bir konu. Çünkü konu sadece ekonomi ve ticaret değil. Bu bir kültür. Daha sıkıntılı olan ise hiçbir kurum veya STK’nin bu yönde bir yatırımı olmaması.” Peker, sorular üzerine bu yorumları TESK özelinde yapmadığını belirtti. l Ekonomi Servisi Bülent Peker Bankacıların yeni başkanı Çakar oldu Hüseyin Aydın’ın Ziraat Bankası’ndan ayrılmasıyla boşalan Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Yönetim Kurulu Başkanlığı’na, dün Ziraat Bankası’nın yeni genel müdürü Alpaslan Çakar seçildi. TBB’den yapılan açıklamada, yönetim kurulu toplantısında başkan vekilliğine Vakıfbank Genel Müdürü Abdi Serdar Üstünsalih’in seçilmesine oybirliği ile karar verildiği belirtildi. Önceki başkan vekili TEB Genel Müdürü Ümit Leblebici idi. l Ekonomi Servisi Ortak giderlerde farklılık normal AVM‘lerdeki ortak giderlerle ilgili değerlendirme yapan Hüseyin Altaş, “AVM’ler aynı bölgede olsalar dahi büyüklüğü, giriş kapılarının sayısı, ısınma durumu, ziyaretçi sayısı gibi etmenler ortak gider tutarını belirler. Bu nedenle AVM’lerin ortak giderlerinin değişiklik göstermesi normal” dedi. Altaş, ayrıca bazı yabancı AVM yatırımcılarının “yönetim gideri” adı altında kiracılara ayrı faturalar kesmesini de değerlendirerek bu tarz olayların münferit olduğunu, genel yönelimin bu şekilde olmadığını vurguladı. Çiftçinin maliyeti hızla yükseliyor TÜİK’in “Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (TarımGFE), Şubat 2021” raporu, çiftçinin girdi maliyetlerindeki artışı ortaya koyarken tüketicinin daha pahalı tarım ürünü alacağını da gösteriyor. Rapora göre TarımGFE 2021 yılı şubat ayında bir önceki aya (aylık) göre yüzde 1.4, bir önceki yılın aralık ayına (iki aylık) göre yüzde 3.39, bir önceki yılın aynı ayına (yıllık) göre yüzde 19.6 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 11.57 artış gösterdi. Bu kapsamda aylık en fazla artış yüzde 5.96 ile gübre ve toprak geliştiriciler alt grubunda oldu. Bunu yüzde 3.33 ile veteriner harcamaları ve yüzde 1.97 ile malzemeler izledi. Yıllık bazda ise en fazla artış yüzde 36.21 ile yine gübrede olurken bunu yüzde 29.42 ile çiftlik binaları izledi. l Ekonomi Servisi Amerika’da faşizm hâlâ canlı ve güncel Demokrat Parti, başkanlık seçimlerini ve senatoda çoğunluğu ele geçirdi. Biden kendisinden beklenmedik düzeyde halkçı politikaları hayata geçirmeye başladı. Amazon işçilerinin sendikalaşma mücadelesini destekledi, sendikalaşmanın önemini vurguladı. Pandemi giderek kontrol altına alınıyor, ekonomi toparlanmaya başladı. Jüri, George Floyd’u öldüren beyaz polisi suçlu buldu. Tüm bunlara bakarak ABD’de Trump gitti ve faşist tehlike ortadan kalktı diye düşünebilir miyiz? Kökleri çok derinlerde ABD’de faşist hareketin kökleri, Güney eyaletlerinin köleci geleneğine, iç savaşa ve 100. yılını anmakta olduğumuz 1921 Tulsa katliamına, ABD hegemonyasının gerileme dinamiklerine, 1995’in nisan ayında gerçekleşen Oklahoma bombalama olayına kadar gider. Trump döneminde, bu sürecin unsurları, ırkçılığı adeta meşrulaştıracak biçimde şekillenmeye başladı. Bu şekillenme şimdi iki kanaldan ilerliyor. Birinci kanalda Cumhuriyetçi Parti’nin (GOP) seçimlerden çıkardığı dersler var. Hâlâ seçimlerin çalındığını iddia etmeye devam eden GOP, artık bir daha ülkede oyların çoğunluğunu alamayacağına inanıyor. Bu nedenle GOP, seçimleri kazanmaya değil, çalmaya yönelik bir strateji üzerinde çalışıyor. GOP, yönetiminde olduğu eyaletlerde bir taraftan siyahların, Latin Amerika kökenlilerin oy verme haklarını kısıtlamaya yönelik önlemler alıyor, diğer taraftan başkanı seçen delegeleri iptal ederek Washington’a kendi atadıklarını göndermesini kolaylaştıracak kanunlar geçirmeye, seçimlerin sonuçlarını belirlemeye hazırlanıyor. İkinci kanalda, tüm Avrupa ülkelerinde faşist hareketin benimsediği “büyük yer değiştirme” olarak bilinen komplo teorisi ile faşizmin kitle tabanının daha da radikalleştirilmesi var. “Büyük yer değiştirme” savına göre göçmenler, ABD ve Avrupa ülkelerinin, beyaz nüfusunu giderek azınlığa düşürüyor. Böylece hem siyahlar, Latin Amerika kaynaklılar, Müslümanlar hedef alınıyor hem de bu “büyük yer değiştirmeyi” küresel çapta organize etmekle suçlanan Yahudiler. Irkçılık yükseliyor Genel olarak ırkçılık, özel olarak Yahudi düşmanlığı yalnızca ABD’de değil, Avrupa’da da hızla yükseliyor. İngiltere’de Johnson hükümetinin, “yapısal ırkçılığın” varlığını yadsıyan bir rapor yayımlayarak tartışmaları bastırmaya çalıştığını aktarmıştım. Geçen ay Danimarka’da Sosyal Demokrat (!) Parti hükümeti, Suriyeli sığınmacıları, statülerini kaldırarak geri göndermeye başlayacağını açıklamıştı. Geçen hafta Amsterdam’da futbol taraftarları, Ajax’la yapılacak maçın öncesinde, “Hamas, Hamas, Jews to the gas” (Kabaca, “Hamas Yahudileri gazla” olarak çevrilebilir.) sloganı atıyormuş; üstelik bu ilk kez olmuyormuş. ABD’ye dönersek, geçen hafta, GOP’de kimi Kongre üyeleri, “Önce Amerika Fraksiyonu” adlı bir grup kurmayı öneren bir deklarasyon yayımladılar. ABD faşist hareketinin temel ilkelerinin açıklanması olarak görebileceğimiz bu deklarasyon (ki akla İtalya’da 1920’lerde faşist manifestoyu getiriyordu), Anglosakson geleneğini, doğuştan gelen vatandaşlık hakkı altında, beyaz ırkçılığı savunuyordu. Dahası deklarasyon, Klasik Avrupa estetiğini benimsemenin önemini vurguluyor; büyük teknoloji şirketlerini, finans çevrelerini hedef alıyor, iklim krizine karşı mücadele etmeye kömür, petrol ve gaz endüstrilerinin etkinliklerini kısıtlamaya, “Çin kaynaklı” pandemiyle mücadele adına alınan önlemlere, ekonomiye zarar veriyor iddiasıyla karşı çıkıyordu. Adeta yeni bir program önerisine benzeyen (belki incelemek gerekiyor) bu deklarasyon, henüz etkisini koruyan geleneksel GOP liderliğini çok tedirgin etti. Fraksiyon kurmaya çalışanlar geri adım attılar ama zehirli düşünceler de ABD Temsilciler Meclisi’nin üyeleri tarafından açıkça ifade edilmiş oldu; Fox News’te 2.5 milyon izleyicisi olan Tucker Carlson da “büyük yer değiştirme savlarını” daha bir açıklıkla savunmaya başladı. Ocak ayında yapılan bir American Enterprise Institute araştırmasına göre GOP taraftarlarının 8/10’u “Geleneksel Amerikan yaşamını korumak için zora başvurmak gerekebilir” ifadesini onaylıyormuş. ABD, kimi açılardan, adeta 1930’larda Weimar Cumhuriyeti’nde başlayan ekonomik toparlanmaya karşın faşist hareketin gelişmeye devam ettiği dönemi anımsatıyor.