Katalog

3 KASIM 2021 ÇARŞAMBA 10 EKONOMİ TL’deki değersizleşme sürerken enflasyon, ilan edilen beklentinin de üzerine çıkabilir Erimeyi Merkez istedi SATIŞ AĞINI GENİŞLETİYOR Doç. Dr. Ümit Akçay: Şu an yaşadığımız sorunlardan Çaykur’dan yurtdışı “AKP’nin ilk yıllarında uygulanan politikalara dönersek sermaye girişleri yeniden canlanır ve mevcut sorunlardan pazarlama hamlesi kurtuluruz” diye düşünen varsa büyük hata eder. aykur Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, Ç ürettikleri çayları yurtiçi ve yurtdışında ku içindeki harmonizasyonu koru- kuru çay satış ağını genişlettiklerini belirt- mak giderek güçleşiyor. Sermaye ti. Yılın başından bu yana 120 bin ton ku- girişlerinin azaldığı 2013 sonrasın- ru çay satışı gerçekleştirdiklerini, yıl so- da ekonomi yönetiminin büyümeyi nunda bu rakamın 150 bin tona ulaşma- canlı tutma girişimleri, TL’nin ka- sını hedeflediklerini belirten Alim, “Dubai, demeli değersizleşmesiyle sonuç- Rusya, Almanya fuarlarına katılım sağ- landı. Ekonomik büyümenin can- ladık. Bu fuarlar içinde Asya, Avrupa ve landırılması için faizin düşürülme- Amerika kıtalarında çeşitli ülkelerle çay sinin kur şoku ile karşılaşması ve satışı için bağlantılar kurduk” dedi. kur şoku karşısında faizlerin sert l Ekonomi Servisi bir şekilde artırılması 2013 sonra- erlin Ekonomi ve Hu- kuk Üniversitesi Ekonomi sının tipik özelliğidir. Bu özellik ekonomi yönetimindeki zikzakla- BBölümü’nden Doç. Dr. Ümit FUPS HAYATA GEÇTİ Akçay, şu anda Türkiye ekonomisi- rı da açıklar. Şimdi farklı olan, kur şokuna karşı faiz artışına henüz gi- nin en yakıcı sorununun ücretlerin Finansal teknolojide enflasyon karşısında erimesi oldu- dilmemiş olmasıdır. Ancak eylül itibarıyla başlayan faiz indirimi sü- ğunu vurguladı. yeni isimler artıyor Akçay, “Türkiye ekonomisinin or- reciyle birlikte 2013 sonrası oluşan Ümit inansal teknoloji dünyasına yeni bir ak- zikzaklı modelden de sapılıp sapıl- ta vadeli gidişatı, 2022’deki ulusla- Akçay Ftör daha katıldı. Türkiye Cumhuriyet rarası ekonomik konjonktüre ve ik- madığını tespit etmek, önümüzdeki Merkez Bankası elektronik para kurulu- dönem için kritik olacaktır. tidarın yeni bir ‘U dönüşü’ yapıp şu lisansının yanı sıra Visa ve Bankalara- yapmayacağına bağlı olarak şekille- n TCMB’de son haftalarda rası Kart Merkezi (BKM) üyeliğine sahip görevden almalar yaşanırken fa- necek” dedi. Ekonomide artık 2001- olan, elektronik para kuruluşu Lydians ta- 2013 modelinin de 2013-2021 mode- izde de indirime gidildi. Normal rafından geliştirilen “FUPS”, kullanıcılarla BÜYÜME YOKSULLUK ÜRETIYOR bir Merkez Bankası’ndan bu dö- li de işlemediğine dikkat çeken Doç. buluştu. Klasik bankacılık sisteminde sa- Ümit Akçay ile konuştuk. nemde beklenecek hareketler mi hip olunan para miktarına göre hizmetle- n Yılsonu, büyüme, işsizlik, enf- oranlarına ulaşmışlar. Kısacası eko- bunlar? n TL’deki erimenin asıl neden- rin değişmesi yaklaşımının; finansal de- lasyon, faiz öngörüleriniz nelerdir? nomi büyüyor ve bu büyüme bir yan- leri nelerdir? Kuru frenlemek Türkiye’de para politikaların- mokratikleşme ikliminde tüketiciler tara- Türkiye ekonomisinin 2021 yılını da zenginlik ve diğer yanda yoksul- da esaslı bir kulvar değişikliği ya- mümkün olabilecek mi? fından tercih edilmediğini belirten FUPS yüksek bir büyüme oranıyla kapata- luk üretiyor. TL’deki erimenin asıl nedeni, şandı. Bu yaşanmamış gibi yapa- Yönetim Kurulu Başkan Vekili Yüce Zerey, cağı neredeyse kesin. Ancak bu, ge- TCMB’nin geçen hafta açıkladığı rak bir “normal” merkez bankacı- TL’deki erimenin frenlenmesinin “FUPS; kullanıcılarının paralarının değe- niş toplum kesimlerinin gelir düzeyi- enflasyon raporuna göre 2021 için istenmemesidir. Yani karşımızda, lığı varsayımı üzerinden hareket rini bilmelerine, bütçelerini etkin ve akıllı nin dengeli bir şekilde arttığı anlamı- yeni beklenti 18.4 düzeyinde. Di- yönetmelerine destek oluyor” dedi. FUPS etmek hatalı olacaktır. 2013 son- TCMB aslında TL’nin erimesini is- na gelmiyor. Bilindiği gibi Türkiye’de ğer yandan son Para Politikası Kuru- CEO’su Cem Başcı ise “2018 yılından bu tiyordu ancak bunu nasıl yapaca- rasındaki konjonktürü belirleyen pandemi sırasında geliştirilen poli- lu toplantısı sonrası yapılan açıkla- yana üzerinde çalıştığımız, tamamen ken- özellik, 2001-2013 dönemde uygu- ğını bilemediği için sonuçta TL de- tika tepkisi, doğrudan gelir desteği mada faiz indirimlerinin devam ede- di insan kaynağımız ile gerçekleştirdiği- vermek yerine kredi genişlemesine bileceği ancak bu konuda sınırlı bir ğersizleşti gibi bir durum yok. Ak- lanan modelin krizidir. 2001 son- miz FUPS’un; parasının değerini bilen her- gitmek oldu. Bu zaten var olan gelir alanın kaldığına işaret edildi. Bura- rası model pozitif reel faiz vermeye sine, bu iradi bir politika tercihinin kesin beklentilerine fazlasıyla yanıt vere- eşitsizliklerini daha da kötüleştirdi. dan TL’deki değersizleşmenin süre- sonucu gerçekleşiyor. Geçen hafta dayanıyordu. Bunun amacı serma- ceğine inanıyoruz. Hedefimiz, Avrupa’nın Çünkü krediler zaten kredi alabilen ceğini anlayabiliriz. TL’deki değersiz- ye akımlarını ülkeye çekmek, bu enflasyon raporunun açıklanması da lider fintech şirketlerinden biri olmak” kesimlere gitti, onlar da aldıkları bu leşme sürerken enflasyon ilan edi- sırasında Türkiye Cumhuriyet Mer- sayede TL’nin değerlenmesini sağ- diye konuştu. l Ekonomi Servisi ucuz kredileri altına, konuta ve dövi- len beklentinin de üzerine çıkabi- lamak ve enflasyonu kontrol altına kez Bankası (TCMB) Başkanı’nın ze yatırdılar. Bu sonrasında daha bü- lir. Gerek dar gerekse geniş tanım- bizzat kendisi bunu açıkça ifade et- almak idi. Ancak bu modelin sonu- yük sorunlar yarattı. Dahası son yıl- lı işsizliği alın, ikisi de halen çok yük- cu artan borçluluk, ithalatın ucuz- ti. Dolayısıyla, buradaki soru neden larda emeğin milli gelirdeki payı sü- sek, özellikle gençler arasındaki iş- bu tip bir yönelimin belirginleştiği laması, cari açığın sistematik bir rekli geriliyor. Bu karşın son dönem- sizlik oranı kronik bir sorun haline şekilde artması, üretken sanayi ve olabilir. Buna yanıt vermek için bi- de açıklanan firma kârlılıklarına ba- geldi. Bu da az önce söylediğim işle- raz daha geriye gitmek gerekiyor: tarımsal yapının aşınması ve yüz- kıldığında pek çok sektörde işletme- meyen modellerin en önemli toplum- ler uzun süredir görmedikleri kârlılık sal sonucu. de 10’lar düzeyinde sabitlenen iş- Türkiye’de 2013 sonrasından iti- baren bir yapısal kriz konjonktürü sizlik olmuştur. 2013 sonrasında, 2001-2013 modelini mümkün kı- yaşanıyor. Literatürde bunun anla- YÜZDE 35 BÜYÜME mı, sermaye birikim rejimi krizi ile lan unsur olan sermaye girişlerin- de azalma başladı. Bu daha çok kü- devlet krizinin aynı anda yaşanma- REZERVLER HÂLÂ EKSIDE sıdır. Bu süreçte iktidarın oy deste- resel finansal döngülerle ilgiliydi Teknosa’dan 2021’de ve Türkiye benzeri pek çok ülkeyi ği aşındıkça farklı sermaye kesim- n Kuru düşürmek için 128 milyar larının olması. Uluslararası karşılaş- 5 milyar TL ciro lerinin taleplerine kar- etkiledi. dolar heba edildi. Rezervleri tek- tırmalarda brüt rezervler kullanılı- Şu an için önemli olan konu şu: şı daha duyarlı ha- rar yerine koymak mümkün ola- yor, iktidar da bunu vurguluyor. Son abancı Holding iştiraklerinden Tekno- le geliyor. İk- Ekonomi yönetiminde 2013 sonra- cak mı? dönemde brüt rezervlerin arttığı- Ssa, 2021 yılının ilk dokuz ayında yüzde sında belirginleşen zikzakların dı- tidar blo- Muhalefetin yürüttüğü “128 milyar nı biliyoruz. Son dönemde ödünç re- 35’lik büyüme ile 5 milyar TL ciroya ulaş- dolar nerede” kampanyası nedeniy- zervler çıkarıldığında kalan net re- şına mı çıktık, yoksa iktidar artan tı. Net kârını yüzde 68 artırarak 27 mil- le harcanan rezervin 128 milyar dolar zervlerin hâlâ ekside olmasına rağ- enflasyon karşısında işlerin kont- yon TL’ye çıkaran Teknosa, son sekiz yı- olduğu popüler dile yerleşti ancak men bu açığın da azalmaya başladığı- rolden çıktığını düşünerek yeni bir lın en yüksek dokuz aylık net kârına da hangi döneme odaklandığınıza göre nı görüyoruz. Burada ilginç olan hu- ulaştı. Firma, aynı zamanda sürekli yatırım GIDIŞATI U DÖNÜŞÜ “U dönüşü” ile yüksek bir faiz artı- bu miktar değişebiliyor. sus TL’deki bu değersizleşme sürer- yaptığı e-ticarette de cirosunu 664 milyon şı mı yapacak? Önümüzdeki döne- TCMB rezervleri konusundaki kar- ken rezerv biriktirme tercihinin yapıl- BELIRLEYECEK TL’ye taşıdı. Üçüncü çeyrekte ise yüzde mi şekillendiren en önemli gelişme maşanın nedeni, farklı rezerv tanım- mış olması. 18’lik büyüme ile 2 milyar TL ciro gerçek- bu konudaki gelişmeler olacak. leştirirken 29.5 milyon TL seviyesinde net n Türkiye’de kâr elde etti. E-ticarette de geçen yılın ay- yaşanan krizin boyu- nı dönemine göre yüzde 14’lük bir büyü- tu nereye varır? me yakalayan şirket, 167 milyon TL’lik ci- Burada bir konuyu netleştir- Ücret erimesi can yakıcı sorun roya ulaştı. Sonuçları değerlendiren Tek- memiz gerekiyor. Teknik ola- nosa Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Ti- rak kullanılan kriz tanımı, iki çey- n Türkiye ekonomisinin en can ya- yısıyla, şu an yaşadığımız sorunlardan hızlı değersizleşmenin yarattığı bilan- mur, yeni büyüme adımlarını takip ede- rek üst üste ekonomik daralma- kıcı sorunları neler? Türkiye ekono- ‘AKP’nin ilk yıllarında uygulanan politi- ço sorunlarını yaşayan sektörlerdeki ceklerini söyledi. Teslimat ve ödeme yön- nın yaşanmasıdır. Türkiye’de tek- misi için bir kurtuluş reçetesi var mı? kalara dönersek, sermaye girişleri ye- firmalar ile bu değersizleşmeden ka- temlerine yönelik girişimlere önem verdik- nik anlamda bir kriz yaşanmıyor. Aksine, Pek çok sorun var ancak şu anda en niden canlanır ve mevcut sorunlardan zançlı çıkan firmalar arasında bir fark- lerini söyleyen Genel Müdür Sitare Sezgin ekonomik büyüme oldukça canlı. 2021 yakıcı olan ücretlerin enflasyon karşı- kurtuluruz’ diye düşünen varsa büyük lılaşma yaşanacak. İlk grupta daha ise “Hedefimiz, dijitalleşme ve sürdürüle- için yüzde 8 ve hatta daha üzeri bir büyü- sında erimesidir. Örneğin önümüzde- hata eder. Bir de, somut konjonktürde çok ithalatçılar yer alırken ikincisinde bilirliği odağa alan faaliyetlerimiz ile tüm me oranının geleceğine uluslararası ku- ki aylarda yapılacak olan asgari ücret bu reçete yazma konusunda tek tek ihracatçılar var. Elbette pek çok firma paydaşlarımız için daha fazla değer kazan- rumlar tarafından da işaret ediliyor. Karşı- pazarlıkları bu açıdan çok önemli. İkti- iktisatçıların görüşlerinden çok muha- iki faaliyeti birden yapıyor, dolayısıy- dırmak” diye konuştu. l Ekonomi Servisi mızda olan sorun geniş toplum kesimle- dar üzerinde, ücretlerin refah payını da lefet partilerinin görüşlerinin çok daha la onlar açısından sorunun büyüklü- rinin gelirlerinin enflasyon oranında art- içerecek şekilde en az enflasyon ora- önemli olduğunu düşünüyorum. Ma- ğü bilanço tahribatının düzeyiyle ilgi- maması, alım güçlerinin gerilemesi ya- nı kadar artırılması yönünde güçlü bir lum, anketlerde iktidar bloğunun oy li olacak. Bankaların ise borç çevirme- ni yoksullaşmadır. Türkiye ekonomisi- baskı kurulması, geniş toplum kesimle- tabanı sürekli eriyor. O nedenle muha- de çok büyük sorunlar yaşayacakları- nin orta vadeli gidişatı ise 2022’de- ri için yaşamsal olacaktır. lefetin ekonomik sorunları nasıl yöne- nı sanmıyorum. Türkiye’nin artan risk ki uluslararası ekonomik kon- ‘Kurtuluş reçetesi’ konusu biraz da- teceği çok daha önemli hale geliyor. primi nedeniyle daha yüksek faizle jonktüre ve iktidarın yeni bir ha karmaşık. Bu konuda şunun bilin- n Yabancı sermayenin kaçtığı bir borçlanabilirler ancak geçtiğimiz haf- “U dönüşü” yapıp yapma- mesi gerekir: Karşımızda işlemeyen dönemde borcu döndürmek için na- talarda örneğin bankacılık sektöründe yacağına bağlı olarak iki model var. 2001-2013 modeli de sıl kaynak bulunacak? görülen yeni sendikasyonlar, sürecin şekillenecek. 2013-2021 modeli de işlemiyor. Dola- Borç döndürme konusunda TL’deki işlediğini gösteriyor. 665 MİLYON TL NET KÂR AYLIK IHRACAT REKORU Gıda Perakendecileri Derneği de Rekabet Kurumu’na tepki gösterdi Çimsa, cirosunu Ekim ihracatı ikiye katladı Yapılan fedakârlığa haksızlık yüzde 20.2 arttı imsa, 2021 yılının ilk dokuz ayına iliş- Ç kin finansal sonuçlarını açıkladı. Bu- ürkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), ıda Perakendecileri Der- na göre Çimsa, bu yılın ilk dokuz ayında, Gerekli aksiyonlar TTicaret Bakanı Mehmet Muş’un da Gneği (GPD), Rekabet geçen yılın aynı dönemine kıyasla cirosu- alınacak katılımıyla ekim ayına ait dış ticaret nu iki kat artırarak 1 milyar 344 milyon Kurumu tarafından zincir verilerini açıkladı. Ekim ayı ihracatı, Açıklamada, GDP üyesi de TL’den 2 milyar 533 milyon TL’ye çıkar- marketlere kesilen cezalara geçtiğimiz yılın aynı ayına göre, yüz- olan bahsi geçen zincir mar- dı. Şirketin aynı dönemde net kârı ise 665 tepki gösterdi. de 20.2’lik artışla, 20.8 milyar do- ketlerin Rekabet Kurumu’nun milyon TL’ye yükseldi. 2021 yılının kendi- Yapılan açıklamada, zin- lar oldu. Bu rakamla tüm zamanların karşısında gerekli aksiyonla- leri için oldukça başarılı geçtiğini belirten aylık ihracat rekoru kırılmış oldu. Yı- cir marketlerin tüketici fay- Çimsa Genel Müdürü Umut Zenar şunla- rı alacağı belirtilerek şu ifade- lın ilk 10 ayında, yüzde 34’lük artışla dasına sürdürdükleri çalış- rı söyledi: “Türkiye’nin en büyük çimen- 181.8 milyar dolarlık ihracat gerçek- lere yer verildi: “Çoğu halka maların rekabet ihlali ola- to sanayicilerinden biri olarak şirketimiz leştirilirken son 12 ayda 215.7 mil- açık olan ve tüm kazançlarını rak değerlendirilmesinin ve hem bilanço yönetimi hem kârlılık hem de yar dolarlık ihracat yapılmış oldu. Bu yine ülke içinde yeni yatırım- çok yüksek cezalara maruz ciro anlamında oldukça başarılı bir yılı ge- rakam ile yıllık 211 milyar dolarlık ih- her ürüne erişebildiği hatırlatı- lar için kullanan, sürekli ye- bırakılmasının, ekonomik ride bırakmaya hazırlanıyor. Her zaman racat hedefinin üzerine çıkıldı. Ocak- lan açıklamada, marketlerin bu ni istihdam ve ekonomik değer ya- kayıp olarak görülmesi gerektiği olduğu gibi hissedarlarımız, yatırımcıları- ekim dönemi ihracatı ise 181.8 mil- fedakârlığının fahiş fiyatlama ya- ratan işletmelerin, hedef gösterile- vurgulandı. mız ve diğer tüm paydaşlarımız için, sür- yar dolara ulaştı. TİM Başkanı İsmail Pandemi döneminde zincir mar- pılması şeklinde karşılık bulması- rek cezalandırılması haksızlık ola- dürülebilir kârlılık amacıyla çalışmalarımı- Gülle, “İhracatta yeni bir lige çıktığı- mızı tescilledik” dedi. ketler aracılığıyla tüketicilerin nın kabul edilemeyeceği belirtildi. rak değerlendirilmelidir.” zı sürdürüyoruz.” l Ekonomi Servisi