Katalog

27 KASIM 2021 CUMARTESİ 8 SAĞLIK [email protected] Pandemide hareketsizliğin de etkisiyle ergenlik bulgularının arttığına dikkat çekildi SAĞLIK REHBERİ Salgın ergeni de vurdu PROF. DR. BEREKET: yinde bazı kist, iyi huylu kitle ve- ya hidrosefali gibi kafa içi basın- Genel olarak ergenliğin Erken ergenlik sıklığı cını artıran durumlar saptana- konusunda çok farklı ilk belirtisi kız çocuklarda veriler bulunmakta biliyor. Altta yatan herhangi bir göğüslerde, erkek ve ülkeden ülkeye hastalık yok ise erken ergenliğin değişmektedir. çocuklarda ise testislerde kendisi bariz bir sağlık riski oluş- Örneğin Danimarka’da büyümenin başlamasıdır. turmamaktadır. İlerleyen dönem- her 500 çocuktan deki riskler açısından bakıldığın- birinde erken ergenlik Bu belirtiler kızlarda 8-13 Zatürreeye karşı saptanmıştır. Ancak da ise ergenliği çok erken başla- yaş, erkeklerde ise 9-14 erken ergenliğin yanlarda kemik yaşı öne geçerek yaş arasında başlar. Bu tanımı göz önüne büyüme yaşıtlarından erken son- alındığında (istatistik sekiz etkili öneri bulguların kız çocuklarda 8 lanabilir ve bu durum çocuğun olarak iki standart boyunun kendi genetik potansi- yaş, erkek çocuklarda ise sapma erken alk arasında “zatürree” lu bulunulan ortamlarda bir yelinin altında kalmasına neden başlaması) bu 9 yaşından önce ortaya Holarak bilinen “pnömo- yere dokunduktan sonra ve rakamın 100’de 2’ye olabilir. ni”, akciğer dokusunda bu- yemeklerden önce ellerini- çıkması durumunda “erken kadar çıkabilmesi lunan hava keseciklerinin zi en az 20 saniye boyunca Kalori alımına dikkat mümkündür. ergenlik” durumu söz enfeksiyonu olarak tanımla- sık sık yıkayın. n Pandemi döneminde erken konusu olabilir. nıyor. Sonbahar ve kış ayla- n Kapalı ortamlardan ergenlik arttı mı? kaçının: Solunum yoluyla rında soğuyan havanın vü- andemi döneminde çocuk- Pandemi döneminde hareket- kolayca bulaşabildiği için cut direncini düşürmesiy- ların evde hareketsiz yaşa- KİMYASALLAR ETKİLİ OLABİLİR sizlik ve kalori alımının artma- le birlikte görülme sıklığı kapalı ortamlarda mümkün Pmı ve yoğun teknoloji kulla- sı nedeniyle çocuklarda kilo alı- olduğunca bulunmayın. Bu- artan zatürree, ülkemizde nımına bağlı olarak erken ergen- rof. Dr. Abdullah Bereket, er- mal yaşa yakın yani 8 yaş civarı er- mının hızlı artışına şahit olduk. tüm ölüm nedenleri arasın- lunmak zorunda olduğunuz- Pken ergenliğin eskiye göre yaygın ken ergenliklerde bir artış söz konu- lik vakaları artış gösterdi. Mar- da beşinci sırada yer alır- da mutlaka maske kullanın. Özellikle kız çocuklarında bu dö- olup olmadığına ilişkin soruya şu ya- su ki bunların önemli bir kısmında mara Üniversitesi Tıp Fakülte- ken enfeksiyonlar nedeniy- n Sık sık havalandırın: Bu- nemde ergenliğe geçişte bir hız- nıtı verdi: tedavi gerekmez. Bu yaş grubunda le oluşan ölümlerde ise ilk lunduğunuz ortamı sık sık si Çocuk Endokrinoloji ve Diya- lanma olduğu pek çok hekim ta- “Erken ergenliğin hangi sıklıkla erken ergenlikteki artış bu konudaki sıraya yükseliyor. Zatürree, havalandırmanız, ortamdaki bet Uzmanı Prof. Dr. Abdullah rafından gözlenen bir durum. Da- görüldüğü ile ilgili veriler çok sağlık- farkındalığın artması ve doktora da- erken tanı aldığında tedavi mikrop yükünün azalmasını Bereket, pandemi ha önceki çalışmalar da bize gös- lı olmadığı için bu konuda kesin bir ha çok başvurulması ile ilgili olabilir. edilebilse de özellikle bağı- sağlayacaktır. Odanızı her döneminde hare- teriyor ki hızlı kilo alımı ve ge- şey söylemek güç. Ancak genel ola- Öte yandan özellikle kız çocukların- şıklık sisteminin henüz ge- gün en az üç defa olacak ketsizlik ve kalo- nel olarak vücut yağ kitlesi fazla rak erken ergenlik dünyanın tüm ül- da şişmanlığın artması bu konuda- lişimini tamamlamadığı be- şekilde, 15 dakika havalan- ri alımının artma- olan kızlarda ergenlik biraz daha kelerinde artan sıklıkla konulan bir ki en önemli sebep olarak tüm oto- beklerde, eskisi kadar güç- dırmayı ihmal etmeyin. Sık- sı nedeniyle ço- tanı. Burada şunu belirtmek isterim ritelerce kabul ediliyor. En son ola- erken başlayabiliyor. Vücut yağ lü olmadığı ileri yaş grubun- lığın artırılması uygun sı- cuklarda kilo alı- ki patolojik nedenli (yani altta ya- rak da çevresel endokrin bozucular oranında hızlı artış, ergenlik hor- da ve baskılandığı kronik caklığın ve nemin sağlan- Sibel mının hızla yük- tan bir hastalığın tetiklemesiyle olu- dediğimiz bazı kimyasallar da bu du- monlarının vaktinden önce hare- hastalığı olan kişilerde cid- ması riski daha da azalta- BAHÇETEPE şan ve çok erken yaşlarda ortaya çı- ruma katkıda bulunuyor olabilir. Bu seldiğine dikkat ketlenmesini kolaylaştırıyor. di nefes darlıklarına, solu- caktır. Klimaların temizliği- kan) erken ergenlik olgularında bir konu halen araştırılmakta olan bir çekerek “Özellik- num sıkıntılarına hatta ölü- n Erken ergenlik tanısı almış ne de mutlaka dikkat edin. artış söz konusu değil. Ancak nor- konudur.” le kız çocukların- n Sağlıklı beslenin, me bile yol açabilen ciddi bir çocuğa ne gibi tedaviler uy- bir hastalık. düzenli uyuyun: Bağışıklık da bu dönemde ergenliğe geçişte gulanır? İç hastalıkları uzmanı Dr. sisteminizin güçlü olması bir hızlanma olduğu pek çok he- çocuklarında göğüslerde büyü- diği saptanır. Çok erken yaşlar- Her çocukta tedavi gerekme- için dengeli ve düzenli bes- Sezen Genç, solunum yolu kim tarafından gözlenen bir du- me, erkek çocuklarda ise testis- da ergenliğe girilmesi bazı riskler yebilir. Öncelikle çok erken yaş- enfeksiyonlarından korun- lenin, uyku düzeninize dik- rum. Daha önceki çalışmalar da lerde büyümenin başlamasıdır. taşımakla birlikte ergen- ta ergenlik belirtisi gösteren- ma önlemlerinin zatürreede kat edin. bize gösteriyor ki hızlı kilo alımı Bu bulguların kız çocukların- liğin ilk belirtilerinin lerde ve ergenliği hız- n Sigara kullanmayın, de mutlaka alınması gerek- ve genel olarak vücut yağ kitlesi da 8 yaş, erkek çocuklarında ise 8 yaş ve sonrasında lı seyredenlerde teda- alkol tüketmeyin: Bağışıklık tiğini belirterek önerilerini fazla olan kızlarda ergenlik biraz 9 yaşından önce ortaya çıkması başladığı kız çocuk- vi gerekir. Erken er- sistemini baskılayıcı etki- şöyle sıraladı: daha erken başlayabiliyor” dedi. durumunda “erken ergenlik” söz larında önemli bir genlik tanısı almış si nedeniyle sigara ve alkol- n Maske kullanın: Maske Prof. Bereket, erken ergenliğe konusu olabilir. sağlık riski bulun- bir çocukta aylık ve- den kesinlikle uzak durun. kullanmayı asla ihmal etme- ilişkin merak edilenleri anlattı. mamaktadır. 8 ya- ya üç aylık enjeksi- Sigaranın akciğer dokusu- yin. Maske, Covid-19 virüsü- ‘Nedeni araştırılmalı’ n Erken ergenlik dediğimiz şın altında ise ön- nün bulaşma riskini düşürdü- na verdiği direkt toksik etki yonla yapılan ilaç- durum nedir? ve enfeksiyona yatkınlık ge- n Böyle bir durumda aileler ğü gibi zatürree mikroplarına celikle erken ergen- lar ile artmış olan er- liştirmesinin yanı sıra teda- Ergenlik dönemi çocukluk- ne yapmalı? maruziyeti de azaltıyor. liğe neden olabilecek genlik hormon düzey- Prof. Dr. Bereket n Aşı yaptırın: Kritik öne- vi direncine de sebep oldu- tan erişkinliğe geçilen bir süreç- Aileler bir çocuk endokrinoloji bir hastalık olup olma- leri baskılanmakta ve ço- ğunu unutmayın. me sahip diğer bir konu ise tir. Bu süreç içerisinde çocuklar- uzmanına başvurmalı. Gerekli de- dığını araştırmak gerekiyor. cuk, normal ergenlik yaşına ge- aşılama. Hem Covid-19’a n Bol bol su için: Zatürre- da önemli bedensel ve ruhsal de- ğerlendirmeden sonra bir erken Çok nadir olmakla birlikte özel- lene kadar bu tedavi sürdürüle- karşı aşılanma hem pnömo- eye karşı bol bol su içmeniz ğişiklikler meydana gelir. Genel ergenlik olup olmadığı ve herhan- likle çok küçük yaşta ergenlik be- rek ergenliğin zamanında başla- de çok önemli. Bunun nede- kok aşılaması hastalığın ge- olarak ergenliğin ilk belirtisi kız gi bir müdahale gerekip gerekme- lirtileri başlayan çocuklarda be- ması sağlanabilmektedir. lişme riskini azaltıyor. ni ise ağız ve burna ulaşan Ellerinizi sık sık yıkayın: El mikropların kuru bölgelere hijyenine dikkat etmeniz de daha kolay yerleşebilmeleri. EN BÜYÜK zatürree mikroplarının bu- Her gün 2-2.5 litreyi gün içi- laşmalarını önlemede kri- ne dağıtarak tüketmeyi alış- DÜŞÜŞ AKCIĞER tik role sahip. Özellikle top- kanlık haline getirin. KANSERINDE GÖRÜLDÜ TEB: Stok iddiası yalan ürk Eczacıları Birliği (TEB), kılmasının asla kabul edilme- ürk Radyasyon Onkolojisi Teczacıların ilaç stokçulu- diği belirtildi ve şu değerlen- TDerneği Başkanı Prof. Dr. ğu yaptığına yönelik iddiala- dirmeler yer aldı: Gökhan Özyiğit, Amerikan rın doğru olmadığını bildirdi. “Üretim ve tedarik kaynak- Ulusal Kanser Enstitüsü’nün TEB’in yazılı açıklamasın- lı ilaç yokluğunun sorumlusu verilerine göre son 30 yılda da, son günlerde ilaç yoklu- kesinlikle eczacılar değildir. kansere bağlı ölüm oranı yüz- ğuna ilişkin basına yansıyan Türk Eczacıları Birliği, top- de 31 gerilediğini anımsata- haberlerde eczacıları stok- lum ve hasta yararını öncele- rak “En büyük düşüş ise akci- çulukla itham eden söylem- yen kamu kurumu niteliğin- ğer kanserinde görüldü” dedi. lere üzülerek tanıklık edildi- de bir meslek örgütü olarak Türkiye’de ortalama her yıl ği belirtildi. Eczacılara yöne- her daim ülke kaynaklarının TÜRKİYE’DE İLK KEZ TIP ALANINDAKİ DÖRT UZMANLIK DERNEĞİ lik “stokçu” ithamının esef- en verimli yönetildiği ve tüm 27 binden fazla kişiye akci- le karşılandığı ve gerçekdışı paydaşların görüşleri doğ- ğer kanseri tanısı konulurken DİYABET HASTALIĞI İLE MÜCADELE İÇİN GÜÇLERİNİ BİRLEŞTİRDİ ithamların reddedildiği açık- rultusunda geliştirilecek ilaç 2020’de bu rakamın 41 binin lamada, Türkiye’nin en ücra politikalarının oluşturulma- üzerine çıktığı köşesinde tek bir kişinin bi- sından yanadır. Önümüzde- görülüyor. le ilaçsız kalmaması için can- ki dönemlerde de benzer sı- Türk Rad- la başla çalışıldığı vurgulan- kıntıların yaşanmaması adı- yasyon ‘Avrupa’da birinci sıradayız’ dı. Bu bağlamda, hemen her na üzerimize düşen her türlü Onkoloji- yıl mevcut sistemin işleyişin- görevi yerine getirmeye ha- si Derne- den kaynaklanan sorunlar zır olduğumuzu kamuoyuna iyabet yani şeker hastalığı, RAPORDAN BAŞLIKLAR ği ve Sie- nedeniyle eczacıların stokçu- saygıyla duyururuz.” l AN- Ddünyada olduğu gibi ülkemiz- mens Healt- luk suçlamasına maruz bıra- KARA/Cumhuriyet de de büyük bir sağlık sorunu ol- n Rapora göre Tip 2 diyabet gö- böbrekle ilgili hastalıklar (kardiyak hineers Türki- rülme sıklığında Avrupa ülkeleri ara- ve renal komplikasyonlar) yer alıyor. mayı sürdürüyor. Türkiye’de 8 ye tarafından akciğer kanse- sında ilk sırada yer alan Türkiye, ay- n Diyabetli bireylerde en sık görü- milyon erişkinde diyabet bulun- 201 KIŞI YAŞAMINI YITIRDI nı zamanda Avrupa ülkeleri arasın- len kalp-damar hastalıkları; koroner ri farkındalık ayı kapsamında duğu tahmin ediliyor. Tip 2 diya- ağlık Bakanlığı’nın paylaş- den çıkarmalıyız. Ancak bunu da bu hastalık için en fazla harcama arter hastalığı, periferik arter hasta- yapılan bilgilendirme kapsa- bet görülme sıklığında Avrupa ül- Stığı günlük koronavirüs yaparken tedbirlere uymayı yapan ülke konumundadır. lığı, inme ve sistolik/diyastolik kalp mında açıklamalarda bulunan keleri arasında ilk sırada yer alan verilerine göre dün, 361 bin terk etmemeliyiz. Mücadele n Hastalığın yarattığı maliye- yetersizliği olarak sıralanıyor. Prof. Özyiğit, son yıllarda tanı Türkiye, aynı zamanda Avrupa 229 test yapılırken 24 bin 2 sürekliliği bize başarıyı ge- tin yaklaşık yüzde 75’ini diyabe- n Diyabet, kronik böbrek hastalığı- ve tedavide yaşanan gelişme- ülkeleri arasında bu hastalık için kişi Covid-19’a yakalandı. 201 tirecek. Varyant ve mutas- tin komplikasyonları -yani organla- nın (KBH) en sık görülen nedeni ola- ler sonucunda kansere bağlı kişi ise yaşamını yitirdi. Sağ- yonlar gündemimizde yer al- en fazla harcama yapan ülke ko- ra verdiği zararlar- için yapılan har- rak tanımlanıyor. Diyabetli bireylerde yaşam kayıplarının azaldığı- lık Bakanı Fahrettin Koca, mamalı. Bilim Kurulumuz her numunda da yer alıyor. Diyabetin camalar oluşturuyor. Diyabete bağ- KBH riski diyabetli olmayanlara kıyas- na dikkat çekti. Özyiğit, şöyle sosyal medya paylaşımın- durumu titizlikle izliyor” ifa- lı ölümlerin ve hastada oluşan zarar- la en az iki kat artmış bulunuyor ve vücutta çoklu sistemi etkileyen da, “Hastalığı gündemimiz- delerini kullandı. l ANKARA devam etti: ların en önemli nedenleri arasınday- hastaların yaklaşık yüzde 30-40’ında bir hastalık olduğunu belirten uz- “Kanser kaynaklı can ka- sa diyabet sebebiyle gelişen kalp ve böbrek hastalığı gelişiyor. manlar, multidisipliner tedavinin yıplarının azalmasında, en önemine dikkat çektiler. Açık havada da maske takın yaygın görülen dört kanser ve topluma getirdiği maliyetlerin TND Başkanı Prof. Dr. Alaattin Tip 2 diyabet hastalığına yöne- türü olan akciğer, kolerektal, ürk Toraks Derneği Baş- liği ile koronavirüs ilişkisi- önlenmesi amaçlanıyor. Yıldız ise diyabetin zarar verdi- lik “Diyabette Kardiyovasküler ve meme ve prostat kanserinde Tkan Yardımcısı Prof. Dr. nin araştırıldığını anımsata- ği en önemli organlardan birinin Renal Komplikasyonların Önlen- Hasan Bayram, hava kirlili- rak Avrupa ve Çin'de yapı- uzun vadeli düşüşler rol oy- Beş dakikada muayene böbrekler olduğunu anımsatarak mesi, Tanısı ve Tedavisi için En- ğinin Covid-19 virüsünü ta- lan çalışmalarda, hava kir- nuyor. Raporda akciğer kan- Türkiye Endokrinoloji ve Meta- “Şeker hastalığı sinsi bir hasta- dokrinoloji, Kardiyoloji, Nefrolo- şımak gibi bir fonksiyo- liliğinin yoğun oldu- seri ölüm oranındaki genel bolizma Derneği (TEMD) Diyabet lıktır. Hastaların yüzde 50’si şe- ji (EnKarNe) Uzlaşı Raporu” ya- nu olabileceğini be- ğu yerlerde Covid- gerilemenin kaynağı olarak Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. ker hastası olduğunu bilmiyor. yımlandı. Türkiye Endokrinoloji lirterek “Onun için 19'a bağlı ölüm- sigara içmenin azalması, rad- Serpil Salman, diyabetin ülkemiz- Bu hastaların çoğunda böbrek za- açık hava deyip lerin daha yük- ve Metabolizma Derneği (TEMD), yoterapi ve ilaç tedavilerinde- de çok yaygın olduğunu belirte- rar görmüş oluyor” diye konuştu. rahatlığa girme- sek olduğunun Türk Kardiyoloji Derneği (TKD), ki gelişmeler gösteriliyor. An- memiz gerekiyor. görüldüğünü, rek “Türkiye, Avrupa’da diyabette Eski TND Başkanı Prof. Dr. Kenan Türk Nefroloji Derneği (TND) ve cak bu umut verici gelişme- Açık havada da bu yerlerde vi- birinci sırada. Aynı zamanda di- Ateş ise muayene sürelerinin 20 Türk Hipertansiyon ve Böbrek ye rağmen raporun da dik- özellikle kalabalık rüsün hızlı ya- yabet için en fazla para harcamak Hastalıkları Derneği (THBHD) ta- dakikadan 5 dakikaya düşürül- kat çektiği gibi akciğer kanse- yerlerde maske ta- yıldığının görül- zorunda kalan ülkelerden biriyiz. mesinin kronik hastaları olumsuz rafından hazırlanan raporla Tip kılması gerekiyor” düğünü söyledi. ri, ABD’de erkeklerde ve ka- Diyabet yaşı giderek düşüyor. Ço- etkilediğini ifade etti. Ateş, “İde- 2 diyabet hastalığının multidisip- diye konuştu. Türk Bayram, “Hava kir- dınlarda en sık teşhis edilen liner bakış açısıyla doğru yöneti- cukluk çağında Tip 2 görebilir ol- al süre 20 dakika denir ama diya- Toraks Derneği 24. Yıllık liliğinin virüsü taşımak ikinci kanser türü olmaya de- minin sağlanması, böylece hasta- duk. Kilo fazlalığı ve hareketsiz betli hastalar için 20 dakika bile Ulusal Kongresi Antalya'da gibi bir fonksiyonu olabilir” vam ediyor.” yapıldı. Bayram, hava kirli- dedi. l AA lığın yarattığı sağlık sorunlarının yaşam büyük bir sıkıntı” dedi. yetmez” diye konuştu. SAĞLIK