Katalog

14 KASIM 2021 PAZAR EKONOMİ 11 Türkiye Şeker Fabrikaları, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ‘ilgili kuruluşu’ yapıldı ‘Şeker’de yeni oyun! Enflasyon ve kur kontrolden Bakanlık, artık Türkiye Varlık Fonu bünyesindeki ‘İhracat’ ve ‘salgın’ itirafı TÜRKŞEKER’in faaliyet ve işlemlerini denetleyebilecek. çıkıyor mu? nflasyon, uzun yıllar sonra yeniden ithalattaki kadar artış olmadığını görü- rtan maliyetlere karşın nuyor. Şirketin yılda üretebileceği MUSTAFA ÇAKIR Türkiye ekonomisinin temel prob- yoruz. Konuşmamda katma değeri yük- zam yapılmadığı için za- şeker miktarı 1.2 milyon ton. Elemine dönüştü. Bizim kadar olma- ktidar, ekonomideki hesaplarını “ihra- sek ürünlerin ihracatının yapılmasının Ararına şeker satan, ta- Gelişmeyi yorumlayan Şeker-İş sa da dünyada da enflasyon sorunu var İcatı artırıp cari fazla verme” üzerine önemli olduğunu ifade eden bir cüm- lepleri sınırlı oranda karşıla- Sendikası Başkanı İsa Gök, karar- ama Türkiye’de ekonomiyi yönetenler, ya- kurarken Hazine ve Maliye Bakanı Lüt- le kullandım.” Elvan, ayrıca, önemli bir yan Türkiye Şeker Fabrikala- MUSTAFA la, daha önce özelleştirme kapsa- pısal risklerimizi görmezden gelerek Türk fi Elvan’nın Meclis’te bu konuda yaptığı tartışma konusu olan Covid-19 destek- ÇAKIR rı AŞ (TÜRKŞEKER) dünkü Res- mından çıkarılan bu şirkette Tarım Lirası’nı savunmasız bırakmayı ve enflas- vurgular dikkat çekti leriyle ilgili de şu bilgiyi verdi: “Ge- yona benzin dökmeyi tercih ettiler. mi Gazete’de yayımlanan Cum- Bakanlığı’nın yetkili hale geldiği- Bütçe sunumu sırasında nel olarak aldığınızda Türkiye, Enflasyon ve devalüasyon kıskacında, hurbaşkanı kararıyla Tarım ve Orman ni söyledi. Ayrıca son dönemde piyasa- Elvan’ın “Kilogram başına ihra- desteğin gayrisafi yurtiçi hası- sürekli satın alma gücünü kaybeden geniş Bakanlığı’nın “ilgili kuruluşu” oldu. da ucuz şeker bulunamadığı haberleri cat değerimizin artmasını son laya oranı itibarıyla 12. sırada. halk kesimleri üzerinde, hayat pahalılığının Tarım Bakanlığı bundan böyle Türkiye hakkında da konuşan Gök, şöyle dedi: derece önemsiyoruz” demesi Doğrudan destekte bizden çok tahrip edici etkisi giderek büyüyor. Varlık Fonu bünyesindeki şirketin faa- üzerine CHP’li Bülent Kuşoğlu daha iyi olanlar var. Eğer mer- Bugün Türkiye’de her sektörde fiyatlar ‘Zararına satıyor’ liyet ve işlemlerini denetleyebilecek. şu soruyu sordu: “Rakamlan- almış başını gidiyor. Her gün yeni bir zam kezi yönetim bütçesi diye ba- “Özeller şekeri zamlı satıyor. TÜRK- Şeker sektöründe en büyük şirket du- haberiyle uyanıyoruz. Ekim ayı itibarıy- dırabilir misiniz lütfen? Cum- karsanız bizde yüzde 2’nin biraz la TÜİK’in verilerine göre Türkiye’de yıllık ŞEKER zararına satış yapıyor. Onun Lütfi Elvan rumundaki TÜRKŞEKER, faaliyetleri- hurbaşkanlığı programına bakı- üzerinde.” Doğalgaz ve akaryakıt TÜFE yüzde 19.89, yıllık Yİ-ÜFE ise yüz- için de fazla satış yapmak istemiyor. ni Şeker Yasası ve şirket ana statüsüne yorum, tam tersine düşüyor. Bu se- zamlarına ilişkin de konuşan Elvan, de 46.31 olarak açıklandı. Oysa sivil enf- Çünkü zararı büyüyor. Resmi zammı ne daha da düşük olması lazım.” El- “Aslında akaryakıt fiyatları Avrupa’da 1 göre yürütüyor. Aynı zamanda Özelleş- lasyon araştırma grubu ENAG, ekim ayı van buna şu yanıtı verdi: “‘Önemsiyo- bekliyor. Pancar fiyatı ile şeker satış Avro ise Türkiye’de de 1 Avro idi. Akar- tirme Uygulamaları Hakkında Yasa’ya itibarıyla TÜFE oranını yüzde 49.87 olarak ruz’ dedim. Dış ticareti birim değer açı- yakıt fiyatları 1 Avro’nun altında. Aşa- fiyatı arasında bir makas vardı. İki yıl- tabi bir şirket. Şirketin bünyesinde 15 tespit etmişti. sından karşılaştırdığımızda, ithalat fi- ğı yukarı 100 liraya mal olan doğalga- dır bu makas kapanıyor. Zarar edili- şeker, 2 makine, 1 elektromekanik ay- Öngörülebilir makul bir enflasyon, eko- yatlarındaki değerde bir artış söz konu- zı kabaca 25 liraya veriyoruz şu anda” yor. Fiyatın artırılması beklentisi var. nomiler için sorun sayılmayabilir. Sorun gıtlar fabrikası, 2 alkol, 1 tohum işleme su olduğunu ama ihracattaki değerde ifadelerini kullandı. l ANKARA haline gelmesi, fiyat artışlarının yüksek 1 yıldır devam eden bir süreç.” fabrikası, 1 araştırma enstitüsü bulu- oranlara ulaşması ve tahmin edilebilir ol- maktan çıkmasıdır. Bizde de gelişmiş ül- kelerden farklı olarak bu yaşanmaktadır. İktisat teorisi, enflasyonun iki nedenle TUSAF BAŞKANI UYARDI: ortaya çıktığını söylemekte ve bunları “arz enflasyonu” ve “talep enflasyonu” olarak Kuraklık daha saymaktadır. “Enflasyon beklentilerinin bozulması” ve “yerel para birimindeki aşırı sık yaşanacak değer kaybı” da enflasyonu beslemekte- dir. Bu tespitlerden hareketle, Türkiye’de ürkiye Un Sanayicileri yaşanmakta olan enflasyonu analiz ettiği- TFederasyonu’nun (TUSAF), mizde ne görüyoruz? Antalya’da TMO ile birlikte dü- zenlediği “Türkiye Hububat Kong- Maliyet enflasyonu resi 2021”de konuşan TUSAF Dünyada gıda, hammadde, ara mali ve Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, enerji fiyatları artıyor. Tedarik zincirlerinde küresel sıcaklıktaki artışa dikkat kopmalar var. Üretimimizde, ithal girdi pa- çekerek “Uzun yıllar ortalaması- yına bağlı olarak bu fiyat artışları, kurlardaki na göre bu yıl sıcaklıklar 1.7 de- artışla birlikte, diğer ülkelerden farklı olarak rece artış gösterdi, tarım alanla- bize daha yüksek maliyet olarak yansıyor. rı için yağış miktarında ise yüzde Kuraklık ve iklim krizi, başta tarım ürün- 20 azaldı. Daha önce her 10 yıl- leri olmak üzere birçok üründe fiyat artış- da bir yaşanan kuraklıkların, bun- larına yol açıyor. dan sonra beş yılda bir karşımı- Görece düşük kalan işçi ücretleri enflas- ilk çeyrekte yüzde 18.5’ti. ken tasarrufu olmayanların ilk nedeni pek yon konusundaki tek destekleyici unsur- za çıkması bekleniyor” dedi. Ulu- Tasarruf azalıyor Yaş gruplarına göre tasarruf sahiplikleri- değişiklik göstermeyerek yüzde 79 ile dur ancak ücretlerin düşük tutulması da soy, ayrıca, 2016’da 422 milyon ne bakıldığında tasarruf sahipleri arasında “Tasarruf edecek yeterli gelirim yok” oldu. gelir dağılımını ciddi biçimde bozmaktadır. dolar olan makarna ihracatının NG Türkiye tarafından uzun yıllardır peri- yüzde 24 ile 18-24 yaş grubu birinci sırada Tasarruf sahibi olanların bunun için en çok Kiralar, yurtiçi ve yurtdışı lojistik maliyet- 2020’de 762 milyon dolara çıktı- Iyodik yapılan Türkiye’nin Tasarruf Eğilim- yer alırken bu oran 35-44 yaş grubunda kıstığı harcamalar ise yüzde 58 ile giyim, lerindeki artışlar ve nihai olarak da vergilerin leri Araştırması’nın 2021 yılı üçüncü çey- ğını hatırlattı. Kongre bugün so- ikinci çeyreğe göre 7 puan düşüşle yüzde yüzde 44 ile tatil, yüzde 44 ile elektronik getirdiği yükler, enflasyonu destekleyen ve rek (temmuz, ağustos, eylül) sonuçlarına na erecek. l Ekonomi Servisi 13‘e geriledi. Yine araştırmaya göre yakın eşya, yüzde 43 ile kozmetik ve yüzde 42 maliyet (arz) enflasyonunun kaynakları ola- göre, tasarruf sahipliği oranı yüzde 17.9’a gelecekte tasarruf yapmayı planlayanların ile yemek siparişi/dışarıda yemek. rak ortaya çıkan diğer kalemler. düştü. Bu oran ikinci çeyrekte yüzde 18.3, oranı yüzde 39.6’dan yüzde 37.7’ye iner- l Ekonomi Servisi Şimdi soralım: Bu faktörlerle nasıl mü- RESMİ GAZETE GÜNDEMİ cadele edilecek ve maliyet enflasyonu na- sıl kontrol edilecek? Hesaptan hesaba Prof. Dr. Kara: ‘Faizi düşürürüm, enflasyona bakarım’ deme lüksümüz yok Talep enflasyonu ‘gönderi’ kolaylığı Talep tarafına baktığımızda, iktidarın, büt- çe açığını büyütecek genişlemeci politikalar esmi Gazete dün yayımlanan izleyeceği görülüyor. Nitekim kamuya çok Rbir Merkez Bankası düzenle- sayıda personel alınacağından, muhtaç ha- ‘Kura kayıtsız kalamayız’ mesiyle, finansal tüketicilerden le getirdiği kitleler için ısınma, su ve elekt- alınacak ücretlere ilişkin tebliğde rik giderlerinin karşılanması için fon ayrıla- değişiklikler yapıldı. Buna göre fi- ŞEHRİBAN KIRAÇ Kara, 2011’den sonra Merkez şadığını hatırlatarak “Kronik ve cağından, emeklilikte yaşa takılanların so- nansal tüketiciler artık “hesaptan runlarının çözüleceğinden, 3600 ek göster- Bankası’na siyasi baskıların art- uzun süreli yüksek enflasyon baş- hesaba işyeri ödemeleri” gönde- geye bağlı olarak memur maaş ve emekli ilkent Üniversitesi’nden Prof. tığını ve bağımsızlığını kaybetti- ka ülkede yok. Enflasyonun kont- risi yaparken ücret ödemeyecek. aylıklarında yapılacak artışlardan, vergisel BDr. Hakan Kara, dövizin en ğini vurgulayarak 2013 sonunda rol altına alınması için bir maliyet Benzer bir değişiklik bankalarca desteklerden ve benzerlerinden söz ediliyor. önemli parametrelerden biri oldu- da bankaya güvensizlik oluştuğu- ödenmesi gerekiyor” yorumunu Ancak bu desteklerin, enflasyonun ve kur ticari müşterilerden alınabilecek ğunu, reel kurdaki sapmalara ka- nu söyledi. 2016’dan sonra serma- yaptı. Fiyat artışlarının sürdüğü- artışlarının kontrol edilememesi halinde, kızgın ücretler tebliğinde de yapıldı. Dü- yıtsız kalınmaması gerektiğine ye çıkışları da hızlanınca TCMB nü, resmi enflasyonun yüzde 20 ol- saca atılan su tanecikleri gibi bir süre son- zenlemeler yürürlüğe girdi. dikkat çekerek “Reel kur değerlen- üzerindeki siyasi baskıların da- duğunu anımsatan Yılmaz, asgari ra buharlaşıp gidecekleri unutulmamalıdır. l Ekonomi Servisi me dönemlerinde daha fazla rezerv Ülkedeki yoksullaşmayla birlikte, yurtiçi ha fazla hissedildiğini anlatan Ka- ücrete yüzde 30 zam yapılması du- talebin enflasyon üzerindeki etkisinin nis- biriktirmek gerekiyor. Kur mesele- ra, şöyle devam etti: “Normalinde rumunda enflasyonun gelecek yıl peten zayıf olacağını söyleyebiliriz. sine dikkat etmek gerekiyor. Bizim ‘WE-LINK-YOU’ AÇILDI Merkez’in daha sıkı para politika- yüzde 40’a çıkabileceğini dile ge- Ancak toplam talep içindeki ihracat (yurt- gibi ülkelerin faizi düşürürüm, enf- sı takip etmesi gerekiyordu. İşte tirdi. Yılmaz ayrıca, bu anayasa ve dışı talep), aynı zamanda talep artışı yara- Yenilikçi projeler lasyona bakarım deme lüksü yok” o zaman siyasi bir tercih yapıldı, Siyasi Partiler Yasası’yla sorunla- tarak enflasyonu da tetikliyor. Türkiye, çok dedi. hem daha fazla büyüme istiyoruz, rı torunlarımızın torun- uzun zamandır ihracatın enflasyonist etki- İTÜ Ekonomik ve için yeni platform sini bu kadar belirgin yaşamamıştı. hem cari açık fazla olmasın denil- larının da yaşayaca- Sosyal Araştırmalar di. Bu tercih edilince enflasyon ğına dikkat çekerek Enflasyon beklentilerinin ürkiye’de dijital sponsorluk Merkezi tarafından yükseldi. Bu sonuçta siyasi tercih şöyle dedi: “Çağdaş Tplatformu alanında faaliyet düzenlenen 3. Saga- oldu. Cari dengeyi kurtaralım der- bir anayasa ve emek bozulması göstermek üzere Rana Erkan Ta- lassos Toplantısı’nda, Önemli bir sorunumuz da Türkiye’de ken enflasyonu feda etmişiz.” yasaları kurgulamak banca ve Tuğba Parlak tarafın- “Salgın Sonrası Eko- enflasyonist beklentilerin bozulmuş olma- lazım. Yoksa bu dan yeni kurulan “we-link-you” sıdır. Artık piyasa aktörleri enflasyonun nomik Toparlan- Yüzde 40’a çıkabilir yüksek enflasyo- hizmet vermeye başladı. yükseleceği beklentisi içine girmiştir. Bu- ma: Ne Yapma- Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. nu yaşamaya de- Kurucu ortaklar Tabanca ve na göre iş planlaması ve fiyatlama yapı- lı?” başlıklı otu- Kamil Yılmaz ise Türkiye’nin 26 vam ederiz.” Parlak, yeni dönemin değişen ih- yorlar. Ekonomi yönetimi, beklentileri yö- rumda konuşan yıl boyunca yüksek enflasyonla ya- l KAŞ tiyaçlarına atıfla özgün projeleri netebilmek için kontrol edebildiği fiyatla- Hakan Kara Kamil Yılmaz rı baskılamaya çalışıyor. Ancak alınan pal- için sponsor arayanlar ile marka- yatif tedbirler çare olmamaktadır. lar arasında bir köprü olma mis- yonuyla hareket edeceklerini be- Türk Lirası’nın aşırı lirtti. l Ekonomi Servisi Kredilerin aktifteki payı yüzde 60 değer kaybı ürk Ekonomi Bankası’nın (TEB) 30 yüzde 60’ını oluşturdu. Bankanın 30 Ey- Türk Lirası son yedi ay içinde yaklaşık KISA... KISA... TEylül tarihli bilançosuna göre, ban- lül itibarıyla toplam kredileri 89.5 mil- yüzde 40 oranında değer kaybetti. Bu de- kanın aktif toplamı 149.7 milyar, ilk do- yar TL, mevduatı 102.1 milyar TL oldu. ğer kaybının nereye kadar gideceği ve han- l Resmi Gazete’de dün yayımla- gi sonuçların doğacağı henüz kestirilemiyor. zuk aylık net kârı 1 milyar 44 milyon TEB Genel Müdürü Leblebici, ayrı- nan bir kararla Gaziantep’teki Kök- Geçen hafta ABD’den varlık alımlarını azalt- TL oldu. ca, sürdürülebilirlik temalı ilk sen- san Pet’e ait “Polimer/ Cips Üre- tığı açıklaması geldi. Bu haber, Türk Lirası’nın TEB Genel Müdürü Ümit dikasyon kredilerini geçen günler- tim Tesisi” yatırımına “proje bazlı değerinde sert düşüşlere neden oldu. Ya- Leblebici’nin verdiği bilgiye göre, de 22 bankanın katılımıyla 230.5 ‘Fidanlar geliştikçe devlet yardımı” verildi. pılan açıklamalardan anlaşılan, ABD, enf- bankanın ekonomiye ve müşteri- milyon Avro ve 113 milyon ABD l Türkiye İş Bankası’nın, “Visa B2B lasyonu kontrol etmek için, bütün dünyada lerine sağladığı desteğin en Doları olarak gerçekleştirdiklerini Türkiye gelişecek’ olduğu gibi üç beş ay sonra faiz artırımla- Connect” sistemi üzerinden Türkiye’de önemli göstergesi olan kre- vurguladı. rına da gidecek. İşte o zaman, kur artışla- ilk yurtdışı para transferini gerçekleş- diler ise toplam aktiflerin l Ekonomi Servisi stanbul Sanayi Odası’nın (İSO), ge- rına bağlı ciddi maliyet ve fiyat artışları ile tiren banka olduğu açıklandı. İlecek nesillere sürdürülebilir bir Ümit Leblebici karşı karşıya kalacağız demektir. l Akbank’ın EBRD ve IFC ile dört dünya bırakmak amacıyla 2019’da Dünyada da Arjantin ve Brezilya hariç di- yeni işbirliği anlaşması imzaladığı 20 bin fidanla başladığı ağaçlandır- ğer ülkelerde yüzde 10’un altında bir enflas- açıklandı. Bunlarla KOBİ’ler ve dış ti- ma çalışmasını bu yıl 120 bin fidan- ‘Finansmana erişime destek olduk’ yon var. Bu nedenle 40’ın üzerinde ülke fa- caret işlemleri desteklenecek. lık “İSO Gelecek Meslek Liselerin- iz artırımına giderek enflasyonu önleme ve l KOBIL’in, web ve mobil ta- de Hatıra Ormanı” ile sürdürdüğü paralarının değerini koruma politikası uygu- lternatif Bank’ın 30 Eylül tarihli bilan- natif Bank Genel Müdürü Kaan Gür, “Ba- açıklandı. banlı uygulamaların yanında oto- luyor. Hiçbiri bizdeki gibi bir fanteziyle faiz Açosuna göre, bankanın aktif bü- siretli ve danışman bankacılık’ anlayı- Dün Çatalca’da, Milli Eğitim Bakanı masyon ve bulutta uzmanlaşan indirmiyor ve paraları değer kaybetmiyor. yüklüğü 38 milyar TL, ekonomiye şıyla, müşterilerimizin finansmana Mahmut Özer’in de katıldığı tören- WesterOps’un yüzde 50’sini satın Bütün bunların ötesinde, iç ve dış piya- de konuşan İSO Başkanı Erdal Bah- sağladığı destek ise 33.7 milyar erişmesine ve ekonomiye destek ol- aldığı duyuruldu. saların, genel olarak Türkiye’nin yönetimi- çıvan, gençlere seslenerek “Fidan- TL ve mevduat hacmi 20.3 milyar maya devam ederken TL ticari kre- l Danone Türkiye Yönetim Ku- ne güvenleri kalmamıştır. Görünen o ki bu lar geliştikçe Türkiye’nin tabiatı ge- TL’ye ulaştı. Bankanın sermaye diler başta olmak üzere, nakdi ve rulu Başkanı Cem Küçükcan oldu. yönetim, Türk Lirası’nı korumayı ve enf- lişecek, suyu artacak, iklimi düzele- yeterlilik rasyosu ise yüzde16’nın gayri nakdi kredilerle reel sektöre Küçükcan, yeni dönem için “Büyü- lasyonla mücadeleyi bırakmış, dünyadaki cek. Sizler geliştikçe bizim umudu- üzerinde gerçekleşti. Banka- sağladığımız desteği arttıra- me ve değer yaratmaya odaklana- gidişata bakarak fiyat artışlarına mazeret muz yeşerecek. O fidanlar sizsiniz” nın ilk dokuz aylık net kârı da rak sürdürdük” dedi. cağız” dedi. arayışı içine girmiş bulunuyor. dedi. l Ekonomi Servisi Kaan Gür 12.9 milyon lira oldu. Alter- l Ekonomi Servisi