Katalog

26 EKİM 2021 SALI EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Sabah saatlerinde 9.8433’e yükselen dolar/ TL, günü ise 9.57 seviyelerinde tamamladı Piyasalar gitti geldi Bir deli kör kuyuya 10 büyükelçinin istemeyen kişi ilan edileceği tartışmaları doları dün 10 liranın kapısına getirirken akşam bir taş atar.. Cumhurbaşkanlığı’ndan “sızan” açıklamalar ateşi düşürdü. ırk akıllı çıkaramazmış.. Dün Ba- ürkiye’deki mali piyasalar, nunlarına riayet etmesini ve içiş- kanlar Kurulu toplantısından önce dün yeni haftaya yine iniş- lerine karışmamasını öngören Vi- KCumhurbaşkanı Erdoğan ile MHP Genel Başkanı arasında sürpriz bir top- Tli çıkışlı bir seyir izleyerek yana Sözleşmesi’nin 41. madde- lantı yapıldı. Saat 15.00 sıralarında ya- başladı: sine bağlı olduklarını vurgular- yımlanan haberlerde toplantının 40 da- 4 Geçen hafta Merkez ken Cumhurbaşkanlığı kaynak- kikasının dolmuş olduğu duyuruluyordu. Bankası’nın politika faizini yüz- ları ise Cumhurbaşkanı Tayyip Henüz bir açıklama yapılmamıştı. Ancak de 18’den yüzde 16’ya indir- Erdoğan’ın açıklamaları olumlu sıcak gündemler üzerinde görüşüldüğü- mesiyle sarsılan piyasalar, ye- karşıladığını bildirdi. nün, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Os- ni haftaya Cumhurbaşkanı Tay- 4 Bu gelişmeler üzerine dolar/ man Kavala üzerinden büyükelçilerden NECATİ gelen açıklamanın ardından, “İstenmeyen yip Erdoğan’ın Osman Kavala ile TL 9.5564’e kadar çekilirken, Av- SAVAŞ adam ilan edilmelerini istemesi” sonra- ilgili çağrı yapan 10 büyükelçi- ro/ TL de 11.0760’ı gördü. Günü sı gelişmeleri de kapsamak üzere, Mer- nin “istenmeyen kişi” ilan edilme- dolar 9.57, Avro 11.10 seviyesinde kez Bankası son kararı ile faizlerin iki pu- si talimatına ilişkin açıklamalar- tamamladı. an düşürülmesinin ardından, başta dö- la büyük bir panik havası yaşadı. Döviz bozduranlarda viz, tüm değerli piyasalar üzerinden ge- Risk primi yükseldi Bu konu, Türkiye’deki piyasalar- len yükselişler sonrası gelişmelerin ma- 4 Ancak yine dün, elçi krizinin dan önce Asya piyasalarında bü- saya yatırıldığının altı çiziliyordu. Elbette kamu bankalarının, Merkez tartışıldığı saatlerde Türkiye’nin yük bir hareketlilik yaşattı. Dolar/ ‘Fişleniriz’ korkusu Bankası gibi para basma yetkilerinin ol- risk durumunu gösteren beş yıl- TL bu piyasalarda hızla yükseli- mamasına karşın verilen talimatlarla kre- lık CDS’leri cuma günkü kapanışa şe geçer ve TL’deki erime hızlanır- yok. Alırken bütün bankalarda olduğu MUSTAFA ÇAKIR di faizlerini, aşağı yukarı dövizin fırlaması göre dün 5 baz puan artışla Mart ken anlık işlemlerde 9.8645 sevi- gibi döviz bürolarında da binde 2 ver- karşılığı olan yüzde 19’lara varan bir hız- 2021’den bu yana en yüksek sevi- yesi görüldü. ükümetin getirdiği döviz büroların- gi alınıyor. Millet fişleyecekler mi, di- la başlatılan düşürülmesi talimatının son- ye olan 466 baz puana çıktı. Yine 4 Türkiye’deki piyasalarda ise Hda alım satım yaparken kimlik ib- ye düşünüyor. Adamın geliri 10 bin TL, rası gelişmelerin değerlendirmesi olacak- Türkiye’nin dolar cinsi tahvilleri 1 raz etme zorunluluğu büro dışındaki tı. Talimat verilemeyen özel bankalara güne 9.74 seviyesinde başlayan döviz bozduruyor 20 bin TL. Biz kimliği ise aynı zaman dilimi içinde olmak üze- sentten fazla düşüş kaydetti. Tra- satışı artırıyor. “Fişlenme” korkusu ile kayda geçiriyoruz. Şüphelendiğimiz du- dolar/ TL ilk etapta 9.8344’e kadar re öneride (tavsiye) bulunulmuştu. Uyup kimlik gösterip kayda girmek isteme- rumlar olduğunda MASAK’a bildirmek deweb verilerine göre, Türkiye’nin yükseldi. Avro/ TL de 11.4363’e uymayacakları merakla beklenirken ger- yenler alternatif yollar bulurken bun- zorundayız.” dolar cinsi tahvilleri ile güvenli li- kadar yükseldi. çeğinde kamu bankalarına verilmiş tali- lardan biri de kuyumcular oldu. Yetkili Döviz bürolarının saat 18.00’de ka- man ABD Hazinesi’nin tahville- 4 Ancak elçi kriziyle ilgili, hem matların da uzun soluklu uygulanabilirliği Döviz Müesseseleri Yöneticileri Derne- pandığına işaret eden Ünver, “Kapı ön- ri arasındaki getiri farkı yaklaşık bu elçilerin temsil ettiği ülkeler- çoktan masaya yatırılmıştı. ği Başkanı Mustafa Ünver, geçen haf- lerinde elinde parayla döviz alıp-sa- yedi ayın en yüksek seviyesi olan den gelmeye başlayan açıklama- İlk işgünü olan dünün değerlendirilme- talarda döviz bürolarına yönelik çıkarı- tıyorlar. Tamamen kayıt dışı. Devlet 537 baz puana çıktı. sinden başlanılarak düşük faizle verilme- lar hem Cumhurbaşkanlığı’ndan lan tebliğin yarattığı sıkıntıları anlattı. kontrol edemediği kaçak sektörü resmi ye başlanan kredilerin, indirim oranların- 4 Ayrıca piyasa uzmanları, “sızan” değerlendirmeler öğlen- Özellikle getirilen kimlik ibracı zorun- faaliyet gösteren bizlerin üzerine yükle- da bir yandan düşmeler söz konusu iken TCMB’nin para politikası uygu- den sonra piyasadaki panik hava- luluğu yüzünden insanların bir kısmı- meye çabalıyor” dedi. diğer yandan önemli ağırlıkla, hızla çe- lamasına ilişkin endişelerin de sını yumuşattı. ABD ve diğer ba- nın kayda geçmek istemediğini belir- Tebliğin içerisinde sektörün tama- kilip döviz ve altına yatırılmakta olduğu TL’de etkili olmaya devam ettiğini ten Ünver, “Alternatif arayışı var. Do- zı ülkelerin Ankara büyükelçilik- men “tekelleşmesine” neden olacak gerçeğinin de altı çizilmiş oluyordu. Geç- lar bozdurmak için bu zorunluluğun ol- düzenlemeler bulunduğuna işaret eden belirtti. l Ekonomi Servisi leri, bulundukları ülkelerin ka- miş benzer uygulamaların deneyimleri bir madığı kuyumculara gidiliyor, bu işi Ünver, şunları söyledi: “Düzenlemelerin yana, para basamayacak bankaların çok kaçak yapan kişilere gidiliyor. Yetkili Türkiye’nin gri listeye alındığı ‘karapa- kısa zaman dilimleri içinde verilecek ucuz müesseseler haricinde kimlik zorunlu- ra ve terörizmin finansmanı ile müca- krediler için para bulamama gerçeği ile Borçlandırma kapısı açıldı! luğu yok” dedi. Kendilerinin ise kimlik dele’ amacıyla yapıldığı söyleniyor. An- yüzleşmelerinin sonucu, kredilerin veri- kaydı yapmamaları halinde faaliyetten cak tebliğde sektörün tekelleşmesine lemez olacağı, zaten sınırlı saatler içinde eçen hafta Merkez Bankası’nın yüzde 1.34 olarak uygulanacak. men cezası aldıklarını da belirtti. neden olacak, küçük firmalara da ‘ka- bile indirimlerin oranlarının düşürülmesi Gpolitika faizini 2 puan (200 baz Kamu bankaları, dönemin Hazine ile yüzleşilmekte olduğu olguları bir yana, pat git’ denilebilecek düzenlemeler var. en işlevseli ile gerçekçi yatırımlara kay- puan) indirmesinden sonra, dün de ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın ‘Dolar karşılığı mal’ Örneğin döviz büroları için sermaye yü- dırılabilecek kredi oranlarının gelişmelere kamu bankaları; Ziraat, VakıfBank ve teşvikiyle benzer faiz indirimleri- kümlülüğü getirildi. Iğdır’daki döviz bü- Ünver, aralarında marketlerin de ol- güvensizlik ile bağlantılı yatırımları kaydı- Halkbank ortak açıklama yaparak ku- ni özellikle bireysel kredilerde ge- rosu 5 milyon TL’lik iş yapma potansi- duğu bazı firmaların dolar karşılığı mal rılamayacağının altı çiziliyordu. rumsal kredi faizlerini iki puan indir- çen yıl da uygulamış, ancak ekono- yeli olan bir yer değil ki.” verdiğine, üzerini de TL olarak ödediği- HHH diklerini duyurdu. Açıklamaya gö- mik sorunların artışı üzerine Temmuz Ünver, tebliğdeki değişikliklerin iptali ne dikkat çekti. “Vergi nedeniyle mi ku- En iyimseri ile inşaatlara kaydırılabi- re ayrıca, 1 milyon TL’nin altında- 2020’den itibaren geri adım atılmış için dava açacaklarını, Hazine ve Mali- yumcularda döviz bozduruluyor” soru- lecek düşük faiz oranlarının ise ekono- ki konut kredileri için aylık faiz yüzde ve kredileri kısma çabaları devreye ye Bakanlığı ile de görüşeceklerini söy- muz üzerine Ünver, şu yorumu yaptı: mik sonuçlarının inşaat sektöründe ter- 1.29, 1 milyon TL üzerindekiler için girmişti. l Ekonomi Servisi ledi. l ANKARA “Satışta, döviz bozdurmada vergi sine yarar yerine zarar üreteceğinin al- tı kalın kalın çiziliyordu. İnşaatların mali- yetleri kaçınılmaz oranlarda döviz girdile- ri ile bağlantılı olarak yükseldiğinden, in- şaat maliyetleri yükselişinde patlama- Kurdaki şaşma, domino etkisi yapacak nın olumsuz gelişme olarak yansıması kaçınılmaz olarak kalın çizgilerle vurgu- MUSTAFA ÇAKIR sonunda enflasyonun yüzde 16.2’ye Konukman’a gelişmeleri sorduk. lanıyordu.. Tarım ürünlerinde ise faizle- inmesi “hayal” olarak görülüyor. İk- “2022, 2023, 2024’e bakmaya gerek rin hızlı düşürülmesi, Merkez Bankası ka- olar, rekor üstüne rekor kırarken tidarın ekonomideki üç yıllık hedef- yok. 2021 çöktü zaten” diyen Konuk- rarları, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ilgili Diktidarın ekonomideki bütün ön- Bakanların açıklamaları ile doğru orantı- lerine yer verdiği OVP’ye göre, orta- man, orta vadeli plana ilişkin sözle- lı olarak, birkaç gün içinde bile beklenen- görüleri de çöktü. Orta vadeli progra- lama dolar kurunun bu yıl 8.3 TL ol- rini anımsatınca “Her şey sil baştan” lerin çok üzerinde satış fiyatı patlamaları- ma (OVP) göre doların 2023’te 9.77 ması öngörülüyordu. Bu hedef çoktan yorumunu yaptı. Dolar hedefindeki nı getirmişti.. TL olması öngörülüyordu. Oysa dün aşıldı. İktidar, doların 2022’de 9.27 bu “şaşmanın” domino taşı gibi diğer HHH 9.80’i de aştı. Böylece iktidar, dolarda TL, 2023’te 9.77 TL, 2024’te ise 10.27 bütün hedefleri de bozacağına işaret Ekonomistlerin, yandaşlar korosu için- 2023 hedefine 2021’de “ulaşma ba- TL olmasını bekliyordu. eden Aziz Konukman, şöyle devam de bile “Hangi kararlarla ekonominin gi- şarısını” gösterdi. Dolardaki bu şaş- 2023’te olması beklenen dolar dün etti: “Makro dengede birisi bozulunca dişine dönük olumlu sonuçlara varılabi- ma, milli gelirden enflasyona kadar lir” sorusuna verilen yanıtlarda ilk yuvar- bu hedefi aşarken neredeyse 2024 diğer hepsi de bozulur. Öbür hedefle- lak sözleri, “Başta Cumhurbaşkanı, Mer- diğer bütün hedefleri de etkileyecek. hedefini de zorlar hale geldi. OVP ri de etkiler. Domino taşı etkisi. Her- kez Bankası, ilgili bakanlardan art arda OVP’de bu yıl için TÜFE hedefi yüzde ilk açıklandığında iktidarın dolarda- kesin hesabı yanılacak. İthal girdi gelmesi gereken güven verici sözler..” 16.2 olarak öngörülmüştü. Oysa eylül Aziz Konukman ki öngörülerini “fantezi” olarak ni- pahalılanınca milli gelir hesabı dahil olarak özetlemek olası. Elbette ne iki- ayı TÜFE oranı bile yüzde 19.58. Yıl- telendiren İktisatçı Prof. Dr. Aziz hepsi bozulacak.” l ANKARA li görüşmenin perde arkası ne de Bakan- lar Kurulu’nun geç saatlere kayacak top- lantısının içerikleri üzerinden sağlıklı ha- berler sızmadan önce yazılmış bu yazıda KAMUYLA YÜZDE 7.5 içerikleri üzerinden değerlendirmeler söz konusu olamazsa da işin içinden çıkıla- ‘Katılım’da pazar bilecek gelişmelerin ışıklı olmasını unu- tun, umut verici olabilmeleri de çok ola- YÜZd E hedefi yüzde 15 sı değil. 77.5 Gönlümden öyle geçtiği için hiç de- Mevsim ürkiye Katılım Bankaları Birli- ğil kuşkusuz. Toplumuzun yaşamını ka- etkilerinden Tği Yönetim Kurulu Başkanı İk- rartan gerçeklerin gerçekleşmesini dile- arındırılmış ram Göktaş, kamunun sektöre mek akıl işi mi? Yaşam nefesimizi kesen KKO oranı dahil olmasıyla birlikte katılım gelişmelerin en azından nefes alabilece- bankacılığının pazar payının kı- ğimiz ölçeklere indirgenmesini nasıl di- lemeyebiliriz? Gelin görün ki kör kuyu- sa sürede yüzde 7.5’e yükseldi- ya taşları atıp duranlar adına “Güven ve- ğini aktardı. rici sözler”in birinci ağızları için, “Cum- Göktaş, yeni stratejiler ışığın- hurbaşkanı, Merkez Bankası, ilgili bakan- da atacakları adımlarla pazar lar..” vurgulamaları çok net yapılıyor. An- payını 2025 yılı itibarıyla yüz- Ekim ayında, imalat sanayii ile ilgili güven endeksi 2 puan, kapasite 0.3 puan düştü cak “güven verici kararlar” üzerinden net de 15’e ulaştırmanın ve dünya sözlerin ağızlardan çıkarımı yapılamıyor. standartlarında ürün sunar ha- Hele de yandaşlar yuvarlamakla yetini- le gelmenin daha kolay olacağı- yorlar.. nı dile getirdi. l AA ‘Reel kesim’de sorunlar ağırlaştı Bilim insanları, biraz da bağımsız kim- likliyseler uzmanlıkları kadar söz söy- FİNANSBANK’TA DEĞİŞİM erkez Bankası, bu ayla ilgili “İk- rına ilişkin değerlendirmeler endeksi lemekte de cesur olabilenlerine bakılır- sa, birden çok gündem halkaları içinde, Mtisadi Yönelim İstatistikleri ve azalış yönünde etkiledi. gerçekten çok ama çok güven verici, Reel Kesim Güven Endeksi” verileri- Yine, imalat sanayii genelinde ka- Güzeloğlu gidiyor İnşaat, hizmet ve dönülmeyen, ilkeli kararlar alınması zo- ni dün açıkladı. İmalat sanayii ile il- pasite kullanım oranıyla (KKO) ilgi- runluluğu gündemde. Oysa Tek adam gili sonuçları içeren verilere göre, li verilerde de düşüş var. Buna göre Ömür Tan geliyor rejimi adına, uzun iktidarları süreci için- perakendede artış 2021 yılı ekim ayında reel kesim gü- KKO, Ekim 2021’de bir önceki aya de yaşadığımız tanıklıkların tutarsızlık- NB Finansbank’ın 11 yıl- ven endeksi (RKGE), bir önceki aya kıyasla 0.1 puan azalarak yüzde 78 ları, ak denilenlere kara, kara denilenle- ürkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dır CEO’su olarak görev ya- göre 3.8 puan azalarak 109.6 pua- oldu. Mevsimsel etkilerden arındırıl- re sonra ak denilmesi örnekleri öylesine Tdün açıkladığı “Sektörel Güven En- Q pan Temel Güzeloğlu, ken- na indi. Mevsimsellikten arındırılmış mış KKO da önceki aya kıyasla 0.3 çoklu en güncel örneklerde bile ikiyüz- deksleri, Ekim 2021” raporu ise imalat di isteği ile görevinden ayrıl- RKGE ise bir önceki aya göre iki pu- puan azalarak yüzde 77.5 oldu. Ve- lü olarak yaşanmakta ki.. İçimizi soğuk sanayii dışı bazı sektörlerde güven artı- ma kararı alırken, yerine an azalarak 111.3 puan oldu. rilere mal grupları açısından bakın- soğuk ürpertiyorlar.. şı olduğunu gösterdi. Buna göre mev- bankada kurumsal ve ti- Rapordaki değerlendirmeye göre, ca, KKO’nun tüketim mallarında yüz- sim etkilerinden arındırılmış güven en- cari bankacılık genel mü- sabit sermaye yatırım harcaması ve de 74.3’ten yüzde 75.8’e, dayanık- deksi, ekimde eylül ayına kıyasla hizmet dür yardımcısı olarak gö- son üç aydaki toplam sipariş mikta- sız tüketim mallarında yüzde 74’ten sektöründe yüzde 2.1 artışla 120.3, pera- rev yapan Ömür Tan ge- rına ilişkin değerlendirmeler endek- yüzde 76’ya çıktığı görülüyor. Bu- Benzine 44 kuruş zam kende ticaret sektöründe yüzde 4.8 ar- tiriliyor. Güzeloğlu’nun si artış yönünde etkilerken, gelecek na karşın dayanıklı tüketim malların tışla 121.1 ve inşaat sektöründe yüzde 1 PGİS, bugünden geçerli olacak şekilde benzi- yönetim kurulu üye- üç aydaki üretim hacmi, genel gidi- yüzde 75.9’dan yüzde 74.6, ara mal- artışla 92.7 puana çıktı. Enin litre satış fiyatına 44 kuruş zam yapıldığını si olarak görevine şat, mevcut mamul mal stoku, gele- larında yüzde 79.9’dan yüzde 79.5’e Bu üç sektörün temsilcileri gelecek üç duyurdu. Fiyat, İstanbul’da ortalama 7.92 liradan devam edeceği be- cek üç aydaki toplam istihdam, ge- ve yatırım mallarında yüzde 77’den aya ilişkin umutlu olduklarını belirtti. 8.36 liraya, Ankara’da 8.03 liradan 8.47 liraya, lirtildi. lecek üç aydaki ihracat sipariş mik- yüzde 74.8’e düştüğü ortaya çıktı. Ömür Tan İzmir’de ise 8.03 liradan 8.47 liraya yükseldi. tarı ve mevcut toplam sipariş mikta- l Ekonomi Servisi