Katalog

24 EKİM 2021 PAZAR EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 Bilsay Kuruç, ekonomik modelin bütün günahının TCMB’nin üzerine kaldığını belirtti ‘Merkez hazin durumda’ Tarımda da doğruları don’umuz mu var ya da finans sek- Görevi rezerv yaratma söylemek gerekiyor töründen rezerv mi bekleyelim? An- TL ucuz Ladıkça Em Ek ucuz Lar olan sanayinin, son 10 yıl- iraz önce aldığım fiyat bilgisine göre... cak sanayi gelir yaratmıyor ki rezerv diye başlayan cümleler, kronik enf- dır Türkiye’de bunun tersi- konomide yaşanan gelişmelerin di. Bütün ücretliler tablosunda as- yaratsın. Kapitalizmin bir alışkan- Blasyonun habercisi niteliğindedir ge- Eemekçiler üzerindeki etkisine iliş- gari ücretle çalışanların oranı yüzde ni yaptığını vurgulayan Prof. lığı var. Yararlandığı kurumları bir nel olarak... kin tespit yapan Bilsay Kuruç, “Asga- 40. Asgari ücretler bütün ücretleri yandan yıpratır. Bunun son 10 yıllık Dr. Kuruç, bu işin Merkez Tabii enflasyon deyince herkesin aklına ri ücret 10 yıl önce 400 doların üze- aşağıya çeker. TL ucuzladıkça emek raflarda değişen fiyatlar geliyor, değil mi? sahnesinde TCMB var. Hangi merkez rindeydi, şimdi 300 doların altına in- ucuzlar” dedi. Bankası’na yıkıldığını söyledi. Doğal olarak öyle oluyor ama son gün- bankası swap’la borçlanarak rezerv lerde tarım girdilerindeki fiyat artışı ya da tutabilir? Bu ne kadar sürebilir? Böy- Son 10 yıldır kendi ger- mın yeni hediyesi olan şirketler, bu doğru tabirle hiper enflasyon konuşulma- ktisat yazınının Türkiye’deki güç- le merkez bankacılığı olur mu? sı ve analiz edilmesi gereken en önem- çeklerimizle karşı karşı- avantajla çalışmayı öğrendiler. Ya- lü isimlerinden Prof. Dr. Bilsay n Borçla üretim: Borçla üretim li sorun olarak karşımızda duruyor. Öyle ki yayız. Önümüzdeki dö- ni güçlü paraya sahipsen zayıf para İKuruç, bu banka ile ilgili gün- şu günlerde tarlalara düşecek buğday, ar- yapma potasına girmiş olan bir ima- nemde bu modele devam zayfladıkça kazanırsın. 128 milyar cel tartışmalar üzerinden uygulanan pa ve diğer ürün tohumlarının programını lat sanayii var. Cari açığa değil ulus- edildiği sürece şu olacak: dolar meselesi de aynı. ekonomik modelin Türkiye’yi getir- toplumca yapmazsak, gelecek seneye ne- MUSTAFA lararası net yatırım pozisyonuna ba- Rezerv yaratamayan, ge- n ABD’den bir söz: ABD’de bir söz ler yaşayabileceğimizi tanımlamak olanak- diği noktayı yorumladı: ÇAKIR kalım, orada gitgide borçlanan özel sız hale gelir. lir yaratma kapasitesi dü- vardı: General Motors için iyi olan n Cicim yılları bitti: Türkiye’nin Buyurun biraz ayrıntıya girelim. sektörü görelim. TCMB’nin verile- şük bir ekonomi. neyse ABD için de iyi olan odur. “Şir- bir kapitalist modeli Önce Tarım Bakanı Sayın rinde bu söylediklerimi ayna olarak n Zayıf TL, güçlü dolar: Esas soru ketler için iyi olan neyse ülke için de var ve TCMB de bu- Pakdemirli’nin son günlerde vurguladığı odur” modeli oldu bu. Rezerv yarat- yansıtan, sermayenin yeni ve eski TCMB buna ne kadar dayanabilir? 10 nun içinde. Bunun birkaç cümle ile başlayalım isterseniz. Sa- yıl önce ilk salvoyu dönemin TCMB mak kimin görevi ekonomide? İngil- katmalarının rezerv yaratma sorum- gelir yaratma kapa- yın Bakan, geçen günlerde “Fiyat artışla- Başkanı Erdem Başçı yemişti. Kla- tere müstesna. Çünkü onlar City of rı ile ilgili onlarca çalışma yaptık, dünyada- luluğuna sahip olmadıkları ama re- sitesi düşük. Dün- ki fiyat artışları ülkemize minimum (en az) sik merkez bankacılık yapıyordu. O London’a sahip. Rezervi sanayi yara- zerv yeme ayrıcalıklarına sahip ol- ya likiditesi sayesin- yansımıştır. Bunun nedeni ise artırılan üre- gün Başçı’nın yediği fırçayı hatırlar- tır. Ancak sermayenin yeni ve eski duklarını göreceğiz. TCMB son 10 de ya- tim, doğru alım politikaları ve doğru dış ti- sak bugünü daha iyi anlarız. Çünkü katmanlarının içine girdiğimiz mo- yıllık bu tablo içinde, üzülerek söy- şanan caret politikasıdır” vurgusunu yapmış ön- dolarizasyon başlamıştı. Sermaye sı- delde rezerv yaratma sorumlulukla- lüyorum hazin bir duruma düştü. O cicim celikle... nıfının yeni katmanları, yeni şirket- rı yok. Yeme ayrıcalıkları var. Son başkan geldi, bu başkan gitti... Ana- Açıkça söylemem gerekirse ben bir şey yılları anlamadım bu cümlelerden. Sadece bu da ler eski şirketlerle yan yana iki para 10 yılda rezervleri onlar yediler. İşi liz yapmak istiyorsak bunlar üzerin- da ge- değil, konuşmasının kalan kısmında da du- kullanma avantajına sahip oldular. TCMB’ye yıkmış oluyorlar. de durmak doğru olmaz. Esas tablo ride rum aynı. Her yönüyle tarım ve hayvancı- Biri güçlü dolar, diğeri zayıf TL. Ser- n Kapitalizm alışkanlığı: Herke- başka, her şey çok berrak. Sevimsiz kal- lıkta ne kadar başarılı olunduğu, bu za- maye sınıfını var eden siyasal yaşa- sin ağzında TCMB. Bizim City of Lon- bir yere geldik. l ANKARA dı. mana kadar çiftçimizin yanında olduk- larını ve alın terini boşa akıtmadıklarını Prof. Dr. Bilsay Kuruç söylüyor Sayın Bakan... Diğer yanda ise gerçek çok farklı. ‘yokSullAşmA ToplumSAl Tepkİ geTİrİr’ TÜSİAD ve S&P’d En öngörü uyarısı Bir defa küresel girdi fiyatlarındaki tüm artışlar, Sayın Bakan’ın söylemlerinin belirt- ge Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) yor. Nitelikli beyin göçünün artarak ürkiye ekonomisinin içinde bulun- ca bankacılık sisteminde risklerin art- tiğinin aksine, olduğu gibi ve aynı gün girdi EBaşkanı Ender Yorgancılar, sos- devam etmesi çok önemli. Enflas- Tduğu duruma ilişkin değerlendirme- ması durumunda notların düşürüle- fiyatlarına yansıtılmıştır. Bununla da kalın- yal medyadan açıklama yaparak yon ile birlikte yüksek gıda fiyatları ler, hem içeriden hem dışarıdan birbiri bileceği uyarısı yaptı. Önceki akşam mamış, küresel fiyatların da üzerinde bir fi- güncel sorunlara dikkat çekti. ile doğalgaz, elektrik ve petrol ardına gelmeye devam ediyor. bir konferansta konuşan TÜSİ- yatlama piyasada kendisini göstermiştir. Türkiye’nin küresel ekono- fiyatlarının artışı, yoksullaş- Bu kapsamda kredi derece- AD Başkanı Simone Kaslows- Örnek mi? miden aldığı payın azaldığı- ma ile olası toplumsal tep- lendirme kuruluşu S&P, peri- ki de son faiz kararına atıf- Kullanılan tohumu şimdilik bir kenara bı- rakıyorum. Mazotu ve işçi giderlerini bile nı belirten, bunu artırmak kileri beraberinde getire- yodik incelemesi kapsamın- la şunları söyledi: “Üzülerek saymadan, Sayın Bakan’ın vurguladığı fi- için yüksek katma değerli bilecektir. Daha çok istih- da Türkiye’nin kredi notu ve söylemeliyim ki yaptığımız yat karşılaştırmasının girdi maliyetinin en üretime ve eğitim sistemin- dam için daha çok yatırıma görünümünü değiştirmezken tercihler sonucunda, enflas- önemlisi olan gübre fiyatlarını inceleyerek de kapsamlı bir düzenlemeye ihtiyacımız var. ‘Türkiye’ye ödemeler dengesi pozisyonu- yon görünümünün daha da E. Yorgancılar S. Kaslowski doğru olmadığını basit bir istatistikle gös- ihtiyaç olduğunu vurgulayan yatırım yapmak, giderek daha nun hâlâ zayıf, para politikası- bozulduğunu ve TL’nin bugün de terelim. Yorgancılar şöyle devam etti: “Enf- fazla riskli’ algısı ivedilikle yok edil- nın ise öngörülemez olduğuna vurgu yine değer kaybetmeye devam ettiği- Öncelikle 23 Eylül 2021 tarihine gidelim. lasyon yüksek. Tüm bu değişkenle- melidir.” Yorgancılar, ayrıca asgari yaptı. “Enflasyon yıllık yaklaşık yüzde ni görüyoruz. Reel kesim olarak birin- Gidelim derken daha bir ay öncesine sa- re bağlı olarak sanayici, ürettiği ürü- ücretin vergi dışı bırakılmasını öner- 20 ile derecelendirdiğimiz 137 ülke ci ihtiyacımız öngörülebilirliktir.” dece... ne sağlıklı fiyatlandırma da yapamı- di. l İZMİR arasında 8. sırada” diyen S&P, ayrı- l Ekonomi Servisi Üre gübresinin fiyatı 515 dolar/ton ar- tı taşıma gideri. Tam bir gün sonra dolar fi- yatına yapılan zamla bu 660 dolar/ton ar- tı taşımaya çıkıyor. Durun, daha iyi günler bunlar demeye kalmadan 14 Ekim sabahı 44 KUr UŞ DaHa arta CaK 885 dolara çıkıyor. Daha bitmedi... İki gün içinde bir ayda dördüncü zam geliyor ve fi- Benzin fiyatına yat 935’e çıkıyor. Bunu şimdilik bir kenara not edin lütfen. yeni zam yolda Gelelim ikinci gübre çeşidi olan can güb- re (AN) fiyatlarına. Ayrıntıya girmeden son on günlerde dolar kurundaki sert hasattan günümüze (15 aylık) zammı yazı- Syükseliş ve ham petrol fiyatları- yorum: Yüzde 485. nın geldiği seviye, akaryakıtta zam “İyi de ne yapalım, küresel fiyatlar o ka- yağmuruna neden olmaya devam dar arttı ki bunun çok az kısmını fiyatla- ediyor. En son 16 Ekim’de pompa fi- ra yansıtıp çiftçimizi koruyoruz, alın terini yatı 14 kuruş artan benzine bir zam boşa akıtmıyoruz” yaklaşımına gelelim ve dünya gübre fiyatlarına bakalım. daha yola çıktı. Sözcü.com.tr’nin ha- Küresel piyasalarda üre gübresinin ton berine göre, benzinin litresinde 44 fiyatı, sırasıyla 445 dolar, 418 dolar, 746 kuruşluk zam kararı alındı. Zammın dolar ve 718 dolardır... Bu fiyatların ülke- 26 Ekim Salı gününden itibaren ge- 23 ad ET Türkiye’nin de içinde yer aldığı gri listedeki mizdeki fiyatlardan daha ucuz olduğunu, çerli olacağı öğrenildi. Bu zamla bir- ülke sayısı. Bu ülkeler arasında Arnavutluk, Mali, Moğolis- söylenenin aksine tüm zamların hem de likte benzinin litre fiyatı yaklaşık ola- tan, Suriye, Trinidad, Yemen ve Zimbabve de bulunuyor. fazlasıyla yansıtıldığı gerçeği ortada dur- rak İstanbul’da 8.40 TL, Ankara’da Akif Hamzaçebi maktadır. ve İzmir’de 8.50 TL’ye yükselmiş Daha o kadar çarpıklık ve yanlış olacak. l Ekonomi Servisi bilgi(lendirme) var ki... Şimdilik onları bir akif Hamzaçebi, ‘gri liste’nin sonuçlarına dikkat çekerek yol haritası önerdi tarafa bırakalım ve artık ortalama 300 de- kar toprağın işleme ve ürün yetiştirme ma- liyetinin başa baş (sıfır gelir) olduğunu vur- gulayalım. Diğer bir ifadeyle, artık 300 de- kar ve aşağısında tarla işleyen çiftçilerin ‘Daha pahalı borçlanacağız’ maliyetlerini bile karşılama olanağı bula- mayacağı günleri yaşayacağız. Erzurum, Horasan’da 1000 dekar tarlayı ürkiye’nin OECD Mali Eylem Gö- nın olası sonuçlarını ise şöyle özet- de mali istihbarat kullanımına önce- maliyetlerdeki artış nedeniyle boş (zorun- Emine Erdem Recep Baştuğ Trev Gücü (FATF) tarafından “gri ledi: “Bunun anlamı ülke risk pri- lik verilmeli. Savcılıklar, Emniyet bi- lu nadasa) bırakacağını belirten genç çift- liste”ye alınmasını yorumlayan CHP minin (CDS) artması, yani pahalı rimleri ve MASAK’ın rol ve sorumlu- çimiz belki de bunun en güzel örneğini ve- Garanti BBV a - KaGiDEr riyor bize... İstanbul Milletvekili Akif Hamza- borçlanırken daha da pahalı borçla- lukları ortaya konularak suç gelirle- Son söz bakanlık yetkililerine ve Sayın çebi, “Dış dünyanın ülkemize bakı- nacak olmamız, zaten azalmış olan rinin müsaderesi için ulusal bir stra- ‘Ortak girişimcilik Bakan’a... Tarafınızca kamuoyuna verilen şı maalesef Türkiye’nin bir karapa- Türkiye’ye yabancı kaynak girişinin teji geliştirilmeli. Terörizmin finans- bilgilerin hemen hepsi yanlı ve/veya doğru ra/yolsuzluk ülkesi olduğu yönün- dibe vurması, ekonomik büyümenin manı bakımından risk taşıyan der- perspektifi olmalı’ değil. Bunların büyük kısmı da siyasi söy- dedir” dedi. olumsuz etkilenmesi ve Türkiye’nin nek ve vakıflara yönelik özel tedbir- lem kapsamında sarf edilen ve çiftçilerimi- AGİDER ve Garanti BBVA tarafın- ze inandırıcı gelmeyen cümleler olarak kar- FATF’nin Türkiye’yi 2019’da uyar- bir 3. dünya ülkesi olduğunun kabul ler alınmalı ve uygulanmalı. Özellik- Kdan dün düzenlenen “Kadın Giri- şımıza çıkıyor. Önerimiz, tarlaya gelmeniz dığını hatırlatan Hamzaçebi, yaşa- edilmiş olmasıdır.” le değerli metal ve taşlar ile gayri- ve yerinde olup bitenleri görmeniz. şimci Buluşmaları” toplantısında ko- nan süreçte Rıza Sarraf olayı, Man menkul sektörüne yönelik denetim Lüks otel salonlarında tarım sorununun nuşan KAGİDER Başkanı Emine Er- Ulusal strateji şart Adası belgeleri, sürekli matrah ar- yaklaşımı geliştirilmeli. Bu sektörler, çözülemeyeceğini artık anlamamız gerek- dem, “Ekonomik performansımızı tırımı ve varlık barışı ile vergi de- Bundan sonra yapılması gereken- risk değerlendirmesi yapılarak kara- miyor mu? güçlendirecek temel faktör, ortak bir Son bir soru: Bu arada Tarım ve Orman lerle ilgili, FATF’ye atıfla öneriler ya- netimlerinin engellenmesi gibi ko- para aklama ve terörün finansmanı- girişimcilik perspektifinin benimsen- Bakanlığı sayfasında küresel makarnalık nuların da etkili olduğunu belirt- pan Hamzaçebi, şunlara dikkat çek- nın önlenmesi tedbirlerine uyumlaş- mesi ve kadınların bu sürece katılma- buğday fiyatlarını veren tabloda neden Ka- ti: “Karapara aklama ile mücadele- ti. Hamzaçebi, bu listede yer alma- tırılmalı.” l Ekonomi Servisi larıdır” derken Garanti BBVA Genel nada bilgilerini kaldırdık acaba? Müdürü Recep Baştuğ, kadın girişim- Not: Bu yazının özüne dair tartışmala- ciliğini 15 yıldır desteklediklerini ha- rı ve fiyat/maliyet kapsamında istatistikle- tırlattı. Boyner Grup Yönetim Kurulu ri sunan tarım yazarı Sayın Faik Toy’a çok ‘AnTAlyA’ yenİDen teşekkür ederim. Üyesi Ümit Boyner de toplumsal cin- İhAleye çıkArılDı siyet eşitliği olmadan gerçek büyüme ve refah artışı sağlanamayacağına vurgu yaptı. l Ekonomi Servisi evlet Hava Meydanları İşlet- Patates nişastasından Dmesi, dün Resmi Gazete’de bir ilan yayımlayarak Antalya Havali- temizlik ürünü geliştirdi kısa... kısa... manı için yeni ihale açtı. zay Kimya’nın, “U Green Clean” markasıyla Buna göre “Antalya Havalimanı’nın l Zorlu Enerji, ZES markası ile Uekolojik sertifikalı, çevreye ve insan sağlığı- kapasite artırımına yönelik ila- Karadağ’da elektrikli araç şarj istas- na zarar vermeyen ve diğerleri kadar temizleyen ve yatırımların veya karşılığı yapı- yon ağı kurulması amacıyla açılan deterjanlar üretti- mı ile iç/dış hatlar, genel havacılık, ihaleyi kazandı. 13 şehrinde 15 adet ği açıklandı. Yetki- Tekstilciler ilk üçü hedefliyor CIP terminalleri ve mütemmimle- çift soketli istasyon kurulacak. lilerin verdiği bil- rinin işletme hakları”, “kiralanmak” l İstegelsin Üst Yöneticisi Sedat stanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhra- til ihracatçı ülkesinden biri olmayı hedef- suretiyle verilecek. Geçici teminat giye göre bu ürün- İcatçıları Birliği (İTHİB), 2020 yılında ya- lediklerini belirtti. Öksüz, “Gerekli kapa- Yıldırım, gıda israfında üçüncü sı- bedeli 40 milyon Avro. Son teklif lerde petrokimya- rada olan Türkiye’de her yıl 18.8 pılan 10 milyar dolarlık ihracatın yaklaşık site artırımlarıyla, yeni yatırımlarla hem verme tarihi ise 1 Aralık 2021. Hava- sal temizleyici, sol- yarısına katkı sağlayan başarılı ihracatçı- sektörel hem genel ihracat hedeflerimize limanı halen TAV Havalimanları ve milyon ton gıdanın çöpe atıldığını, vent, paraben ve Fraport AG tarafından işletiliyor. bu açıdan sebze, meyve ve ekme- larını önceki akşam ödüllendirdi. tek tek ulaşacağız. Tekstil sektörümüz- sentetik esans bu- Bu tür bir ihale daha önce 31 Ocak Bu amaçla düzenlenen etkinlikte ko- de de yeni yatırımlara ihtiyaç duyuyoruz” ğin başı çektiğini belirtti. lunmuyor. Patates nişastası, şeker kamışı gibi 2020’de yapılacaktı. Ancak ihale, l Mobilya Dernekleri Federasyonu nuşan İTHİB Yönetim Kurulu Başkanı Ah- dedi. Türkiye İhratçılar Meclisi Başka- doğal hammaddelerden üretilen bitkisel temiz- bu tarihe kısa süre kala ertelenmiş met Öksüz, küresel Covid-19 salgını sü- nı İsmail Gülle ise “yeşil dönüşüm”e dik- Başkanı Ahmet Güleç, İnegöl’de leyiciler ile organik sertifikalı yağlar içeren ürün- ve “kimin için” tartışmalarına ne- bir “mobilya üniversitesi” kurulma- recine rağmen dünyanın en büyük 5. te- kat çekerek sürdürülebilirlik noktasında lerin şişeleri de geri dönüştürülmüş plastikten den olmuştu. l Ekonomi Servisi darikçisi olduklarını vurgulayarak uzun tekstilin tüm sektörlere öncülük etmesi- sını önerdi. üretiliyor. Bu ürünler, ECOGENIC markası ile ge- vadede dünyanın en büyük ilk üç teks- ni istedi. l Ekonomi Servisi lişmiş ülkelere de ihraç ediliyor. l İSTANBUL