Katalog

11 EKİM 2021 PAZARTESİ EKONOMİ 11 Atık toplama işçilerinin ekonomiye yıllık 10 milyar TL katkı sağladığı belirtiliyor p Çö e de göz diktiler Deniz bitti! orunlar, küresel çapta, hızla bi- rikmeye devam ediyor. Dün- Kâğıt, şişe ve plastik gibi atık malzemeleri toplamada yıl- Sya ekonomisi çok kritik bir eşi- başından itibaren depozito sistemi geliyor. 500 bine yakın ğe geldi. atık toplayıcısına yönelik baskıların nedeninin bu işi tek Enflasyon ve durgunluk bir şirkete vermek olduğu iddia ediliyor. Tedarik zincirlerindeki sorunlar, Wall Street Journal’ın cumarte- iri bana o çöpü karış- günlerde birçok şirket ve dev- si günü işaret ettiği gibi tırmanma- tırma dediğinde ben let art arda “Sıfır atık” politi- ya devam ediyor. Enerji fiyatlarında- “Butanıyorum, yoksulum kası yayımlıyor. Türkiye’de ise ki artışlar, arzdaki yetersizlikler, üre- mecburen bu işi yapacağım...” yıllık ortalama 3.2 milyon ton timi, taşımacılığı, perakende sek- ALİ CAN CHP Genel Başkanı Kemal atık toplanıyor. Atık toplama törünü ve hane halkını sıkıştırmaya POLAT Kılıçdaroğlu’nun ziyaret ettiği işinin bir standarda oturtul- başladı. Gıda ve enerji fiyatları ey- lül ayında yüzde 30 arttı. Deniz taşı- kâğıt toplayıcısının sözleri bun- ması yıllardır gündemdeydi. macılık maliyetleri arttı. Dükkânların lar. Günde kimi zaman 20 km dola- 2022’den itibaren ise yeni depozito raflarında eksikler, kamu ve özel şıp sadece 50 TL kazanan 500 bin sistemi uygulanacak. İddialara göre sektör borçları artmaya devam edi- atık toplayıcısından biri o. Emine Erdoğan’ın “Sıfır Atık Projesi” yor. Yıllar sonra enflasyon yine gün- Çıplak elle, maskesiz, her türlü ris- ve yeni depozito sistemi ile bu alanın demde. Covid-19 önlemlerinin kalk- ki üstlenip, adına “vahşi toplayıcılık” da ihalelerle tek bir şirkete verilerek masının ardından başlayan ekono- denilen bu mesleği yapmasının ne- rant elde edilmesi planlanıyor. mik toparlanmanın ABD, Çin, Al- deni, evindeki bebeğine tek bir bez Türkiye’de atık toplayıcılarının manya gibi merkezlerde hız kestiği görülüyor; mali piyasalarda dalga- ya da mama alabilmek, biriken kira- ekonomiye yaklaşık 10 milyar TL lanmalar da arttı. sını ödeyebilmek. katkı sağladığını söyleyen Sokak ‘Depozito sistemi’nde tekelleşme olmamalı Eylül başından bu yana ekonomi Şehrin çeperlerinde en “derin” Atıkları Toplayıcıları Derneği Başka- yorumcularını, mali piyasaları, mer- lastik Sanayicileri Derneği (PAG- şekilde kurgulanmasına özen göste- yoksulluğu yaşayan bu insanla- nı Recep Karaman, “Atıkların yüzde kez bankalarını düşündüren stagf- PDER) Yönetim Kurulu Başkanı Sel- rilmesini isteyen Gülsün, şöyle de- rın çekçeklerine el konuyor bir sü- 80’ini sokaklardan topluyoruz. Bura- çuk Gülsün, 1 Ocak 2022 itibarıyla uy- vam etti: “Gündemdeki kurguların lasyon (durgunluk + enflasyon) riski- redir. Baskınları başlatan İstanbul da bir haksız kazanç söz konusu de- gulanacak ve ilk aşamada plastik, cam bazılarında ülkenin belirli sayıda böl- ne ilişkin tartışmalar geçen hafta yo- Valiliği’ne göre bunun nedeni “izin- ğil kimsenin evinden ya da işyerin- ve metal içecek ambalajlarını kapsaya- geye ayrılması ve bu bölgelerin tüm ğunlaştı. Wall Street Journal, artan siz-ruhsatsız atık toplama ve ayırma den almıyoruz. Çöpe gidip yakılarak cak olan depozito sistemi konusunda depozito hakkının ihale ile tek bir iş- enerji maliyetleri, yüksek fiyatlar, te- belirsizliklerin devam ettiğini söyledi. letmeye verilmesi düşünülüyor. Bu darik sürecindeki sıkışıklıklar, hane faaliyetlerinin, başta çevre ve halk çevreye zarar verecek olan atıkları Yeni sistemin özellikle toplama- durum monopol yapılar kurulmasına halkını ve ekonomiyi daha da sıkıştı- sağlığı sorunları olmak üzere, kayıt- çöpten kurtararak geri dönüşümünü ayrıştırma tesislerini de kapsayacak sebep olacaktır.” rarak “korkutucu stagflasyon senar- dışı ve sağlıksız koşullarda istihda- sağlıyor, artı değere çeviriyoruz” di- yosunu gündeme getirebilir” diyor. ma yol açması, kamu zararı ve hak- yor. Yasaklamak yerine meslek sta- Financial Times ve The Economist rulu Başkanı ve Plastik Sanayicileri 1 milyar tonu geçmesi bekleniyor. sız kazanca sebebiyet vermesi...” tüsü kazandırılarak bu işin özen- bu olasılığı kapsamlı yorumlarla de- Federasyonu (PLASFED) Başkan Yar- Küresel geri dönüşüm sektörünün Beklenen, güvencesiz ve zor şartlar- dirilmesi gerektiğini belirten Kara- ğerlendiriyorlar. Dünyanın en büyük dımcısı Şener Gençer de atık işçileri- ise 2050’deki bu talebin yaklaşık da çalışan atık toplama işçilerine yö- man, “Bakanlık zaten bir yasaklama varlık-fonunu (9 trilyon dolar) yöne- nin ekonomideki önemine dikkat çe- yüzde 60’ını karşılayacağı öngörülü- nelik düzenlemelerin yapılması, onla- kararı olmadığını söylüyor. Yani tüm ten Blackrock’tan Jeff Rosenberg, kiyor. Türkiye’de 2019 yılı itibarıyla yor. Bugün sokak ve caddelerimizde rın bu vahşi yoksulluktan kurtarılma- bu yaşananlar sadece bir valinin ka- “seküler durgunluğun” geri geldi- kağıt atıkların yüzde 43, plastik atık- gördüğümüz atık toplayıcı vatandaş- ğini “enflasyon belirtilerinin art- sı iken bu karar tepkiye neden oldu. rarıymış gibi duruyor” diye ekliyor. tığını” vurgulayarak “Stagflasyon ların yüzde 27, cam atıkların yüzde larımız, maddi imkânsızlıklar nede- gerçek bir risktir” diyor. Dünyanın Sıfır atık politikası “Ayrılmaz parçamız” 12, tekstil atıklarının yüzde 8, metal ni ile bu işi bir geçim kapısı olarak en büyük “hedge fund” yöneticisi atıkların yüzde 4 oranında geri dö- görmekte olsalar da geri dönüşüm Çöpe giden geri dönüşebilir atık- Türkiye’de atığın kaynağında ay- Bridegwater’dan Gregg Jensen de ların toplanarak tekrar ekonomik rıştırılması bilincinin gelişmiş ülke- nüştürüldüğünü hatırlatan Gençer, ekonomimiz için hayati işlev yüklen- Rosenberg’le aynı düşüncede. “Go- çarklara kazandırılması bütün dün- lerin gerisinde olduğunu söyleyen şunları söylüyor: mekteler. Yerel yönetimlerin tam an- ogle Trends”, stagflasyon konusuna “Bugün dünyada yılda 370 milyon lamıyla ilgilenmediği çok önemli bir yanın gündemini oluşturuyor. Özel- Ege Plastik Sanayicileri Dayanışma olan ilginin eylül ayında hızla artma- likle iklim krizinin derinleştiği bu Derneği (EGEPLASDER) Yönetim Ku- ton olan plastik tüketiminin, 2050’de işi yapmaktalar.” ya başladığını, ekimde zirve yaptığı- nı gösteriyor. GIDA FİYATLARI YÜZDE 29, ASGARİ ÜCRET YÜZDE 21 ARTTI GERÇEĞİ YANSITMIYOR Model tükenince… Stagflasyon yerleştiğinde, mer- TÜSİAD’dan Fransız kez bankaları ve hükümetler ne ya- pacaklarını bilemiyorlar. Enflasyon- Senatosu’na tepki la mücadele etmek için faizleri ar- ‘Asgari’de erime hızlandı ürk Sanayicileri ve İş İnsanla- tırmak, kamu harcamalarını kısmak Trı Derneği (TÜSİAD), Fransız gibi toplam talebi daraltıcı önlem- Senatosu’nun TÜSİAD destekli Bos- ler ekonomik durgunluğu derinleş- HP Genel Başkan Yar- rak açıkladığını hatırlatan Ağbaba, asgari madde fiyatları ile madde sepetinde for Enstitüsü’ne (Institut du Bospho- tiriyor. Ekonomik durgunluğa karşı, Cdımcısı Veli Ağbaba, ücretin geçen yıla göre yüzde 21 oranın- yer alan temel besin ürünlerinin ağırlık re) dair ifadelerine yönelik açıklama- talebi ve yatırımları artırıcı önlemler asgari ücretin, bazı temel da arttığını söyleyerek şöyle konuştu: oranları esas alındığında, bir asgari üc- larda bulundu. Senato, 29 Eylül’de (faiz indirimi, kamu harcamaları vb.) besin maddelerinin karşı- “Domatesin fiyatı yüzde 70, patate- retli geçen yıla göre aynı oranda doma- yayımlanan bir raporda, Bosfor enflasyonu körüklüyor. Tam bir tı- sında değer kaybına uğra- sin fiyatı yüzde 58, yumurtanın fiyatı yüz- tes almak isterse eylül ayı itibarıyla as- Enstitüsü’nün Fransa’daki akademi kanma durumu. maya devam ettiğini belirtti. de 69 arttı. Bu durumda asgari ücret ar- gari ücretin 3 bin 963 lira, yumurta al- dünyasını etkilemek suretiyle kendi Bu durum 1970’lerde, Fordist ser- TÜİK’in, eylül ayı enf- tış oranı ile ürünler arasındaki artış oranı mak isterse asgari ücretin 3 bin 941 li- görüşlerini dayatmaya çalıştıklarını maye birikim rejiminin ve “ulusal lasyon oranını yüzde kıyaslandığında, aradaki artış farkı asgari ra olması gerekir. Bu tutar, tavuk etin- öne sürmüştü. Bu ifadelerin gerçek- Keynesçi” düzenleme modelinin pa- 19,58, gıda enflasyo- ücrete yansımadığı için asgari ücret, bazı de 3 bin 917 lira, ayçiçek yağında ise lerle bağdaşmadığını ve ifade özgür- rametreleri içinde yaşanan bir tı- nunda ise bir yıllık temel besin maddelerinin karşısında de- 3 bin 522 liraya yükselmiştir. Sofradan lüğünü kısıtladığını belirten TÜSİAD, kanmaydı; yeni bir model gelişmeye artış oranını yüz- ğer kaybına uğramaya devam etti.” eksilen ürünler, bir asgari ücretli aile- Enstitü’nün, 1901 sayılı Fransız der- başlayınca, 1980’lerde aşıldı. Bir ta- de 29 CHP’li Veli Ağbaba, şunları kaydetti: nin yarı aç olarak hayatını sürdürmesi- nek yasası ile 2009’da kurulmuş ba- raftan özelleştirmelerle, sosyal hiz- ola- “TÜİK madde sepeti ve ortalama ne neden olmaktadır.” Veli Ağbaba ğımsız ve tarafsız bir düşünce kuru- metlerin kısılmasıyla kaynaklar ser- luşu olduğunu vurguladı. Açıklama- maye sınıfına aktarıldı, işçilerin sen- da, “Enstitü’nün hiçbir devlet ile or- dikal hakları kısıtlanarak sömürü COVID- 19 SALGINI GÖZ ganik veya finansal bağı bulunma- oranlarının artırılmasının önü açıldı. Yüzde 40 maktadır” denildi. Diğer taraftan IMF ve Dünya Banka- MAKYAJINI ÖNE ÇIKARDI Yeni riskleri sı, uluslararası piyasaları açarak ye- yönetmek için akyaj Kozmetik Şirketler Gru- ni yatırım alanları ve talep yaratma- yeterli seviyede Mbu Başkan Yardımcısı Yıl- ya, tüketimi hızlandırmaya başla- uzaktan çalışma dı. Sermayenin ve bilginin dolaşımı- dırım Hacıabdullahoğlu, Ticaret stratejisine sahip nı hızlandıran cep telefonları, kişi- Bakanlığı’nın verilerine göre her yıl kurum oranı sel bilgisayar ve internet gibi geliş- yüzde 10 bandında büyüyen koz- meler 1990’larda bu sürece eklenin- metik sektörünün geçen yıl yine hız ce, yeni bir kriz yönetim modelinin, FİYATI 15 TL’YE DÜŞTÜ kesmeyerek 15 milyar dolar büyük- “neo-liberalizmin” şekillenmesi ta- lüğe ulaştığını açıkladı. mamlandı. Karadeniz’de hamsi Sektörün en çok satanlar listesi- Neo-liberalizm döneminde serma- nin de küresel salgının etkisiyle ye- ye birikim sürecinin, karbon emis- tüketiciyi sevindirdi niden belirlendiğini ifade eden Ha- yonunun, çevreyi kirleten atıkla- cıabdullahoğlu, maske takma zo- aradeniz’de 1 Eylül’de başlayan rın, plastiklerin, ormanları kesme- Kbalık avı sezonu sürüyor. Sezo- runluluğu nedeniyle kadınların göz nin, su kullanımının, kamu sağlı- nu istavrit ve palamut ile açan balık- makyajı ürünlerine yöneldiğini vur- Selda Oknas Tanbay ğının maliyetlerinin dışsallaştırıl- çıların beklediği hamsi avı da başla- guladı. Bu süreçte fondaten, ruj, ması (topluma transfer edilmesi) sü- dı. Denizin soğumasıyla kendini gös- pudra gibi ürünlerin satışı sabit ka- reci özellikle hızlandı. Bu “dışsal- teren hamsi, bol miktarda ağlara ta- lırken göz makyajı ürünlerinin satışı laştırma” ve biteviye artan borçlan- Siber saldırının maliyeti kıldı. Daha önceden kilosu 30 lira- çok hızlı arttı. Dezenfektan ürünle- ma sayesinde göreli olarak bir ucuz dan satılan hamsinin fiyatı, yarı ya- rinden sonra en fazla satılan malze- tüketim dönemi, gelir dağılımında rıya düştü. Trabzon’da istavrit kilo- müstehcen bir kutuplaşmayla birlik- meler göz makyajı ürünleri oldu. su 15, çinekop 40, mezgit, çupra ve 20 milyar doları bulacak te yaşandı. l Ekonomi Servisi levrek 50, lüfer ise 80 liradan satı- Şimdi stagflasyon eğilimi, neo-li- lıyor. Balıkçı Muzaffer Özsandıkçı, üresel Covid- 19 salgınının etki- risklerinin azaltılması için güvenlik beral modelin tamamen tükendiğini “Hamsi bolluğu devam edecek. Va- Ksiyle tüm dünyada dijitalleşme açıklarını belirleme, ihlal yanıtına RESMİ GAZETE’YE GÖRE gösteriyor. Ancak, 1970’lerden fark- tandaş hamsi bolluğu ile fiyatından hız kazanırken, siber güvenlik so- yardımcı olmak için yalnızca kalifi- lı olarak ortada yeni bir model yok. memnun” dedi. EPDK 8 ŞIRKETE runları da artıyor. ye siber güvenlik uzmanları ile ça- İklim krizinin getirdiği dev yangınlar, Aon’un salgınla gelişen riskleri lışma gibi önlemleri almaları tavsi- su baskınları, dev fırtınalar, kuraklık- LISANS VERDI lar, su ve gıda kıtlığı, Covid-19 hatta değerlendirdiği ve 20 farklı sektör- ye ediliyor. Raporu yorumlayan Aon HEDEF 3 MİLYAR büyük göç dalgaları, dışsallaştırma de bine yakın kurumdan elde edi- Türkiye Eş Üst Yöneticisi Selda Ok- nerji Piyasası Düzenleme Kuru- Halı ihracatı 9 ayda sürecinin de tükendiğini gösteriyor. len verileri analiz eden “2021 Siber nas Tanbay şuna dikkat çekti: Emu (EPDK), 8 şirkete lisans ver- “Ucuz tüketim” ve kolay borçlanma, Güvenlik Risk Raporu”na göre fid- di, 1 şirketin lisans süresini uzattı, 2 milyar doları aştı küreselleşmenin getirdiği “bolluk” Güvenlik önemli ye yazılımlar 2018’in ilk çeyreğin- 5 şirketin lisansını iptal etti. Resmi dönemi bitti. üneydoğu Anadolu İhracatçı Gazete’de yayımlanan duyuruya gö- den 2020’in son çeyreğine kadar “Geçen yıl dijital dönüşümün hızı- Önümüzde çok zor yıllar var. Birin- GBirlikleri’nden (GAİB) derlenen bil- re elektrik piyasasında faaliyet gös- nın arttığı bir yıl oldu. Ancak reka- yüzde 400’e varan artış gösterdi. Ra- cisi, tüm dünya hâlâ aşılanamadığı, gilere göre halı ihracatçıları, yılın ilk termek isteyen 6 şirkete üretim li- pora göre fidye yazılım kaynaklı ku- betçi yapılarını korumak isteyen ku- 9 ayında geçen yılın aynı dönemine Delta varyantı yayılmaya devam etti- sansı verilirken, 4 şirketin lisansı rumların güvenliği ihmal edebildiği- rumsal maliyetlerin 2021’de 20 mil- ği için Covid-19’un tedarik zincirleri, göre yüzde 32.3 artışla 2 milyar 341 sona erdirildi. Petrol piyasasında 1 emek piyasası ve tüketici talebi üze- milyon 17 bin dolarlık ihracata imza yar dolara yaklaşması bekleniyor. ni gördük. Günümüzde kuruluşların şirkete biyodizel işleme lisansı, sı- attı. Halı ihracatçıları, ürünlerini ocak- rinden yarattığı şoklar daha uzun sü- karşılaştığı siber tehditlerin çoğu 2020’nin sonunda, 10 fidye yazılımı vılaştırılmış petrol gazları (LPG) pi- re devam edecek gibi görünüyor. Bu eylül döneminde 174 ülkeye ulaştırdı. saldırısından yedisi, verileri sızdır- yeni değil. Bununla birlikte, salgın yasasında 1 şirkete LPG depolama Bu yılki ihracat hedeflerinin 3 milyar sırada iklim krizinin etkileri tedarik etkisiyle karmaşıklaşan siber dün- ma tehdidini içeriyordu ve bazı var- lisansı verildi. LPG piyasasında faa- dolar olduğunu söyleyen Türkiye İhra- zincirlerini ve fiyatları olumsuz yön- yantlar çalınan verileri açık artır- yanın, katlanarak artan siber riskle- liyet gösteren 1 şirketin ise depola- catçılar Meclisi (TİM) Halı Sektör Ku- de etkilemeye, ‘20’li yılların sonu- re maruz kalabileceğini hesaba kat- mayla satma girişimlerinde bulunu- ma lisansı sona erdirildi. Aynı piya- rulu Başkanı Salahattin Kaplan “Sek- na doğru artarak devam edecek. İk- yordu. Ayrıca, sunucuların veya ve- malıyız. Hızla ilerleyen dijital evrim- sada, 1 firmanın depolama lisansı- törümüzde bu yıl yüzde 10 civarında lim krizine çözüm hem çok gecikiyor nın süresi de uzatıldı. de kurumların güvenliği en az büyü- ri kümelerinin kalıcı olarak silindiği büyüme oldu. Firmalar teknolojik ya- hem de geldiğinde çok ani ve sert l Ekonomi Servisi bir veri imhası da yaşandı. me planları kadar gündemde tutma- tırımlar yapıyorlar” dedi. yaşanma riski artıyor. Deniz bitti! ları gerekiyor.” l Ekonomi Servisi Raporda kurumlara fidye yazılımı