Katalog

2 3 ARALIK 2020 PERŞEMBE [email protected] OLAYLAR VE GÖRÜŞLER SAĞLIK ALANINDA AVRUPA BIRLIĞI’NIN KAMU ÖZEL IŞBIRLIĞI DENEYIMLERI Günümüzün kapitülasyonları OP. DR. FIKRET ŞAHİN AB UYUM KOMISYONU ÜYESI ESKİ BALIKESIR TABIP ODASI BAŞKANI Ülkemizde özellikle şehir hastaneleri üzerinden tartışılan sağlık alanındaki kamu özel işbirliği (KÖİ) modelini bizden önce deneyen birçok Avrupa Birliği (AB) ülkesi oldu. 1990’lı yılların ortalarından itibaren başta İngiltere olmak üzere İtalya, Portekiz, İspanya, İsveç, Almanya, Fransa, Polonya ve Finlandiya gibi AB ülkeleri, bu modelle sağlık hizmetlerine yatırım yaptı. İngiltere her ne kadar Brexit süreciyle AB’den ayrılmak üzere olsa da dokuz AB üyesi ülkede sağlık hizmetleri için yapılan 287 proje için yaklaşık 45 milyar USD harcandı. İngiltere, 287 KÖİ projesinin 146 adedini 25.8 milyar USD bedelle sadece kendi gerçekleştirdi. Diğer bir deyişle KÖİ modeliyle sağlık hizmeti sunumuna ait AB projelerinin yarısından fazlasını İngiltere tek başına yaptı ve bu alanda en fazla deneyime sahip oldu. Yaklaşık 10 yıllık bir deneyim sonrasında KÖİ modelinin yüksek maliyetleri ve vatandaşların zamanla artan memnuniyetsizliği nedeniyle AB ülkeleri, 2007 yılından itibaren sağlık alanında yapılacak yatırımlarda KÖİ modelinden hızla vazgeçmeye başladı. Avrupa Birliği’nde birçok sivil toplum örgütü, KÖİ modelinin olumsuzluklarını sıklıkla gündeme getirdi ve hükümetlerine bu modelden vazgeçmeleri çağrısında bulundu. Avrupa uygun bulmuyor Avrupa Sayıştayı’nın 2018 yılında yayımladığı “Kamu Özel İşbirliğinde Yaygın Eksiklikler ve Sınırlı Faydalar” isimli özel raporda, özellikle KÖİ modeliyle yapılan hastanelerin sözleşmelerinin karmaşıklığı nedeniyle sistemin kilitlenme ihtimalinin yüksek olduğunu ve sağlık gibi teknolojik gelişmelerin hızlı olduğu alanlara KÖİ modeliyle yatırım yapılmasının uygun olmadığı belirtilmiştir. İngiltere’de Ulusal Sağlık Servisi’nin (National Health ServiceNHS) en büyük dayanağını oluşturan ve sağlık sisteminin kamu özel işbirliği modeliyle hizmet sağlayıcısı konumundaki Carillion şirketi iflas etmiş ve sağlık sektöründe hayati önem taşıŞehir hastanelerinin kamulaştırılması ve devlet hastaneleri statüsüne getirilmesi bir ekonomik bir tercih değil, “gelecek nesillerin sağlık hakkının savunulmasıdır”. Haritada İngiliz danışmanlık şirketlerinin KÖİ modeliyle sağlık projeleri yaptığı ülkeler yer almakta, görüleceği üzere bu ülkeler arasında bir tane dahi AB ülkesi yoktur. yan hizmetler verilemez hale gelmiştir. Hatta İngiltere halkı, sağlık alanındaki bu memnuniyetsizliklerini “Hastanelerimizi Koruyalım” temalı gösteriler yaparak hükümetlerine duyurmuştur. İngiliz hükümeti, olumsuz deneyimler ve halktan gelen yoğun tepkiler sonrasında hızla bu modelle sunulan sağlık sisteminden uzaklaşmış olmasına rağmen KÖİ modelini kaynakları sınırlı, gelişmekte olan veya azgelişmiş ülkelere harika bir sistem gibi pazarlamaktan da geri kalmamıştır. Bu sayede hem kendi zararlarını telafi etmiş hem de İngiliz şirketlerine ticari kâr alanları yaratmışlardır. Gelecek nesillerin sağlık bütçesini ipotek altına alan bu model gerçekte devasa bir sömürü sistemi ve günümüzün kapitülasyonlarıdır. İngiltere’yle birlikte Almanya, Fransa gibi diğer büyük AB ülkeleri de sağlık alanında KÖİ modelinden hızla uzaklaşmış, maalesef Türkiye, AKP iktidarıyla birlikte “Sağlıkta Dönüşüm” programı adı altında bu terk edilmiş sistemin dünyadaki en büyük uygulama alanı haline getirilmiştir. “Sağlıkta Dönüşüm” programı çerçevesinde kamu özel işbirliği modeliyle başta İngiltere Ulusal Sağlık Servisi olmak üzere İngiliz finans, hukuk, danışmanlık ve medikal şirketlerinin rehberliğinde şehir hastaneleri yapılmıştır. Şehir hastanelerinin yapımında çoğunlukla İngiliz şirketlerinden finansal destek alınmış, bunun karşılığında da şirketlere hastanelerin işletmeleri en az 25 yıllığına verilmiş, döviz bazında kira ödemeleri ve hizmet ödemeleri yapılması taahhüt edilmiştir. Bir yılda ödenen kira ve hizmet bedeli ile aynı hastaneye sahip olmak mümkün iken 25 yıl ödeme yapılmasının hiçbir mantığı yoktur, devasa kamu zararına neden olunmuş ve vatandaşın aldığı sağlık hizmeti üzerinden yabancı şirketlere döviz bazında para kazanma imkânı sağlayan bir soygun düzeni yaratılmıştır. İsveç’te hükümet krizi yarattı İsveç, KÖİ modeliyle bu zamana kadar sadece bir hastane yaptı. Bu hastanenin maliyetinin ilk belirlenen rakamların çok üstüne çıkmasının ardından İsveç Maliye Bakanı, hastane hakkında soruşturma talebinde bulundu ve “İsveç’te dünyanın en gelişmiş hastanesini yapacağız derken dünyanın en pahalı hastanesini yaptık” yorumunda bulundu. Yeni Karolinska Hastanesi olarak bilinen bu hastanenin ilk maliyeti 2.1 milyar dolar olarak belirlenmişken gelinen son noktada bu hastane 7.5 milyar dolara mal olmuştu. İsveç dışında yine Portekiz de KÖİ modeliyle yaptığı tesislerin maliyetinin ilk belirlenenden çok yüksek olması sonrası bu modelden kademeli olarak uzaklaşmaya başlamıştır. Daha birçok örneği olduğu gibi artık Avrupa Birliği ülkeleri KÖİ modeliyle hastane yapımından vazgeçmiştir. Hastane ekipmanlarının da hastaneyi işleten şirketler tarafından sağlandığı göz önünde bulundurulduğunda, 25 yıl süresince aynı cihaz ve teknolojiyle sağlık hizmeti vermenin imkânsız olduğu ortadadır. Sistemin teknolojik olarak da sürdürülebilirliği yoktur. Üst düzey itiraf Türkiye’de kamu özel işbirliği modeliyle başlangıçta toplam 41 bin 615 yataklı 30 şehir hastanesi yapılması planlanmışken Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 14.11.2019 tarihinde bütçe görüşmesi sonrası yaptığı basın açıklamasında, “KÖİ ile tecrübeye de sahip olduk, bu dönemde de şehir hastanelerini artık bu tecrübeyle birlikte kendi imkânlarımızla yapmayı planladık, sizin bütçenizde bunu yapabilirliğiniz mümkünse niye bir finans modelini devreye sokmak isteyesiniz, finans modelinin sonuçta bir yükü yok mu?” diyerek KÖİ modelinin maliyetinin çok yüksek olduğunu itiraf etmiş ve 10 şehir hastanesi projesini KÖİ modeli dışına çıkararak genel bütçeden kendi imkânlarımızla yapacağımızı belirtmiştir. Yine bu yıl yapılan Sağlık Bakanlığı bütçe görüşmelerinde bir hastanenin daha (Şanlıurfa Şehir Hastanesi) KÖİ modeli dışına çıkarılarak genel bütçeden yapılacağını ifade etmiştir. Şehir hastanelerinin genel bütçeden yapılması mantıklıdır, çünkü KÖİ modeliyle yapılan şehir hastanelerindeki yatak başı maliyet, genel bütçeden yapılan şehir hastanelerine göre 25 kat daha fazladır. Türkiye’de şu anda 13’ü hizmette, 5’i inşaat halinde olan toplam 18 KÖİ modeliyle işletilen şehir hastanesi bulunmaktadır. Bu şirket hastanelerine 25 yıl boyunca yüklü miktarda döviz üzerinden kira ve hizmet bedeli için ödeme yapacağız. AB deneyimlerinden ders alarak gelecek kuşakların sağlık hakları üzerine ipotek koyan ve yıllar geçtikçe sağlık hizmetlerine ayrılacak bütçeyi azaltan bu işletme modelinden derhal vazgeçmek ve bu sağlık tesislerini zaman kaybetmeden kamulaştırmak zorundayız. Şehir hastanelerinin kamulaştırılması ve devlet hastaneleri statüsüne getirilmesi bir ekonomik tercih değil, “gelecek nesillerin sağlık hakkının savunulmasıdır”. Hafta sonu yeter... Tüm dünyayı sarsan Covid19 salgını nedeniyle bu hafta sonundan itibaren bir kez daha evlere kapanıyoruz. Hemen altını çizelim... Gazeteniz Cumhuriyet’e ulaşmak için bir engel yok... İşte İçişleri Bakanlığı’nın genelgesindeki o paragraf: “Kısıtlamanın olduğu cumartesi ve pazar günleri market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçiler 10.0017.00 saatleri arasında faaliyet gösterebilecek, vatandaşlarımız ikametlerine en yakın market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçilere gidip gelebilecektir. Aynı saatler arasında market, bakkal, manav, kasap, kuruyemişçiler ve online sipariş firmaları evlere/adrese servis şeklinde de satış yapabileceklerdir.” Okurlarımız evlerinin yakınındaki, mahallesindeki bakkal ve marketlerden gazetesine “7 saat” boyunca ulaşabilecek... Cumartesi ve pazar sabahları uyandığınızda saat 10.00’dan itibaren akşam 17.00’ye kadar alışverişlerinizi yapabileceksiniz, gazetenizi ve ekmeğinizi alabileceksiniz... HHH 15 gündür gazetenin gerçek sahibi okurlarımızın “dayanışma ilanları”yla yalnız olmadığımızı hissettik... Biz de sizlere, evlere kapanıldığı bu günlerde yalnız olmadığınızı hissettireceğiz... Sayfa sayımızı artırıyoruz, zengin bir içerikle sizin karşınıza çıkacağız. Cumartesi ve pazar günleri “28 sayfalık” dolu dolu Cumhuriyet’le sizleri selamlayacağız... Gazetenizde neler mi olacak? 4 Gündem yaratan özel haberlere, röportajlara, yazı dizilerine devam. Yazarlarımız Türkiye ve dünyadaki gelişmeleri yorumluyor... 4 4 tam sayfa bulmaca... Tam sayfa TVyayın akışı... 4 Cumartesi günü yayımladığımız “Cumhuriyet Cumartesi” ekimizde renkli söyleşiler, yazılar... 4 Pazar gününün klasiği “Cumhuriyet Pazar Dergi”yi elinizden bırakamayacaksınız... 4 Ödüllü Pazar Bulmacası, dünyanın dört bir tarafından “Pazar Yazıları...” 4 İki sayfa kültür, iki sayfa spor... HHH Evet... “Hafta sonu Cumhuriyet size yeter”, diyoruz... Cumartesi ve pazar sabahları bayinizden “gazetenizi ve ekmeğinizi” ayırtmayı unutmayın... Simge ismimiz Uğur Mumcu’nun dediği gibi “Her gün bir ekmek bir Cumhuriyet!..” DAYANIŞMA Basın İlan Kurumu’nun belgel haberler neden yle Cumhur yet Gazetes ’ne uyguladığı resm lan kısıtlamasını kınıyoruz. Basın özgürlüğünü yok sayan kararı protesto ed yoruz. Haber alma özgürlüğümüz ç n C’ n yanındayız. ODTÜ MAKİNA 1978 MEZUNLARI DAYANIŞMA Basın İlan Kurumu’nun belgel haberler neden yle Cumhur yet Gazetes ’ne uyguladığı resm lan kısıtlamasını kınıyoruz. Basın özgürlüğünü yok sayan kararı protesto ed yoruz. Haber alma özgürlüğümüz ç n C’ n yanındayız. MÜJDE AR KARAKAŞ ERCAN KARAKAŞ DAYANIŞMA Basın İlân Kurumu’nun belgel haberler neden yle Cumhur yet Gazetes ’ne uyguladığı resm lân kısıtlamasını KINIYORUM. Basının özgür olma hakkını yok sayan kararı PROTESTO ed yorum. Gerçekler öğrenme hakkımı korumak ç n C’ n yanındayım. Prof. Dr. TEVFİK DALGIÇ, Gazeteci, Yazar Dallas, Texas, ABD DAYANIŞMA Basın İlan Kurumu’nun belgel haberler neden yle Cumhur yet Gazetes ’ne uyguladığı resm lan kısıtlamasını kınıyoruz. Basın özgürlüğünü yok sayan kararı protesto ed yoruz. Haber alma özgürlüğümüz ç n C’ n yanındayız. ODTÜ MAKİNA 1976 MEZUNLARI DAYANIŞMA Basın İlan Kurumu’nun belgel haberler neden yle Cumhur yet Gazetes ’ne uyguladığı resm lan kısıtlamasını kınıyoruz. Basın özgürlüğünü yok sayan kararı protesto ed yoruz. Haber alma özgürlüğümüz ç n C’ n yanındayız. AHMET ÜNAL ÇEVİKÖZ Emekli Büyükelçi İstanbul Milletvekili TBMM Dışişleri Komisyonu Üyesi DAYANIŞMA Basın İlan Kurumu’nun belgel haberler neden yle Cumhur yet Gazetes ’ne uyguladığı resm lan kısıtlamasını kınıyoruz. Basın özgürlüğünü yok sayan kararı protesto ed yoruz. Haber alma özgürlüğümüz ç n C’ n yanındayız. “HEF” CUMHURİYET SEVENLER