Katalog

EKONOMİ EDİTÖR: SERHAT ALİGİL TASARIM: SERPİL ÜNAY 119 AĞUSTOS 2019 CUMA Bayramın tadı kaçtıKurbanlık fiyatları bu yıl yüzde 1520 daha pahalı. Bayram şekerinin kilo fiyatı 30 liradan başlıyor Bu yıl kurbanlıklar cep yakacak. Asgari ücretli yıllık kazancıyla bir kurbanlık bile alamazken, yurttaş şe ker ve lokum alımlarında ise kilodan grama döndü. Kurban Bayramı’na sayılı günler kala, çarşı pazarda eski alışverişlerden eser Kartal, 35 büyükbaş kurbandan 10 tanesini satabildiğini, hayvanları memleketten İstanbul’a yok. Ne alıcı ne satıcı memnun. 2 TIR ile 13 bin TL yol masra Ekonomik kriz nedeniyle, ül fı yaparak getirdiğini vurguladı. ke genelinde kurbanlık pazarları Kartal, çadır fiyatlarının yüksek adeta boş kaldı. Umutlar bayram olmasından da şikayet ederek, günlerine bağlandı. Kars’tan, iki çadır için toplam 30 bin TL Erzurum’dan İstanbul’a kur masraf yaptığını söyleyerek “35 banlık getiren satıcılar, pazarda hayvan her gün 8 çuval yem tü kendilerinden başka hiç kimse ketiyor, yemin çuvalı 85 TL, yıl nin olmadığını söylediler. Çarşı lar sonra ilk defa giriştik bu işe ya pazara alışverişe çıkan yurt bir daha da yapmam” ifadesini taşlar ise ceplerindeki para kullandı. Sinop’tan hayvan ge nın hiçbir şeye yetmediğinden tiren Mustafa Ölmez de, “2 TIR şikâyet etti. Agari ücretli birinin ile 10 bin TL yol masrafı yapa büyükbaş kurban alabilmesi için rak geldik, müşteri yok, hayvanneredeyse yıllık gelirinin tama lar elimizde kaldı zararımızı çı Kurbanlık bile dışarıdan geldi mını harcaması gerekiyor. karamadık. Geçen yıl aynı hay 13 bin TL masraf Türkiye genelinde Kurban Bayramı’nda 800 bin ile 1 milyon aralığında büyükbaş, 2.53 milyon küçükbaş hayvan kesildiği tahmin ediliyor. Kurbanlık fiyatları ise bu yıl geçen yı vanı 20 bin TL ye satmıştık, bu sene 18 bin 500 TL den zor sattık” diye konuştu. Ölmez ayrıca kurban pazarında çadırların boş kaldığını, talep olmadığı izin 2025 çadırın boş kaldığını anlatarak, bayramın son günlerinde ellerinde hayvan kalmaması için Ziraat Mühendisleri Odası’nın “Kurbanlık Hayvanlar Üzerinden Hayvancılık Raporu”nda son yıllarda artan hayvan ithalatına dikkat çekilerek “1980 sonrası neoliberal politikaların uygulanması, tarımsal üretimde kendine yeter rak ilki 2010’da olmak üzere 2011, 2017 ve 2018 yıllarında kurbanlık amaçlı hayvan ithalatı yaptı. 2018 Kurban Bayramı’nda 866 bin büyükbaş, 2 milyon 682 bin küçükbaş hayvan kesildi. Raporda şu tespitlere yer verildi: timi gerçekleştirilen toplam hayvan sayısında yüzde 13’lük bir azalış oldu. Bu dönemde Türkiye nüfusu ise yaklaşık üç kat arttı. 4 Son dört buçuk yılda yaklaşık 4 milyar dolar karşılığında 3.35 milyon sığır ithal edil la göre yüzde 1520 daha paha maliyetine satış yapabilecekleri bir üretim yapısına sahip ülke 4 1960 yılında 72 milyonu di. 2019 yılının ilk altı ayın lı. Hayvanın durumuna göre fi ni sözlerine ekledi. mizi, ithalatçı bir ülke haline geçen hayvan sayısı, 2009’da da ithal edilen sığır sayısı yat büyükbaşta 5 ile 30 bin lira, küçükbaşta ise 750 ile 3 bin lira arasında değişiyor. İstanbul Edirnekapı’daki pazara Erzincan’dan hayvan geti Pazarda alıcı yok Ordu’da, kurban satıcıları ellerindeki hayvanları satmak için neredeyse maliyetine hayvanla getirmiştir. Bugün artık kırmızı et ve kurbanlık ihtiyacı için ithalat yapmak zorunda kalınmaktadır” ifadeleri kullanıldı. Türkiye tarihinde resmi ola en düşük seviyesi olan 37.7 milyon seviyesine indikten sonra tekrar yükselişe geçti. 4 1960’tan 2018’e kadar olan dönemde kırmızı et üre Türkiye’nin 64 şehrindeki koyun sayısından daha fazladır. Son dört buçuk yılda 765 bin koyun ithal edilirken, 110 milyon dolar ödendi. l ANKARA ren Eyüp Kartal, pazara gelen gidenin olmadığına işaret ederek “Talep düşük, kârdan vazgeçtim zarardan dönelim yeter” dedi. rını satmaya çalıştıklarını, yine de yaşanan ekonomik kriz nedeniyle kurban pazarında kendilerinden başka hiç kimsenin ol Çarşı esnafı da şikâyetçi madığını söylediler. Ordu Kasap Baklava 60 lokum 20 TL lar ve Celepler Derneği Başkanı Mehmet Şükrü Gülmez, “Geçen yıla oranla bu yıl işlerimizde düşüş var. Yem fiyatları geçen yıl 45 TL idi bu yıl 90 TL. Ama kurbanlıkların fiyatları geçen yılla aynı. Besicilik ve kurbanlık yetiştiren herkes mağdur” dedi. 40 gündür kurbanlıklarını satmak için bölgede açılan tüm pazarlara gittiklerini söyleyen Kemal Sönmez, “Her geçen yıl bir önceki yılı aratır oldu. Günübirlik Bayram alışverişi denilince akla ilk gelen yerlerden Eminönü, Mısır Çarşısı ve Mahmutpaşa’da esnaf, satışların durgunluğundan şikâyetçi. Esnaf turist dışında müşterinin gelmediğini ve eski bayramlarda yaşanan alışverişlerin yapılmamasından yakındı. Esnaflara göre, eskiden aileler çocuklarına bayramlık alırdı. Kriz nedeniyle artık bu da yapılmıyor. Bayramların vazgeçilmezleri baklava, çikolata, lokum ve tatlılar tezgahlarda yerlerini aldı, tüketicileri bekliyor. Kurban Bayramı’nda Ramazan Bayramı’na göre tatlı ve unlu mamül satışlarının daha az olmasından dolayı üretici, kontrollü üretim yapıyor. İstanbul Şekerci Pastacı, Helvacı, Tatlıcı ve Şekerli Mamüller Esnaf Odası Başkanı Aykut Şener’in verdiği bilgilere göre, çeşidine göre iyi bir baklavanın kilosu 60 TL ile 100 TL arasında değişiyor. Bu yıl geçen yıllara göre lokum satışlarının daha yüksek olduğunu kaydeden Şener, fiyatların 20 ila 120 TL arasında seyrettiğini, kaliteli bir bayram şekerinin kilo fiyatının 30 liradan başladığını aktardı. planlar yapıyoruz. Pazarda Mısır Çarşısı Çadırcılar alıcı adına kimse yok. İn Caddesi’nde giyim ma sanlarda alım gücü azal ğazası işleten Ethem dı ve ekonomik krizi Koca, “Çocuklara es ciddi derecede hissedi ki bayramlarda ol liyor” dedi. duğu gibi bayramlık Adana’nın Yüreğir il çesindeki hayvan paza rında Anadolu’nun çeşitli illerinden getirilen kurban Eyüp lıklar satışa sunulurken pazarda vatandaş yoğunluğu yaşandı an cak alıcı olmaması satıcıları ha yal kırıklığına uğratıyor. Fiyat ların yüksek seyrettiği pazarda, yurttaşlar ile besiciler arasın da sıkı pazarlıklar da yaşanıyor. alışverişi yapılmıyor” dedi. Bu bayram talep görmediklerini, mağaKartal zasında fiyatların çevreye göre çok uygun olduğunu fakat insanların AVM’leri tercih ettiğini ifade eden Koca, “Arap turistler de olmazsa kimseye ürün satamayacağız” dedi. Kapalıçarşı’da kuyumculuk yapan Yılmaz Ağır, satışların kötü gittiğini, halkın alım gücü Kurban pazarının sorumlusu Sa düştüğü için altına ilginin bitti lih Budan, “Yurttaş haklı ancak ğini söyledi. Yeri geldiğinde sa besici daha haklı. Arpa, saman tış için kârdan feragat ettikle ve beyaz saman fiyatları da art rini ifade eden Ağır, “Eski müş tı” dedi. l Ekonomi Servisi teriler artık yok. Eskiden bir müşteri 56 bin TL alışveriş yapardı” diye konuştu. Alım gücü düştü Mısır Çarşısı’nda satılan lokumların kilosu geçen bayrama göre 10 lira zamlanarak 60 TL’ye çıktığını anlatan 22 senelik Mısır Çarşısı esnafı Ahmet Başaran, ürünler zamlanırken yerli müşterinin alım gücünün azaldığını, satışlarını daha çok yabancı turiste yaptığını anlattı. Başaran, iç piyasada lokum satışının az olduğunu vurgularken eskiden bayramlarda çuvalla lokum sattığını belirtti. 100 müşteriden sadece 5 tanesinin yerli olduğunu anlatan Başaran, onların da fiyatları pahalı buldu ğunu söyledi. Mısır Çarşısı’nda da esnaf en çok Arap ve Asyalı turistlere satış yaparken, yerli müşterinin tercihini daha ucuz olan marketlerden yana kullandı. Mısır Çarşısı esnafı Mehmet Salih Akbulut, şekere yapılan zamdan sonra fiyatların yüzde 16 arttığını anlatarak, “Eskiden bayramlar için yurttaşların 1 kilo şeker alırken şimdi bu miktarlar 250 grama kadar indiğini ifade etti.” Mehmet Tütüncü Ülker’in cirosu yüzde 38.7 arttı Ülker Bisküvi’nin cirosu 2019 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 38.7 artışla 1.8 milyar TL oldu. İlk 6 aylık ciro ise yüzde 38.3 artarak 3.8 milyar liraya çıktı. KAP’a yapılan açıklamaya göre ana ortaklık net kârı ikinci çeyrekte yüzde 44.2 düşerek 121.7 milyon liraya inerken, ilk 6 ayda yüzde 38.7 artarak 487.2 milyon lira oldu. Sonuçları yorumlayan Ülker Üst Yöneticisi (CEO) Mehmet Tütüncü, ihracat ve yurtdışı ticarette önemli gelişmeler sağladıklarını söyledi. Şirketin Türkiye operasyonları yüzde 27.6, ihracat ve yurtdışı operasyonları da yüzde 61.1 büyüdü. Tütüncü ayrıca, “Geçen sene net satışlarımızın yüzde 55.8’ini, çoğunluğunu çiftçilerimizin oluşturduğu üreticilere aktardık. Ülkemize değer katarak büyümeye devam ediyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi En fakir yüzde 20’lik kesimin gıda harcamasının yüzde 20’si ekmeğe gitti Yoksul ekmeğe çalıştı Yoksulluk sınırı 6 bin 854 TL Dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için aylık yapması gereken en az gıda harcaması, temmuzda bir önceki aya göre 10 TL artarak 1981 TL’ye yükseldi. Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin (BİSAM) çalışmasına göre, yine dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı ise aynı dönemde 36 TL artarak 6 bin 854 TL’ye ulaştı. İzmir üç büyükşehir içinde 2 bin 117 TL’lik açlık sınırıyla yaşam maliyeti en yüksek il ol du. Bu rakam İstanbul’da 2 bin 100, Ankara’da 1951 TL olarak gerçekleşti. Temmuz 2003’te bir aile günlük en az 13.77 TL’ye sağlıklı beslenebilirken Temmuz 2019’da bu rakam 66.05 TL’ye çıktı. Yetişkin bir kadının sağlıklı beslenmesi için yapması gereken harcama tutarı 16.98, yetişkin bir erkeğin 17.56, 1018 yaş arası bir çocuğun 18.73, 46 yaş arası bir çocuğun ise 12.78 TL oldu. l Ekonomi Servisi Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), “Hanehalkı Bütçe Araştırması, 2018” sonuçlarına göre toplam tüketim harcamasının yüzde 20.3’ünü gıda ve alkolsüz içecekler oluşturdu. Bu tür harcamalarda ise en büyük pay yüzde 20.9 ile et, balık ve deniz ürünlerine gitti. Bu gıda grubunu yüzde 17.5 ile ekmek ve tahıllar, yüzde 15.9 ile sebzeler, yüzde 13.8 ile süt, peynir ve yumurta izledi. En düşük paya sahip harcama grupları ise yüzde 2.2 ile diğer gıda ürünleri, yüzde 3.2 ile kahve, çay ve kakao, yüzde 3.9 ile alkolsüz içecekler olarak sıralandı. Zengine et, balık Ancak araştırma sonuçlarına göre, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik gelir dilimindeki haneler toplam tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içeceklere yüzde 2.7 pay ayırırken, en yüksek gelire sahip yüzde 20’lik gelir dilimindeki haneler yüzde 15.4 pay ayırdı. Bu kapsamda en düşük gelire sahip (fakir) yüzde 20’lik gelir dilimindeki hanelerin gıda harcamalarının yüzde 19.7’sini ekmek ve tahıllar, yüzde 18.9’unu sebzeler, yüzde 16.9’unu ise et, balık ve deniz ürünleri oluşturdu. Yine, bu kesimin gıda harcamasının yüzde 14.2’si süt, peynir, yumurta, yüzde 10.8’i meyve, yüzde 5.7’si sıvı ve katı yağ, yüzde 5.4’ü şeker, reçel, bal, çikolata, yüzde 3.8’i çay, kahve, kakao, yüzde 3’ü alkolsüz içeçeklere gitti. En yüksek gelire sahip yüzde 20’lik gelir dilimindeki hanelerin gıda harcamalarının yüzde 25’ini ise et, balık ve deniz ürünleri, yüzde 15.1’ini ekmek ve tahıllar, yüzde 13.7’sini süt, peynir ve yumurta oluşturdu. Ayrıca yüzde 13.6’sı sebzeye, yüzde 11.8’i meyveye, yüzde 6.1’i şeker, reçel, bal, çikolataya, yüzde 4.9’u sıvı ve katı yağa, yüzde 4.4’ü alkolsüz içeceklere, yüzde 2.9’u kahve, çay, kakaoya harcandı. l Ekonomi Servisi Merkez Bankası’nda deprem Müdürler görevden alındı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın faiz indirimi ısrarına ve bankanın kasasındaki yedek akçenin Hazine’ye aktarılmasına direnen eski Başkan Murat Çetinkaya’yı görevden almasının ardından, Çetinkaya’nın 3 yıl önce göreve getirdiği genel müdürlerin tümü görevden alındı. Bunun dışında birçok genel müdür yardımcısı ve müdür de görevden alınıp uzman kadrosuna atandı. DW Türkçe’nin edindiği bilgilere göre, görevden alınan isimler şunlar: Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürü Dr. Pınar Özlü, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürü Yavuz Yeter, Bilişim Teknolojileri Genel Müdürü Ayşe Gül Sayın, Kurumsal Dönüşüm Koordinatörü Zafer Orhan, Kurumsal Risk Yönetimi Müdürü Mustafa Begün, Operasyon Genel Müdürü Dr. Ali Çufadar, Piyasalar Genel Müdürü Orhan Kandar, Strateji ve Kurumsal Yönetim Genel Müdürü Mehmet Sercan Arslan ve Çetinkaya’dan önce göreve getirilen Baş Ekonomist Doç. Dr. Ali Hakan Kara. Görevden almaları, “hava bombardımanı” olarak nitelendiren ekonomist Uğur Gürses, “Bu atamalar bir önceki dönemin atamaları olarak değerlendirilemez, bu atamalar köklü Merkez Bankacılığı’nı kazımak anlamına geliyor. Ali Çufadar ve Orhan Kandar, bankaya 1988’de girmiş, çekirdekten yetişme Merkez Bankacıdır” dedi. Gürses, görevden almalarla ilgili olarak ayrıca, “MB’nin kurumsal bağımsızlığı zaten kalmamıştı, ikincisi bankanın Ankara’dan İstanbul’a taşınma projesi var. Krizdeyken at değiştirmek misali bunu dere geçerken at değiştirmek gibi görüyorum. Hiç akıl kârı değil. Burada Merkez Bankacılığı kazınıyor” ifadelerini kullandı. l Haber Merkezi Merkez’e rağmen rekor açık geldi 2019’un ilk yedi ayında Hazine nakit den gesi, Merkez Bankası’ndan (TCMB) gelen 37 milyar TL’lik kâr ve 21 milyar TL’lik ihtiyat akçesine rağmen 73.8 milyar TL rekor açık verdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 12 aylık açık ise 106.6 milyar TL oldu. Geçen sene yılın yedi ayındaki nakit açığı 37.5 milyar TL idi. Açıktaki yıllık bazda artış oranı yüzde 96.8 oldu. TCMB’den gelen iki kalem olmasaydı yedi aylık nakit açığı 132 milyar TL, 12 aylık açık ise 164 milyar TL olacaktı. Temmuzda ihtiyat akçesinden gelen para sayesinde 4 milyar TL’lik fazla verildi. Yedi ayda Hazine’nin faiz giderleri 57.1 milyar TL, net borçlanması 98 milyar TL oldu. Faiz dışı açık ise 19.4 milyar TL. Hazine’nin 7 aylık geliri 507.1 milyar TL, gideri ise 583.7 milyar TL oldu. l Ekonomi Servisi Türkiye enflasyonda OECD’yi 7’ye katladı Haziran 2019 itibarıyla Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi ülkeler arasında en yüksek yıllık tüketici enflasyonu, yüzde 15.7’lik oranla Türkiye’de kaydedildi. OECD ortalaması ise yüzde 2.1 olurken, Türkiye’deki oran OECD ortalamasının yaklaşık 7 kat üzerinde yer aldı. Ortalama enflasyon Avro bölgesinde yüzde 1.3, G20’de yüzde 3.5 oldu. Haziranda yıllık gıda enflasyonu Türkiye’de yüzde 19.2 iken, OECD ortalaması yüzde 2.3 olarak kaydedildi. Enerji enflasyonu Türkiye’de yüzde 13.7 olurken, OECD’de oran yüzde 0.1 olarak açıklandı. OECD ülkeleri arasında en düşük yıllık tüketici enflasyonu yüzde 0.3 ile Yunanistan’da kaydedildi. Türkiye’den sonra en yüksek enflasyon oranına yüzde 3.9 ile Meksika sahip. l Ekonomi Servisi 75 milyar TL Koç Holding’in 6 aylık geliri Levent Çakıroğlu Çakıroğlu: Yatırımları kesintisiz sürdürdük Koç Holding, 2019 yılının ilk yarısında konsolide bazda yüzde 29 artışla 75 milyar TL gelir elde ederken, yüzde 14 düşüşle 2.2 milyar TL ana ortaklık payı net dönem kârı açıkladı. Sonuçları değerlendiren ve 2019’un ilk yarısında gerçekleştirdikleri 4.2 milyar TL’lik kombine yatırım ile son 5 yıldaki toplam yatırımlarının 38 milyar TL’ye ulaştığını vurgulayan Koç Holding Üst Yöneticisi Levent Çakıroğlu, şöyle devam etti: “Dünya ve ülkemizde yaşanan dalgalı piyasa koşullarına rağmen yılın ilk yarısında çalışmalarımızı özveriyle sürdürdük. Disiplinli yönetim anlayışımız, dengeli portföy yapımız, güçlü bilançomuz, kuvvetli bayi teşkilatımız ve tedarik zincirimizin de katkısıyla yurtiçindeki performansımızı koruduk. İhracatımız sayesinde ülkemize döviz kazandırırken, yatırımlarımıza kesintisiz devam ettik.” l Ekonomi Servisi