Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 1131 MAYIS 2019 CUMA Nerede o eski bayramlar?Bu yıl şekerleme, çikolata ve kuruyemiş fiyatlarındaki zam yüzde 20’den başlıyor Bayrama sayılı günler kalmasına rağmen satışlarda hareketlilik beklenmiyor. Esnaf, her yıl artan kalabalığa rağmen satışların düştüğünden, yurttaş ise pahalılıktan şikâyetçi Bayram yaklaşınca yeni kıyafetler için heyecanlanan maliyetlerindeki artışı sattığı ürüne tam yansıtamadığını, kârından fe çocuklar da, satışlarda ragat ettiğini söylese de ki canlılığın artırdığı çarşı pazar hareketlili GAMZE BAL fiyatların pahalılığından yakınan yurttaş ise “Ku ği de geride kaldı. ruyemiş fiyatları, et fi 3 yıldır her bayram öncesin yatlarıyla yarışıyor” diyor. de pazarın nabzını tutmak için gezdiğimiz Eminönü ve Mah 3 TL için kredi kartı mutpaşa’daki satışlar, esnafın Mısır Çarşısı’ndaki çoğu iş anlatımıyla “Her yıl daha da letmenin geçen seneyle aynı kötüye gidiyor.” Dikkatimizi fiyata sattığı tek ürün, kilosu çeken ise, istediği satışı yapa ortalama 45 TL’ye satılan lo mayan esnafın, kalabalığın ar kum. Esnafın anlatımıyla “Lo tacağı hafta sonunda dahi satış kumun en iyisi 80 lira. 18 li beklentisinin olmaması. Mı raya da var, 50 liraya da... Çif sır Çarşısı’ndaki bir esnaf, “35 te kavrulmuş lokumun kilo senedir buradayım. Böyle kö su 59 TL.” Çarşının hemen dı tü dönem görmedim. Kalabalık şındaki dükkânlarda ise lo artsa da pahalılıktan dolayı tü kum, kilosu 10 TL’den satılı ketim azalıyor” dedi. yor. Ancak bu ürünü dahi sa Her şey zamlandı tamamaktan dertli bir esnaf, “Lokum geçen sene de bu se 3 yıl önceki terör olayların ne de 10 TL. Ancak satamıyo dan sonra geçen yıl yeni ye ruz. Nakit para dönüşü yok. 3 ni toparlanmaya başlayan “ta TL’lik bir ürün bile kredi kar rihi yarımada”yı, bu yıl tıyla alınıyor” dedi. Yerfıs da ekonomik kriz tığının kilosunun da vurdu. Esnafın yeni ürün olma aktardığına masından dola göre, “Leb yı son 3 hafta lebi dahi en da 15 lira bir ucuz ku den zamlan ruyemiş ol dığını anla maktan çık tan esnaf, “Ci tı.” Geçen yıl roda bir değişik kilosu 20 TL’ye lik olmamasının se satılan leblebi, bu yıl bebi, ürünlerin pahalan 25 TL. Kuru incirin kilosu 30 ması” dedi. 35 TL iken bu yıl 85 TL. Ku Malatya Pazarı’nın çalışa ru kayısının kilosu son bir yıl nı Mehmet Engin, “Bizim bel da 28 TL zamlanarak 68 TL’ye li müşteri portföyümüz var. yükselirken, toptan fıstığın ki Ürünler hep aynı kalitedir. losu da 45 TL’den 60 TL’ye Hurmayı Medine ve Kudüs’ten çıktı. Geçen sene 35 olan karı getiririz. Geçen sene 6080 TL şık çerezlerin kilosu ise bu yıl aralığında satılan hurma, bu 4044 TL’ye satılıyor. Esnaf, yıl 90120 TL aralığına çıktı. Bu yıl 200250 gr. ikramlık çikolatalar 2229 TL’den, dökme şekerin kilosu da 1820 TL’den satılıyor. ZAMLAR, ŞEKERİN TADINI KAÇIRDI Çarşı pazarda gözlemlediğimiz zamlara dikkat çeken CHP milletvekili Fethi Gürer, “Bayramlarda ikram edilen şeker, çikolata, baklava ve lokum gibi ürünler, girdi fiyatlarında meydana gelen artışlar sebebiyle neredeyse iki kat zamlandı” dedi. Çikolatanın yüzde 50 zamlandığına dikkat çeken Gürer, “Şekerde ise fiyat artışı yüzde 100’e ulaşmış durumda” diye konuştu. Geçen yıl 55 TL olan ortalama kalitede bir baklavanın 120 TL’ye kadar yükseldiğini, malzeme içeriğinin fiyatı katladığını dile getiren Gürer, “Ceviz ve fıstık fiyatları da el yakıyor. Ortalama fiyat artışı yüzde 50’ye ulaştı. Hangi konuda bakarsanız bakın, elektrik ve akaryakıt kullanılarak üretilen ürünler her alanda var. Devlet bu iki girdi maddesinden başlayarak maliyet fiyatlarını aşağı çekebilir. İnsanlar ikram edecek şeker, lokum, çikolata ve baklava bile almakta zorlanıyor. AKP ekonomide ülkeyi getirdiği sorunlar yumağında Şeker Bayramı’nın bile tadını kaçırdı” dedi. Otobüs biletleri tükendi Türkiye Otobüsçüler Federasyonu Başkanı Birol Özcan, otobüs biletlerinin 9 günlük bayram tatilinin erken açıklanması nedeniyle çok erken tükendiğini söyleyerek “Ek seferleri bile sattık. Yalnızca İstanbul’dan gidiş biletleri değil, seçim nedeniyle şehre dönüş biletleri de tükendi” dedi. Özcan, sadece İstanbul’dan günlük ortalama 2 bin sefer yapılacağını belirtti. Baharattan kuruyemişe zamlanmayan ürün kalmadı. Müşterilerimiz bir kilo yerine yarım kilo alıyor” dedi. Kriz ve durgunluk Yalnızca gıda değil, bayramlık kıyafet denilince akla gelen Mahmutpaşa’da da istenilen canlılık yok. Her ramazan ayında piyasada durgunluk olduğunu ancak bu sene ekonomik şartlardan dolayı bu durgunluğun çok daha ağır geçtiğini ifade eden Mahmutpaşa’daki bir esnaf, “Fiyatlar geçen seneye göre 2 kat pahalı. Geçen ramazan 2025 TL’den sattığımız gömleğin bu yıl 50 TL olması gerek ama 3035 TL’ye satıyoruz. Buna rağmen alım kısıtlı. Kendilerine alamadıkları için çocuklarına almaya çalışıyorlar” dedi. Ekonomik krizden her sektörün olumsuz etkilendiğini, tekstilin ise kendi tabiriyle ‘ne öldürdüğünü, ne de süründürdüğünü’ belirten aynı esnaf, en büyük beklentilerinin siyasi istikrar olduğunu söyleyerek “Böyle devam ederse hiçbir şeyden umudumuz kalmayacak. Seçimi de atlatalım da herkes önünü görsün” diye konuştu. Bilirkişi asgari ücreti arttı Adalet Bakanlığı 2019 yılı için bilirkişilere ödenecek olan yeni asgari ücret tarifesini duyurdu. 2018 yılına göre ücretlerde ortalama yüzde 16 artış yapıldı. Resmi Gazete’de dün yayımlanan tarifeye göre bu yıl bilirkişilere en düşük ücret 220, en yüksek ise 580 lira ödenecek. Bu kapsamda icra ve iflas daireleri ile satış memurluklarında görülen işler için 220 lira, asliye hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için 365 lira, ağır ceza mahkemelerinde görülen davalar ve işler için 440 lira, Yargıtay ve Danıştay’da ilk derece mahkeme sıfatıyla görülen dava ve işlerde 580 lira bilirkişi ücreti ödenecek. l Ekonomi Servisi Yalçın Sezen Ruslara sanal alım kolaylığı Türkiye İş Bankası, Rusya’nın en büyük online ödeme altyapısı sağlayıcılarından Yandex.Checkout ile mal ve hizmet satışlarıyla ilgili ödeme kabulü anlaşması imzaladı. İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Yalçın Sezen, “Bu işbirliğiyle sanal POS uygulamamızdaki yurtdışı ödeme hizmetimizi geliştirdik. Böylece, havayolları, turizm firmaları ve eihracat ile uğraşan işletmelerimizin Rusya’dan yapacakları tahsilatları kolaylaştırmış olduk. Üye işyerlerimize sunduğumuz hizmet ve ürün çeşitliliğini artırmaya, bu sayede yurtdışına satış yapan işletmelerimizi desteklemeye devam edeceğiz” dedi. l Ekonomi Servisi Sabancı, Temsa’yı sattıSabancı Holding'e ait Temsa, 182 milyon 693 bin TL'ye True Value Capital Partners'ın oldu Sabancı Holding'e ait otobüs, midibüs ve hafif kamyon üreticisi Temsa Ulaşım Araçları, 182 milyon 693 bin TL'ye İsviçre merkezli True Value Capital Partners’a satıldı. Amaç enerji sektöründe büyümek için kaynak yaratmak. Sabancı Holding’in Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Şirketimiz portföyünde yer alan 102 milyon 308 bin 216 bin TL nominal değerdeki 10 milyar 230 milyon 821 bin 634 adet Temsa Ulaşım Araçları Sanayi ve Ticaret AŞ'ye ait hisse senetlerinin tamamı, 182 milyon 693 bin 243 TL bedelle True Value Capital Partner's şirketine 30.05.2019 tarihinde satılmış, satış işlemi tamamlanmış, satış bedelinin tamamı tahsil edilmiştir.” Sabancı Holding'den yapılan açıklamada satış anlaşmasına göre 825 milyon TL şirket değeri üzerinden, borç ve nakit düzeltmeleri yapıldıktan sonra 375 milyon TL hisse değeri karşılığında devir gerçekleştirildi. Yapılan işlem, Mehmet Göçmen yüzde 49 oranındaki Sabancı Holding hisselerinin yanı sıra, yüzde 51 oranındaki başta Sabancı Ailesi üyeleri olmak üzere, diğer bireysel yatırımcı hisselerini de kapsıyor. Üretim sürecek Sabancı Holding Üst Yöneticisi (CEO) Mehmet Göçmen, Temsa Ulaşım Araçları’nın hisselerinin devredilmesinin Topluluğun dönüşümünde önemli adımlar olduğunu belirterek “Sabancı Holding olarak belirlediğimiz yol haritamızın temelinde, yalın ve dengeli portföy anlayışıyla yüksek büyüme ve daha fazla değer yaratan alanlara yatırım yapmak bulunuyor. Enerji alanında ülkemizin yerli ve sürdürülebilir kapasitesine daha fazla yatırım yapmak da bu kapsamda yer alıyor” dedi. Göçmen, “Temsa Ulaşım Araçları, yarım asırlık geçmişindeki başarılarıyla ve sektöründeki öncülüğü ile her zaman gurur duyduğumuz markalarımızdan oldu. Teknolojik ve sektörel odaklanma stratejimizin neticesinde aldığımız bu devir kararı sonrasında,Temsa Ulaşım Araçları aynı ticari unvan altında Adana’daki tesislerinde üretimini sürdüre cek” diye konuştu. Enerjiye yatırım Öte yandan Sabancı Holding, Enerjisa Üretim ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen ihalede dört bölgenin ikisini aldı. Böylece ihalede tahsise açılan 1000 MW’lık kapasitenin yarısı Enerjisa Üretim portföyüne katılmış oldu. Enerjisa Üretim, ikincisi yapılan “Rüzgâr Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA)” ihalesi projelerinde 500 MW’lık kapasite kazandı. Aydın ve Çanakkale Bölgeleri’ne yapılacak yatırımla Enerjisa Üretim, toplam kapasitesinin 4.107 MW’a ulaşma potansiyelini yakaladı. Mehmet Göçmen, “YEKA ihalesiyle de büyüme hedeflerimiz doğrultusunda önemli ölçüde ek kapasiteyi portföyümüze kazandırdık. Enerjide daha sürdürülebilir ve verimli bir Türkiye için yerli ve yenilenebilir kaynaklara yaptığımız yatırımlar sayesinde ülkemizin milli enerji politikasına da değer yaratmayı sürdürüyoruz” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Rüzgâra 1 milyar dolar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın dört ayrı bölge için toplam bin megavatlık Rüzgâr Enerjisi Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ihalesi 9 şirketin katılımıyla yapıldı. YEKA RES2 ile daha önce yapılmış bin megavat rüzgâr YEKA’dan sonra 4 bölgede 250’şer megavat olmak üzere ikinci bin megavatın Türkiye’ye kazandırılması hedefleniyor. Açık eksiltme usulüyle yapılan ihalede bölgeler için kilovatsaat başına en düşük teklifler ve şirketler şöyle oldu: Balıkesir: 3.53 dolar/cent ile Enercon Rüzgâr Enerji Santrali Kurulum Hizmetleri Ltd. Şti. Çanakkale: 3.67 dolar/cent ile Enerjisa Üretim Santralları AŞ. Aydın: 4.56 dolar/cent ile Enerjisa Üretim Santralları AŞ. Muğla: 4.00 dolar/cent ile Enercon Rüzgâr Enerji Santralı Kurulum Hizmetleri Ltd. Şti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Firmalar toplamda dört bölge için 1 milyar dolarlık bir yatırım gerçekleştirecek. Yapım süresi dahil santralların 49 yıllık lisans süresi ve 15 yıllık alım garantisi olacak. Rüzgâr enerjisi santrallarının (RES) ön lisans süresi 24 ay ve inşaat süresi 36 ay olarak belirlendi” dedi. 3 milyon ton kömür ithalatı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye martta 2 milyon 993 bin ton taşkömürü, 63 bin ton taşkömürü koku ithal etti. Taşkömüründe yerli üretim 108 bin ton olurken, üretimin teslimatları karşılama oranı yüzde 3.9 olarak gerçekleşti. Taşkömürü kokunda ise üretim 385 bin ton, üretimin teslimatları karşılama oranı yüzde 86.8 olarak kaydedildi. Linyitte üretim 6 milyar 284 bin ton oldu. Taşkömürü teslimatının yüzde 57.4’ü, linyit teslimatının yüzde 89.2’si termik santrallara yapıldı. l Ekonomi Servisi Honaz’ın seçimi... Honaz’ın kirazı... Biliyorsunuz 31 Mart seçimlerinin ardından İstanbul’un yanı sıra Türkiye’de üç ilçede seçimlerin yenilenmesine karar verildi. Artvin Yusufeli, Kırıkkale Keskin ve Denizli Honaz’da seçmenler 2 Haziran’da yeniden sandık başına gidecekler Yolumuz Honaz’a düştü Denizli üzerinden güneye inerken. Sadece bir oy fark ile CHP kazanmış ilçede ve AKP hemen itiraz etmiş. Yenilenecek sonuçta. İptal gerekçesi ise kısıtlı seçmenlerin oy kullandığı... Toplam nüfusu 30 binin üzerinde. Seçmen sayısı ise 22 bin 602. 31 Mart seçimlerinde 20 bin 93 kişi oy kullanmış. CHP yüzde 20’lerde olan oyunu yüzde 49.38’e çıkarmış. Adayı bir akademisyen: Yüksel Kepenek. Adaylığını açıklayınca Pamukkale Üniversitesi’nden istifa etmiş. AKP’nin adayı ise 2004 yılından beri ilçede belediye başkanlığını sürdüren Turgut Devecioğlu. Hafriyat ve taşımacılık konusunda faaliyet gösteren bir şirketi var. MHP kökenli ama 2004 yılından beri AKP’de. Rivayet odur ki, ilçenin hatta Denizli’nin hafriyat işleri ondan sorulurmuş. Napolyon kirazı Honaz, Denizli’ye bağlı, kiraz bahçeleri ile meşhur bir ilçe. Dünyanın en iyi kirazları burada üretiliyor. Napolyon kirazı. Zaten yüzde 8085’i ihraç ediliyor. Üretici ile konuşuyorum. Kilosu 1015 liradan alıyorlar ama hep böyle olur. Yüksek başlarlar, bir hafta sonra 1 liraya kadar düşürürler. Geçen yıl 14 liradan alım başlamış, 6 liraya kadar düşmüş. Hatta yağışlar olunca 2 liraya bile inmiş. Bu yıl da 10 bin ton, hatta daha bile fazla rekolte bekleniyor. Bu yıl 24 kalibre ve üstü kiraz, yani ihracata yönelik olan iri kiraz alımı 1617 liradan başlamış. Giderek düşüyormuş. Konuştuğum üretici “Dün 15 liradan, bugün 13 liradan sattım, yarın daha düşer eminim” diyor. 22 kalibre ve altı kiraz ise yani iç piyasaya verilen 10 liradan başlamış, 3 liraya kadar inmiş. Tabii henüz alım bitmediği için daha da inebilir. Ama bu arada yüzde 50’nin üzerinde maliyet artışı olduğunu söylüyor. “Geçen yıl kirazı sattığımda dolar 4 lira idi, şimdi 6 liranın üzerinde. Tarım ilacı, gübresi her şeyi yüzde 50 arttı. Geçen yıl işçinin günlük yevmiyesi 70 lira idi, bu yıl 100 lira” diyerek. Kiraz üreticisinin adını vermiyorum. O, ben korkmuyorum, istediğin gibi yaz dese de.. Çünkü seçim tarihi yaklaştıkça ilçede gerginlik de artıyor. Geçen gün birinin besim hanesini yakmışlar. Konuştuğu, fikirlerini söylediği, sert bir muhalefet yaptığı için. 8 koyun, tavuklar, 1 köpek yanarak telef olmuş, ahırının bir kısmı ve saman balyaları da.. Yanlış tarım politikaları, yanlış sanayi politikaları... Üstüne bir de yandaş ekonomisini ekleyin. Ama belli ki artık insanlar bıkmış, artık olanın bitenin farkında. Bu, CHP adayının neden oyları 2 misli artırdığını da açıklıyor. Honaz’da seçimlerin iptal kararı ilçeyi ikiye ayırmış durumda. Tabii bölgedeki CHP ve AKP’li milletvekilleri, bakanlar da Honoz’u sık sık ziyarete gidiyorlar. Adaylara destek için. Ama belli ki değişim isteği başlamış. Bir de en tepedeki “tek adam”a duyulan tepkinin artması, İstanbul seçimlerinde İmamoğlu’nun hakkının yendiğine ilişkin genel kanıyı da ekleyin... Kiraz diyarı Honaz, 2 gün sonra kendi geleceğini oylayacak. 31 Mart’ta olduğu gibi binlerce insan, hem sandıkların başında nöbet tutacak hem sayım sırasında Denizli’de... Kepenek, “Bizim iptal kararımız İstanbul’dan önce çıktı. Bizim kararımız İstanbul kararına zemin oluşturmak için ortaya çıktı. Biz bir anlamda yardımcı oyuncu olduk. Bizde pişirdiler İstanbul’da yediler” demiş. Bakalım İstanbul’un Honaz’a, Honaz’ın İstanbul’a etkisi ne olacak? KISA... KISA... l Uluslararası danışmanlık şirketi EY Türkiye’nin düzenlediği “Girişimci Kadın Li derler Programı 2019” başvuruları başla dı. Programa başvurular 29 Temmuz’a ka dar www.ey.com/tr/eww adresinden yapı labilecek. l Merkez Bankası, Mastercard Payment Tran saction Services Turkey Bilişim Hizmetleri AŞ’nin “Masterpass Hizmeti”nin şirketin tale bi doğrultusunda faaliyet izni kap samından çıkarılmasına onay ver di. Şirket bu hizmeti Mastercard Europe SA ile verecek. l Marco Iannaccone, Yapı Kredi’nin yeni Operasyonlardan Sorumlu Başkanı (COO) ve Mu rahhas Üyesi olarak atan dı. Iannaccone 2013 2016 arasında da Yapı Kredi’de çalışmıştı. Marco Iannaccone