Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Tartışmalarla 70. yılSoğuk Savaş döneminin yarattığı NATO, yeni yaşına krizlerin gölgesinde giriyor dishab@cumhuriyet.com.tr 3 NİSAN 2019 ÇARŞAMBA 7 F35’E ENGEL ABD, S400 baskısını artırıyor Yalnızca Türkiye değil, aralarında Almanya ve Fransa’nın da bulunduğu ülkelerin ABD ile pek çok alanda farklı yaklaşımları, çıkar çatışmaları gündemdeyken Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi 29 ülkenin dışişleri bakanı, ittifakın yarınki 70’inci yıldönümü kutlaması kapsamında Washington’da bir araya geliyor. Dışişleri Bakanları’nın bugün başlayacak ve iki gün sürecek zirvede Rusya, Afganistan, terörle mücadele ve masraf paylaşımı gibi konuları ele alması bekleniyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, bakanların ilk gün ABD Kongresi’nde düzenlenecek oturuma katılacağını, kendisinin de ittifak adına burada bir konuşma yapacağını kaydetti. Müttefiklerin bu akşam, 1949’da NATO anlaşmasının imzalandığı Mellon Auditorium’da bir araya geleceğini duyuran Stoltenberg, bunun “70 yıldır süren barış ve refahı” kutlamak için bir fırsat olacağını kaydetti. Örgüt, 4 Nisan 1949’da “Avrupa’yı Sovyetler Birliği saldırısına karşı korumak” amacıyla kurulmuştu. Moskova hedefte Stoltenberg’in gündeminde Soğuk Savaş’tan beri nükleer silahların denetiminin temelini oluşturan Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması da (INF) vardı. NATO müttefikleri arasında çıkar çatışmalarıyla birlikte Trump yönetimindeki ABD ile Avrupa arasındaki gerilimin artması dikkat çekiyor. Washington zirve öncesinde NATO karşıtı eylemlere sahne oluyor. Geçen cumartesi günkü protestoda ey lemciler savaş karşıtı sloganlar atarken “NATO petrol için bombalar” yazılı pankart da taşındı. Stoltenberg Geçen aylarda ABD yönetiminin tında Kerç Rusya’nın INF’yi ihlal ettiği suçla Boğazı’nda yaşanan gerginliğin masıyla anlaşmayı askıya alması, de görüşüleceğini belirtti. NATO buna Moskova’dan “asıl siz çiğni müttefiklerinin Karadeniz’de ön yorsunuz” çıkışıyla misilleme ya lemler almasını ve Gürcistan ile nıtı dünyada alarm yarattı. Stol Ukrayna’ya desteklerini artırma tenberg ise ABD’nin tutumuna ön sını beklediğini kaydetti. ceki günkü konuşmasında destek verdi. NATO dışişleri bakanla Berlin’le gerilim rının zirvede Rusya’yla ilişkileri, Stoltenberg ayrıca Trump yö INF konusunda NATO’nun atacağı netiminin savunma harcamaları adımları ele alacağına işaret etti. na yönelik NATO üyelerinin da NATO’nun “Rusya’nın agresifle ha fazla ödeme yapması görüşüne şen tutumundan endişe duyduğu de arka çıktı. NATO üyeleri, ABD nu” söyleyen Stoltenberg, toplan Başkanı Donald Trump’ın, Be tıda aynı zamanda geçen yıl ka yaz Saray’a geldiği günden bu ya sım ayında Moskova Kiev hat na arkası kesilmeyen bütçe bas kısıyla karşı karşıya. Önceki açıklamalarında bazı NATO üyesi ülkeleri “olması gerekenden daha az katkı payı ödemekle” suçlayan Trump, özellikle Almanya ile bu konuda anlaşmazlık yaşamıştı. Avrupa’nın iki lokomotif ülkesi Almanya ve Fransa’nın Avrupa ordusu kurma yönündeki planları için “Belki Avrupa önce ABD’nin çok büyük bir şekilde destek verdiği NATO’ya olan borcunu ödemelidir” açıklamasını yapmıştı. Stoltenberg de özellikle Berlin hükümetinin savunma bütçesi konusunda “verdiği sözleri” tutması gerektiğini söyledi. Buna Berlin’den tepki gecikmedi. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Mass’tan “NATO’da 70 yıldır güvenlik, istikrar, refah getiren ortaklığımız için minnettarız ancak NATO harcamaları konusundaki tartışmalar özellikle Rusya’nın birliğimizi test ettiği zamanlarda belirsizlik yaratıyor” çıkışı yükseldi. Berlin’in Rusya ile enerji alanında yaptığı işbirliğine Washington tepkisi biliniyor. NATO içinde ABD’nin kriz konusu haline getirdiği konu başlıklarından birini de üye ülkelerden Türkiye’nin Rus S400 füze satın alma hamlesi oluşturuyor. Çavuşoğlu BM’den seslendi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dün New York’ta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda ırkçılık, yabancı düşmanlığı ve hoşgörüsüzlüğün ortadan kaldırılması konulu oturumda konuştu. Çavuşoğlu, Yeni Zelanda’daki cami saldırılarına da atıfla, “BM Genel Kurulu, bugün en temel değerimiz olan insan hayatının kutsallığı etrafında bizleri bir araya getiriyor ancak bu temel değeri miz, teröristlerin ve terörizmin açık saldırısı altında” dedi. “Bugün teröristlere karşı dimdik duruyor ve dünyaya şu mesajı veriyoruz; pompalamaya çalıştığınız kin, nefret, korku ve şiddet sarmalında yok olup gideceksiniz ve asla başaramayacaksınız” ifadesini kullandı. Yabancı düşmanlığı ve ırkçılığa karşı insanlığın ortak sesinin duyulmasının şart olduğunu vurguladı. “Müslüman karşıtlığı, antisemitizm ve Hıristiyan karşıtlığı dahil ırkçılığın hiçbir şeklinin asla hoş görülemeyeceği duyurulmalıdır” dedi. BMGK’DE ORTAK YÖNETİM ABD Başkanı Trump’ın küresel politikadaki tek taraflı adımlarından rahatsızlığı bilinen AB’nin lokomotif ülkeleri Almanya ve Fransa, BM Güvenlik Konseyi’nde ortak başkanlığa devam ediyor. BMGK dönem başkanlığını Fransa’dan devralan Almanya’nın Dışişleri Bakanı Heiko Maas, “Almanya ve Fransa uluslararası düzeni savunmak zorunda” dedi. ÖZÇEKİMLİ KARŞILAMA Tarihi ülke ismi krizinin çözülmesinin ardından Yunanistan Başbakanı Çipras, Kuzey Makedonya’ya gitti. Çipras’la Makedon mevkidaşı Zaev samimi görüntüler verdi. Çipras’tan Üsküp çıkarması Makedonya adı ve tarihi mirası üzerinden iki komşu arasındaki ihtilafın bir anlaşmayla rafa kalkmasını, Atina’dan Üsküp’e ziyaret takip etti. AtinaÜsküp hattındaki isim krizinin Makedonya’nın adının “Kuzey Makedonya” olarak değiştirilmesiyle aşılmasının ardından Aleksis Çipras dün ülkeyi 28 yıldır ziyaret eden ilk Yunanistan Başbakanı oldu. Şirketlerden akın Çipras, “tarihi” olarak nitelendirdiği Üsküp ziyaretinde havaalanında Makedon mevkidaşı Zoran Zaev tarafından karşılandı. Çipras’a 100’den fazla Yunan şirketinin temsilcisi ve 10 bakanın eşlik ettiği belirtildi. Bu vesileyle iki ülke arasında işbirliğini geliştirmeye yönelik ekonomi, savun ma, altyapı ve ulaştırma alanında bir dizi anlaşma imzalanacak. Zaev, ziyaret öncesi yaptığı açıklamada Yunanistan’ın ülkesine 500 milyon Avro’dan fazla yatırım yapacağını söyleyerek “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti, Yunanistan’la ekonominin hemen her alanını kapsayan anlaşmadan çok büyük fayda elde edecek” dedi. Kuzey Makedonya Haber Ajansı MIA’ya konuşan Çipras ise artık sorunlu komşuluk ilişkilerinden ortaklık ve müttefiklik ilişkilerine geçerek yeni bir gelecek inşa edeceklerini dile getirdi. Çipras, “Uluslarımıza yolun açık olmasından fayda sağlanacağını göstermek Zoran’ın ve benim işim” ifadelerini kullandı. Yunan hükümetine bağlı AtinaMakedon Haber Ajansı’nın yayınında da tarihi ziyaret şöyle de ğerlendirildi: “Yunanistan’ın Güneydoğu Avrupa’da barışın, istikrarın ve refahın temel direği olarak oynadığı öncü rolü konsolide etmek yolunda atılmış bir adım.” NATO yolunda... Yunanistan’ın kendi sınır eyaletinin adının Makedonya olması üzerinden Makedonya adını tanımaması, hatta kendi ulusal birliği ve toprak bütünlüğüne tehdit görmesi nedeniyle 1991’den beri iki ülke arasında yaşanan kriz, Çipras ile Zaev’in Makedonya’nın önüne Kuzey’i ekleyen bir anlaşmaya varmasıyla en azından kâğıt üzerinde son bulmuştu. Atina karşılığında Üsküp’ün AB ve NATO üyesi olma çabasını destekleme garantisi vermişti. Ancak her iki ülkede de milliyetçi kanat, anlaşmaya karşı. 113 MİLYON AÇLIKLA BOĞUŞUYOR Dünya genelinde çatışmalar, savaşlar mokratik Kongo Cumhuriyeti, Afganistan ve Su ve küresel ısınma, kitle riye’deki dramın çarpı sel göç hareketinin ya cı olduğu belirtildi. Dün nı sıra yetersiz beslen ya nüfusunun üçte ikisi meyi de beraberinde ge nin açlık riskine maruz tiriyor. Birleşmiş Millet kaldığı belirtilen FAO ler (BM) Gıda ve Tarım Felaket tablosunda en çok raporunda, yetersiz besÖrgütü’nün (FAO) ha etkilenenler yine çocuklar... lenmeden en fazla etki zırladığı bir rapor, savaşlar ve ik lenen kıtanın 72 milyon insanın ya lim değişikliğinin yol açtığı fela şadığı Afrika olduğu bildirildi. ketler nedeniyle dünyada 113 mil FAO, uluslararası aktörlerin dev yondan fazla insanın “akut açlık” rede olduğu siyasi krizin derinleşti yaşadığını ortaya koydu. ği Venezüella’ya da dikkat çekerek Örgütün gıda krizine dair hazır “Krizin devam etmesi halinde bu ladığı 2019 yılı küresel raporunda yıl gıda konusunda acil durum ilan çatışmaların yaşandığı Yemen, De edilebileceği” uyarısında bulundu. Cezayir Devlet Başkanı istifa etti Cezayir Devlet Başkanı Abdulaziz Buteflika, uzun zamandır dından ülkede protestolar patlak vermişti. Protestoların ar devam eden protestoların ve dından Buteflika, 18 Nisan’da ya ordunun görevi bırakma çağrısı pılacak seçimlerin ertelendiğini nın ardından dün resmen istifa ve 5. dönem için aday olmaya ettiğini açıkladı. Cezayir medya cağını açıklamıştı. Cezayirliler, sı, Buteflika’nın Anayasa Konseyi’ne istifasını verdiğini bildir Buteflika 82 yaşındaki Buteflika’nın sağlık sorunları ve yaşı nedeniy di. Buteflika’nın devlet başkanlığı için le ülkeyi iyi yönetemediğini belirterek 5. kez aday olduğunu açıklamasının ar adaylığını protesto etmişti. l İHA İsreanl v’ıurdu İran’da yaklaşık iki haftadır etkili olan aşırı yağışların yol açtığı sel felaketinde can kaybının en az 45 olduğu belirtilirken yetkililer ülkenin güneybatısındaki Huzistan bölgesinde nehir taşkınlarının yaşanabileceği kaygısıyla 70 köyün tahliyesi yönünde harekete geçti. ‘Ekonomik terörizm’ Birçok köy için acil durum ilan edildi, barajların taşma riski oluşturduğu uyarıları da yapıldı. Ülkedeki 31 eyaletten 23’ünde sellerin etkili olduğu be lirtiliyor. Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, sel felaketine yönelik yardım çabalarını ABD yaptırımlarının engellediği suçlamasında bulundu. ABD’nin ambargosu yüzünden ülkeye yapılan yardımların zorlaştığını ve İran Kızılayı’nın bağış toplayamadığını söyleyen Zarif, “Bu sadece ekonomik savaş değil, ekonomik terörizm” ifadesini kullandı. Kimi yorumda ABD yaptırımları nedeniyle Tahran yönetiminin sel bölgelerine ulaşabilecek helikoptere yönelik erişim de sorun yaşadığına işaret edildi. HÜSEYİN HAYATSEVER ABD’nin Ankara’yı S400 füzelerini alma kararından vazgeçirmek için baskısı sürerken Washington’dan F35 savaş uçaklarının Türkiye’ye sevkıyatının engellenmesi için ilk somut adım geldi. Ankara’yı “S400 alırsanız F35 alamazsınız” mesajıyla Rus füzelerini almaktan vazgeçirmeye çalışan Washington yönetimi, Türkiye’nin üretim ortağı olduğu F35 programından çıkarılması durumunda alternatifler için arayışlarını başlattığını da duyurdu. Kararın, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun NATO Dışişleri Bakanları toplantısına katılmak üzere Washington’a gitmesinden önce duyurulması dikkat çekerken Çavuşoğlu ile ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo görüşmesinin ana gündem maddesini Türkiye’nin S400 alımı ve F35’lerin sevkıyatı konusunun oluşturması bekleniyor. Türk pilotların eğitimi durduruldu Bu arada, dün ABD’nin Türk pilotlarının F35 eğitim uçuşlarını durdurduğu ve teknik ekibin eğitimini askıya aldığı haberi de gündeme düştü. ABD Senatosu’ndaki Silahlı Kuvvetler Komitesi’nin yeni başkanı James Inhofe’nin ABD’nin Türk pilotlarının, şimdiye kadar Florida, Teksas ve Arizona’da gerçekleştirdiği F35 eğitim uçuşlarını durdurduğunu ve teknik ekibin eğitimini askıya aldığını duyurduğu aktarıldı. ? ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü Yarbay Mike Andrews, önceki gün yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin Rusya’dan S400 hava savunma sistemi teslim almaktan vazgeçtiğine ilişkin net bir karar beklenirken F35’lerin operasyonel kapasitesiyle bağlantılı teslimat ve faaliyetler askıya alınmıştır” diye konuştu. Andrews, Türkiye’nin program dan ayrılması halinde F35 tedarik zincirinin olumsuz etkilenmemesi için gerekli adımları attıklarını, Türkiye’nin F35 savaş uçakları için ürettiği parçaların yerini alabilecek olası ikincil kaynakların geliştirilmeye başlandığını da belirtti. ABD, Türkiye’nin Rusya’dan S400 alma kararına karşı bu yıl başından bu yana söylemini sertleştiriyor. ABD’li Lockheed Martin şirketinin ürettiği yeni nesil müşterek taarruz uçağı F35 program ortakları arasında ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Norveç, Danimarka, Avustralya, Kanada’nın yanı sıra Türkiye de yer alıyor. Radarda asgari iz bırakma iddiasıyla üretilen F35’in bazı parçaları halen Türk savunma sanayii şirketleri tarafından üretiliyor. ABD, teknik olarak Türkiye’deki S400 radarları vasıtasıyla F35’lerin bilgilerinin Rusya başta olmak üzere başka devletlerin eline geçebileceği gerekçesiyle Türkiye’nin S400 alımına karşı çıksa da asıl meselenin “teknik olmaktan çok stratejik” olduğu diplomatik çevrelerde dillendirilmişti. Patriot teklifi masada Bu arada ABD’nin Türkiye’ye S400 almaması şartıyla yaptığı Patriot füze sistemi satışı teklifi konusundaki görüşmeler sürüyor. ABD, uzun süredir Türkiye’ye satışının reddedildiği Patriot füzeleri için ocak ayında Ankara’ya teklifini S400 alımından vazgeçilmesi koşuluyla sunmuş, teklifin süresinin mart sonunda dolacağı belirtilmişti. ABD’nin teklifinin halen masada olduğu ve görüşmelerin de sürdüğü öğrenildi. l ANKARA DIŞ BASINDA SEÇİM YORUMLARI ‘Yenilmez değilmiş’ 31 Mart yerel seçimleri dış basında Cum hurbaşkanı Tay yip Erdoğan üze rinden tartışıl maya devam ediyor. Yerel se çimlere ilişkin İngiliz yayın ku ruluşu BBC’nin Türkiye muhabiri Mark Lowen’in İstanbul’da YSK çevresinde güvenlik önlemleri artırıldı. “Yenilmez imge si kırıldı” başlıklı organize olacağımızı tah analizinde Türkiye’de par min etmiyordu” ifadele tilerin taban örgütlenme rini öne çıkardı. Gazete si bakımından yerel seçim nin Türkiye temsilcisi olan lerin önemli olduğu belir Carlotta Gill imzalı haber tildi. “Erdoğan’ın seçimle de, “Erdoğan’ın partisi evin ri kendisi için bir referan de desteğini kaybederken duma dönüştürdüğü” savu Türkiye’de siyasi deprem nulan yazıda “ülkenin yarı yaşandı” başlığı kullanıldı. sı, artık kutuplaştırıcı Cumhurbaşkanının yenilebile Kabine, partide ceğine inanıyor” ifadeleri değişiklik kullanıldı. Reuters ise yerel seçim ‘Efsane tarih oldu’ lerle ilgili haberinde AKP’ye yakın bir kaynağın “Ankara ve İstanbul en büyük önce BBC’ye benzer bir ana likti ama kaybedildi. Cum liz de Alman Der Spiegel’de hurbaşkanı bunu yaptı Maximilian Popp tarafından rımsız bırakmaz” ifadeleri yapıldı. Yazıda, Erdoğan’ın ni kullandığını duyurdu, ka 2001’den bu yana ilk kez bine değişikliği beklendiği balkona zafer kutlama öne sürüldü. sı için değil bir “yenilgi Ajansın haberine gö yi pazarlamak için” çıktı re, kaynak kabine ya da ğı savunuldu. Erdoğan’ın partide ne tür değişik “İstanbul’u kazanan likler olabileceği sorusu Türkiye’yi kazanır” sözleri na, “Bunun cevabı sadece ne yer verilen analizde, bü Cumhurbaşkanı’nda olur” yükşehirlerin kaybedilmesi sözleriyle yanıt verdi. AKP’li nin iktidarı zorlayacağı be bir yetkilinin “Parti genel lirtildi. Popp, yazısını “Er merkezinde de değişiklik doğan efsanesi bu pazar olmalı. Kabinedeki yapı ve tesiden itibaren tarih oldu” bazı uygulamalar nedeniy cümlesiyle bitirdi. le bazı rahatsızlıklar var. New York Times gazete Ama öncelikle ekonomiye si ise CHP İstanbul İl yöne bir çare bulunmazsa daha ticisi İlayda Koçoğlu’nun, sıkıntılı günler olabilir” şek “AKP’liler bizim bu kadar linde konuştuğu bildirildi. C MY B