Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 111 ŞUBAT 2019 CUMA Avrasya Tüneli’nden geçiş ücreti otomobiller için 32.10 TL, minibüsler için 48.10 TL’ye çıkarıldı ZAM ÜSTÜNE ZAM Köprü ve otoyol zamlarının ardı arkası kesilmiyor. Yılbaşında Osmangazi Köprüsü geçiş ücretine yüzde 44 zam yapılırken Avrasya Tüneli’ne önce yüzde 38 zam geldi, tepkiler üzerine bakanlık sehven deyip zammı geri çekti. İğneden ipliğe her şeyin fiyatı her geçen gün artıyor. Özellikle sebze ve meyveye yapılan fahiş zamlar yurttaşı zorlarken, köprü ve otoyol zamlarına da yenileri ekleniyor. Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine bugünden geçerli olmak üzere yüzde 37.8 zam yapıldı. Bu oran enflasyonun neredeyse iki katı. Yeni zam sonrası, tek yön geçiş ücretleri otomobiller için 23.30 TL’den 32.10 TL, minibüsler için 34.90 TL’den 48.10 TL’ye çıktı. Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine yüzde 38’lik zam kamuoyunda büyük tepki çekerken, Ulaştırma Bakanlığı dün açıklama yaptı. Açıklamada “Avrasya Tüneli ücretlerinde artış yapılmadı, yeni ücret tablosu siteye sehven konulmuştur” denildi. Yerel seçimler öncesi tepki çek mek istemeyen hükümetin seçimlerden sonra zammı devreye koyması bekleniyor. Avrasya Tüneli Geçiş Ücretleri Tarifesi’ne en son 1 Temmuz 2018’de yüzde 21 zam yapılmıştı. Asya ve Avrupa yakasını denizaltından karayolu ile birbirine bağlayan Avrasya Tüneli’nden 2018 içinde 17.5 milyon araç geçti. Tünel için 2017’de 22 milyon 945 bin araç geçişi garantisi verilmişti. Eksik kalan 8 milyon 793 bin birim araç geçişi karşılığında Hazine’den görevli şirkete 2018 yılı ilk çeyreğinde 123 milyon 718 bin lira garanti ödemesi yapıldı. Osmangazi Köprüsü geçiş ücretlerine de yılbaşından itibaren fahiş zam yapılmıştı. 2018 sonunda 71.75 TL olan otomobil geçiş ücreti, bu yılın başında 103.05 TL’ye çıkmıştı. Daha ön Unda fiyat artışı yolda GAMZE BAL Un fiyatlarının ilerleyen günlerde 34 lira yükseltilmek istenmesi, fırıncıları harekete geçirdi. Herhangi bir sebep yokken un fiyatlarına zam istendiğini söyleyen Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, “Biz de ekmeğe zam yapmamak için neler yapabiliriz diye düşünüyoruz. Ancak şu an için fiyat değişikliği söz konusu değil. İlerleyen günlerde netleşecek” dedi. 2018’de yüksek kurun etkisiyle un fiyatlarının yüzde 5055 zamlandığını anımsatan Balcı, “2018 Haziran’da 78 lira olan un fiyatları, hazirandan sonra 100105 liraya yükselmişti. Yeni zam key fi gibi görülüyor. Dolar düşmüşken, yeteri kadar buğday üretimi varken fiyatların neden yükseldiğini anlamadık. Sanayici küçük esnaf kadar sabırlı değil demek ki” diye konuştu. Fırıncıların maliyetlerini karşılamakta zorlandığını, masrafsız satış yapabilmek için giderlerini kısmaya çalıştığını anlatan Balcı, “Un, akaryakıt, elektrik, su, işçilik ve işletme giderlerimiz ortalama yüz de 30 yükseldi. ‘Giderlerimizi nasıl düşürürüz’ diye düşünmeye başladık. En uzak mesafeye ekmek götüren fırıncılara ‘gerekirse çekilin, oradaki fırın versin’ diyoruz. Çünkü nakliye masrafları çok arttı. Ya da ‘gün sonunda kalan ekmeğin hesabını iyi yapın’ diyoruz; satabileceğin kadar üretmek lazım” dedi. Öte yandan, İstanbul Fırıncılar Odası’na göre, yakın zamanda ekmeğe zam yok. ce 5.5 TL olan Altınova Orhangazi arası 11.5 TL, 7.40 TL olan Gemlik Bursa arası 15.65 TL’ye yükseltilmişti. Satış kura takıldı Öte yandan, İtalyan Astaldi’nin girdiği mali darboğaz nedeniyle Ya vuz Sultan Selim Köprüsü’ndeki yüzde 33 hissenin Çinli gruba satış görüşmeleri geçiş ücretlerindeki kur ayarlamasına takıldı. Bloomberg, köprü satışına taraf olan tüm partilerin geçiş ücretlerine yönelik hesaplamada, yılda bir kereye mahsus olarak yapılan kur ayarlamasının, dört kez yani her çeyrekte yapılmasını hükümetten talep ediyor. Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde geçiş ücreti otomobiller için 3 dolar+KDV olarak belirleniyor. l Ekonomi Servisi 6 ayda 710 bin işsizSendikalı işçi sayısı 1 milyon 802 bin 155’ten, 1 milyon 859 bin 38 kişiye çıktı Önce asgari sonra zam MUSTAFA ÇAKIR Kamuda kadroya, belediyelerde ise şirketlere geçirilen işçilerin ücret zamlarında düğüm kısmen çözüldü. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işçilerin ücretlerinin önce asgari ücret seviyesine çekileceğini, üzerine de yüzde 4 zam yapılacağını bildirdi. Bu arada işçilerin alacakları ikramiyelerin tarihleri açıklanırken, belediye şirketlerindeki işçiler yine kapsam dışında bırakıldı. Sendikaların geçiş öncesinde “ihale sözleşmeleri ile asgari ücretin yüzde fazlası olarak belirlenen ücretlerle” çalışan işçilere aynı ücret uygulamasının devam ettirilerek ücretlerde 2019 yılı asgari ücretinin esas alınmasına yönelik talebi de bulunuyordu. Ancak bu talep henüz çözülmedi. Cumhurbaşkanlığı kararına göre ilave tediyelerin birinci yarısı 31 Ocak 2019, diğer yarısı 31 Mayıs 2019 tarihinde ödenecek. l ANKARA 2018’de dış açık 55 milyar dolar Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; 2018’de ihracat bir önceki yıla göre yüzde 7 artarak 168 milyar dolar olurken, ithalat ekonomideki daralmaya paralel olarak yüzde 4.6 gerileyerek 223 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığı bir önceki yıla göre yüzde 28.4 düşerek 55 milyar dolara geriledi. Öte yandan, ihracatta yılın son ayındaki yavaşlama dikkat çekti. İhracat 2018 yılı Aralık ayında, 2017 yılının aynı ayına göre yüzde 0.2 artarak 13 milyar 879 milyon dolar oldu. Aynı dönemde ithalat yüzde 28.3 azalarak 16 milyar 553 milyon dolar olarak gerçekleşti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2018 Aralık ayında bir önceki aya göre ihracat yüzde 5.5 azaldı, ithalat yüzde 1.7 arttı. Aralıkta dış ticaret açığı yüzde 71.1 azalarak 2 milyar 674 milyon dolara geriledi. l Ekonomi Servisi 2019 Ocak istatistiğine göre, toplam işçi sayısı temmuz ayına göre 14 milyon 121 bin 664’ten, 13 milyon 411 bin 983’e geriledi. MUSTAFA ÇAKIR Örgütlülük oranı arttı Hemen hemen bütün işkollarındaki işçi sayısında düşme oldu. DİSK’e bağlı Genelİş Örgütlenme Dairesi’nin araştırmasına göre istatistiklerden ortaya çıkan sonuçlar şöyle: 4 Kayıtlı işçiler içinde konfederasyonların örgütlülük oranı: Türkİş yüzde 6.79’dan yüzde 7.27’ye, Hakİş yüzde 4.64’ten yüzde 5.10’a, DİSK yüzde 1.14’ten yüzde 1.28’e çıktı. 4 Bir önceki dönem örgütlülük oranı yüzde 12.76 iken, bu dönem yüzde 13.86 oldu. Örgütlülük yüzde 1.10 oranında arttı. 4 Örgütlenmenin en yoğun olduğu işkolu geçen dönemdeki (43.46) gibi bu dönem de genel işler işkolu oldu. (yüzde 45.68). Bu işkolundaki örgütlülük artışı yüzde 2.22. 4 En örgütsüz işkolu geçen dönem inşaat işkolu iken (yüzde 3.07) bu dönem konaklama ve eğlence işleri işkolu oldu. (Yüzde 4.27). İnşaat işkolunda geçen dönem çalışan kayıtlı işçi sayısı 1 milyon 805 bin 928 iken bu dönem 1 milyon 259 bin 940’a düştü. 4 Bir önceki dönem sendika sayısı 169 iken bu dönem 172’ye çıktı. 6 bağım sız sendika işkolu istatistiğine dahil edildi. 3 sendika da istatistik dışında kaldı. 4 Türkİş’e bağlı 31 sendika, Hakİş’e bağlı 18 sendika, DİSK’e bağlı 5 sendika yüzde 1 barajını aştı. 4 Sendikalı işçi sayısı azalışı geçen dönem “banka finans” (Bin 465) işkolunda olurken, bu dönem “metal” işkolunda gerçekleşti. (7 bin 638) 4 İşkollarında sendikalılık artış oranı en fazla “genel işler” işkolunda oldu. (Yüzde 6.49). En fazla azalış “çimento toprak cam” işkolunda yaşandı. (Yüzde 3.60). Artan işsizlik çalışma yaşamı istatistiklerine de yansıdı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yayımlanan işçi ve sendikaların üye sayılarını gösteren 2019 Ocak istatistiğine göre, toplam işçi sayısı temmuza göre, 14 milyon 121 bin 664’ten, 13 milyon 411 bin 983’e geriledi. İşçi sayısı 709 bin 681 kişi azaldı. En fazla işçi azalışı, iktidarın sürekli teşvik ettiği inşaat işkolunda gerçekleşti. İnşatta işçi sayısı 1 milyon 805 bin 928’den, 1 milyon 259 bin 940’a düştü. Toplam sendikalı işçi sayısı 1 milyon 802 bin 155’ten, 1 milyon 859 bin 38 kişiye yükseldi. İşçi sayısı azaldığı için sendikalaşma oranı da yüzde 12.76’dan, yüzde 13.86’ya yükseldi. Hakİş yine en fazla üye artıran konfederasyon oldu. Türkİş’in üye sayısı 958 bin 618’den 16 bin 682 artarak 975 bin 300’e çıktı. Hakİş’in üye sayısı 29 bin 422 kişi artarak 654 bin 722’den, 684 bin 144’e yükseldi. DİSK’in üye sayısı da 10 bin 860 kişi artarak 160 bin 568’den 171 bin 428’e çıktı. En çok Hizmetİş’te En fazla üyeye sahip sendika, yine Hakİş’e bağlı Hizmetİş Sendikası oldu. Temmuz 2018’de 286 bin 356 üyesi bulunan Hizmetİş’in üye sayısı 315 bin 199’a çıktı. İkinci sırada Türkİş’e bağlı Türk Metal Sendikası, üçüncü sırada DİSK’e bağlı Genelİş’var. l ANKARA Hem oto hem ArGe ihracı EMRE DEVECİ Eroldu, 1994’te kurulduğun Geçen yıl 80 ülkeye 240 bin adet araç ihraç eden da çok basit testler yapan Tofaş ArGe Merkezi’nde şu an 700 kişi çalıştığını dile getir Tofaş, 10 milyon Avro’luk di. İlk dönemlerde birçok ya da ArGe ihracatına im bancı mühendisin merkezde za attı. TOFAŞ Üst Yöne çalıştığını belirten Eroldu, şu ticisi (CEO) an 550 mühendis ve Cengiz 150 saha çalışanı içinde sadece 3 yabancı bu lunduğunu belirtti. Cengiz Eroldu Tofaş olarak ArGe Tofaş fabrikasında geliştirilen elektrikli Doblo marka araç tanıtıldı. harcaması yapan kuruluşlar arasında Türkiye’de birin ci sırada yer aldıkla rını aktaran Eroldu, yıllık cironun ortalama yüzde 3’ünü ArGe çalışmalarına ayırdıklarını kaydetti. 2018’de de 10 milyon Avro yatırımla ArGe’deki test yeteneklerini artırma yoluna gittiklerini açıklayan Eroldu, Tofaş’ın Koç Holding ile eşit hisse sahibi olan Fiat Chrysler Automobiles’in yurtdışındaki ürün geliştirme çalışmalarında da Tofaş’ın ArGe mühendislerinin görev aldığını söyledi. Daralma oldu Cengiz Eroldu, 2017’de 120 bin olan iç pazar satışlarının 2018’de 70 bine geriledi ğini, 2019’da beklentilerinin 40 bin olduğunu söyledi. Faizlerdeki artışın otomobil satışlarını olumsuz etkilediğini belirten Eroldu, vergi teşviklerinin 2019’da yıl boyu sürmesini talep ettiklerini dile getirdi. Üretimin yüzde 80’ini ihraç ettiklerini belirten Eroldu, 2019’da ihracat rakamının 2018’e paralel olmasını beklediklerini, Avrupa’daki yavaşlamasının satışları etkileyebileceğini söyledi. Yılda 450 bin araçlık üretim kapasitesine sahip fabrikada 2019’da 300 bin araç üretilmesi ve 20 milyar TL ciro hedefleniyor. l BURSA Türkiye dijital dönüşümün neresinde? Aslında dünyanın birçok ülkesinde yıllardır ana gündem maddesi olan ve politikaların bunun üzerine kurulduğu ancak bizim giderek derinleşen ekonomik kriz, dizginlenemeyen gıda fiyatları ve siyasi çekişmeler arasında asla ön plana alamadığımız önemli bir konu var: Dijital dönüşüme toplum olarak ne kadar hazır olup olmadığımız. Oysa dijital dönüşüm; yeni iş alanları, yeni iş yapma biçimleri, değişen hayat tarzları, eğitim yöntemleri, güvenlik sorunları gibi birçok bilinmezi de gündeme taşıyor. Bünyesinde hem tehditleri hem de fırsatları barındırıyor. Önceki gün Dijital Türkiye Platformu bir toplantı düzenleyerek “Dijitalleşme Yolunda Türkiye” başlıklı raporun çıktılarını paylaştı. Platform TBV, TÜBİSAD ve TESİD işbirliğiyle 2011 yılında kurulmuştu. Türkiye’nin vatandaşı, devleti ve iş dünyasını kapsayan bütüncül bir dijital dönüşüm gerçekleştirmesini sağlayacak politika önerileri geliştiren platform, aynı zamanda Avrupa’nın dijital teknoloji endüstrisinin temsilcisi niteliğindeki Digital Europe’un da üyesi. Toplantıya Digital Europe Genel Direktörü Cecilia BonefeldDahl da katıldı. Rapor “bağlanabilirlik”, “siber güvenlik” ve “yapay zekâ” konularının son derece kritik olduğunun altını çiziyor. Ve ne yazık ki Türkiye bu 3 alanda da hayli gerilerde. Zaten DTP ve TBV Başkanı Faruk Eczacıbaşı da raporu bu konulara dikkat çekmek amacıyla hazırladıklarını söylüyor. Zira, nesnelerin interneti, yapay zekâ, veriye dayalı ekonomi gibi teknolojik açıdan ezber bozan gelişmeler söz konusu. Peki durum ne? Özetlersek: Türkiye’de 1674 yas¸ aralıgˆındaki bireylerin yalnızca yüzde 34’ünün temel düzeyde dijital becerileri varken, AB ortalaması yüzde 57. Temel düzeyde dijital becerilere sahip is¸gücü oranı ise Türkiye’de yüzde 46; AB ortalaması yüzde 65. Türkiye’de 2020’lerde is¸lerin yüzde 14’ünün, 2030’larda ise yüzde 33’ünün otomasyon riski altında oldugˆu öngörülüyor. Türkiye’de çalıs¸mayan, egˆitim ve ögˆrenim görmeyen 2024 yas¸ aralıgˆındaki genç nüfusun oranı (NEET oranı) yüzde 33. Bu oranın Almanya seviyesi olan yüzde 9’a indirilebilmesi durumunda Türkiye ekonomisine 64.7 milyar dolar ilave ekonomik katkı sagˆlanabilecegˆi hesaplanmış. Bu yüzden genç nüfusa dijital beceriler kazandırılmalı acil olarak. Avrupa’daki “Dijital Beceriler ve I·s¸ Koalisyonu” olus¸umu gibi, Türkiye’de de özel sektör, kamu kesimi, sivil toplum kurulus¸ları ve egˆitim kurumlarının bir araya gelerek dijital becerileri bütüncül bir yaklas¸ımla artırmayı hedefledikleri bir platform olus¸turulmalı. Sadece dijital beceri kazandırmakla da bir yere varılmıyor. TESİD Yönetim Kurulu Başkanı Müjdat Altay’ın vurgusu önemli: Türkiye’yi 2023 ve ötesine taşıyacak en önemli unsur yerli imkânlarımızla dijitalleşme olacak. Sosyal Girişimcilik Ağı kuruldu Yenilikçi fikirleri ile toplumsal sorunlara çözümler getiren kişilere sosyal girişimci deniyor. Sosyal girişim ise sosyal bir hedefe yönelik olarak ticari faaliyetlerin bir araç olarak kullanıldığı ve elde edilen gelirin yine bu sosyal hedefe yönlendirildiği bir işletme modeli. Batı dünyasında hayli sık kullanılıyor. Türkiye’de de başarılı örnekler olmasına karşın hem sayıca çok az hem de bilinirliği hayli zayıf. Halbuki toplumsal kalkınma için son derece önemli bir araç. Bu sene 50. yılını kutlayan Vehbi Koç Vakfı Avrupa Birliği Başkanlığı, işbirliği ile önemli bir projeyi hayata geçirdi ve Türkiye Sosyal Girişimcilik Ağı’nın kurulmasına öncülük etti. Proje Avrupa fonlarından 500 bin Avro hibe aldı. 2 yıl sürecek proje 8 pilot ilde sürdürülecek: Ankara, İstanbul, Bursa, Van, Gaziantep, Kayseri, Muğla ve Samsun. Amaç bu illerdeki sosyal girişim potansiyellerini ortaya çıkarmak, STK’ler, kamu kurumları ve özel sektörle işbirliklerini geliştirmek. Proje Koç Üniversitesi Sosyal Etki Forumu, Ashoka Türkiye, Sosyal İnovasyon İnisiyatifi Derneği, Sürdürülebilir Kalkınma için Yenilikçi Çözümler Derneği, TED Üniversitesi, Mozaik Foundation (Bosna Hersek) ve Social Enterprise UK (İngiltere) ortaklığı ile yürütülecek.  Vehbi Koç Vakfı Genel Müdürü Erdal Yıldırım “Avrupa Birliği’nde işlerin yüzde 10’u, Avrupa Birliği gayri safi milli hasılasının ise yüzde 8’i sosyal ekonomiden geliyor. ABD’de ise sosyal girişimler, ülkenin gayri safi milli hasılasının yüzde 3.5’ini oluşturuyor ki bu rakam, Silikon Vadisi’nin katkısından daha yüksek” diyor. Cep taksidi uzatıldı Cep telefonu kredilerinde 12 ay taksit uygulaması, nisan ayı sonuna kadar uzatıldı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Mehmet Ali Akben, “3 bin 500 TL’nin üzeri cep telefonu alımı amacıyla kullandırılan kredilerde 12 aylık taksit imkânı nisan sonuna kadar sürecek” dedi. Enerji faturası katlandı Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre, ülkenin enerji ithalatı için ödediği tutar, geçen yıl aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1.4 artarak 3 milyar 922 milyon 731 bin dolar oldu. C MY B