Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 111 EKİM 2019 SALI Bakan, YEP’i ‘değişim başlıyor’ diyerek açıkladı. Ama hedefler adeta iflasın belgesi Çöküşün belgesi 4 Albayrak’ın açıkladığı YEP’te bu yıl yüzde 0.5, gelecek 3 yıl yüzde 5 büyüme öngörüldü. Program boyunca enflasyonda düşüş ve cari dengede iyileşme hedeflendi. 4 Yüzde 5 büyüme hedefi, park halindeki bir aracı bir anda hızlandırmak için gaz pedalına sonuna kadar basmak gibi araca hasar verebilecek, araçtakileri sarsabilecek bir hedef. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Yeni Ekonomi 2022 için de yüzde 4.9 oldu. n İŞSİZLİK: Hükümet iş Programı’nı (YEP) “Deği sizlikte düzelmenin çok zor şim başlıyor” diyerek açıkladı. Ancak hedefler değişi mustafa çakır olduğunu hedefleriyle kabul etti. YEP’e göre gelecek min çok da kolay olmaya 2 yıl tek haneli rakamlara cağını ortaya koydu. Kişi başı ge inmek olanaksız. Bu yıl için yüz lir hedefi düşürülerek, yurttaşın de 12.1 olan beklenti 12.9’a çıka daha da fakirleşeceği itiraf edil rıldı. Albayrak, program dönemi di. Büyümede bu yıl hedefi tuttu boyunca istihdamın yıllık ortala ramayan hükümet, gelecek yıllar ma 1.08 milyon artacağını, işsiz için hedef büyüttü. Buna karşın liğin azaltılacağını söyledi. Hü Dengelenmeye devam Bakan Berat Albayrak, geçen yılki YEP’te 2019 ve 2020 yıllarını dengelenme dönemi olarak adlandırdıklarını hatırlatarak, aralarında iki seçim ve iki kur atağının da olduğu dönemin getirdiği olumsuz tabloyu bir yıllık sürede geride bıraktıklarına dikkat çekti. “Ekonomide yumuşak inişi sağladık” diyen Albayrak dengelenme işsizliğin uzun bir süre düşürü kümet işsizliği düşürmek için in kazanımlarını koruyacaklarını, bir lemeyeceği kabul edildi. Bütçede şaat sektörünü daha da destekle süre daha bu süreci sürdürdükten ise beklenti ipin ucunun çoktan me kararı aldı. sonra ikinci faza geçeceklerini, kaçtığını ortaya koydu. Bu yılki açık beklentisi 80.6 milyar liradan 125 milyar liraya çıkarıldı. Ekonomistler programa ilişkin gelecek yıl hızlı bir büyümeye nasıl ulaşılacağı ve üç yıl boyunca yüzde 5 büyüme sırasında dü n CARİ AÇIK: Hükümet cari açıkta olumlu beklenti içerisinde. Bu yıl için 3.3 olan beklenti 0.1 olarak değiştirildi. n BÜTÇE AÇIĞI: Bütçedeki kötü gidiş, programda da itiraf edildi. Bu yıl için 80.6 milyar lira sürdürülebilir bir büyüme stratejisi izleneceğini söyledi. Albayrak, “Türkiye Varlık Fonu, cari işlemler dengesini güçlendirecek, ülkenin stratejik hedeflerini ve finansal piyasaların gelişmesini destekleyecek ve özel sektör işbirliklerine dayanan sabit sermaye şük cari açığın nasıl sağlanacağı olan açık beklentisi, 125 milyar yatırımları yapacaktır” dedi. konusunda soru işaretlerini di liraya çıkarıldı. le getirdiler. Geçen dönemi “dengelenme süreci” olarak tanımlayan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın, “Değişim başlıyor” temasıyla duyurduğu 2020 Yoksullaşacağız n KİŞİ BAŞI GELİR: YEP hedeflerine göre gelecek yıllarda daha da fakirleşeceğiz. 2020’de 10 bin Memura kötü haber 2022 yıllarını kapsayan YEP’te yer alan beklentiler şöyle: n BÜYÜME: Hükümet bu yıl için yüzde 2.3 olarak öngörülen büyüme tahminini tutturamayınca yüzde 0.5’e indirdi. 3 yıl için dolar kişi başı gelir hedefi hayal oldu. Önceki programda bu yıl için 9 bin 647 dolar olarak öngörülen hedef 9 bin 93 dolara indirildi. 2020 için 10 bin 292 olan hedef 9 bin 738 dolara, 2021 için n YEP’ten memurlara kötü haber geldi. Buna göre, kamuda kadro ve pozisyonların iş tanımları yapılacak. Çalışanların yetkinlikleri belirlenecek. Norm kadro çalışma yapılacak. Hedef ve yetkinlik bazlı performans değerlendirme sistemi oluşturularak başarılı personelin ödüllendirilmesini sağlayacak kamu insan kaynakları yönetim n Vatandaşın Kumbara Hesabı uygulaması ile her yeni doğan çocuğa bir banka veya katılım finas şirketi hesabı açılacak. n İstanbul Finans Merkezi hedef yüzde 5 olarak sabitlen 10 bin 973 dolar olan hedefi 10 ları gerçekleştirilecek. İş ta sistemi kurulacak. 2021 yılında açılacak. di. Önceki YEP’te 2020 için he bin 144 dolara indi. nımı ve yetkinlikler dikkate n İhtiyaç duyulması halinde n Atıl kamu sosyal tesisle def 3.5’ti. GSYH beklentisi de düşürülerek bu yıl için 4.450 mil İnşaata destek alınarak norm fazlası personelin yeniden yerleştirilmesi bankaların mali yapısını güç ri ve lojmanları özelleştirme lendirecek önlemler alınacak. kapsamına alınacak. yar liradan 4.269 milyar liraya indirildi. n ENFLASYON: Bu yıl için yüzde 15.9 olan beklenti, yüz YEP’teki diğer hedefler şöyle: n Türkiye Varlık Fonu cari işlemler dengesini güçlendirecek, ülkenin stratejik hedeflerini ve Tutarlı ve uyumlu değil de 12’ye indirildi. 2020 için yüzde 9.8 hedefi de 8.5 olarak değiştirildi. Hedef 2021 için yüzde 6, IMF’nin isteğiyle aynı YEP’te fiyatlandırmalarda (ücret artışları vb) beklenen enflasyona göre ayarlama sinyali geldi. Bunu geçen hafta IMF de önermişti. CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, “Ekonomide değişimin başlaması için ilk değiştirilmesi gereken damadın kendisidir” dedi. Öztrak yeni YEP ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Eylül başında açıklanması gereken program neden yasanın emrettiği gibi eylül ayının ilk haftası değilde, ayın son iş gününde açıklanıyor? Bunun cevabı belli: Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın IMF heyetini 4. madde incelemeleri kapsamında Türkiye’ye davet ettiğini, kamuoyu biraz da bizim sayemizde durdu. IMF 11 gün boyunca Türkiye’de hükümetle, bürokrasiyle görüşmüş ama saray bunu kamuoyundan gizlemeyi başarmış. Bunlar gizli, saklı IMF ile11 gün flört etmişler.” ‘gKizıldeenmAdi’cldnlkftşbnsmirşmadmlnvcneauşiöiaaaaaleöaeiiauinnndrraaakynnnaağkkrbsymkddnıaüeıynyglttlt.,ili.luekneaaHKVenreeaniıypsfvTksdszrlnaskicdteaeüişöiertyyngiaaaaeyısekalreemakornkkeaaumlyskaltgclkgajtiilmüatktennıepaauınihetiıelaplnrmılıredksinrağegnmeiyımyede,nmdieeakfemailelitaosnacairlhraraaendernalmlrrulakaheaoiızazrdbyraurkzovyuıiarfaıupdatlpaeneneaianaabelrerlimztpkkmr“yoreseövaitgağlEeertaaaıamzuagfneceıeknkitczkosdrşestHarlkloyueaaaıseaiiralıkeaklPlkaüşsmnlikarybrmaaalsç,nlglmrzieikiuobi.erakcerrnoıkeekaşükdplıemmkiakdnegdsalıthtehmayaeaktsıteiyriçaelasskıemtmaöldai.aakelnınıtzeeksprdameriçieaeitırettzlı“reoreıklmıiakilkkkkakinafyndlıcstıkclgeiinddnalleeuaaueai(öıraekeTğrlvyyrğşıurkkemuEmreoletseısalıelSiıdirTsrayrlğy”syae).etLnecevaatderamBsceygAMamecaerczeodmeuksekıraeimsraamlnanansokirkthlkvçallnessyyçiadimakiçel:nkambnaaBnıiaameruzniviaClisç:ıgilllaaılıksmrşealdıeuşpneeeıatatleetçkçkmtrreeiascırndıirıirmaiısinlum.lnranraBiimatlakimatlaıbaAemekyelelaaaaugadfeateurtaungylnmyçlcpıağayiırsıymlnrcmıetrunrmseıbAk.“kaoedA’”aızltlatnii2arlılskraaauşğlvuye.vy0sbnudtıteraeEıne2aaacgıinTiık.ntdbr0ıyyöçilğ2oaümrlrYiıY2anianünıl0yçEyay2or0Ekhno2üy5i6ıamPyaiY0t2n2dTlP’nme1mçe.aı.ha’27E2o0L4dngsiianr6dypin0üP0a1a1ö/si,et’,p9r,tıtee diği bazı fiyat ve biçimlerinin uygulanabilirliği 2022 için ücretlerde geçmiş de artırılacak. 6.74 TL olarak enflasyon yerine YEP esas alındı. enflasyonuna göre ayarla n Capital ma yapılacak. Economics’ten Jason Tu n Gıda fiyatlarındaki dalga vey: Türkiye teşvikle yüzde lanmaları engellemek amacıyla 5 büyüyebilir. Endişe şu ki TMO ile Et ve Süt Kurumu etkin hükümet yüzde 5 büyüme ithalat ve ihracat uygulamaları için daha çok teşvik sağlar yapacak. l ANKARA sa ekonomide yeni denge sizlikler oluşacak. n Prof. Dr. Selva Demi ralp: Yüzde 0.5 tahmin edilen 2019 büyümesinin bir senede yaklaşık 5 puanlık bir hız artışı yaşaması için ciddi bir ivmelenme gerekli. Bu durum, park halindeki bir aracı bir anda hızlandırmak için gaz pedalına sonuna kadar basmak gibi araca hasar verebilecek, araçtakileri sarsabilecek bir hedef. 2020 yılına ait enflasyon tahmininin yukarı değil bilakis aşağı yönlü revize edilip yüzde 8.5’e çekilmesi iç tutarlılık açısından sıkıntı arz ediyor. n Ekonomist Uğur Gürses: İktisat öğrencisi olsanız da şaşırıp kalmanız muhtemel; Türkiye’nin yıllık yüzde 5 büyüyebilmesi cari açığı büyütmesine bağlı. Bu da ülkeye kaynak girişi olmasına, dış sermaye akmasına. Albayrak, “harikalar diyarında” kıvamında bir tabloda, bize bunun sıfır ya da sıfıra yakın bir cari açıkla olacağını söylüyor. n Prof. Dr. Veysel Ulusoy: Açıklanan rakamlara bakınca disiplinsiz bir değişim sürecine geçtik diyebiliriz. Çünkü bütçe açığının GSYH’ye oranı 2019 için yüzde 1.8’den yüzde 3, 2020 için yüzde yüzde 1.9’dan yüzde 2.9 ve 2021 için yüzde 1.7’den yüzde 2.5’a revize edilmiş. Yeni YEP’teki bir başka çelişki de büyümeyle ilgili. Cari açık kapatılırken hedeflenen yüzde 5’lik büyümeler, toplam talepteki ortalama yüzde 5, yatırımlardaki yüzde 22.8’lik erime öngörüsüyle bağdaşmıyor. Ayrıca açıklamada, ücretler dahil fiyatlandırmanın beklenen enflasyona göre yapılacağı belirtildi. Bunu geçen hafta, raporunda IMF önermişti. Merkez Bankası’nın kâr payı ve yedek akçesi Hazine’ye aktarılırken, “Merkez Bankası’na daha çok yardım edeceğiz” denmesi de bana ilginç geldi. n Dr. Ozan Bingöl: Yeni YEP’de vergi adaleti deniyor ama bunun nasıl sağlanacağıyla ipuçları göremiyoruz. Yine verginin tabana yayılmasından, az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınmasına içeren bir sistemden söz ediliyor ama bunun da nasıl olacağı belli değil. Emekçileri rahatlatacak politikaları bu kez de göremedik. l Ekonomi Servisi Uzaktan, İstanbul kadar bedel ödetilen kent var mıdır? Uygar kentleşmenin gerçekleştirilemediği, yoksulluğun, eğitimsizliğin kol gezdiği, demokratik bilincin, insan odaklı değerlerin yerine, otoriterleşmenin her türden kimlik ayırımcılığının kitleleri köleleştirme, biat kültürüyle, kirli çıkarlar, vurgun düzeni adına çatışmacılıkta kullanabildiği ülkelerden, İstanbul gibi uygarlık tarihine damgasını vurmuş birbirinden önemli kentlerden elbette pek çok örnek verilebilir.. Ülkemiz toprakları içinden Urfa örneği benim için özel örnek. Bir sabahın alaca karanlığında otogarına indiğimde gördüğüm her anlamda iç acıtan insanlık, uygarlık, kentleşme tarihi boyutlarındaki çarpık tarihi ile çatışmalı geriye yuvarlanış karşısında, “Kim demiş ki uygarlıklar, kültürel birikimler, kenteşmenin kazanımları katledilmez” diye yıllar önce nasıl hayıflandığımı hiç unutmadım. İkisinin de öncesine, günümüzdeki hallerine ilişkin doğrudan tanıklığım olmasa da, Bağdat, Beyrut üzerinden geçmişten günümüze uzanan fotoğraf kareleri kanıtlarını bile karşılaştırmak fazlası ile içler acısı. Rejimlerinde insan odaklı, demokratik mayanın tuturulamadığı pek çok ülkenin, amip gibi çarpık büyütülmüş, geliştirilmiş örneklerinde, insanlığı uygarlık tarihinde kentleşme kalıntılarının dünyanın kültür turizminde vazgeçilmez merkez oluşturdukları gerçeği bir yana, güncel güzel oteller, gökdelenler, zengin kentleşme örnekleri ile hemen birkaç sokak arkasında saklanmış, yoksulluk, yoksunluğun acıklı gerçekleri ile yüzleşmek fazlasıyla ürkütücüdür. Mısır’ın başkenti Kahire, Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi ilk akla gelenlerden.. HHH Gelin görün ki İstanbul kadar, yaşanan büyük Marmara depremi ile hele de depreme yönelik bilimsel gerçekler, deneyim tanıklıklarından ders çıkarılabilecek şansın yakalandığı muhteşem bir kentte, 20 yılda rant, vurgun düzeni adına çarpık kentleşmede işlenmiş yapılaşma suçların boyutlarına tanıklıklar, yenilir yutulur gibi değil.. Cuma günü Silivri sahilinden anlamlı uzaklık ve derinlikte denizaltında gerçekleşen 5.8 büyüklüğündeki depremin sonuçlarında can kayıplarının olmamasına şükredecek halimiz yok. Depremsiz kendiliğinden çöken Kartal’daki bina örneğinden sonra bile dersler çıkarılmamış, acil önlemler için çalışmalarda adım atılmamış olarak, ileriye dönük olacaklardan asıl titreyerek korkmamızı gerektiren yeni sonuçlarla yüz yüzeyiz.. Çok doğru, İstanbul’un Marmara depremi sonrası, rant, vurgun uğruna depreme yönelik önlem almak yerine, sorunları katlayan çarpık yapılaşma, vitrinde dünyanın en lüks gökdelenli yapılaşması, en iddialı, ülkemiz için en pahalı, sadece İstanbulluları değil, ülkemizin tüm vatandaşları için çok pahalı ödenecek bedeller karşılığı, yapişletdevret dev projeler aymazlığında, dudak uçuklatıcı yeni deprem gerçeklikleri ile yüz yüzeyiz.. Elbette küçücük bir depremin ortaya koyduğu bilimsel verilerin sonuçları çıkarılırken, söz konusu gökdelen inşaatlarının yıkılmamış olması ile “demek ki sağlam inşaatlarmış” gibi övünme şansımız hiç yok. Hiç unutmayın ki, haberci gazeteci olarak bile doğrudan tanıklık yapmak zorunda kaldığım ilk Adapazarı depremi sonrası, sallanan patates tarlalarının üzerindeki yıkımlardan ders alınmış olarak baştan yapılaşmada da sallantıda kolay yıkılamayacak daha sağlam inşaatların teknikleri geçerli idi. Büyük Marmara depremi sonrası ağırlıklı temel bilimlerde odak olacak inşaatçılar, jeologlar, mimarların ortak heyetleri ile, TMMOB çatısı altında yapılan saptamalarda; bölge bölge, ev ev taramalar yapılırken, yumuşak tarlalar üzerindeki sallanan binaların yıkılmayıp sapasağlam devrildiklerine, sağlam zemine oturtulmuş olanlarda ise fay hatlarının vurma gücü ile doğru orantılı dibe gömülme örneklerine, büyük kırılmalarda asla çökmeyeceği varsayılan yollar, viyadüklerin göçtüklerine tanıklık etmiştik. HHH Silivri depremi sonrasında daha raporlara dönüşmemiş ilk bilimsel gerçeklikler ise çok daha kapsamlı ağır rant, vurgun suçlarının yeni belgeleri .. Ülkenin vatandaşlarından kesilen deprem vergilerinin amaçları dışında kullanılmaları, etik, vicdani, ahlaki ağır suçu sadece bir ayrıntı. Hani çok sallandılar, çok korkuttular, ama hasar yok; “demek ki sağlammışlar” diye övünülüyor ya.. İstanbul’u, yaşayan milyonları, hava kirliliği, insan sağlığı, öngörülememiş seller sonuçları yanında, kanser başta her türden ağır hastalıklarla yüz yüze getirdikleri zararları, önceden öğrendiklerimiz. Bilim, şimdi de kendilerinin henüz dayanabildikleri katlanmış sallanma şiddetleriyle, yakın çevrelerinde verdikleri zararlarını da ilk günden öğreniverdi.. 3. Havalimanı’nın satış süreci durdu İstanbul Havalimanı’nda hisse satış süreci ortaklarca durduruldu. Potansiyel alıcıların da süreçten çekildiği belirtildi. Konuya yakın kaynakların Bloomberg’e verdiği bilgiye göre, havalimanının işletme hakkını elinde bulunduran İGA’nın hissedarları Limak, Mapa, Kalyon ve Cengiz İnşaat’a değerleme ve olası alıcıların bulunması için danışmanlık hizmeti veren yatırım bankası Lazard ile anlaşma sona erdirildi. l Ekonomi Servisi